Thymus: functie & symptomen van aandoeningen van de zwezerik

De thymus of zwezerik is een klier in de borstkas met een belangrijke functie. Ondanks dat de thymus klierweefsel bevat en verschillende hormonen produceert, wordt dit kliertje veel meer geassocieerd met het immuunsysteem dan met het endocriene systeem. De thymus speelt een vitale rol bij de opleiding en ontwikkeling van T-lymfocyten of T-cellen, een uiterst belangrijk type witte bloedcellen. T-cellen zijn afweercellen en verdedigen het lichaam tegen mogelijk dodelijke pathogenen zoals bacteriën, virussen en schimmels. Na de puberteit begint de thymus te krimpen in grootte en het meeste weefsels wordt vervangen door vetweefsel. Er zijn meerdere aandoeningen die de thymus of zwezerik kunnen treffen en die lang niet altijd gepaard gaan met symptomen of klachten.

• Thymus of zwezerik
• Ligging
• Structuur
• Benaming
• Functie van de thymus
• Opleiden van T-cellen
• Celdood en verwijdering van auto-immune T-cellen
• Aanmaken van hormonen
• Krimpen van de thymus
• Aandoeningen van de thymus
• DiGeorge-syndroom
• Thymuskanker
• Thymolipoma
• Vergrote thymus (thymushyperplasie)
• Gevolgen van aandoeningen aan de thymus

Thymus of zwezerik

Ligging

De thymus of zwezerik is een zacht, ongeveer driehoekig orgaan dat zich bevindt in het mediastinum (de ruimte tussen de beide longen in), voor en hoger dan het hart en achter het borstbeen.

Structuur

De thymus heeft twee verschillende, maar identieke lobben die elk worden omringd door een taaie, vezelige capsule. Binnen elke lob bevindt zich een oppervlakkig weefselgebied dat de cortex (schors) wordt genoemd en dieper gelegen gebied dat de medulla (merg) wordt genoemd. De thymus bestaat vooral uit epitheelweefsel en lymfeweefsel die dendritische cellen (onderdeel van het immuunsysteem) en macrofagen (de afval ruimende cellen van je afweersysteem) bevatten.

Benaming

De thymusklier is een gespecialiseerd orgaan is dat deel uitmaakt van het immuunsysteem. Het woord 'thymus' komt van het Griekse woord 'thymos'. Het betekent hart, ziel, verlangen, leven. Dit woord is waarschijnlijk bedacht vanwege de locatie van de klier tussen de longen in de borst. Het kan ook ontstaan ​​zijn uit een ander Grieks woord, namelijk 'tijm' dat zoets betekent als 'met een hobbelige uitstraling'. De klier lijkt op een bos tijm en kan daarom zo worden genoemd.

Functie van de thymus

Opleiden van T-cellen

De functie van de thymus is het ontvangen van onvolgroeide T-cellen die worden geproduceerd in het rode beenmerg, teneinde deze op te leiden tot functionele rijpe T-cellen die alleen vreemde cellen aanvallen. T-cellen verblijven eerst in de cortex van de thymus waar ze in contact komen met epitheelcellen die verschillende antigenen presenteren. De onrijpe T-cellen die reageren op de antigenen die overeenkomen met vreemde cellen worden geselecteerd om te overleven, rijpen en migreren naar de medulla, terwijl de rest doodgaat door apoptose (geprogrammeerde celdood) en worden opgeruimd door macrofagen. Dit proces staat bekend als positieve selectie.

Celdood en verwijdering van auto-immune T-cellen

In medulla blijven de T-cellen die het hebben overleefd rijpen en ze worden in contact gebracht met de eigen antigenen van het lichaam. T-cellen die zich binden aan de eigen antigenen van het lichaam testen positief op auto-immuniteit, waarbij ze de eigen cellen van het lichaam aanvallen in plaats van alleen vreemde cellen. Auto-immune T-cellen worden geëlimineerd door apoptose in een proces dat bekend staat als negatieve selectie, wat ertoe leidt dat slechts ongeveer 2% van de onrijpe T-cellen de volwassenheid bereiken.

Aanmaken van hormonen

Verscheidene hormonen die door de thymus worden geproduceerd (onder meer thymosine), stimuleren de groei en het afweersysteem. Deze hormonen bevorderen de rijping van de T-cellen voorafgaand aan hun afgifte in de bloedstroom. De nu rijpe T-cellen circuleren door het lichaam waar ze pathogenen (ziekteverwekkers) herkennen en elimineren, ze activeren B-cellen om antilichamen te produceren en slaan de herinnering aan eerdere infecties op.

Krimpen van de thymus

De zwezerik wordt gedurende de kindertijd groter, maar krimpt vanaf het begin van de puberteit en gedurende de gehele volwassenheid. Naarmate de thymus krimpt, worden de weefsels vervangen door vetweefsel. De krimp is te wijten aan de verminderde rol van de thymus op volwassen leeftijd; het immuunsysteem produceert de meeste T-cellen tijdens de kindertijd en heeft na de puberteit zeer weinig nieuwe T-cellen nodig.

Aandoeningen van de thymus

Er zijn meerdere aandoeningen die de thymus of zwezerik kunnen treffen.

DiGeorge-syndroom

Het DiGeorge-syndroom, ook wel 22q11 microdeletie syndroom genoemd, is een genetische aandoening die wordt veroorzaakt door het ontbreken van een klein stukje van het chromosoom 22, wat bekend staat als 22q11. Deze aandoening leidt tot hartafwijkingen, een slecht immuunsysteem, gespleten verhemelte, gedragsproblemen en bijschildklierproblemen bij kinderen. De symptomen van het DiGeorge-syndroom variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening en het aangedane deel. Deze symptomen kunnen onmiddellijk na de geboorte optreden, of later in de kindertijd of in de vroege kinderjaren verschijnen. Enkele symptomen van het DiGeorge-syndroom zijn:

• blauwachtige tint van de huid
• zwakheid
• slechte spierspanning
• trekkingen rond de mond, handen, armen, keel
• terugkerende infecties
• ontwikkelingsachterstand
• gespleten/open gehemelte
• leermoeilijkheden

Thymuskanker

De thymusklier is vatbaar voor twee soorten kankers. De eerste is een tumor, genaamd thymoom. De kankercellen die in het thymoom zijn gevormd, lijken erg op de normale cellen van de thymusklier. De andere kanker wordt thymuscarcinoom genoemd. De cellen in deze kanker lijken niet op de normale thymuscellen. Deze cellen zijn zeer agressief en delen zich snel. Zo verspreiden ze zich gemakkelijk naar andere weefsels. Beide vormen van thymuskanker kunnen zonder symptomen bestaan. Symptomen bestaan vaak uit hoest en pijn op de borst.

Thymolipoma

Dit is een zeldzame, goedaardige tumor die zowel thymus- als vetweefsel bevat. Deze tumor groeit niet door in andere weefsels of verspreidt zich niet naar de omliggende weefsels of organen. Deze tumoren kunnen erg groot worden en vertonen helemaal geen symptomen.

Vergrote thymus (thymushyperplasie)

Een vergrote thymus of gezwollen thymus wordt ook thymushyperplasie genoemd en is een aandoening waarbij de thymus opzwelt. Deze aandoening wordt meestal geassocieerd met myasthenia gravis (zie onder).

Myasthenia gravis (MG)
Myasthenia gravis is een auto-immuunziekte die wordt veroorzaakt door blokkering van acetylcholinereceptoren door antilichamen. Deze aandoening wordt vaak geassocieerd met thymushypertrofie, wat inhoudt dat het orgaan in grootte toeneemt door vergroting van het volume van de afzonderlijke cellen. De spieren worden bij MG zwak en dit beïnvloedt de oogcontrole, ooglidbeweging, kauwen, praten, evenals slikken. De symptomen variëren bij verschillende patiënten. Het bestaat uit oculaire myasthenia (een hangend ooglid of hangende oogleden), dubbel zien, kortademigheid, dysartrie (een spraakstoornis die wordt veroorzaakt door een beschadiging van het zenuwstelsel), zwakte van armen, handen, benen, nekspieren, etc.

Gevolgen van aandoeningen aan de thymus

Elke vorm van storing of ziekte gerelateerd aan de thymusklier leidt tot overgevoeligheid, auto-immuunziekte of immunodeficiëntie. Een van de dodelijke ziekten die met deze klier worden geassocieerd, is hiv/aids. Het virus heeft de neiging de CD4+ T-helpercellen te doden die worden geproduceerd door de thymus. Het virus vernietigt ook de thymocyten (de nog ongedifferentieerde lymfocyten die vanuit het rode beenmerg naar de thymus migreren) die zich in de thymus ontwikkelen en zich tot tot T-cellen kunnen differentiëren, waardoor immuundeficiëntie in het lichaam wordt veroorzaakt.

Lees verder

• Thymuskanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Lymfeklieren: functie, taken, ligging & ziekten lymfestelsel