Gevoelloosheid in benen en voeten: Oorzaken verdoofd gevoel

Een verdoofd gevoel in de benen en voeten komt frequent voor en kan verschillende oorzaken hebben. Soms is dit te wijten aan een slechte houding waarbij te veel druk op de zenuwen ontstaat, wat resulteert in een tijdelijk probleem zoals slapende benen of voeten. Ook een vermindering van de doorbloeding kan mogelijk gevoelloosheid in de benen en voeten veroorzaken. Wanneer echter langdurige of onverklaarbare gevoelloosheid optreedt, kan dit vaak wijzen op een onderliggende medische aandoening. De patiënt kan het verdoofde gevoel ervaren in het hele been, onder de knie of in verschillende delen van de voet. Wanneer de arts het onderliggende probleem behandelt, verbetert vaak ook dit symptoom.

• Epidemiologie van gevoelloze benen en voeten
• Oorzaken van gevoelloosheid in benen en voeten
• Alcoholmisbruik
• Beroerte of TIA
• Bevriezing
• Bijwerkingen van chemotherapie
• Bloedarmoede
• Carpaal tunnel syndroom
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Fibromyalgie
• Gordelroos
• Guillain-Barré-syndroom
• Houding
• Letsel
• Morton neuroma
• Multiple sclerose
• Perifere vasculaire ziekte
• Problemen met de onderrug en ischias
• RSI van de kuitspier
• Ruggengraatletsel
• Schildklieraandoeningen
• Tarsaal tunnel syndroom
• Tumoren of andere abnormale gezwellen
• Vasculitis
• Ziekte van Lyme
• Ziekten van het zenuwstelsel
• Ziekte van Charcot-Marie-Tooth
• Ziekte van Lyme
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsignalen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van verdoofd gevoel aan voeten en benen
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose
• Complicaties van benen en voeten die gevoelloos aanvoelen
• Preventie van verdoofde gevoelens in benen en voeten

Epidemiologie van gevoelloze benen en voeten

Gevoelloosheid in de benen en voeten is een veelvoorkomend symptoom dat in verschillende populaties kan worden waargenomen. Het komt voor bij mensen van alle leeftijden, maar is vooral prevalent bij ouderen, die een verhoogd risico lopen op aandoeningen zoals diabetes mellitus, multiple sclerose en perifere neuropathie. De exacte prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak, maar studies tonen aan dat tot 20% van de volwassenen op een bepaald moment in hun leven last heeft van gevoelloosheid in de extremiteiten. Deze aandoening kan ook vaker voorkomen bij mensen met een familiegeschiedenis van neurologische aandoeningen.

Oorzaken van gevoelloosheid in benen en voeten

De oorzaken van gevoelloosheid in de benen en voeten zijn divers en kunnen variëren van tijdelijke, onschadelijke factoren tot ernstigere medische aandoeningen.

Alcoholmisbruik

Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot zenuwschade, bekend als alcoholische neuropathie. Deze zenuwbeschadiging veroorzaakt vaak gevoelloosheid, vooral in de voeten. Dit type zenuwbeschadiging wordt vaak geassocieerd met een tekort aan vitamine B, wat de symptomen kan verergeren.

Beroerte of TIA

Een beroerte (onvoldoende bloedstroom naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen) of een TIA (transiënte ischemische aanval: tijdelijke functie-uitval) kan hersenschade veroorzaken. De hersenen interpreteren en verwerken zenuwsignalen hierdoor minder goed, wat soms resulteert in tijdelijke of langdurige gevoelloosheid in diverse lichaamsdelen.

Bevriezing

Bevriezing, of hypothermie, treedt op wanneer het lichaam blootgesteld wordt aan extreme kou, wat leidt tot bevroren huid en weefsel. Dit kan resulteren in gevoelloosheid, vooral in de extremiteiten zoals handen en voeten. Bevriezing kan ernstige schade aan de zenuwen veroorzaken en vereist medische behandeling om complicaties te voorkomen, zoals necrose.

Bijwerkingen van chemotherapie

Chemotherapie kan diverse bijwerkingen veroorzaken, waaronder perifere neuropathie. Dit is een aandoening waarbij zenuwen beschadigd raken door de chemotherapeutische middelen, wat leidt tot gevoelloosheid, tintelingen of pijn in de handen en voeten. De symptomen kunnen tijdelijk zijn, maar in sommige gevallen kunnen ze blijvend zijn. Regelmatige controle door een arts is belangrijk voor het beheer van deze bijwerkingen.

Bloedarmoede

Bloedarmoede kan leiden tot een verminderde zuurstoftoevoer naar de weefsels, wat kan resulteren in gevoelloosheid of een doof gevoel, vooral in de extremiteiten.

Carpaal tunnel syndroom

Het carpaal tunnel syndroom ontstaat wanneer de medianuszenuw in de pols wordt samengedrukt. Hoewel dit vaak leidt tot symptomen in de handen, kunnen deze ook uitstralen naar de armen en soms de benen, wat leidt tot een verdoofd gevoel.

Diabetes mellitus (suikerziekte)

Bij sommige patiënten met diabetes mellitus ontwikkelt zich diabetische neuropathie. De zenuwen zijn hierbij beschadigd door slecht gecontroleerde suikerziekte, wat leidt tot een doof gevoel, tintelingen en pijn in de voeten. Als de symptomen van diabetische neuropathie ernstig zijn, kunnen ook de benen getroffen worden.

Fibromyalgie

Fibromyalgie is een chronische aandoening die wijdverspreide lichaamspijn (vaak aan meer dan één lichaamsdeel gedurende minimaal drie maanden per keer) en gevoeligheid veroorzaakt. Chronische uitputting, geheugenproblemen, moeite met helder denken, het rusteloze benen syndroom (vervelende gevoelens in onderbenen), stijfheid en pijn (vooral in de ochtend of na het slapen) zijn enkele bekende symptomen van fibromyalgie. De handen en voeten kunnen soms ook worden getroffen.

Gordelroos

Gordelroos is een virale infectie die wordt veroorzaakt door het varicella-zoster virus, hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. De aandoening kan gepaard gaan met een pijnlijke huiduitslag, vaak aan één kant van het lichaam, en kan ook gevoelloosheid of tintelingen in het getroffen gebied veroorzaken. De symptomen kunnen weken aanhouden en vereisen vaak antivirale medicatie.

Guillain-Barré-syndroom

Het Guillain-Barré-syndroom is een zeldzame auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de zenuwen aanvalt. Dit kan leiden tot zwakte, gevoelloosheid en pijn in de ledematen. De symptomen kunnen variëren van mild tot ernstig, waarbij in ernstige gevallen zelfs verlamming kan optreden. Snelle medische behandeling is cruciaal voor het herstel.

Houding

Een verkeerde houding kan leiden tot druk op de zenuwen of een verminderde bloedstroom in de onderste ledematen. Deze tijdelijke paresthesie (tintelingen) ontstaat vaak door het langdurig kruisen van de benen, langdurig zitten of knielen, op de voeten zitten, of door het dragen van te nauwe broeken, sokken of schoenen.

Letsel

Verwondingen aan de romp, de wervelkolom, de heupen, de benen, de enkels en de voeten kunnen leiden tot druk op de zenuwen, wat resulteert in een verdoofd gevoel in de benen en voeten.

Morton neuroma

Morton neuroma is een aandoening waarbij er een zwelling ontstaat van de zenuw die naar de voet loopt, meestal tussen de derde en vierde teen. Dit kan leiden tot pijn, branderigheid en gevoelloosheid in de tenen en de bal van de voet. Behandeling kan bestaan uit schoenveranderingen, fysiotherapie of in sommige gevallen een operatie.

Multiple sclerose

Patiënten met multiple sclerose (MS), een chronische auto-immuunaandoening, ervaren sensorische zenuwbeschadiging die gevoelloosheid in een klein deel van het lichaam of in alle ledematen kan veroorzaken. Deze gevoelloosheid is meestal tijdelijk, maar kan vaak wel invaliderend zijn.

Perifere vasculaire ziekte

Een perifere vasculaire ziekte ontstaat wanneer de perifere bloedvaten in de benen en armen vernauwen, wat resulteert in verminderde bloeddoorstroming. Pijn en krampen in de benen (beenpijn) en heupen bij het lopen of naar boven gaan zijn kenmerkend. Sommige patiënten met deze ziekte ervaren ook een verlamming van het been en zwakte. Normaal gesproken verdwijnen de klachten na enkele minuten rust.

Problemen met de onderrug en ischias

Problemen in de onderrug, zoals een defect of een hernia van de tussenwervelschijven, kunnen leiden tot compressie van de zenuwen naar de benen, wat resulteert in gevoelloosheid of andere gevoelsstoornissen. Bij ischias ontstaat irritatie van de heupzenuw, die van de onderrug naar de benen loopt. Als deze zenuw geïrriteerd of samengedrukt is, kan de patiënt gevoelloosheid of tintelingen in de benen of voeten ervaren.

RSI van de kuitspier

RSI (repetitive strain injury: overbelastingsblessure) van de kuitspier ontstaat door consistent herhaald gebruik van deze spier. Kuitpijn en gevoelloosheid in de onderbenen zijn kenmerkende symptomen. Rust is noodzakelijk, maar soms kan het dragen van een brace en fysiotherapie ook aanbevolen zijn.

Ruggengraatletsel

Letsel aan de ruggengraat, zoals een hernia of compressie van de zenuwen, kan leiden tot gevoelloosheid in de benen en voeten. Dit gebeurt vaak door druk op de zenuwen die naar de onderste ledematen lopen. Behandeling kan bestaan uit fysiotherapie, pijnbestrijding of chirurgie, afhankelijk van de ernst van het letsel.

Schildklieraandoeningen

Schildklieraandoeningen, zoals hypothyreoïdie, kunnen leiden tot metabole veranderingen die zenuwbeschadiging kunnen veroorzaken, wat zich uit in gevoelloosheid in de benen en voeten.

Tarsaal tunnel syndroom

Het tarsaal tunnel syndroom treedt op wanneer er schade of druk ontstaat op de scheenbeenzenuw. Deze zenuw loopt langs de achterkant van het been, langs de binnenkant van de enkel en in de voet. Patiënten met het tarsaal tunnel syndroom ervaren gevoelloosheid, een brandend gevoel, tintelingen en pijn in de enkels, hielen en voeten.

Tumoren of andere abnormale gezwellen

Tumoren, cysten (abnormaal gevormde zakvormige holten in het lichaam), abcessen (pus door infectie met bacteriën) en gezwellen kunnen soms druk uitoefenen op de hersenen, het ruggenmerg of een deel van de benen en voeten. Dit kan de bloedtoevoer naar de benen en voeten beperken, wat leidt tot gevoelloosheid.

Vasculitis

Vasculitis is een ontsteking van de bloedvaten die kan leiden tot verminderde bloedtoevoer naar de ledematen. Dit kan resulteren in gevoelloosheid, pijn en andere symptomen zoals huiduitslag of zwelling. De aandoening vereist vaak medische behandeling om ontsteking en schade aan de bloedvaten te beheersen.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme, veroorzaakt door een tekenbeet, kan zenuwbeschadiging veroorzaken en leiden tot gevoelloosheid in de benen en voeten, vaak gepaard gaande met andere neurologische symptomen.

Ziekten van het zenuwstelsel

Ziekten zoals amyotrofische laterale sclerose (ALS) of Huntington's ziekte kunnen ook zenuwbeschadiging veroorzaken, wat resulteert in gevoelloosheid en andere sensorische symptomen in de benen en voeten.

Ziekte van Charcot-Marie-Tooth

De ziekte van Charcot-Marie-Tooth is een erfelijke aandoening die de perifere zenuwen aantast. Het kan leiden tot zwakte, gevoelloosheid en krampen in de benen en voeten. De symptomen verergeren vaak naarmate de patiënt ouder wordt. Hoewel er geen genezing is, kan fysiotherapie helpen om de functie te behouden en de symptomen te verlichten.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme is een bacteriële infectie die wordt overgedragen door teken. De infectie kan leiden tot verschillende symptomen, waaronder gewrichtspijn, koorts en, in sommige gevallen, zenuwschade die zich uit in gevoelloosheid in de benen en voeten. Vroegtijdige diagnose en behandeling met antibiotica zijn essentieel om ernstige complicaties te voorkomen.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van gevoelloosheid in de benen en voeten. Leeftijd is een belangrijke factor; met toenemende leeftijd neemt het risico op zenuwschade en andere aandoeningen die gevoelloosheid kunnen veroorzaken toe. Diabetes mellitus is ook een significante risicofactor, aangezien het kan leiden tot neuropathie. Daarnaast hebben mensen met een zittende levensstijl of slechte houding, die druk uitoefenen op zenuwen in de benen, een verhoogd risico. Bepaalde beroepen die langdurig staan of zitten vereisen, evenals factoren zoals roken en overgewicht, kunnen ook bijdragen aan het risico.

Geassocieerde symptomen

Gevoelloosheid in de benen en voeten kan gepaard gaan met verschillende andere symptomen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Veelvoorkomende geassocieerde symptomen zijn tintelingen, een branderig gevoel, of een "prikkelend" gevoel in de benen. Sommige patiënten ervaren ook zwakte in de ledematen, wat kan leiden tot problemen met lopen of balans. In ernstige gevallen kan er sprake zijn van pijn of krampen in de benen, vooral 's nachts of na langdurig zitten of staan.

Alarmsignalen

Het is belangrijk om een arts te raadplegen wanneer de gevoelloosheid in de benen en voeten:

• gepaard gaat met andere chronische symptomen
• gepaard gaat met permanente veranderingen in de kleur, vorm of temperatuur van de benen en voeten
• niet gerelateerd is aan houdingsgewoonten of leefstijlfactoren, zoals het dragen van strakke kleding en niet-geschikt schoeisel
• ook andere lichaamssystemen aantast
• optreedt na een hoofdletsel
• reeds lang aanhoudt

Ook bij de volgende tekenen is medisch advies noodzakelijk:

• duizeligheid
• ernstige hoofdpijn
• incontinentie of fecale incontinentie (verlies van darmcontrole)
• moeilijk praten
• moeite met ademhalen
• verwardheid

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
De arts bespreekt de medische geschiedenis met de patiënt en vraagt naar de symptomen naast de gevoelloosheid in de benen en voeten. Hij wil ook weten wanneer de symptomen zijn begonnen en of ze verbeteren of verergeren. Het is belangrijk dat de patiënt informatie verstrekt over de duur van de gevoelloosheid: of het constant is of met tussenpozen optreedt.

Lichamelijk onderzoek
Na het doornemen van de medische geschiedenis volgt meestal een lichamelijk onderzoek waarbij de arts de voeten en benen inspecteert. Hij test of één of beide ledematen getroffen zijn.

Diagnostisch onderzoek
Op basis van de ernst van de klachten en de eventueel bijkomende symptomen zal de arts de volgende onderzoeken overwegen:

• een CT-scan (bij tekenen van een beroerte)
• een elektromyografie (meting van de elektrische spieractiviteit)
• een MRI-scan (onderzoek naar afwijkingen in de wervelkolom en/of het ruggenmerg)
• een zenuwgeleidingsonderzoek (meting van hoe goed zenuwen elektrische stromen geleiden)

Behandeling van verdoofd gevoel aan voeten en benen

De juiste behandeling voor gevoelloze benen en voeten hangt volledig af van de oorzaak.

Zelfzorg

Enkele zelfzorgmaatregelen kunnen het ongemak verlichten.

Alcohol verminderen of beperken
Alcohol bevat toxines die zenuwbeschadiging en gevoelloosheid kunnen veroorzaken. Alcohol kan de symptomen van chronische pijn en ontstekingen verergeren en bovendien leiden tot opflakkeringen van symptomen.

Alternatieve therapieën
Sommige alternatieve therapieën kunnen de symptomen verminderen, zoals acupunctuur, biofeedback, hydrotherapie, massage, mindfulness-meditatie, reflexologie en/of vitamine B-suppletie (vooral B3, B6 en B12).

Koude
IJs kan de zwelling verminderen die druk uitoefent op de zenuwen. Breng koude kompressen aan op de benen en voeten gedurende vijftien minuten achter elkaar, meerdere keren per dag.

Lichaamsbeweging
Een gebrek aan goede lichaamsbeweging verzwakt het hart en de bloedvaten, waardoor ze minder bloed naar de onderste ledematen kunnen pompen. Yoga, pilates en tai chi kunnen de doorbloeding verbeteren en chronische ontstekingen of pijn verminderen.

Massage
Het masseren van de verdoofde benen en voeten kan de bloedcirculatie verbeteren, waardoor de symptomen verminderen.

Ondersteunende apparaten
Steunzolen en speciaal ontworpen schoenen kunnen zenuwdruk verminderen door letsel, het tarsaal tunnel syndroom of platvoeten te verlichten.

Rust
Veel aandoeningen die een verdoofd gevoel aan de benen of voeten veroorzaken, verbeteren met voldoende rust.

Slaap
Een goede nachtrust is essentieel om te voorkomen dat de klachten van gevoelloosheid verergeren.

Stress verlichten
Patiënten met multiple sclerose en fibromyalgie ervaren vaak chronische gevoelloosheid. Het is belangrijk dat ze tijdens een opvlamming van de gevoelloosheid niet te veel stress ervaren, omdat stress de klachten kan verergeren.

Voeding
Ondervoeding, vooral een tekort aan vitamine B, kan zenuwschade veroorzaken, wat resulteert in gevoelloosheid. Het is belangrijk om voldoende vitaminen en voedingsstoffen te consumeren om ontstekingen te verlichten.

Warmte
Warmte kan stijve spieren (spierstijfheid), pijnlijke spieren (spierpijn) of gespannen spieren verlichten die druk uitoefenen op de zenuwen en daardoor gevoelloosheid veroorzaken.

Zoutbaden met Epsom
Epsom-zouten bevatten magnesium, dat de bloedcirculatie bevordert.

Professionele medische behandeling

Medicamenteuze opties voor langdurige gevoelloosheid in de benen en voeten omvatten:

• antidepressiva (voornamelijk voor de behandeling van fibromyalgie)
• corticosteroïden (verminderen ontstekingen en gevoelloosheid die gepaard gaan met bijvoorbeeld multiple sclerose)
• medicijnen die de zenuwsignalering blokkeren of veranderen (voornamelijk voor de behandeling van fibromyalgie, multiple sclerose en diabetische neuropathie)

Prognose

De prognose van gevoelloosheid in de benen en voeten hangt sterk af van de onderliggende oorzaak van de symptomen. In gevallen waarbij de oorzaak eenvoudig behandelbaar is, zoals een zenuwbeknelling door een hernia of een tekort aan vitaminen, kan de prognose goed zijn met volledige of gedeeltelijke verlichting van de symptomen na behandeling. Chronische aandoeningen zoals diabetes kunnen leiden tot langdurige of permanente gevoelloosheid, vooral als de aandoening niet adequaat wordt beheerd. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal voor het verbeteren van de prognose en het minimaliseren van de impact op de levenskwaliteit.

Complicaties van benen en voeten die gevoelloos aanvoelen

Onbehandelde of ernstige gevallen van gevoelloosheid in de benen en voeten kunnen leiden tot diverse complicaties, waaronder:

• Verlies van mobiliteit: Aanhoudende gevoelloosheid kan het moeilijk maken om te lopen of balans te bewaren, wat kan leiden tot verminderde mobiliteit en verhoogd risico op vallen.
• Wondinfecties: Door verminderde gevoel kan een persoon mogelijk geen kleine verwondingen of blaren opmerken, wat kan leiden tot infecties en moeilijk te genezen wonden.
• Neuropathische pijn: In sommige gevallen kan de gevoelloosheid gepaard gaan met neuropathische pijn, een branderige of stekende pijn die kan bijdragen aan ongemak en verminderde levenskwaliteit.
• Functionele beperkingen: Langdurige gevoelloosheid kan leiden tot functionele beperkingen en invloed hebben op de dagelijkse activiteiten, zoals het uitoefenen van bepaalde taken of hobby's.

Preventie van verdoofde gevoelens in benen en voeten

Preventie van gevoelloosheid in de benen en voeten omvat een combinatie van lifestyle-aanpassingen en medische interventies, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Beheersing van chronische aandoeningen: Effectieve controle van aandoeningen zoals diabetes en vitamine-tekorten kan helpen bij het voorkomen van gevoelloosheid.
• Gezonde levensstijl: Regelmatige lichaamsbeweging, een uitgebalanceerd dieet en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik kunnen bijdragen aan een goede circulatie en zenuwgezondheid.
• Vroegtijdige medische interventie: Tijdige diagnose en behandeling van aandoeningen die gevoelloosheid kunnen veroorzaken, zoals zenuwbeknellingen of circulatiestoornissen, zijn cruciaal.
• Preventieve zorg: Regelmatige medische controles en het volgen van aanbevelingen van zorgverleners kunnen helpen om symptomen vroegtijdig op te sporen en complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Beenkrampen: Oorzaken en tips bij pijnlijke krampen in been
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Tintelingen aan been: Oorzaken van tintelende benen
• Gezwollen benen: Oorzaken & behandeling van zwelling been