Ibuprofen: Toepassing, contra-indicaties en bijwerkingen
Ibuprofen is één van de meest gebruikte medicijnen ter wereld. Dit medicijn vermindert koorts, verlicht pijn en remt ontstekingen. Als een niet-steroïdaal anti-inflammatoir geneesmiddel (NSAID) is ibuprofen nuttig bij de behandeling van onder andere hoofdpijn, artritis (gewrichtsontsteking) en menstruele pijn. Hoewel het medicijn vrij verkrijgbaar is, zijn hogere doses (boven 400 mg) alleen op doktersvoorschrift verkrijgbaar. Net als andere medicijnen kan ook ibuprofen bijwerkingen veroorzaken, bijvoorbeeld aan de maag, darmen en het hart. In zeldzame gevallen kunnen patiënten een overdosis ibuprofen nemen, wat meestal niet ernstig is, maar in sommige gevallen is een ondersteunende behandeling noodzakelijk.- Namen
- Epidemiologie
- Mechanisme
- Werking van het medicijn
- Toepassingen: Pijn, koorts en ontsteking verminderen
- Contra-indicaties en voorzichtigheid
- Toedieningswijze van NSAID
- Bijwerkingen van ibuprofen
- Andere bijwerkingen
- Waarschuwingen en voorzorgsmaatregelen
- Allergische reacties
- Overdosis van geneesmiddel
- Dosering en gebruik
- Gemiste dosis
- Praktische tips voor het omgaan met ibuprofen
- Gebruik ibuprofen op de juiste manier
- Let op mogelijke bijwerkingen
- Vermijd ibuprofen bij bepaalde aandoeningen
- Wees voorzichtig met combinaties van medicijnen
- Gebruik ibuprofen bij koorts of pijn
- Hydrateer goed tijdens gebruik
- Neem ibuprofen alleen voor korte periodes
- Gebruik ibuprofen samen met andere pijnbeheersingsopties
- Houd je arts op de hoogte van je gebruik van ibuprofen
- Misvattingen rond ibuprofen
- Ibuprofen is volledig veilig voor iedereen
- Ibuprofen is een oplossing voor alle soorten pijn
- Ibuprofen heeft geen invloed op de bloeddruk
- Ibuprofen is geen probleem voor mensen met hartproblemen
- Ibuprofen is niet verslavend
- Het maakt niet uit of je ibuprofen op een lege maag of na het eten neemt
Namen
Bekende namen van ibuprofen zijn:- Advil
- Brufen
- Ibuprofen (merkloze naam)
- Nurofen
- Sarixell
- Spidifen
- Zafen
Epidemiologie
Ibuprofen is een veelgebruikte niet-steroïde anti-inflammatoire drug (NSAID) die wereldwijd wordt toegepast voor pijnbestrijding, koortsverlaging en ontstekingsremming. Het wordt gebruikt in diverse medische settings, variërend van milde tot ernstige aandoeningen. Ibuprofen is beschikbaar in verschillende vormen, waaronder tabletten, capsules, vloeistoffen en zalven, en wordt zowel zonder recept als op recept verkocht. Het wordt voorgeschreven voor een breed scala aan aandoeningen, zoals gewrichtspijn, spierpijn, hoofdpijn, en menstruatiepijn. De prevalentie van het gebruik van ibuprofen is hoog, zowel bij de algemene bevolking als bij specifieke risicogroepen.Algemeen gebruik
Ibuprofen wordt wereldwijd veelvuldig gebruikt vanwege de effectiviteit en het relatief lage risico van bijwerkingen bij kortdurend gebruik. Het wordt vaak aanbevolen voor de behandeling van alledaagse pijnklachten zoals hoofdpijn, spierpijn en koorts. In veel landen is ibuprofen ook beschikbaar zonder recept, wat bijdraagt aan de hoge mate van consumptie.
Gebruik in risicogroepen
Het gebruik van ibuprofen is echter niet zonder risico, vooral bij langdurig gebruik of bij patiënten met onderliggende gezondheidsproblemen zoals nierziekten, maagzweren of hart- en vaatziekten. Patiënten in risicogroepen, zoals ouderen of mensen met bepaalde medische aandoeningen, moeten voorzichtig zijn bij het gebruik van ibuprofen. In sommige gevallen kunnen alternatieve pijnstillers of ontstekingsremmers nodig zijn om de kans op bijwerkingen te minimaliseren.
Wereldwijd gebruik
Het gebruik van ibuprofen is niet beperkt tot een specifiek land of regio. Wereldwijd wordt het op grote schaal ingezet door zowel patiënten als medische professionals voor de behandeling van pijn en ontstekingen. De lage kosten, brede beschikbaarheid en effectiviteit van ibuprofen maken het tot een populaire keuze voor zelfmedicatie en behandeling van kortdurende klachten.
Mechanisme
Ibuprofen werkt door de werking van cyclo-oxygenase (COX)-enzymen te remmen, die verantwoordelijk zijn voor de productie van prostaglandinen. Prostaglandinen zijn stoffen die het ontstekingsproces bevorderen en pijn, koorts en zwelling veroorzaken. Door de productie van prostaglandinen te blokkeren, vermindert ibuprofen de ontsteking, pijn en koorts.Inhibitie van COX-enzymen
Ibuprofen werkt door de COX-enzymen te blokkeren, met name COX-1 en COX-2. COX-1 is betrokken bij de productie van prostaglandinen die belangrijk zijn voor de bescherming van de maagwand en de regulatie van bloedstolling. COX-2 is voornamelijk betrokken bij ontstekingsreacties. Ibuprofen blokkeert beide enzymen, maar met een grotere voorkeur voor COX-2, wat bijdraagt aan het ontstekingsremmende effect zonder de maagwand te veel te beschadigen.
Vermindering van ontsteking en pijn
Door de prostaglandinen te verminderen, helpt ibuprofen bij het verlichten van pijn veroorzaakt door ontstekingen, zoals bij artritis, spierpijn of sportblessures. Het verlaagt ook de lichaamstemperatuur door de werking van het hypothalamuscentrum in de hersenen, wat zorgt voor koortsverlaging. Dit maakt ibuprofen effectief bij de behandeling van koorts die gepaard gaat met infecties, zoals verkoudheid of griep.
Effect op de bloedvaten en zwelling
Ibuprofen vermindert niet alleen de pijn en koorts, maar helpt ook bij het verminderen van zwelling die het gevolg is van ontstekingsreacties. Dit kan nuttig zijn bij aandoeningen zoals artritis, waar zwelling en pijn in de gewrichten de mobiliteit en het welzijn van de patiënt belemmeren.
Werking van het medicijn
Ibuprofen behoort tot de klasse van medicijnen die bekend staat als NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen). NSAID's werken door de productie van prostaglandinen te remmen, stoffen die pijn, koorts en ontstekingen veroorzaken.
Ibuprofen verlicht hoofdpijnklachten / Bron: Geralt, PixabayToepassingen: Pijn, koorts en ontsteking verminderen
Ibuprofen is inzetbaar voor het verlichten van:- Artritis (gewrichtsontsteking)
- Artritis psoriatica (symptomen aan huid en gewrichten)
- Een verkoudheid
- Hoofdpijn
- Jicht (pijn aan grote teen en andere gewrichten)
- Koorts
- Lumbago (lage rugpijn)
- Menstruatiepijn
- Pericarditis (Ontsteking van het hartvlies)
- Pijn, gevoeligheid, Zwelling en Stijfheid veroorzaakt door Artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen)
- Reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
- Rugpijn
- Spierpijn
- Spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew: blijvende gewrichtsontsteking)
- Tandpijn
Contra-indicaties en voorzichtigheid
Allergieën en overgevoelighedenArtsen en apothekers moeten op de hoogte zijn van eventuele allergieën voor ibuprofen, aspirine of andere NSAID's zoals ketoprofen en naproxen (Aleve, Naprosyn), evenals andere medicijnen of een van de inactieve ingrediënten in de ibuprofen die de patiënt wil gebruiken. Dit medicijn is dan namelijk niet geschikt.
Andere aandoeningen
De arts moet op de hoogte zijn van de volgende aandoeningen of symptomen:
- Astma (chronische ontsteking van de luchtwegen)
- Leverziekte
- Nierziekte
- Opgezette neus, loopneus of neuspoliepen (gezwellen aan de binnenkant van de neus)
- Zwelling van de handen, armen, voeten, enkels of onderbenen
- Hartfalen
- Lupus (een aandoening waarbij het lichaam veel van zijn eigen weefsels en organen aanvalt, vaak ook de huid, de gewrichten, het bloed en de nieren)
- Vochtverlies door herhaaldelijk braken of diarree (bij een kind)
In deze gevallen schrijft de arts meestal geen ibuprofen voor of overweegt hij een aangepaste dosis.
Sommige geneesmiddelen hebben een wisselwerking met ibuprofen / Bron: Stevepb, PixabayArtsen en apothekers moeten op de hoogte zijn van alle voorgeschreven en niet-voorgeschreven medicijnen, vitaminen, voedingssupplementen en kruidenproducten die de patiënt gebruikt of van plan is te gaan gebruiken. Mogelijk moet de arts de doses van de medicijnen aanpassen of de patiënt zorgvuldiger controleren op bijwerkingen. Ibuprofen kan wisselwerkingen hebben met andere middelen, wat leidt tot versterkte of verzwakte werking van deze medicijnen. Belangrijke wisselwerkingen treden vooral op met:
- Andere ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID's)
- Bepaalde antidepressiva
- Bepaalde antistollingsmiddelen
- Bepaalde bètablokkers (medicatie die hartslag en bloeddruk verlaagt)
- Bepaalde bloedverdunners
- Bepaalde diuretica (plaspillen)
- Bepaalde HIV-medicatie
- Ciclosporine (een soort immunosuppressivum, medicatie die het immuunsysteem onderdrukt)
- Lithium
- Methotrexaat
Fenylketonurie
Patiënten met fenylketonurie (een aangeboren ziekte waarbij een verstandelijke handicap ontstaat als een bepaald dieet niet wordt gevolgd) moeten zorgvuldig de bijsluiter lezen of advies vragen aan de arts of apotheker. Sommige soorten ibuprofen zijn gezoet met aspartaam, een bron van fenylalanine, wat de symptomen kan verergeren.
Tandheelkundige Ingreep
Als een patiënt een operatie ondergaat, zoals een tandheelkundige ingreep, moet de (tand)arts hiervan op de hoogte zijn.
Ibuprofen is niet aanbevolen voor zwangere vrouwen / Bron: PublicDomainPictures, PixabayDe arts moet op de hoogte zijn van een zwangerschap, vooral in de laatste paar maanden. Ook vrouwen die van plan zijn zwanger te worden of borstvoeding willen geven, moeten hun arts raadplegen. Dit medicijn kan mogelijk schadelijk zijn.
Toedieningswijze van NSAID
Typische doseringsvormen van ibuprofen zijn:- Een combinatiekit
- Een intraveneuze oplossing
- Een kauwtablet
- Een orale capsule
- Een orale suspensie (vloeistof)
- Een orale tablet
- Een poeder
- Een topische gel (op de huid aangebracht)
- Een zetpil
Patiënten nemen deze NSAID meestal drie of vier keer per dag voor de behandeling van artritis, of elke vier tot zes uur indien nodig voor het verlichten van pijn. Volwassenen en kinderen ouder dan twaalf jaar mogen ibuprofen om de vier tot zes uur nemen indien nodig voor pijn of koorts. Kinderen en zuigelingen mogen ibuprofen om de zes tot acht uur nemen indien nodig, maar niet meer dan vier doses per 24 uur. Ibuprofen kan met voedsel of melk worden ingenomen om maagklachten te voorkomen. Patiënten moeten zich aan de aanwijzingen op het etiket of de voorschriften van hun arts houden. De arts of apotheker kan advies geven over het maximale aantal doses per dag. Patiënten mogen nooit meer innemen dan de voorgeschreven dosis. Over het algemeen moet de laagst mogelijke effectieve dosis worden ingenomen voor de kortst mogelijke duur om bijwerkingen te voorkomen.
Voor een optimale werking van ibuprofen:
- Schudt de orale suspensie goed voor elk gebruik om het gelijkmatig te verdelen
- Gebruik een gemarkeerde maatlepel, mondspuit of medicijnbeker om de juiste hoeveelheid vloeistof af te meten
- Kauwtabletten moeten goed worden gekauwd en niet heel doorgeslikt
- Inname met melk of voedsel kan maagklachten voorkomen
Bijwerkingen van ibuprofen
Ibuprofen kan verschillende bijwerkingen veroorzaken, variërend van mild tot ernstig. Hieronder worden deze bijwerkingen uitgebreid beschreven.Hart
Patiënten die niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID's) zoals ibuprofen gebruiken, lopen een hoger risico op een hartaanval of een beroerte dan mensen die deze medicijnen niet gebruiken. Deze aandoeningen kunnen zonder waarschuwing optreden en soms fataal zijn. Het risico is hoger bij langdurig gebruik van NSAID's. Patiënten die recent een hartaanval hebben gehad, mogen geen NSAID's zoals ibuprofen gebruiken, tenzij dit door een arts is voorgeschreven. Het is cruciaal dat een arts op de hoogte is van de persoonlijke en familiale geschiedenis van hartziekten, hartaanvallen of beroertes. Andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals roken, een hoog cholesterolgehalte, een hoge bloeddruk of diabetes mellitus (suikerziekte), moeten ook gemeld worden. Patiënten die een bypass-kransslagaderoperatie ondergaan, mogen ibuprofen niet vlak voor of direct na de operatie gebruiken.
Een patiënt kampt mogelijk met netelroos als bijwerking / Bron: Hans, PixabayEen huiduitslag is een bekende bijwerking van ibuprofen, vaak als gevolg van een overgevoeligheid voor geneesmiddelen of huidirritatie door lokale toediening. Ernstigere huidreacties, zoals anafylaxie of het syndroom van geneesmiddelen met eosinofilie en systemische symptomen, kunnen ook voorkomen. Andere huidgerelateerde klachten zijn:
Maag en darmen
Vaak voorkomende bijwerkingen van ibuprofen zijn een verlies van eetlust, maagpijn, maagontsteking (gastritis), misselijkheid, constipatie, diarree, gas of een opgeblazen gevoel. Het is belangrijk dat een arts op de hoogte is van een voorgeschiedenis van zweren, bloedingen in de maag of darmen, en andere bloedingsstoornissen. NSAID's zoals ibuprofen kunnen leiden tot zweren, bloedingen of perforaties in de maag of darm, die op elk moment tijdens de behandeling kunnen optreden, vaak zonder waarschuwingssymptomen, en soms fataal zijn. Het risico is groter bij langdurig gebruik, oudere patiënten, mensen met een slechte gezondheid, of mensen die drie of meer alcoholische dranken per dag drinken terwijl ze ibuprofen gebruiken.
Wanneer patiënten één of meer van de volgende medicijnen gebruiken, moeten ze hun arts informeren omdat deze sneller kunnen leiden tot maag- en darmklachten zoals perforaties en zweren:
- Andere NSAID's zoals ketoprofen en naproxen (Aleve, Naprosyn)
- Anticoagulantia ('bloedverdunners') zoals warfarine
- Aspirine
- Orale steroïden (krachtige ontstekingsremmers)
- Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) (antidepressiva)
- Serotonine norepinefrine heropname remmers (SNRI's) (antidepressiva)
Sommige patiënten kampen met vermoeidheid door het gebruik van deze NSAID / Bron: Concord90, PixabayPsychische en mentale complicaties kunnen ook voorkomen bij het gebruik van ibuprofen. Dit kan zich uiten in:
- Agressie
- Nervositeit
- Overmatige vermoeidheid
- Verwardheid
Mond en keel
Ibuprofen kan leiden tot mond- en keelgerelateerde klachten zoals een gezwollen keel, heesheid, en slikproblemen.
Nieren
Ibuprofen kan de nierfunctie verminderen. Deze NSAID heeft nefrotoxische eigenschappen, zelfs bij patiënten met een goede nierfunctie. Uitdroging is een veel voorkomende risicofactor voor door ibuprofen veroorzaakte nierschade. Andere nierproblemen kunnen zijn troebele urine, verkleurde urine, bloederige urine en moeilijk of pijnlijk urineren (dysurie).
één van de mogelijke bijwerkingen van ibuprofen zijn rode ogen / Bron: Marco Mayer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Bijwerkingen van ibuprofen op de ogen kunnen zijn:
Andere bijwerkingen
Andere mogelijke bijwerkingen van ibuprofen omvatten:- Duizeligheid
- Onverklaarbare gewichtstoename
- Snelle hartslag
- Stijve nek
- Zwelling van de buik, voeten, enkels, onderbenen, gezicht, armen of handen
- Griepachtige symptomen
- Hoofdpijn
- Koorts
- Kortademigheid of ademhalingsproblemen
- Oorsuizen
- Rugpijn
Waarschuwingen en voorzorgsmaatregelen
Patiënten met een geschiedenis van maag- of darmproblemen, zoals zweren of bloedingen, moeten voorzichtig zijn met het gebruik van ibuprofen. Langdurig gebruik kan het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Vermijd alcohol tijdens het gebruik van ibuprofen om maagproblemen te minimaliseren. Raadpleeg altijd een arts bij het combineren van ibuprofen met andere medicijnen.Allergische reacties
In zeldzame gevallen kunnen patiënten een ernstige allergische reactie krijgen op ibuprofen, gekenmerkt door zwelling van het gezicht, lippen, tong of keel, ademhalingsmoeilijkheden en netelroos. Zoek onmiddellijk medische hulp als deze symptomen optreden.Overdosis van geneesmiddel
De meeste patiënten melden geen of milde symptomen na een overdosis ibuprofen. Wanneer symptomen optreden, beginnen deze meestal binnen 4 uur. Een overdosis ibuprofen kan veroorzaken:- Duizeligheid
- Een blauwe kleur rond de lippen, mond en neus (cyanose)
- Langzame ademhaling (bradypneu) of korte perioden zonder ademhaling (apneu)
- Snelle, oncontroleerbare oogbewegingen (nystagmus)
De behandeling van een patiënt met ibuprofentoxiciteit is vooral ondersteunend. Actieve kool kan nodig zijn bij een ernstige overdosering van het geneesmiddel.
