EHBO bij een verstuiking (gewrichtsbanden zijn uitgerekt)

Bij een verstuiking zijn de gewrichtsbanden uitgerekt of gedeeltelijke gescheurd. Niettemin is het gewricht zelf nog intact. Een verstuiking is heel gebruikelijk, en ontstaat bijvoorbeeld door het omslaan van de voet of het polsgewricht. Volwassenen hebben meer dan kinderen last van een verstuiking. Bij de toediening van de eerste hulp zorgt de hulpverlener voor ICE: immobilisatie, compressie (drukverband), elevatie en ijs om de pijn te minderen en zwelling te voorkomen.

• Synoniemen verstuiking
• Indeling verstuikingen
• Symptomen distorsie
• Eerste hulp bij een verstuiking: Rust, drukverband, elevatie en ijs
• EHBO: Zeker niet doen
• Medische hulp inroepen

Synoniemen verstuiking

Een verstuiking is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• distorsie
• distorsio
• verrekking
• verzwikking

Indeling verstuikingen

Bij een eerstegraads verstuiking is het gewricht nog stabiel. De gewrichtsband is uitgerekt maar veert nadien weer in de oorspronkelijke stand terug. Een tweedegraads verstuiking kenmerkt zich doordat de gewrichtsbanden zijn uitgerekt boven de elasticiteitsgrens. De gewrichtsband is slapper en komt niet meer de oorspronkelijke stand terug doordat enkele vezels gescheurd zijn. Hierdoor is het gewricht gedeeltelijk stabiel en onstabiel. In het meest ernstige stadium (derdegraads verstuiking) spant de gewrichtsband boven de treksterkte waardoor deze gedeeltelijk of volledig scheurt.

Symptomen distorsie

Bij het gewricht ontstaat een zwelling (gezwollen gewricht) die mogelijk zeer groot is. Ook zijn blauwe plekken te zien wat het gevolg is van een bloeduitstorting. Een blauwe plek is zeker duidelijk bij één of meer scheuren van het gewrichtskapsel. Het getroffen weefsel voelt verder kurkachtig of hard aan. Voorts heeft de patiënt pijn in en rond het gewricht, vooral bij beweging. Bovendien treedt kracht-, en functieverlies op door de gewrichtspijn. Het ledemaat belasten is dan niet mogelijk. Andere mogelijke symptomen omvatten misselijkheid, duizeligheid, flauwvallen en een koud en rillerig gevoel.

Eerste hulp bij een verstuiking: Rust, drukverband, elevatie en ijs

De patiënt gaat in een zo comfortabel mogelijke houding zitten of liggen. Hij trekt de eventuele schoen of andere kledingstukken uit zodat de hulpverlener daarna goed kan helpen. De eerste hulp bestaat uit ICE:

• Imobilisation (rust)
• Compression (compressie)
• Elevation: elevatie
• ICE: koelen

Soms gebruiken hulpverleners ook het woord "RICE" = rust, ijs, compressie en elevatie.

De hulpverlener zorgt er namelijk eerst voor dat het getroffen gewricht zoveel mogelijk tot rust komt (immobilisatie). De patiënt of hulpverlener ondersteunt daarbij het verstuikte gewricht. Dit is ook mogelijk met een kussen of ander zacht materiaal. Hij legt een kruisvorming gewonden drukverband aan om de zwelling te verminderen (compressie). Ook het spalken van een ledemaat is soms nodig. Hierdoor vermindert de pijn. Voorts brengt hij het ledemaat in hoogstand (elevatie). Door het aanleggen van ijskompresen (ice) vermindert de zwelling doordat de bloedvaten dan vernauwen. Dit plaatst de hulpverlener gedurende ongeveer tien à twintig minuten op het verstuikte gewricht. Het koelen mag hij gedurende de eerste twee dagen na de verstuiking nog enkele keren per dag herhalen. Vingers en tenen koelt de hulpverlener echter maar maximaal vijf minuten. Soms is het nodig een ledemaat te spalken. Eventueel brengt de hulpverlener nog een gel aan tegen de zwelling. Ook vrij verkrijgbare pijnstillers zoals Paracetamol (maximaal 4x/dag) of ontstekingsremmers zoals ibuprofen zijn toegelaten.

EHBO: Zeker niet doen

Het verstuikte gewricht aanraken of verplaatsen is uit den boze. Mogelijk heeft de patiënt nog andere letsels aan de rug of nek. Het is dan afgeraden om het getroffen gewricht omhoog te plaatsen. Bij het gebruik van een ijszak voor het koelen, plaatst de hulpverlener deze niet rechtstreeks op de huid maar plaatst hij hieronder eerst een schone zakdoek of theedoek. Indien de hulpverlener dit niet doet, leidt dit tot bevriezing. De hulpverlener gebruikt bovendien geen warme zalven op de verstuiking gedurende de eerste 48u. De patiënt mag tot slot geen sportactiviteiten of zware fysieke inspanningen leveren met het getroffen gewricht zolang de pijn aanhoudt.

Medische hulp inroepen

Bij blijvende last na vier of vijf dagen, is het raadzaam om een arts te raadplegen. Het bezoek aan een arts is tevens aanbevolen wanneer de patiënt onmiddellijk na de verstuiking niet meer ver zonder hulp kan stappen. Wanneer de verstuiking warm aanvoelt en er ernstig uitziet, raadpleegt de patiënt tot slot eveneens professionele medische hulp.

Lees verder

• Verrekkingen en verstuikingen: Locatie en symptomen
• Verstuikte enkel: Oorzaken en behandeling enkelverstuiking
• Verstuikte pols: Symptomen & behandeling van polsverstuiking