EHBO bij verdrinking: Uit het water redden en reanimeren

Verdrinking gebeurt snel bij een ongeval bij bijvoorbeeld patiënten die de zwemkunsten nog niet goed beheersen, maar ook bij patiënten die plots ziek worden in het water. Bij verdrinking is snelle hulp nodig om het leven van de patiënt te redden. Het is belangrijk om de patiënt zo snel mogelijk op een veilige manier op het droge te krijgen en hem dan zo nodig te reanimeren of hem in een stabiele zijligging te plaatsen. Doorgaans kost reanimatie bij drenkelingen veel tijd. De kans op succes stijgt wel naarmate het water kouder is, tenzij onderkoeling, die ook optreedt bij verdrinking, onomkeerbare complicaties veroorzaakt en hierdoor de dood optreedt. Een drenkeling heeft steevast professionele medische opvolging door de arts nodig in verband met de kans op latere complicaties, ook wanneer hij na de redding reeds of kort daarna weer bij bewustzijn is.

• Epidemiologie
• Soorten: Droge en natte verdrinking
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Fysiologische reacties bij verdrinking
• Effecten op de luchtwegen en longen
• Zuurstoftekort en orgaanschade
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Eerste hulp bij verdrinking: Uit het water redden en reanimeren
• Herstel na verdrinking: Gevaar van onderkoeling en complicaties
• Onderkoeling na verdrinking
• Andere complicaties na verdrinking
• Prognose
• Psychologische gevolgen van verdrinkingservaringen
• Post-traumatische stress na verdrinking
• Angst voor water bij kinderen na verdrinking
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor EHBO bij verdrinking: Uit het water redden en reanimeren
• Herken de symptomen van verdrinking
• Haal de persoon uit het water
• Start met reanimatie indien nodig
• Bel onmiddellijk 112
• Zorg voor verdere medische behandeling
• Voorkom verdrinking in de toekomst
• Misvattingen rond EHBO bij verdrinking: Uit het water redden en reanimeren
• Je moet de verdrinkende persoon meteen uit het water halen
• Als de persoon bij bewustzijn is, is er geen behoefte aan reanimatie
• Je moet altijd beginnen met mond-op-mondbeademing bij een verdrinking
• Je moet de persoon onmiddellijk naar het ziekenhuis brengen zonder hem te laten rusten
• De persoon moet altijd in een warme omgeving worden gebracht na verdrinking
• Je mag nooit proberen de persoon zelf te reanimeren als je geen ervaring hebt
• Een verdrinking leidt altijd tot blijvende schade

Epidemiologie

Verdrinking kan overal gebeuren, maar is vooral een risico in wateromgevingen zoals zwembaden, meren, rivieren en de zee. Wereldwijd behoren verdrinkingsincidenten tot de belangrijkste oorzaken van ongevallen en sterfte bij kinderen en jonge volwassenen. In Nederland is verdrinking een belangrijke oorzaak van ongevallen bij kinderen onder de vijf jaar. Verdrinking komt ook vaak voor bij volwassenen die zwemmen in onbewaakte wateren of onder invloed van alcohol. De frequentie van verdrinkingen varieert per seizoen, met een piek in de zomermaanden wanneer veel mensen naar buiten gaan en deelnemen aan wateractiviteiten.

Soorten: Droge en natte verdrinking

Droge verdrinking
Bij droge verdrinking blijft de stemspleet aanvankelijk gesloten, waardoor er geen water in de longen terechtkomt. De patiënt doet echter veel moeite om boven water te blijven, wat leidt tot een verhoogd zuurstofverbruik. Door het tekort aan zuurstof kan bewustzijnsverlies optreden. Uiteindelijk kan de stemspleet openen, waardoor water alsnog in de longen komt. Droge verdrinking kan snel leiden tot ernstige ademhalingsproblemen en vereist onmiddellijke medische aandacht.

Natte verdrinking
Bij natte verdrinking blijft de stemspleet open, waardoor water in de luchtwegen en longen terechtkomt. Dit leidt tot een onmiddellijke verstoring van de zuurstofaanvoer, wat kan resulteren in ernstige ademhalingsproblemen en een verstoring van de gaswisseling in de longen. Natte verdrinking vereist eveneens onmiddellijke medische interventie om de zuurstofvoorziening te herstellen en complicaties te voorkomen.

Oorzaken

Verdrinking gebeurt bij bijvoorbeeld mensen die nog niet goed kunnen zwemmen. Ook een trauma veroorzaakt mogelijk verdrinking. Zo duiken soms patiënten in ondiep, troebel water. Af en toe krijgt een patiënt in het water plots een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen), een hartinfarct, een epileptische aanval, een syncope (flauwvallen) of anders is hij in het water snel uitgeput. Hierdoor dringt dan plots water binnen in de mond- of neusholte. Deze medische aandoeningen komen tot stand door bijvoorbeeld een temperatuurverandering, een allergische reactie door contact met planten of zeedieren, …

Risicofactoren

Enkele risicofactoren voor verdrinking zijn:

• Onvoldoende zwemvaardigheden, vooral bij jonge kinderen
• Onoplettendheid of afleiding tijdens het zwemmen
• Gebruik van alcohol of drugs
• Ongecontroleerde toegang tot water, zoals in open wateren zonder toezicht
• Medische aandoeningen die leiden tot plotseling verlies van bewustzijn

Fysiologische reacties bij verdrinking

Verdrinking heeft ingrijpende fysiologische gevolgen voor het lichaam. Wanneer iemand in het water raakt en de luchtwegen onder water komen, stopt de zuurstoftoevoer naar het lichaam. Het lichaam probeert zich snel aan te passen, maar na een bepaalde tijd beginnen vitale organen zonder zuurstof te functioneren. Het is cruciaal om het proces van verdrinking te begrijpen, zodat de juiste EHBO-maatregelen kunnen worden genomen.

Effecten op de luchtwegen en longen

De luchtwegen van de persoon raken verstopt wanneer water de mond of neus binnendringt. Dit veroorzaakt een verstoring van de ademhaling, waarbij de luchtwegen vaak opzwellen door het water of het ingeademde vuil. Bij verdrinking is het belangrijk dat lucht naar de longen kan stromen, zodat zuurstof weer op de juiste manier wordt opgenomen. Langdurige verstikking kan leiden tot blijvende schade aan de longen, die zonder directe medische hulp snel fataal kan zijn.

Zuurstoftekort en orgaanschade

Het gebrek aan zuurstof als gevolg van verdrinking heeft onmiddellijk invloed op de hersenen, het hart en andere vitale organen. Het kan leiden tot bewusteloosheid, hartstilstand en permanente hersenschade als het lichaam niet op tijd zuurstof krijgt. Het is essentieel om de tijd te minimaliseren tussen het moment van verdrinking en de start van reanimatie, vooral als de patiënt bewusteloos is.

Symptomen

De patiënt blijft maar net boven water. Soms drijft het hoofd naar beneden, wat vooral bij kinderen of kleuters het geval is. Een patiënt die uit het water gered is, heeft meestal een blauwe of bleke huidskleur met vlekken. De ademhaling is hoorbaar of anders afwezig. Verder is de patiënt niet in staat om te spreken.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij verdrinking zijn:

• Slechte of geen ademhaling
• Bewusteloosheid of verlaagd bewustzijnsniveau
• Cyanose (blauwe verkleuring van de huid, vooral rond de lippen en vingers)
• Herhaaldelijk hoesten of braken
• Abnormale ademhalingsgeluiden

Diagnose en onderzoeken

Bij de diagnose van verdrinking kijkt men naar de symptomen en de omstandigheden van het ongeval. Onderzoeken kunnen bestaan uit:

• Klinisch onderzoek om de ernst van de verdrinking en mogelijke verwondingen vast te stellen
• Bloedonderzoek om zuurstof- en elektrolytenbalans te controleren
• Beeldvorming zoals een thoraxfoto om longschade te beoordelen
• Continue monitoring van vitale functies, zoals ademhaling en hartslag

Behandeling

De behandeling van verdrinking omvat:

• Verwijderen van de patiënt uit het water en zorgen voor een veilige omgeving
• Controleren van de ademhaling en uitvoeren van reanimatie indien nodig
• Behandelen van eventuele onderkoeling door geleidelijk opwarmen van de patiënt
• Toepassen van zuurstoftherapie indien de zuurstofsaturatie laag is
• Monitoren en behandelen van eventuele bijkomende verwondingen of complicaties

Eerste hulp bij verdrinking: Uit het water redden en reanimeren

Uit het water redden

De hulpverlener zoekt meteen een badmeester of strandredder indien deze in de buurt is. Indien dit niet zo is, vraagt hij iemand om de hulpdiensten te bellen, en anders doet hij dat zelf. Vooreerst verplaatst de hulpverlener de patiënt door hem uit het water te halen. Wanneer een patiënt nog bij bewustzijn is, gooit de hulpverlener de patiënt een drijvend voorwerp toe, zoals een dikke tak, een reserve-autowiel, een plank, …

Daarna neemt hij een touw of een staak om de drenkeling mee op de kant te helpen. Wanneer een patiënt nog erg jong is of bewusteloos is, moet de hulpverlener zelf het water in om de patiënt te redden uit het water. Hij doet hiervoor wel eerst zware kledingstukken uit zoals de schoenen en een jas. Indien mogelijk benadert de hulpverlener de patiënt langs achter, zodat de drenkeling zich niet aan de hulpverlener vastklampt. Het is bij de redding belangrijk om de ademweg van een patiënt open te houden door het hoofd lager dan de borst te houden wanneer de hulpverlener de patiënt naar het droge verplaatst. Dit doet hij door de patiënt op de rug te draaien, het hoofd boven water te houden en dat dan achterover te strekken. Lukt het uit het water halen niet wanneer de hulpverlener reeds bij de patiënt is, dan mag hij mond-op-mondbeademing uitvoeren. Reanimatie in het water heeft echter geen zin. Mogelijk heeft de patiënt een sterke kaakkramp (trismus) waardoor het moeilijk is om de mond te openen. De hulpverlener past dan de mond-op-neusbeademing toe.

Ademhaling controleren

Aan de kant controleert de hulpverlener de ademhaling van de patiënt. Hij legt het oor naast de mond en neus van de patiënt. De patiënt ademt wanneer hij nog het gevoel van lucht op de wang voelt. De hulpverlener kijkt ook of de borst van de patiënt nog beweegt.

Patiënt ademt nog

Een patiënt die nog wel ademt, legt de hulpverlener in een stabiele zijligging. Dit houdt de ademwegen open zodat braaksel, water of speeksel de mond kan verlaten. De patiënt blijft op de zijkant liggen, want mogelijk verslechtert de toestand door water in de longen. De hulpverlener haalt al het materiaal uit de mond zoals kroos of vuil.

Patiënt ademt niet meer

Indien de patiënt niet ademt, controleert de hulpverlener de polsslag van de patiënt gedurende tien seconden. Indien de patiënt geen polsslag vertoont, start hij de reanimatie. Hij plaatst de patiënt hiervoor voorzichtig op de rug. Hij reanimeert de patiënt tot hij weer zelfstandig ademt of tot de hulpdiensten gearriveerd zijn. Wanneer de patiënt bijkomt, kalmeert de patiënt hem, zodat hij geen bijkomende verwondingen oploopt.

Geleidelijk opwarmen

De hulpverlener zorgt ervoor dat de patiënt geleidelijk opwarmt door dekens of handdoeken onder en op de drenkeling te leggen en natte kledij te verwijderen. Dit is vooral nuttig wanneer de patiënt in koud water heeft vertoefd.

Herstel na verdrinking: Gevaar van onderkoeling en complicaties

Zelfs als een patiënt uit het water is gered en weer bij bewustzijn komt, blijven er risico’s bestaan, zoals onderkoeling en andere complicaties die na het incident kunnen optreden. Het herstelproces kan complex zijn, en het is belangrijk om de patiënt goed te monitoren, zelfs als hij of zij zich op het eerste gezicht herstelt.

Onderkoeling na verdrinking

Onderkoeling is een veelvoorkomende complicatie bij verdrinking, vooral in koud water. Wanneer het lichaam in koud water wordt ondergedompeld, verliest het snel warmte, waardoor de lichaamstemperatuur drastisch kan dalen. Het hart en de hersenen functioneren niet optimaal bij lage temperaturen, wat het risico op overlijden verhoogt. Het is van cruciaal belang om onderkoeling te behandelen door de patiënt in een warme omgeving te brengen en op de juiste manier te verwarmen.

Andere complicaties na verdrinking

Naast onderkoeling kunnen er andere complicaties optreden, zoals aspiratiepneumonie, waarbij water in de longen blijft en ontstekingen veroorzaakt. Drenkelingen kunnen ook last hebben van een zuurstoftekort in de hersenen, wat leidt tot neurologische schade. Het is essentieel dat medische professionals de patiënt goed monitoren en mogelijke complicaties snel identificeren om verdere schade te voorkomen.

Prognose

De prognose bij verdrinking hangt af van verschillende factoren:

• De duur van de onderdompeling
• De temperatuur van het water
• De snelheid van reanimatie en medische behandeling
• De aanwezigheid van bijkomende verwondingen of medische aandoeningen

De kans op herstel is groter bij een snelle en effectieve behandeling. Echter, zelfs na een ogenschijnlijk succesvol herstel kunnen er lange termijn gevolgen zijn, zoals ademhalingsproblemen of cognitieve stoornissen.

Psychologische gevolgen van verdrinkingservaringen

Verdrinking heeft niet alleen fysieke gevolgen, maar ook aanzienlijke psychologische effecten, zowel voor de patiënt als voor de omstanders. De angst, stress en trauma die gepaard gaan met verdrinking kunnen leiden tot langdurige emotionele problemen. Het is van belang dat patiënten ook na het incident psychologische ondersteuning krijgen.

Post-traumatische stress na verdrinking

Na een verdrinkingsincident kunnen zowel de patiënt als getuigen last hebben van post-traumatische stressstoornis (PTSS). Dit kan zich uiten in herbelevingen van de gebeurtenis, angst, slapeloosheid en een verhoogde gevoeligheid voor water- of zwemomstandigheden. Psychologische ondersteuning kan essentieel zijn voor het verwerkingsproces.

Angst voor water bij kinderen na verdrinking

Bij kinderen die een verdrinkingsincident hebben meegemaakt, is er vaak sprake van een angst voor water. Deze angst kan het zwemgedrag beïnvloeden en zelfs de ontwikkeling van gezonde zwemvaardigheden belemmeren. Het is belangrijk om kinderen rustig te begeleiden en ze in een veilige omgeving te helpen om hun angst voor water te overwinnen, bij voorkeur met professionele begeleiding.

Complicaties

Mogelijke complicaties van verdrinking zijn:

• Longontsteking door aspiratie van water of verontreinigingen
• Acute respiratoire distress syndroom (ARDS)
• Langdurige ademhalingsproblemen
• Onderkoeling en hypothermie
• Neurologische schade door zuurstoftekort

Preventie

Om verdrinking te voorkomen kunnen de volgende maatregelen worden genomen:

• Zorg voor toezicht tijdens wateractiviteiten, vooral bij kinderen
• Leer zwemmen vanaf jonge leeftijd
• Vermijd alcoholgebruik tijdens het zwemmen
• Installeer hekken en andere veiligheidsvoorzieningen rond zwembaden en andere waterbronnen
• Zorg voor kennis van eerste hulp en reanimatie

Praktische tips voor EHBO bij verdrinking: Uit het water redden en reanimeren

Verdrinking is een levensbedreigende situatie die onmiddellijke actie vereist. Het snel uit het water halen van een persoon en het uitvoeren van reanimatie kunnen het verschil maken tussen leven en dood. Hier volgen enkele cruciale stappen om te nemen in geval van verdrinking.

Herken de symptomen van verdrinking

De persoon die verdrinkt kan hevig hoesten, moeite hebben met ademhalen en mogelijk blauw aanlopen. In ernstige gevallen is de persoon volledig bewusteloos en kan hij of zij niet meer ademen. Het is van groot belang om onmiddellijk te handelen zodra je verdrinking herkent.

Haal de persoon uit het water

De eerste stap bij het helpen van een verdrinkende persoon is het zo snel mogelijk uit het water te halen. Dit moet voorzichtig gebeuren om verdere schade te voorkomen, vooral als de persoon bewusteloos is. Gebruik een stok, een touw of een ander voorwerp om de persoon uit het water te trekken als je zelf niet in staat bent om te zwemmen. Als je in staat bent om de persoon direct te helpen, doe dit dan snel en voorzichtig.

Start met reanimatie indien nodig

Als de persoon niet ademt of geen hartslag heeft, begin dan onmiddellijk met reanimatie. Plaats de handen op de borst van de persoon en voer compressies uit. Dit kan helpen om het hart weer op gang te brengen. Als je niet zeker weet hoe je dit moet doen, is het essentieel om de instructies van een hulpverlener te volgen totdat de hulpdiensten arriveren.

Bel onmiddellijk 112

In geval van verdrinking moet je altijd onmiddellijk 112 bellen. Geef duidelijk aan dat de persoon verdrinkt en geef het exacte adres door. Volg de instructies van de noodhulpdiensten op terwijl je wacht op hulp.

Zorg voor verdere medische behandeling

Zelfs als de persoon weer begint te ademen, is het belangrijk om verdere medische hulp in te schakelen. Verdrinking kan leiden tot een longembolie of andere complicaties die onmiddellijke medische zorg vereisen. Zorg ervoor dat de persoon gecontroleerd wordt door een arts na het incident.

Voorkom verdrinking in de toekomst

Preventie is essentieel. Zorg ervoor dat iedereen die zwemt, toezicht heeft, vooral kinderen en mensen die niet goed kunnen zwemmen. Gebruik altijd reddingsmiddelen en zorg voor een veilige zwemomgeving. Het is ook belangrijk om bewustzijn te creëren over de gevaren van water en verdrinking, vooral bij kwetsbare groepen zoals ouderen en kinderen.

Gebruik altijd de juiste EHBO-technieken en wees je bewust van de gevaren voor de longen bij verdrinking.

Misvattingen rond EHBO bij verdrinking: Uit het water redden en reanimeren

Verdrinking is een ernstige situatie die snel moet worden aangepakt. Toch zijn er verschillende misvattingen over hoe je het beste kunt handelen bij een verdrinking. Het volgen van verkeerde procedures kan de situatie zelfs verergeren, waardoor het belangrijk is om goed geïnformeerd te zijn over de juiste EHBO-stappen.

Je moet de verdrinkende persoon meteen uit het water halen

Een veelgemaakte misvatting is dat je de verdrinkende persoon onmiddellijk uit het water moet halen, zonder na te denken over de veiligheid van jezelf of de persoon in kwestie. Het is belangrijk om eerst te zorgen voor je eigen veiligheid en de veiligheid van de persoon te beoordelen. Het snel en zonder plan uit het water halen kan leiden tot longen die verder gevuld raken met water, waardoor de kans op een ernstiger ademhalingsprobleem toeneemt.

Als de persoon bij bewustzijn is, is er geen behoefte aan reanimatie

Veel mensen denken dat wanneer de persoon bij bewustzijn is, reanimatie niet nodig is. Dit is een misverstand, omdat zelfs als iemand bij bewustzijn is, hij of zij mogelijk ernstig onderkoeld is of bloeddrukproblemen heeft door de verdrinking. Het is cruciaal om de situatie goed te beoordelen en in sommige gevallen kan reanimatie nog steeds nodig zijn, vooral als er een probleem is met de ademhaling.

Je moet altijd beginnen met mond-op-mondbeademing bij een verdrinking

Er is een misvatting dat mond-op-mondbeademing altijd de eerste stap is bij verdrinking. Hoewel mond-op-mondbeademing belangrijk kan zijn, is het belangrijker om de luchtwegen van de persoon vrij te maken en ervoor te zorgen dat er geen blokkades zijn. In sommige gevallen kan er eerst hulp nodig zijn bij het verwijderen van water uit de luchtwegen. Het toepassen van de juiste volgorde in de EHBO-ademhalingsmethoden is cruciaal voor het succes van de behandeling.

Je moet de persoon onmiddellijk naar het ziekenhuis brengen zonder hem te laten rusten

Een andere misvatting is dat je de verdrinkende persoon direct naar het ziekenhuis moet brengen zonder hem even te laten rusten. Het is belangrijk om de persoon na de verdrinking in een stabiele positie te houden en de ademhaling te controleren. Als de toestand stabiel is, kan het transport naar een ziekenhuis plaatsvinden, maar dit moet rustig en gecontroleerd gebeuren om verdere complicaties te vermijden, zoals het inademen van meer water.

De persoon moet altijd in een warme omgeving worden gebracht na verdrinking

Sommige mensen denken dat je de verdrinkende persoon altijd in een warme omgeving moet brengen om onderkoeling te voorkomen. Echter, in gevallen van verdrinking is het beter om de persoon geleidelijk op te warmen, vooral als hij of zij bewusteloos is. Het in een te warme omgeving plaatsen kan schadelijk zijn voor de botten en de algehele stabiliteit van het lichaam, dus voorzichtigheid is geboden.

Je mag nooit proberen de persoon zelf te reanimeren als je geen ervaring hebt

Hoewel het belangrijk is om voorzichtig te zijn, is het niet altijd waar dat je absoluut niet mag proberen reanimatie uit te voeren zonder ervaring. In noodsituaties is het beter om meteen te handelen. Het uitvoeren van reanimatie kan levens redden, zelfs als je geen medische achtergrond hebt. Het belangrijkste is om zo snel mogelijk professionele hulp in te schakelen, maar wachten met handelen kan de overlevingskansen verlagen.

Een verdrinking leidt altijd tot blijvende schade

Sommige mensen denken dat een verdrinking altijd zal leiden tot blijvende schade, maar dit is niet altijd het geval. De mate van schade hangt af van hoe snel de persoon wordt gered en behandeld. Bij tijdige en juiste EHBO kan de persoon herstellen, hoewel het belangrijk is om te blijven waakzaam voor de symptomen van onderkoeling of oxysel-problemen die kunnen ontstaan als gevolg van het water dat wordt ingeademd.

Door deze misvattingen te vermijden, kan je een verdrinking effectief behandelen en de kans op een succesvol herstel aanzienlijk vergroten. Het belangrijkste is om snel, maar zorgvuldig te handelen en altijd hulp van medische professionals in te schakelen.

Lees verder

• Natte verdrinking: Vloeistof in longen met constant hoesten
• Bijna-verdrinking: Oorzaken, symptomen en behandeling