Gevoelloosheid in benen en voeten: Oorzaken verdoofd gevoel

Een verdoofd gevoel in de benen en voeten komt frequent voor en kan verschillende oorzaken hebben. Soms is dit te wijten aan een slechte houding waarbij te veel druk op de zenuwen ontstaat, wat resulteert in een tijdelijk probleem zoals slapende benen of voeten. Ook een vermindering van de doorbloeding kan mogelijk gevoelloosheid in de benen en voeten veroorzaken. Wanneer echter langdurige of onverklaarbare gevoelloosheid optreedt, kan dit vaak wijzen op een onderliggende medische aandoening. De patiënt kan het verdoofde gevoel ervaren in het hele been, onder de knie of in verschillende delen van de voet. Wanneer de arts het onderliggende probleem behandelt, verbetert vaak ook dit symptoom.

• Oorzaken van gevoelloosheid in benen en voeten
• Alcoholmisbruik
• Beroerte of TIA
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Fibromyalgie
• Houding
• Letsel
• Multiple sclerose
• Perifere vasculaire ziekte
• Problemen met de onderrug en ischias
• RSI van de kuitspier
• Tarsaal tunnel syndroom
• Tumoren of andere abnormale gezwellen
• Andere oorzaken
• Symptomen
• Alarmsignalen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van verdoofd gevoel aan voeten en benen
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling

Oorzaken van gevoelloosheid in benen en voeten

Alcoholmisbruik

Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot zenuwschade, bekend als alcoholische neuropathie. Deze zenuwbeschadiging veroorzaakt vaak gevoelloosheid, vooral in de voeten. Dit type zenuwbeschadiging wordt vaak geassocieerd met een tekort aan vitamine B.

Beroerte of TIA

Een beroerte (onvoldoende bloedstroom naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen) of een TIA (transiënte ischemische aanval: tijdelijke functie-uitval) kan hersenschade veroorzaken. De hersenen interpreteren en verwerken zenuwsignalen hierdoor minder goed, wat soms resulteert in tijdelijke of langdurige gevoelloosheid in diverse lichaamsdelen.

Diabetes mellitus (suikerziekte)

Bij sommige patiënten met diabetes mellitus ontwikkelt zich diabetische neuropathie. De zenuwen zijn hierbij beschadigd door slecht gecontroleerde suikerziekte, wat leidt tot een doof gevoel, tintelingen en pijn in de voeten. Als de symptomen van diabetische neuropathie ernstig zijn, kunnen ook de benen getroffen worden.

Fibromyalgie

Fibromyalgie is een chronische aandoening die wijdverspreide lichaamspijn (vaak aan meer dan één lichaamsdeel gedurende minimaal drie maanden per keer) en gevoeligheid veroorzaakt. Chronische uitputting, geheugenproblemen, moeite met helder denken, het rusteloze benen syndroom (vervelende gevoelens in onderbenen), stijfheid en pijn (vooral in de ochtend of na het slapen) zijn enkele bekende symptomen van fibromyalgie. De handen en voeten kunnen soms ook worden getroffen.

Houding

Een verkeerde houding kan leiden tot druk op de zenuwen of een verminderde bloedstroom in de onderste ledematen. Deze tijdelijke paresthesie (tintelingen) ontstaat vaak door het langdurig kruisen van de benen, langdurig zitten of knielen, op de voeten zitten, of door het dragen van te nauwe broeken, sokken of schoenen.

Letsel

Verwondingen aan de romp, de wervelkolom, de heupen, de benen, de enkels en de voeten kunnen leiden tot druk op de zenuwen, wat resulteert in een verdoofd gevoel in de benen en voeten.

Multiple sclerose

Patiënten met multiple sclerose (MS), een chronische auto-immuunaandoening, ervaren sensorische zenuwbeschadiging die gevoelloosheid in een klein deel van het lichaam of in alle ledematen kan veroorzaken. Deze gevoelloosheid is meestal tijdelijk, maar kan vaak wel invaliderend zijn.

Perifere vasculaire ziekte

Een perifere vasculaire ziekte ontstaat wanneer de perifere bloedvaten in de benen en armen vernauwen, wat resulteert in verminderde bloeddoorstroming. Pijn en krampen in de benen (beenpijn) en heupen bij het lopen of naar boven gaan zijn kenmerkend. Sommige patiënten met deze ziekte ervaren ook een verlamming van het been en zwakte. Normaal gesproken verdwijnen de klachten na enkele minuten rust.

Problemen met de onderrug en ischias

Problemen in de onderrug, zoals een defect of een hernia van de tussenwervelschijven, kunnen leiden tot compressie van de zenuwen naar de benen, wat resulteert in gevoelloosheid of andere gevoelsstoornissen. Bij ischias ontstaat irritatie van de heupzenuw, die van de onderrug naar de benen loopt. Als deze zenuw geïrriteerd of samengedrukt is, kan de patiënt gevoelloosheid of tintelingen in de benen of voeten ervaren.

RSI van de kuitspier

RSI (repetitive strain injury: overbelastingsblessure) van de kuitspier ontstaat door consistent herhaald gebruik van deze spier. Kuitpijn en gevoelloosheid in de onderbenen zijn kenmerkende symptomen. Rust is noodzakelijk, maar soms kan het dragen van een brace en fysiotherapie ook aanbevolen zijn.

Tarsaal tunnel syndroom

Het tarsaal tunnel syndroom treedt op wanneer er schade of druk ontstaat op de scheenbeenzenuw. Deze zenuw loopt langs de achterkant van het been, langs de binnenkant van de enkel en in de voet. Patiënten met het tarsaal tunnel syndroom ervaren gevoelloosheid, een brandend gevoel, tintelingen en pijn in de enkels (enkelpijn), hielen (hielpijn) en voeten (voetpijn).

Tumoren of andere abnormale gezwellen

Tumoren, cysten (abnormaal gevormde zakvormige holten in het lichaam), abcessen (pus door infectie met bacteriën) en gezwellen kunnen soms druk uitoefenen op de hersenen, het ruggenmerg of een deel van de benen en voeten. Dit kan de bloedtoevoer naar de benen en voeten beperken, wat leidt tot gevoelloosheid.

Andere oorzaken

Andere medische oorzaken van gevoelloosheid in de voeten en benen zijn onder andere:

• bevriezing
• bijwerkingen van chemotherapie
• ruggengraatletsel
• gordelroos (huiduitslag en symptomen aan het gezicht)
• het Guillain-Barré-syndroom (zwakte en pijn door zenuwschade)
• Morton neuroma (pijn aan de voet door zwelling van de zenuw)
• vasculitis (ontsteking van de bloedvaten)
• ziekte van Charcot-Marie-Tooth (ziekte met aantasting van perifere zenuwen)
• ziekte van Lyme (bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet)

Symptomen

Tijdelijke en chronische gevoelloosheid in de benen en voeten gaan vaak gepaard met andere symptomen zoals een brandend gevoel, kriebelingen, een kruipend gevoel onder de huid, een jeukende huid, tintelingen en mogelijk ook zwakte.

Alarmsignalen

Het is belangrijk om een arts te raadplegen wanneer de gevoelloosheid in de benen en voeten:

• gepaard gaat met andere chronische symptomen
• gepaard gaat met permanente veranderingen in de kleur, vorm of temperatuur van de benen en voeten
• niet gerelateerd is aan houdingsgewoonten of leefstijlfactoren, zoals het dragen van strakke kleding en niet-geschikt schoeisel
• ook andere lichaamssystemen aantast
• optreedt na een hoofdletsel
• reeds lang aanhoudt

Ook bij de volgende tekenen is medisch advies noodzakelijk:

• duizeligheid
• ernstige hoofdpijn
• incontinentie of fecale incontinentie (verlies van darmcontrole)
• moeilijk praten
• moeite met ademhalen
• verwardheid

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
De arts bespreekt de medische geschiedenis met de patiënt en vraagt naar de symptomen naast de gevoelloosheid in de benen en voeten. Hij wil ook weten wanneer de symptomen zijn begonnen en of ze verbeteren of verergeren. Het is belangrijk dat de patiënt informatie verstrekt over de duur van de gevoelloosheid: of het constant is of met tussenpozen optreedt.

Lichamelijk onderzoek
Na het doornemen van de medische geschiedenis volgt meestal een lichamelijk onderzoek waarbij de arts de voeten en benen inspecteert. Hij test of één of beide ledematen getroffen zijn.

Diagnostisch onderzoek
Op basis van de ernst van de klachten en de eventueel bijkomende symptomen zal de arts de volgende onderzoeken overwegen:

• een CT-scan (bij tekenen van een beroerte)
• een elektromyografie (meting van de elektrische spieractiviteit)
• een MRI-scan (onderzoek naar afwijkingen in de wervelkolom en/of het ruggenmerg)
• een zenuwgeleidingsonderzoek (meting van hoe goed zenuwen elektrische stromen geleiden)

Behandeling van verdoofd gevoel aan voeten en benen

De juiste behandeling voor gevoelloze benen en voeten hangt volledig af van de oorzaak.

Zelfzorg

Enkele zelfzorgmaatregelen kunnen het ongemak verlichten.

Alcohol verminderen of beperken
Alcohol bevat toxines die zenuwbeschadiging en gevoelloosheid kunnen veroorzaken. Alcohol kan de symptomen van chronische pijn en ontstekingen verergeren en bovendien leiden tot opflakkeringen van symptomen.

Alternatieve therapieën
Sommige alternatieve therapieën kunnen de symptomen verminderen, zoals acupunctuur, biofeedback, hydrotherapie, massage, mindfulness-meditatie, reflexologie en/of vitamine B-suppletie (vooral B3, B6 en B12).

Koude
IJs kan de zwelling verminderen die druk uitoefent op de zenuwen. Breng koude kompressen aan op de benen en voeten gedurende vijftien minuten achter elkaar, meerdere keren per dag.

Lichaamsbeweging
Een gebrek aan goede lichaamsbeweging verzwakt het hart en de bloedvaten, waardoor ze minder bloed naar de onderste ledematen kunnen pompen. Yoga, pilates en tai chi kunnen de doorbloeding verbeteren en chronische ontstekingen of pijn verminderen.

Massage
Het masseren van de verdoofde benen en voeten kan de bloedcirculatie verbeteren, waardoor de symptomen verminderen.

Ondersteunende apparaten
Steunzolen en speciaal ontworpen schoenen kunnen zenuwdruk verminderen door letsel, het tarsaal tunnel syndroom of platvoeten te verlichten.

Rust
Veel aandoeningen die een verdoofd gevoel aan de benen of voeten veroorzaken, verbeteren met voldoende rust.

Slaap
Een goede nachtrust is essentieel om te voorkomen dat de klachten van gevoelloosheid verergeren.

Stress verlichten
Patiënten met multiple sclerose en fibromyalgie ervaren vaak chronische gevoelloosheid. Het is belangrijk dat ze tijdens een opvlamming van de gevoelloosheid niet te veel stress ervaren, omdat stress de klachten kan verergeren.

Voeding
Ondervoeding, vooral een tekort aan vitamine B, kan zenuwschade veroorzaken, wat resulteert in gevoelloosheid. Het is belangrijk om voldoende vitaminen en voedingsstoffen te consumeren om ontstekingen te verlichten.

Warmte
Warmte kan stijve spieren (spierstijfheid), pijnlijke spieren (spierpijn) of gespannen spieren verlichten die druk uitoefenen op de zenuwen en daardoor gevoelloosheid veroorzaken.

Zoutbaden met Epsom
Epsom-zouten bevatten magnesium, dat de bloedcirculatie bevordert.

Professionele medische behandeling

Medicamenteuze opties voor langdurige gevoelloosheid in de benen en voeten omvatten:

• antidepressiva (voornamelijk voor de behandeling van fibromyalgie)
• corticosteroïden (verminderen ontstekingen en gevoelloosheid die gepaard gaan met bijvoorbeeld multiple sclerose)
• medicijnen die de zenuwsignalering blokkeren of veranderen (voornamelijk voor de behandeling van fibromyalgie, multiple sclerose en diabetische neuropathie)

Lees verder

• Beenkrampen: Oorzaken en tips bij pijnlijke krampen in been
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Tintelingen aan been: Oorzaken van tintelende benen
• Gezwollen benen: Oorzaken & behandeling van zwelling been