EHBO bij een verstuiking (gewrichtsbanden zijn uitgerekt)

Bij een verstuiking zijn de gewrichtsbanden uitgerekt of gedeeltelijk gescheurd, terwijl het gewricht zelf intact blijft. Een verstuiking is veelvoorkomend en ontstaat vaak door het omslaan van de voet of het polsgewricht. Volwassenen hebben doorgaans vaker last van verstuikingen dan kinderen. Bij de toediening van de eerste hulp wordt gebruik gemaakt van ICE: immobilisatie, compressie (drukverband), elevatie en ijs, om de pijn te verlichten en zwelling te voorkomen.

• Synoniemen verstuiking
• Indeling verstuikingen
• Symptomen verstuiking
• Eerste hulp bij een verstuiking: Rust, drukverband, elevatie en ijs
• EHBO: Zeker niet doen
• Medische hulp inroepen
• Preventie van verstuikingen

Synoniemen verstuiking

Een verstuiking staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• distorsie
• distorsio
• verrekking
• verzwikking

Indeling verstuikingen

Bij een eerstegraads verstuiking is het gewricht nog stabiel. De gewrichtsband is uitgerekt, maar herstelt zich weer in de oorspronkelijke stand. Een tweedegraads verstuiking wordt gekenmerkt door uitrekking van de gewrichtsbanden boven de elasticiteitsgrens. De gewrichtsband is slapper en herstelt niet volledig naar de oorspronkelijke stand, doordat enkele vezels gescheurd zijn. Hierdoor is het gewricht gedeeltelijk stabiel en onstabiel. In het meest ernstige stadium, een derdegraads verstuiking, spant de gewrichtsband boven de treksterkte waardoor deze gedeeltelijk of volledig scheurt.

Symptomen verstuiking

Bij een verstuiking kunnen de volgende symptomen optreden:

• een zwelling (gezwollen gewricht) die mogelijk aanzienlijk is
• blauwe plekken, vaak als gevolg van een bloeduitstorting
• een kurkachtige of harde aanvoelende massa in het getroffen weefsel
• pijn in en rond het gewricht, vooral bij beweging
• kracht- en functieverlies door de gewrichtspijn
• moeite met belasten van het ledemaat
• andere mogelijke symptomen zoals misselijkheid, duizeligheid, flauwvallen en een koud en rillerig gevoel

Eerste hulp bij een verstuiking: Rust, drukverband, elevatie en ijs

De patiënt moet in een zo comfortabel mogelijke houding zitten of liggen. Trek eventuele schoenen of andere kledingstukken uit zodat de hulpverlener goed kan helpen. De eerste hulp bestaat uit ICE:

• Immobilisatie (rust)
• Compressie (compressie)
• Elevation (elevatie)
• ICE (koelen)

Soms gebruiken hulpverleners ook het woord "RICE" = rust, ijs, compressie en elevatie.

De hulpverlener zorgt ervoor dat het getroffen gewricht zoveel mogelijk tot rust komt (immobilisatie). Dit kan door het gewricht te ondersteunen met een kussen of ander zacht materiaal. Een kruisvormig drukverband wordt aangelegd om de zwelling te verminderen (compressie). Soms is het ook nodig om een ledemaat te spalken om de pijn te verminderen. Vervolgens wordt het ledemaat in hoogstand gebracht (elevatie). Door het aanbrengen van een ijskompres (ice) verkleinen de bloedvaten, wat de zwelling helpt verminderen. Dit moet ongeveer tien tot twintig minuten op het verstuikte gewricht worden aangebracht en kan gedurende de eerste twee dagen meerdere keren per dag herhaald worden. Bij vingers en tenen mag het koelen echter maar maximaal vijf minuten duren. Indien nodig kan de hulpverlener ook een gel tegen de zwelling aanbrengen. Vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals Paracetamol (maximaal 4x/dag), of ontstekingsremmers zoals ibuprofen kunnen ook helpen.

EHBO: Zeker niet doen

Het is absoluut verboden om het verstuikte gewricht aan te raken of te verplaatsen. Dit kan andere letsels aan de rug of nek verbergen. Bij het gebruik van een ijszak voor koeling, moet de hulpverlener deze niet rechtstreeks op de huid plaatsen, maar eerst een schone zakdoek of theedoek gebruiken om bevriezing te voorkomen. Warme zalven mogen niet op de verstuiking worden aangebracht gedurende de eerste 48 uur. De patiënt mag geen sportactiviteiten of zware fysieke inspanningen verrichten met het getroffen gewricht zolang de pijn aanhoudt.

Medische hulp inroepen

Indien de symptomen na vier of vijf dagen aanhouden, is het raadzaam om een arts te raadplegen. Een arts moet ook worden geraadpleegd als de patiënt onmiddellijk na de verstuiking niet meer in staat is om zonder hulp te stappen. Bij een warm aanvoelend en ernstig uitziend gewricht is het eveneens belangrijk om professionele medische hulp in te schakelen.

Preventie van verstuikingen

Hoewel het niet altijd mogelijk is om verstuikingen volledig te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen om het risico te verminderen:

• Veiligheid bij activiteiten: Draag altijd de juiste bescherming tijdens sport- en recreatieve activiteiten, zoals enkel- en polsbeschermers bij risicovolle sporten.
• Versterking van spieren en gewrichten: Regelmatige oefeningen die gericht zijn op het versterken van spieren en het verbeteren van de flexibiliteit kunnen helpen om verstuikingen te voorkomen.
• Juiste techniek: Leer en gebruik de juiste techniek bij het uitvoeren van fysieke activiteiten en bij het tillen van zware voorwerpen om overbelasting en letsel te vermijden.
• Oplettendheid: Wees alert op je omgeving en vermijd risicovolle situaties die kunnen leiden tot verstuikingen, zoals gladde oppervlakken of ongelijke terreinen.

Lees verder

• Verrekkingen en verstuikingen: Locatie en symptomen
• Verstuikte enkel: Oorzaken en behandeling enkelverstuiking
• Verstuikte pols: Symptomen & behandeling van polsverstuiking