Cyanose: Blauwverkleuring van huid, nagels en lippen

Wanneer een patiënt een laag zuurstofgehalte in het bloed heeft, of een slechte bloedsomloop heeft, ontstaat een blauwverkleuring van de huid, nagels en/of lippen van een patiënt. Cyanose bestaat in centrale en perifere vorm. Dit is mogelijk het teken van een ernstig probleem dus medische hulp is steeds noodzakelijk. Cyanose gaat vaak gepaard met andere symptomen. De behandeling en prognose zijn afhankelijk van de oorzaak van de blauwverkleuring.

• Waarom blauwe huid, nagels en lippen?
• Oorzaken van cyanose: Perifere of centrale cyanose
• Symptomen en diagnose door de arts
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling blauwverkleuring van de huid

Waarom blauwe huid, nagels en lippen?

Rode bloedcellen transporteren zuurstof naar lichaamsweefsels. Meestal transporteren bijna alle rode bloedcellen in de bloedvaten volledige zuurstof. Deze bloedcellen zijn helderrood en de huid is dan roze of rood. Wanneer onvoldoende zuurstof in het bloed aanwezig is, verandert het bloed van een helderrode naar een donkerrode kleur waardoor de huid, nagelbedden en lippen blauwrood tot blauw verkleuren. Deze medische toestand is gekend als "cyanose"

Oorzaken van cyanose: Perifere of centrale cyanose

Diverse oorzaken leiden tot cyanose.

Cyanose van de handen, voeten of ledematen

Perifere cyanose is de medische term voor blauwverkleuring die enkel optreedt aan de vingers, tenen of ledematen. Een synoniem hiervoor is "acrocyanose". Veelal voelt de huid koud aan en is de blauwverkleuring het hardst te merken in de nagelbedden. Normaalgezien zijn de mondslijmvliezen hierbij niet aangetast. De oorzaak is een slechte doorbloeding als gevolg van:

• Bètablokkers: medicatie die de arts vaak voorschrijft voor de behandeling van een hoge bloeddruk (hypertensie).
• Een bloedstolsel dat de bloedtoevoer naar of van een ledemaat blokkeert (verstopt)
• Het fenomeen van Raynaud: Deze medische toestand vindt plaats wanneer de bloedtoevoer naar bepaalde lichaamsdelen (vaak de vingers en tenen), tijdelijk verminderd is door blootstelling aan lage temperaturen. Dit gaat gepaard met wijzigingen in de huidskleur met koude, gevoelloosheid en pijn.
• Perifeer arterieel vaatlijden: Perifeer arterieel vaatlijden vindt plaats wanneer een ophoping van vetafzettingen in de slagaders de bloedtoevoer naar de benen beperkt.

Cyanose van de huid in het algemeen en/of de lippen

Wanneer de huid en/of lippen een blauwe tint vertonen, ontstaat "centrale cyanose". Dit is in de meeste gevallen een teken van een lage zuurstofniveau in het bloed. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak ontstaat dyspneu (bemoeilijkte ademhaling) en tachypneu (versnelde ademhaling), secundaire polycytemie (verhoogd aantal bloedcellen) en een blauwe of paarse verkleuring van het mondslijmvlies, de vingers en de tenen. De handen en voeten hebben veelal een normale temperatuur of voelen warm aan. Deze zijn niet koud, tenzij hierbij een slechte perifere circulatie optreedt. Veelvoorkomende oorzaken van centrale cyanose omvatten een probleem met de longen, de luchtwegen of het hart.

Probleem met de longen
Door deze longproblemen ontstaat cyanose:

• bronchiëctasieën: Hierbij verbreden de luchtwegen in de longen abnormaal.
• een longembolie (afsluiting van slagader in longen): een bloedstolsel in de bloedvaten van de longen.
• een verergering van een chronische (langdurige) longaandoening, zoals astma of chronisch obstructief longlijden (COPD)
• longinfecties zoals een longontsteking (= pneumonie: ontsteking onderste luchtwegen), bronchiolitis of pertussis (kinkhoest: bacteriële infectie met hoesten en ademnood)
• neonataal ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling) wanneer de longen niet in staat zijn om voldoende zuurstof voor de rest van het lichaam te voorzien
• verdrinking of bijna verdrinking.

Een probleem met de luchtwegen
Volgende luchtwegproblemen doen cyanose soms ontstaan:

• anafylaxie: Een ernstige allergische reactie die de luchtwegen blokkeert.
• epiglottitis: Ontsteking en zwelling het strotklepje in de keel, gewoonlijk veroorzaakt door een infectie
• kroep: een aandoening die ontstaat in de adolescentie, meestal veroorzaakt door een virus, dat de luchtwegen aantast en een blaffende hoest veroorzaakt.
• verstikking

Een probleem met het hart
Deze hartafwijkingen zijn soms de oorzaak van cyanose:

• aangeboren hartafwijkingen: Een hartafwijking die bij de geboorte aanwezig is, veroorzaakt problemen met de bloedcirculatie rond het hart en het lichaam.
• een hartstilstand: Bij een hartstilstand stopt het hart met kloppen.
• hartfalen: Bij harfalen slaagt het hart er niet in om voldoende bloed door het lichaam te pompen.

Andere oorzaken
Andere oorzaken van cyanose zijn:

• een bloedprobleem zoals abnormaal hemoglobine of polycytemie (een hoge concentratie van rode bloedcellen).
• een blootstelling aan koude lucht of water
• epileptische aanvallen (toevallen) die een lange tijd duren
• op grote hoogte leven

Symptomen en diagnose door de arts

Afhankelijk van de oorzaak, ontwikkelt cyanose zich plotseling, samen met kortademigheid en andere symptomen. Cyanose die het resultaat is van chronische hart- of longproblemen, ontwikkelen zich veelal langzaam waarbij vaak niet al te ernstige symptomen aanwezig zijn.

Bijkomende symptomen

De blauwverkleuring gaat veelal gepaard met andere symptomen. De patiënt ontwikkelt bij een longontsteking en longembolie ook nog koorts. Clubbing (trommelstokvingers) is vaak zichtbaar bij aangeboren hartafwijkingen, bij een longabces, bronchiëctasieën, mucoviscidose en pulmonale arterioveneuze shunts. De borstkasuitzetting verloopt minder goed bij chronische bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) en astma. Daarnaast zijn soms abnormale ademgeluiden waaronder een piepende ademhaling (stridor), een oppervlakkige ademhaling (tachypneu), kortademigheid enzovoort te horen bij een onderzoek met een stethoscoop. Daarnaast zijn de hartklanken soms ook abnormaal.

Diagnose en onderzoeken

Via een pulsoximetrie meet de arts het zuurstofgehalte in het bloed. Een volledig bloedonderzoek geeft ook informatie over de uiteindelijke oorzaak van cyanose. Daarnaast is een sputumkweek nodig bij een vermoeden van een longontsteking. Een echocardiografie is nodig bij hartafwijkingen. Een angiografie en venografie zijn ook nuttige onderzoeksinstrumenten. Andere beeldvormende onderzoeken zoals een thoraxfoto (= radiografisch onderzoek), en een CT-scan van de borstkas zijn ook belangrijk.

Behandeling blauwverkleuring van de huid

Zelfzorg

De begeleider gaat onmiddellijk met de patiënt naar de spoedeisende hulp, vooral bij andere symptomen, zoals moeite met ademhalen of pijn op de borst. Dit wijst namelijk op een levensbedreigend probleem. Wanneer de blauwverkleuring van de huid langzaam omkomt, of alleen de vingers, handen, tenen of voeten aangetast zijn, is het raadplegen van een arts voldoende. Dit is namelijk vaak het gevolg van een minder ernstig probleem met de bloedsomloop, maar professionele medische zorg is nog steeds vereist. Voorts is het bij het fenomeen van Raynaud belangrijk om steeds warm gekleed naar buiten te gaan of in warme ruimten te vertoeven.

Professionele medische zorg

Blauwverkleuring valt zelf te diagnosticeren maar professionele medische hulp is altijd nodig. Bij patiënten met hypoxie (zuurstoftekort in de weefsels) is zuurstoftherapie vereist. Daarnaast behandelt de arts de onderliggende oorzaak van cyanose. In een medische noodsituatie probeert de arts de patiënt eerst de stabiliseren.

Lees verder

• Huidziekten: Huidaandoeningen door trauma of ziekte (special)