Ibuprofen: Toepassing, contra-indicaties en bijwerkingen

Ibuprofen is één van de meest gebruikte medicijnen ter wereld. Dit medicijn vermindert koorts, verlicht pijn en remt ontstekingen. Als een niet-steroïdaal anti-inflammatoir geneesmiddel (NSAID) is ibuprofen nuttig bij de behandeling van onder andere hoofdpijn, artritis (gewrichtsontsteking) en menstruele pijn. Hoewel het medicijn vrij verkrijgbaar is, zijn hogere doses (boven 400 mg) alleen op doktersvoorschrift verkrijgbaar. Net als andere medicijnen kan ook ibuprofen bijwerkingen veroorzaken, bijvoorbeeld aan de maag, darmen en het hart. In zeldzame gevallen kunnen patiënten een overdosis ibuprofen nemen, wat meestal niet ernstig is, maar in sommige gevallen is een ondersteunende behandeling noodzakelijk.

• Namen
• Toepassingen: Pijn, koorts en ontsteking verminderen
• Werking van het medicijn
• Contra-indicaties en Voorzichtigheid
• Toedieningswijze van NSAID
• Bijwerkingen van ibuprofen
• Andere bijwerkingen
• Waarschuwingen en voorzorgsmaatregelen
• Allergische reacties
• Overdosis van geneesmiddel
• Dosering en gebruik
• Gemiste dosis

Namen

Bekende namen van ibuprofen zijn:

• Advil
• Brufen
• Ibuprofen (merkloze naam)
• Nurofen
• Sarixell
• Spidifen
• Zafen

Toepassingen: Pijn, koorts en ontsteking verminderen

Ibuprofen is inzetbaar voor het verlichten van:

• Artritis (gewrichtsontsteking)
• Artritis psoriatica (symptomen aan huid en gewrichten)
• Een verkoudheid
• Hoofdpijn
• Jicht (pijn aan grote teen en andere gewrichten)
• Koorts
• Lumbago (lage rugpijn)
• Menstruatiepijn
• Pericarditis (Ontsteking van het hartvlies)
• Pijn, gevoeligheid, Zwelling en Stijfheid veroorzaakt door Artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen)
• Reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• Rugpijn
• Spierpijn
• Spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew: blijvende gewrichtsontsteking)
• Tandpijn

Werking van het medicijn

Ibuprofen behoort tot de klasse van medicijnen die bekend staat als NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen). NSAID's werken door de productie van prostaglandinen te remmen, stoffen die pijn, koorts en ontstekingen veroorzaken.

Contra-indicaties en Voorzichtigheid

Allergieën en Overgevoeligheden

Artsen en apothekers moeten op de hoogte zijn van eventuele allergieën voor ibuprofen, aspirine of andere NSAID's zoals ketoprofen en naproxen (Aleve, Naprosyn), evenals andere medicijnen of een van de inactieve ingrediënten in de ibuprofen die de patiënt wil gebruiken. Dit medicijn is dan namelijk niet geschikt.

Andere aandoeningen

De arts moet op de hoogte zijn van de volgende aandoeningen of symptomen:

• Astma (chronische ontsteking van de luchtwegen)
• Leverziekte
• Nierziekte
• Opgezette neus, loopneus of neuspoliepen (gezwellen aan de binnenkant van de neus)
• Zwelling van de handen, armen, voeten, enkels of onderbenen
• Hartfalen
• Lupus (een aandoening waarbij het lichaam veel van zijn eigen weefsels en organen aanvalt, vaak ook de huid, de gewrichten, het bloed en de nieren)
• Vochtverlies door herhaaldelijk braken of diarree (bij een kind)

In deze gevallen schrijft de arts meestal geen ibuprofen voor of overweegt hij een aangepaste dosis.

Andere gebruikte middelen

Artsen en apothekers moeten op de hoogte zijn van alle voorgeschreven en niet-voorgeschreven medicijnen, vitaminen, voedingssupplementen en kruidenproducten die de patiënt gebruikt of van plan is te gaan gebruiken. Mogelijk moet de arts de doses van de medicijnen aanpassen of de patiënt zorgvuldiger controleren op bijwerkingen. Ibuprofen kan wisselwerkingen hebben met andere middelen, wat leidt tot versterkte of verzwakte werking van deze medicijnen. Belangrijke wisselwerkingen treden vooral op met:

• Andere ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID's)
• Bepaalde antidepressiva
• Bepaalde antistollingsmiddelen
• Bepaalde bètablokkers (medicatie die hartslag en bloeddruk verlaagt)
• Bepaalde bloedverdunners
• Bepaalde diuretica (plaspillen)
• Bepaalde HIV-medicatie
• Ciclosporine (een soort immunosuppressivum, medicatie die het immuunsysteem onderdrukt)
• Lithium
• Methotrexaat

Fenylketonurie

Patiënten met fenylketonurie (een aangeboren ziekte waarbij een verstandelijke handicap ontstaat als een bepaald dieet niet wordt gevolgd) moeten zorgvuldig de bijsluiter lezen of advies vragen aan de arts of apotheker. Sommige soorten ibuprofen zijn gezoet met aspartaam, een bron van fenylalanine, wat de symptomen kan verergeren.

Tandheelkundige Ingreep

Als een patiënt een operatie ondergaat, zoals een tandheelkundige ingreep, moet de (tand)arts hiervan op de hoogte zijn.

Zwangerschap en Borstvoeding

De arts moet op de hoogte zijn van een zwangerschap, vooral in de laatste paar maanden. Ook vrouwen die van plan zijn zwanger te worden of borstvoeding willen geven, moeten hun arts raadplegen. Dit medicijn kan mogelijk schadelijk zijn.

Toedieningswijze van NSAID

Typische doseringsvormen van ibuprofen zijn:

• Een combinatiekit
• Een intraveneuze oplossing
• Een kauwtablet
• Een orale capsule
• Een orale suspensie (vloeistof)
• Een orale tablet
• Een poeder
• Een topische gel (op de huid aangebracht)
• Een zetpil

Patiënten nemen deze NSAID meestal drie of vier keer per dag voor de behandeling van artritis, of elke vier tot zes uur indien nodig voor het verlichten van pijn. Volwassenen en kinderen ouder dan twaalf jaar mogen ibuprofen om de vier tot zes uur nemen indien nodig voor pijn of koorts. Kinderen en zuigelingen mogen ibuprofen om de zes tot acht uur nemen indien nodig, maar niet meer dan vier doses per 24 uur. Ibuprofen kan met voedsel of melk worden ingenomen om maagklachten te voorkomen. Patiënten moeten zich aan de aanwijzingen op het etiket of de voorschriften van hun arts houden. De arts of apotheker kan advies geven over het maximale aantal doses per dag. Patiënten mogen nooit meer innemen dan de voorgeschreven dosis. Over het algemeen moet de laagst mogelijke effectieve dosis worden ingenomen voor de kortst mogelijke duur om bijwerkingen te voorkomen.

Voor een optimale werking van ibuprofen:

• Schudt de orale suspensie goed voor elk gebruik om het gelijkmatig te verdelen
• Gebruik een gemarkeerde maatlepel, mondspuit of medicijnbeker om de juiste hoeveelheid vloeistof af te meten
• Kauwtabletten moeten goed worden gekauwd en niet heel doorgeslikt
• Inname met melk of voedsel kan maagklachten voorkomen

Bijwerkingen van ibuprofen

Ibuprofen kan verschillende bijwerkingen veroorzaken, variërend van mild tot ernstig. Hieronder worden deze bijwerkingen uitgebreid beschreven.

Hart

Patiënten die niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID's) zoals ibuprofen gebruiken, lopen een hoger risico op een hartaanval of een beroerte dan mensen die deze medicijnen niet gebruiken. Deze aandoeningen kunnen zonder waarschuwing optreden en soms fataal zijn. Het risico is hoger bij langdurig gebruik van NSAID's. Patiënten die recent een hartaanval hebben gehad, mogen geen NSAID's zoals ibuprofen gebruiken, tenzij dit door een arts is voorgeschreven. Het is cruciaal dat een arts op de hoogte is van de persoonlijke en familiale geschiedenis van hartziekten, hartaanvallen of beroertes. Andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals roken, een hoog cholesterolgehalte, een hoge bloeddruk of diabetes mellitus (suikerziekte), moeten ook gemeld worden. Patiënten die een bypass-kransslagaderoperatie ondergaan, mogen ibuprofen niet vlak voor of direct na de operatie gebruiken.

Huid
Een huiduitslag is een bekende bijwerking van ibuprofen, vaak als gevolg van een overgevoeligheid voor geneesmiddelen of huidirritatie door lokale toediening. Ernstigere huidreacties, zoals anafylaxie of het syndroom van geneesmiddelen met eosinofilie en systemische symptomen, kunnen ook voorkomen. Andere huidgerelateerde klachten zijn:

• Blaren
• Bleke huid
• Geelzucht
• Jeuk
• Netelroos

Maag en darmen

Vaak voorkomende bijwerkingen van ibuprofen zijn een verlies van eetlust, maagpijn, maagontsteking (gastritis), misselijkheid, constipatie, diarree, gas of een opgeblazen gevoel. Het is belangrijk dat een arts op de hoogte is van een voorgeschiedenis van zweren, bloedingen in de maag of darmen, en andere bloedingsstoornissen. NSAID's zoals ibuprofen kunnen leiden tot zweren, bloedingen of perforaties in de maag of darm, die op elk moment tijdens de behandeling kunnen optreden, vaak zonder waarschuwingssymptomen, en soms fataal zijn. Het risico is groter bij langdurig gebruik, oudere patiënten, mensen met een slechte gezondheid, of mensen die drie of meer alcoholische dranken per dag drinken terwijl ze ibuprofen gebruiken.

Wanneer patiënten één of meer van de volgende medicijnen gebruiken, moeten ze hun arts informeren omdat deze sneller kunnen leiden tot maag- en darmklachten zoals perforaties en zweren:

• Andere NSAID's zoals ketoprofen en naproxen (Aleve, Naprosyn)
• Anticoagulantia ('bloedverdunners') zoals warfarine
• Aspirine
• Orale steroïden (krachtige ontstekingsremmers)
• Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) (antidepressiva)
• Serotonine norepinefrine heropname remmers (SNRI's) (antidepressiva)

Mentaal
Psychische en mentale complicaties kunnen ook voorkomen bij het gebruik van ibuprofen. Dit kan zich uiten in:

• Agressie
• Nervositeit
• Overmatige vermoeidheid
• Verwardheid

Mond en keel

Ibuprofen kan leiden tot mond- en keelgerelateerde klachten zoals een gezwollen keel, heesheid, en slikproblemen.

Nieren

Ibuprofen kan de nierfunctie verminderen. Deze NSAID heeft nefrotoxische eigenschappen, zelfs bij patiënten met een goede nierfunctie. Uitdroging is een veel voorkomende risicofactor voor door ibuprofen veroorzaakte nierschade. Andere nierproblemen kunnen zijn troebele urine, verkleurde urine, bloederige urine en moeilijk of pijnlijk urineren (dysurie).

Ogen
Bijwerkingen van ibuprofen op de ogen kunnen zijn:

• Gezwollen ogen
• Pijnlijke ogen
• Rode ogen
• Veranderingen in het kleurzicht
• Wazig zien

Andere bijwerkingen

Andere mogelijke bijwerkingen van ibuprofen omvatten:

• Duizeligheid
• Onverklaarbare gewichtstoename
• Snelle hartslag
• Stijve nek
• Zwelling van de buik, voeten, enkels, onderbenen, gezicht, armen of handen
• Griepachtige symptomen
• Hoofdpijn
• Koorts
• Kortademigheid of ademhalingsproblemen
• Oorsuizen
• Rugpijn

Waarschuwingen en voorzorgsmaatregelen

Patiënten met een geschiedenis van maag- of darmproblemen, zoals zweren of bloedingen, moeten voorzichtig zijn met het gebruik van ibuprofen. Langdurig gebruik kan het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Vermijd alcohol tijdens het gebruik van ibuprofen om maagproblemen te minimaliseren. Raadpleeg altijd een arts bij het combineren van ibuprofen met andere medicijnen.

Allergische reacties

In zeldzame gevallen kunnen patiënten een ernstige allergische reactie krijgen op ibuprofen, gekenmerkt door zwelling van het gezicht, lippen, tong of keel, ademhalingsmoeilijkheden en netelroos. Zoek onmiddellijk medische hulp als deze symptomen optreden.

Overdosis van geneesmiddel

De meeste patiënten melden geen of milde symptomen na een overdosis ibuprofen. Wanneer symptomen optreden, beginnen deze meestal binnen 4 uur. Een overdosis ibuprofen kan veroorzaken:

• Duizeligheid
• Een blauwe kleur rond de lippen, mond en neus (cyanose)
• Langzame ademhaling (bradypneu) of korte perioden zonder ademhaling (apneu)
• Snelle, oncontroleerbare oogbewegingen (nystagmus)

De behandeling van een patiënt met ibuprofentoxiciteit is vooral ondersteunend. Actieve kool kan nodig zijn bij een ernstige overdosering van het geneesmiddel.

Dosering en gebruik

Ibuprofen is verkrijgbaar in verschillende doseringsvormen, zoals tabletten, capsules, vloeibare suspensies en gels. Volg altijd de aanwijzingen van de arts of de bijsluiter op voor de juiste dosering. Neem ibuprofen met voedsel of melk om maagklachten te voorkomen. Gebruik een nauwkeurige meetinstrument om de vloeibare vorm te doseren.

Gemiste dosis

Wanneer een patiënt een dosis mist en regelmatig ibuprofen gebruikt, moet hij deze zo snel mogelijk innemen, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. In dat geval wordt de gemiste dosis overgeslagen en neemt de patiënt alleen de volgende geplande dosis in. Nooit mag een dubbele dosis worden ingenomen ter compensatie van een gemiste dosis.

Lees verder

• Aspirine: Toepassingen, contra-indicaties en bijwerkingen
• Naproxen: Toepassingen, contra-indicaties en bijwerkingen
• NSAID's: Pijn en ontsteking verlichten en koorts verlagen
• Pijnstillende medicatie: Soorten & bijwerkingen pijnstillers
• Medicatie: Overgevoelige (allergische) reactie op medicijnen