Spierspanning: oorzaken en symptomen van hoge spierspanning

Spierspanning duidt op de spanningstoestand van een spier, dat wil zeggen de mate waarin een spier aangespannen is. Spierspanning kan te hoog of te laag zijn. Kinderen met developmental coordination disorder (DCD) hebben bijvoorbeeld een lagere spanning in hun spieren. Een lage spierspanning kan zich uiten in een onvermogen om armpjes of beentjes tegen de zwaartekracht in te bewegen. Een verhoogde spierspanning komt vaak door angst of (aanhoudende) stress. Door stress kun je volledig verkrampen. Overbelasting is een andere trigger voor spierspanning. Overmatige spierspanning kan ook veroorzaakt worden door een tekort aan magnesium of vitamine D. Je kunt spierkrampen ervaren in rug, nek, schouders, benen, kuiten, knie en andere lichaamsdelen. Behandeling van hoge spierspanning kan vaak met zelfzorgmaatregelen, maar als niets helpt is het verstandig je huisarts te raadplegen. De huisarts kan bekijken wat de oorzaak is van je klachten en zo nodig medicijnen voorschrijven of fysiotherapie.

• Wat is spierspanning?
• Spierspanning symptomen
• Verschijnselen
• Strakke spieren
• Spierpijn of gevoeligheid
• Spanningshoofdpijn
• Vermoeidheid
• Spiertrekkingen
• Oorzaken van spierspanning
• Infectie
• Systemische ziekte
• Stress
• Medicijnen
• Houding
• Letsel
• Overbelasting
• Behandeling van hoge spierspanning
• Hete douche
• Massage
• Strekken van de spieren
• Pijnstillers
• Beweging
• Vitamine D
• Magnesium
• Valeriaan
• Cayennepeper
• Spierspanning verlagen
• Wanneer arts inschakelen?
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese
• Fysiek onderzoek
• Bloedonderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Elektromyografie (EMG)
• Differentiële diagnose

Wat is spierspanning?

Spierspanning is de mate waarin een spier aangespannen is. Bij een te hoge spierspanning kunnen klachten ontstaan. Spierspanning kan allerlei oorzaken hebben, zoals de overgang, een angststoornis, een schildklieraandoening, overbelasting, etc. Door de oorzaak aan te pakken, kun je de klachten verminderen.

Spierspanning symptomen

Verschijnselen

De spieren van het lichaam verrichten hun arbeid door zich samen te trekken en te ontspannen. Er is altijd sprake van een zekere spanningstoestand; de tonus is de spanningstoestand van een spier. Of je nu gaat zitten of gaat rennen, je spieren werken continu aan het in stand houden van je houding en ze laten je lichaam bewegen. De spieren trekken samen en ontspannen om deze basistonus te behouden en ervoor te zorgen dat je lichaam goed beweegt.

Hoewel de spieren altijd samentrekken, kun je soms overmatige strakheid, stijfheid of het gevoel van spierknopen ervaren dat oncomfortabel en abnormaal aanvoelt. Spierknopen zijn pijnlijke verhardingen in de spieren en kan variëren van een zwaar, zeurend of drukkend gevoel tot een doof of tintelend gevoel. Dit gebeurt wanneer de spieren langdurig samentrekken en niet normaal kunnen ontspannen. Spierspanning van dit type kan geassocieerd zijn met:

• pijn
• spierkrampen
• stijfheid (stijve spieren of spierstijfheid)
• moeilijk bewegen, vooral na rust
• klachten in rust

Spierspanningssymptomen zijn meestal niet levensbedreigend en gaan vaak vanzelf weg. Je kunt de klachten verlichten door te rekken en te strekken, maar in sommige gevallen kan spierspanning wijzen op een ernstiger onderliggende aandoening. Maak een afspraak met je huisarts bij aanhoudende spierspanningssymptomen.

Strakke spieren

Het voelen van het spannen van je spieren is een van de snelst merkbare symptomen van spierspanning. Het kan zijn dat je je bewust wordt van spieren die je niet kende toen ze begonnen te spannen als je bepaalde fysieke taken uitvoert. Het ontspannen van je spieren is de sleutel tot het bestrijden van spierspanning, dus probeer te voorkomen dat je iets doet waardoor je je spieren zou kunnen belasten.

Spierpijn of gevoeligheid

Naarmate de spieren steeds strakker aanvoelen en zich steeds meer aanspannen, kunnen ze ook gevoeliger en pijnlijker worden. Dit specifieke symptoom is de oorzaak van het brandende gevoel dat je kunt ervaren in gebieden waar de spieren zijn aangedaan en gespannen. Het is belangrijk om te proberen je spieren de tijd te geven om te herstellen.

Spanningshoofdpijn

Een van de belangrijkste oorzaken van spanningshoofdpijn is spierspanning rond het hoofd en de nek. Dit soort hoofdpijn kan aanvoelen als een continue druk, alsof je hoofd aan alle kanten constant wordt samengeperst of een band rond het hoofd. Vaak zorgt deze hoofdpijn ervoor dat je tegelijkertijd pijn aan beide zijden van je hoofd ervaart.

Vermoeidheid

Een andere symptoom waar je misschien last van hebt als gevolg van spierspanning is vermoeidheid. Je kunt soms merken dat je je minder energiek of vermoeider voelt dan normaal. Als je begint te merken dat je de hele dag door verlangt om weer in bed te liggen, of als je begint te merken dat je midden op de dag slaperig wordt, dan kan dit een gevolg zijn van vermoeidheid die wordt veroorzaakt door spierspanning.

Spiertrekkingen

Spierspanning kan zowel krampen als spasmen veroorzaken (of spiertrekkingen). Een spierspasme is de onwillekeurige, plotselinge en schijnbaar spontane samentrekking van één van de spieren. Hoewel spierspasmen onschadelijk zijn en meestal maar kortstondig duren, kunnen ze nog steeds een intense, scherpe pijn veroorzaken en zorgen voor stress.

Oorzaken van spierspanning

Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van verhoogde spierspanning.

Infectie

Infecties kunnen een ontsteking in de spieren veroorzaken die kan leiden tot spanning en stijfheid. Een ernstige bacteriële infectie die tetanus wordt genoemd en die het hele zenuwstelsel beïnvloedt, kan bijvoorbeeld resulteren in overmatige spiercontractie die kan resulteren in stijfheid. Tetanus krijg je via een wond of dierenbeet.

Systemische ziekte

Systemische ziekten zoals auto-immuunziekten, diabetes en neurologische aandoeningen kunnen leiden tot spierspanning en stijfheid die chronisch en moeilijk te verlichten zijn. Deze ziekten veroorzaken wijdverspreide ontstekingen door het hele lichaam die met name de spieren kan beïnvloeden.

Stress

Stress kan een negatieve invloed hebben op het zenuwstelsel van het lichaam, met name de zenuwen en de werking ervan. Het zenuwstelsel reageert vaak op dit soort stress door extra druk op de bloedvaten uit te oefenen, wat kan resulteren in een verminderde bloedtoevoer naar het betreffende gebied. Dit kan spierspanning en pijn veroorzaken.

Medicijnen

Spierspanning kan het gevolg zijn van een bijwerking van bepaalde medicijnen. Statines, die worden voorgeschreven om het cholesterol te verlagen, kunnen spierspanning als bijwerking hebben. Let op als je een van deze medicijnen gebruikt en je last krijgt van spierspanningssymptomen. Bespreek dit dan met je huisarts.

Houding

Sport en fysieke activiteit kan spierspanning veroorzaken, maar een sedentair bestaan kan ook leiden tot stijfheid en spierspanning. Situaties zoals lange vliegtuigvluchten of bureauwerkzaamheden waarbij je gedurende langere tijd zit, kunnen leiden tot spierspanningssymptomen.

Letsel

Directe verwonding van een lichaamsdeel kan leiden tot stijfheid als gevolg van breuken, blauwe plekken of zwelling. Spiespanning en stijfheid na een trauma is moeilijk te herkennen door de pijn die gepaard gaat met het traumatisch letsel; stijfheid die dagen of weken na het incident nog aanwezig is, kan wijzen op een onderliggend probleem.

Overbelasting

Spieren die overbelast worden kunnen strak en gespannen worden. Dit is een veel voorkomende oorzaak van spierspanning die gemakkelijk kan worden opgelost met rust, strekken en ontspanning.

Behandeling van hoge spierspanning

Er zijn meerdere zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen om hoge spierspanning te verhelpen.

Hete douche

Een warme douche of bad is een geweldige manier om spierspanning te verminderen. Warm water is zeer rustgevend voor gespannen spieren en kan onmiddellijke verlichting bieden voor spierspanning. Een warm bad is ideaal, maar omdat de meeste mensen niet de tijd en energie hebben om langdurig in bad te blijven, kan een douche ook effectief zijn.

Massage

Een massage is ook een fantastisch hulpmiddel om spanning los te laten. Iemand die goed kan masseren, kan de knopen en spanning in je spieren voelen en deze naar buiten duwen, zodat je spieren zich ontspannen voelen. Er zijn ook technieken voor zelfmassage, maar deze kunnen enigszins gecompliceerd zijn.

Strekken van de spieren

Strekken en bepaalde oefeningen kan de spierspanning verminderen. Hoewel het geen perfecte techniek is, is 'uitrekken' een manier om ervoor te zorgen dat je spieren een beetje loskomen.

Pijnstillers

Verschillende vrij verkrijgbare medicijnen kunnen helpen bij het bestrijden van spierspanning. Vaak helpt paracetamol om de pijn te verlichten. Soms zal de arts een middel voorschrijven als lorazepam, wat rustgevend werkt en de spieren ontspant; het middel zal de spierspanning verlagen. Lorazepam is een benzodiazepine.

Beweging

Hoewel je misschien geen zin hebt om te bewegen als je spieren gespannen zijn, is actief zijn – vooral buiten in de frisse lucht – een goede manier om je te ontspannen. Lichaamsbeweging geeft endorfines vrij die helpen pijn te bestrijden en buiten zijn is vaak een goede afleiding van een gespannen gevoel.

Vitamine D

Het is gebleken dat mensen die last hebben van overmatige spierspanning, spasmen en pijn, mogelijk een tekort hebben aan vitamine D. Zonlicht is de belangrijkste bron van vitamine D, maar de meeste mensen krijgen er niet het hele jaar genoeg van en in dat geval kan een supplement uitkomst bieden. Je kunt ook vitamine D binnenkrijgen via vis, verrijkte melk en eieren.

Magnesium

Calcium zorgt voor het samentrekken van de spieren, terwijl magnesium ervoor zorgt dat je spieren ontspannen. Een magnesiumtekort leidt tot overmatige spierspanning (die vervolgens kan leiden tot spierzwakte), spierspasmen, krampen, tics, rusteloosheid, angst en agitatie. Daarom is het belangrijk om voldoende magnesium binnen te krijgen.

Valeriaan

Valeriaan is een kruidenmiddel met een krachtig ontspannend effect en valeriaan kan gespannen spieren kalmeren, spasmen verlichten en pijn verminderen. Dit inheemse kruid uit Azië en Europa wordt gebruikt om angst, stress en krampen te verminderen. De beste manier om valeriaan in te nemen, is als een ontspannende thee. Je kunt ook valeriaan in capsulevorm nemen.

Cayennepeper

Cayennepeper staat bekend om zijn warme en pittige smaak en is al eeuwenlang een populaire alternatieve behandeling in de kruidengeneeskunde. Bij gebruik als lokale toepassing kan cayennepeper spier- en gewrichtspijn helpen verminderen, vooral als je een lichte verwonding hebt opgelopen. Het actieve ingrediënt in cayennepeper, capsaïcine, wordt aangetroffen in een aantal spiercrèmes en balsems. Capsaïcine werkt direct in op de sensorische zenuwen, waardoor de pijn afneemt.

Spierspanning verlagen

Naast de bovengenoemde remedies voor het verlagen van spierspanning, is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten, veel water te drinken en regelmatig te bewegen. Hoe gezonder je bent, hoe minder kans je hebt om spierspanning en pijn te ervaren. Zorg voor voldoende slaap (en voorkom slaaptekort) ontwikkel een gezonde leefstijl en zorg voor voldoende ontspanning en vermijd stress.

Leer om de waarschuwingssignalen van spierspanning en pijn te herkennen en actie te ondernemen voordat het erger wordt. Neem je lichaam serieus en ga niet over je eigen grenzen heen. Het leren begrijpen van je lichaam en de subtiele signalen zijn van groot belang bij het voorkomen en beheersen van spierspanning.

Wanneer arts inschakelen?

Als je last hebt van verhoogde spierspanning en huismiddeltjes bieden binnen 24 uur geen verlichting, neem dan contact op met je huisarts. Als je een 'ploffend' geluid hoort bij het oplopen van een verwonding, je niet kunt lopen of als er sprake is van aanzienlijke zwelling, pijn, koorts of open (snij)wonden, dan moet je worden onderzocht op de afdeling spoedeisende hulp van een ziekenhuis.

Onderzoek en diagnose

De arts neemt je medische geschiedenis in ogenschouw, stelt vragen over je klachten en voert een lichamelijk onderzoek uit. Röntgenfoto's of laboratoriumonderzoek zijn vaak niet nodig.

Anamnese

De arts zal je vragen stellen over je symptomen, zoals waar je de spierspanning voelt, hoe lang het aanhoudt, en of er andere symptomen zoals pijn, stijfheid of vermoeidheid optreden. Je medische geschiedenis, huidige medicatie, voeding (zoals magnesium- en vitamine D-inname), en mogelijke triggers zoals stress of overbelasting worden besproken om een compleet beeld te krijgen van je situatie.

Fysiek onderzoek

Tijdens het onderzoek zal de arts of fysiotherapeut je spieren onderzoeken door ze te palperen (aftasten) om te beoordelen of er sprake is van verhoogde of verlaagde spierspanning. Ze zullen letten op gespannen, harde spieren, knopen, of spierkrampen. Je bewegingsvrijheid en de kracht van je spieren worden ook getest om de impact van de spierspanning op je functioneren te beoordelen.

Bloedonderzoek

Als er een vermoeden is van voedingsdeficiënties, zoals een tekort aan magnesium of vitamine D, kan de arts een bloedtest aanvragen. Dit helpt om eventuele tekorten op te sporen die mogelijk bijdragen aan je spierspanning en spierkrampen.

Beeldvormend onderzoek

In sommige gevallen, zoals bij aanhoudende of ernstige spierspanning, kan de arts beeldvormend onderzoek zoals een MRI of röntgenfoto's aanvragen om onderliggende structurele problemen, zoals beschadigde zenuwen of spieraandoeningen, uit te sluiten.

Elektromyografie (EMG)

Als er vermoeden is van een probleem met de zenuwen die je spieren aansturen, kan de arts een EMG laten uitvoeren. Deze test meet de elektrische activiteit in je spieren en kan helpen bij het identificeren van aandoeningen die de spierspanning beïnvloeden.

Differentiële diagnose

De arts zal andere oorzaken van je spierspanning proberen uit te sluiten, zoals spieraandoeningen (zoals spierdystrofie), neurologische aandoeningen (zoals multiple sclerose of Parkinson), of hormonale problemen (zoals schildklieraandoeningen).

Lees verder

• Spierkrampen: krampen in handen, armen, benen, kuiten en rug
• Spierpijn: oorzaken en symptomen spierpijn in benen en armen
• Spierspasmen: oorzaken, symptomen & behandeling spierkrampen
• Spiertrekkingen: oorzaken en behandeling trillende spieren
• Spierspanning in de schouder: oorzaken en behandeling