Zenuwpijn in het been: oorzaken, behandeling en preventie

Zenuwpijn in het been wordt neuralgie genoemd en hierbij is een enkele of zijn meerdere zenuwen betrokken. Ischias duidt op een veelvoorkomende vorm van lage rugpijn met uitstraling naar de bil en/of het been. Bij diabetes kunnen zenuwen van het perifere zenuwstelsel aangetast raken, waarbij plotseling specifieke zenuwen beschadigd raken, vaak in het hoofd, borst, buik of been. Typische symptomen zijn tintelingen, aanhoudende brandende pijn, scherpe pijn of krampen en minder gevoel en spierzwakte in de benen.

• Zenuwpijn in het been
• Oorzaken van neuralgie in het been
• Ischias
• Diabetes
• Andere oorzaken
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Behandeling van zenuwpijn in het been
• Preventie

Zenuwpijn in het been

Veel mensen hebben last van zenuwpijn of neuralgie. Als je last hebt van zenuwpijn in het been, dan is dit niet alleen erg pijnlijk en stressvol, maar het beperkt ook in aanzienlijke mate je kwaliteit van leven. Het is vooral problematisch wanneer de zenuwpijn in het been 's nachts optreedt. Hierdoor kun je vaak moeilijk slapen. Uitstralingspijn vanaf de onderkant van de billen is meestal afkomstig van een ischias, waarbij de pijn ontstaat door een irritatie of ontsteking van één of meer zenuwwortels.

Met een CT-scan of MRI-scan wordt een gedetailleerde beelddiagnostiek uitgevoerd. Deze maken niet alleen de presentatie van een hernia mogelijk, maar kunnen ook zenuwbeschadiging, wat kan leiden tot zenuwpijn in het been, laten zien. De behandeling van zenuwpijn in het been gebeurt met pijnstillers, anti-epileptica of antidepressiva. Opioïden met een hoge potentie zoals tramadol of morfine worden in ernstige acute fasen gegeven. Tricyclische antidepressiva verminderen ook de pijnlijke symptomen. Spontane pijn kan worden behandeld met een anti-epilepticum. Zowel anti-epileptica als antidepressiva hebben een remmende werking op het zenuwstelsel, waardoor ook de pijnprikkel wordt geremd.

Oorzaken van neuralgie in het been

Ischias

Ischias, waarbij de heupzenuw ontstoken is als gevolg van irritatie, kan leiden tot zenuwpijn in het been. Een lumbago of spit (lage rugpijn) met uitstralende pijn in het been kan een indicatie zijn van de hernia of een uitsteeksel van de tussenwervelschijven of een vernauwing van het wervelkanaal.

Diabetes

Het is ook bekend dat diabetes kan leiden tot zenuwpijn in de benen, aangezien de diabetesgerelateerde metabole stoornis een negatief effect heeft op de wanden van de individuele zenuwcellen. Stoornissen in de bloedsomloop kunnen een toename van vrije zuurstofradicalen veroorzaken. Dit leidt tot oxidatieve stress die de zenuwen beschadigt. Het ongemak begint meestal in de tenen en verspreidt zich over de voeten naar het onderbeen om vervolgens verder naar boven uit te breiden.

Andere oorzaken

Ischias kent verschillende oorzaken, maar er wordt niet altijd een oorzaak gevonden. Voor ischias is meestal een spierspanning, een uitsteeksel van de tussenwervelschijven (hernia) verantwoordelijk voor de pijn. Langdurige overbelasting van de onderrug of een vernauwing van het wervelkanaal of uitgang van de zenuw, zijn andere mogelijke oorzaken. Zenuwpijn in het been kan ook komen door een zogenaamde sekwester, een afgestorven deel van het lichaam dat door natuurlijke opruimingsprocessen los is geraakt, bijvoorbeeld materiaal van de tussenwervelschijf dat in het wervelkanaal is geperst .

Alle voornoemde triggers oefenen een mechanische druk uit op de heupzenuw. Deze drukbelasting leidt tot overmatige zenuwirritatie of zelfs tot permanente zenuwschade. Ook een spondylarthrose (degeneratieve ziekte van kleine wervellichamen) of een spondylose (een chronische, degeneratieve ziekte van de wervelkolom) kan de heupzenuw beschadigen, wat op zijn beurt leidt tot zenuwpijn in het been. Na operaties in het gebied van het heupgewricht kun je soms ook last krijgen van een ischias syndroom met zenuwpijn, die kan worden gevoeld in het linker- of rechterbeen. Meestal wordt slechts één been aangetast.

Zenuwpijn kan ook optreden na een ongeval of in het kader van een postoperatief syndroom. Het is minder bekend dat herpes zoster (gordelroos), een verstoorde spijsvertering en een vitamine B12-tekort ook mogelijke oorzaken zijn. Veel minder vaak wordt pijn in de benen veroorzaakt door kankergezwellen.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De huisarts stelt vragen over je klachten, hij neemt je medische geschiedenis in ogenschouw en doet lichamelijk onderzoek. De arts zal je medische geschiedenis beoordelen, maar ook je levensstijl, blootstelling aan gifstoffen, drinkgewoonten en een familiegeschiedenis van aandoeningen aan het zenuwstelsel. Neurologisch onderzoek bestaat uit onderzoek naar de peesreflexen, je spierkracht en spiertonus of spierspanning, je vermogen om bepaalde sensaties te voelen, en een check van je houding en coördinatie. Een bloedonderzoek kan vitaminetekorten, diabetes, abnormale immuunfunctie en andere indicaties van aandoeningen die zenuwpijn kunnen veroorzaken, opsporen.

Beeldvormend onderzoek

Vervolgens kan een röntgenonderzoek spondylarthrose of spondylose detecteren. Een eventuele hernia en zenuwschade kunnen worden gevisualiseerd door computertomografie (CT-scan) of magnetic resonance imaging (MRI-scan). Een MRI kan ook een tumor in het ruggenmerg detecteren. Middels een elektromyogram (EMG) meet de arts de werking van de zenuwen en spieren teneinde zenuwschade te detecteren.

Behandeling van zenuwpijn in het been

Behandeling van neuropathische pijn is een langdurig proces dat veel geduld vereist. De medicatievoorschriften van de behandelend arts moeten vaak worden aangepast in hun aard en dosering. Pijnstillers, anti-epileptica en antidepressiva worden vaak gebruikt om pijn te verminderen. Opioïden met een hoge potentie zoals tramadol, oxycodon of morfine worden voorgeschreven in zeer kritieke situaties. Deze zijn verkrijgbaar als crèmes, tabletten, injecties en pleisters. Niet-opioïde analgetica zoals paracetamol of lidocaïne hebben vrijwel geen effect. Spontane pijn, die aanvalachtig kan zijn, kan met succes worden behandeld met anti-epileptica. Wanneer tricyclische antidepressiva in lage doses worden gebruikt, verminderen ze de pijn zonder het antidepressieve effect. Fysiotherapie kan ook een positief effect hebben.

Het is belangrijk dat de onderliggende oorzaak adequaat wordt behandeld, zodat je op den duur pijnvrij bent. Bij bestaande diabetes is meestal na een aanpassing van het insulineniveau een verbetering van de symptomen merkbaar. In dit verband moeten de neurotoxinen (gifstoffen die de werking van het zenuwstelsel beïnvloeden) alcohol en nicotine worden vermeden. Het is ook belangrijk dat de reeds bestaande schade aan de zenuwvezels wordt gestabiliseerd om verslechtering te voorkomen. Vanwege het gebrek aan gevoel worden wondjes aan de voeten, die vaak heel slecht genezen, niet opgemerkt door diabetici. Hier is ook het hoogste zorgniveau van artsen vereist om het diabetisch voetsyndroom en amputatie te voorkomen. De maximale regeneratie van de zenuwen heeft in de behandeling een zeer hoge prioriteit. Met ontspanningstechnieken en biofeedback leer je hoe meer rust en sereniteit je eigen situatie kunnen verbeteren.

Preventie

De opties om zenuwpijn in het been te voorkomen zijn zeer beperkt. Genotmiddelen die je gezondheid kunnen schaden, zoals alcohol en nicotine, kunnen het beste worden vermeden. Ontspanningstechnieken helpen ook preventief, omdat stress als activerende factor voor zenuwpijn wordt weggenomen. Tevens is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten en onderliggende ziekten, zoals diabetes, onder controle te houden.

De meeste mensen lijden aan lichamelijke inactiviteit, wat allerlei klachten kan veroorzaken. Deze passiviteit moet plaatsmaken voor actieve beweging in de vorm van wandelen, fietsen, zwemmen en sportactiviteiten. Uithoudingsvermogen, kracht en flexibiliteit zijn belangrijk om gezond te blijven. Wie van inactiviteit meer gaat bewegen, zal al rap merken dat hij zich ook mentaal veel beter voelt.

Lees verder

• Zenuwpijn in de arm: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in de voet: oorzaken van zenuwpijn in de voeten
• Zenuwpijn in de hand: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in het gezicht: oorzaken, behandeling en preventie
• Zenuwpijn in het hoofd: oorzaken, behandeling en preventie