Bètablokkers: Medicatie die hartslag en bloeddruk verlaagt

Bètablokkers zijn geneesmiddelen die uitsluitend op doktersvoorschrift verkrijgbaar zijn en verschillende functies vervullen. Ze verlagen de weerstand in de bloedvaten, wat resulteert in een lagere bloeddruk. Dit gebeurt doordat de medicatie het hormoon "epinefrine", ook bekend als "adrenaline", blokkeert. Bovendien vertraagt de hartslag, wat kan leiden tot verlichting van pijn op de borst. Door de verwijding van de bloedvaten verbetert ook de doorbloeding. Bètablokkers worden niet alleen voorgeschreven voor de behandeling van verhoogde bloeddruk (hypertensie) en hartproblemen, maar ook voor een breed scala aan andere medische aandoeningen. Het is van cruciaal belang om deze medicatie correct in te nemen en niet te vroeg te stoppen, aangezien dit complicaties kan veroorzaken.

• Synoniemen van bètablokkers
• Indicaties voor het Gebruik van Bètablokkers
• Tegenindicaties voor het gebruik van bètablokkers
• Soorten bètablokkers
• Belangrijke instructies voor het gebruik van bètablokkers
• Duur van de inname
• Bijwerkingen van bètablokkers
• Complicaties door het gebruik van bètablokkers

Synoniemen van bètablokkers

Bètablokkers zijn ook bekend onder de volgende termen:

• bèta-adrenergische antagonisten
• bèta-adrenergische blokkers
• bèta-adrenoceptorantagonisten
• bèta-adrenolytica
• bèta-antagonisten
• bètareceptorblokker (of bèta-receptorblokker)
• bèta-receptorblokkerende sympathicolytica

Indicaties voor het Gebruik van Bètablokkers

Een arts kan bètablokkers voorschrijven voor de behandeling van de volgende aandoeningen en symptomen:

• angst
• Bepaalde soorten tremoren (bevingen)
• Een gegeneraliseerde angststoornis (constante, irrationele angst en zorgen)
• Een hoge bloeddruk (hypertensie)
• Een onregelmatige hartslag (aritmie)
• glaucoom (oogziekte met verhoogde oogboldruk: de patiënt moet de oogdruppelrichtlijnen volgen en bètablokkers worden toegediend via oogdruppels)
• hartaanval (myocardiaal infarct)
• hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
• hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)
• migraine (aanvallen van aura en/of eenzijdige hoofdpijn) (ter preventie van migraine)
• pijn op de borst (angina pectoris)

De arts kan deze medicatie voorschrijven als andere bloeddrukverlagende middelen, zoals diuretica (plaspillen), niet effectief blijken te zijn. Bovendien kan de arts bètablokkers in combinatie met andere bloeddrukverlagende medicijnen voorschrijven.

Tegenindicaties voor het gebruik van bètablokkers

Niet aanbevolen

Bètablokkers zijn niet aanbevolen bij de volgende aandoeningen:

• astma: De medicatie kan ernstige astma-aanvallen uitlokken.
• bronchospasmen (samentrekking van de spieren in de luchtwegen, wat ademnood kan veroorzaken)
• COPD (chronisch obstructief longlijden)
• Een perifere arteriële aandoening (zoals het syndroom van Raynaud): Ernstige vernauwing van de slagaders naar de benen of armen.
• Tweede of derde graad hartblok
• Instabiel hartfalen

Bij patiënten met een donkere huid kan de effectiviteit van de medicatie soms verminderd zijn, vooral als deze zonder aanvullende bloeddrukverlagende medicijnen wordt ingenomen.

Voorzichtigheid

Bij de volgende patiënten moet de arts voorzichtig zijn bij het voorschrijven van bètablokkers:

• diabetes mellitus: Bètablokkers kunnen een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie) veroorzaken. Diabetici moeten daarom regelmatig hun bloedsuikerspiegel controleren.
• Een te lage bloeddruk (hypotensie)
• Een te trage hartslag (bradycardie)
• Hypertensie door een feochromocytoom (bijniertumor)
• Metabole acidose
• myasthenia gravis (chronische auto-immuunaandoening met spierzwakte aan het gezicht = gezichtszwakte, de ledematen en de ogen)
• Tweede of derde graad hartblok en instabiel hartfalen
• Zwangere patiënten en patiënten die borstvoeding geven: Bètablokkers kunnen overgaan op het kind, daarom worden soms andere geneesmiddelen gekozen.

Soorten bètablokkers

Bètablokkers beïnvloeden verschillende soorten bèta-receptoren, die verschillende functies in het lichaam regelen. Deze zijn ingedeeld als beta 1 (β1), beta 2 (β2) en beta 3 (β3).

• β1-adrenerge receptoren bevinden zich voornamelijk in het hart, de ogen en de nieren.
• β2-adrenerge receptoren zijn voornamelijk aanwezig in de longen, het maagdarmkanaal, de lever, de uterus (baarmoeder), de bloedvaten en de skeletspieren.
• β3-adrenerge receptoren komen voor in vetcellen.

Bètablokkers blokkeren vooral β1- en β2-receptoren, wat leidt tot een vermindering van de effecten van norepinefrine en epinefrine. Dit resulteert in een verlaging van de hartslag en bloeddruk door de verwijding van de bloedvaten. Simpel gezegd, bètablokkers remmen de effecten van deze receptoren.

Niet-Selectieve Bètablokkers

Deze medicijnen blokkeren zowel β1- als β2-receptoren en hebben daardoor invloed op het hart, de luchtwegen en de regeling van het glucosegehalte in het bloed. Niet-selectieve bètablokkers kunnen invloed hebben op het hart, de bloedvaten en de luchtwegen.

Selectieve bètablokkers

Deze medicijnen blokkeren voornamelijk β1-receptoren, waardoor ze vooral een effect hebben op het hart en minder op bijvoorbeeld de luchtwegen.

Belangrijke instructies voor het gebruik van bètablokkers

Het is cruciaal om bètablokkers precies zoals voorgeschreven in te nemen. Volg deze tips:

• Informeer uw zorgverleners: Meld altijd aan uw arts en apotheker dat u bètablokkers gebruikt, vooral als u andere medicatie, vitaminesupplementen of kruidenpreparaten nodig heeft. Sommige medicijnen kunnen interfereren met bètablokkers.
• Lees de bijsluiter: Lees de bijsluiter zorgvuldig en volg de instructies op dezelfde tijden.
• Gebruik correct: Slik langwerkende tabletten of capsules in hun geheel door. Kauwen, pletten of openbreken van de medicatie is verboden, tenzij anders aangegeven door uw arts.
• Bij het overslaan van een dosis: Neem de gemiste dosis in zodra u eraan denkt, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. Een dubbele dosis is niet nodig.
• Stop niet te vroeg: Stop niet met de medicatie zonder overleg met uw arts, omdat voortijdig stoppen de medische toestand kan verergeren en het risico op een hartaanval of andere hartproblemen kan verhogen.

Duur van de inname

Volgens twee Amerikaanse studies uit 2012 blijkt dat veel patiënten bètablokkers te lang (soms levenslang) innemen, omdat artsen deze medicatie soms te gemakkelijk voorschrijven. Hoewel bètablokkers levensverlengend en cruciaal zijn voor patiënten met hartfalen en een verminderde hartfunctie, verliezen ze na verloop van tijd aan effectiviteit. Het eerste jaar na een hartinfarct zijn ze bijzonder nuttig, maar na vele jaren kan het effect verminderen. Het is belangrijk dat de patiënt niet zelf beslist om te stoppen met de medicatie.

Bijwerkingen van bètablokkers

Medicijnen kunnen bijwerkingen veroorzaken. Veel van deze bijwerkingen kunnen lijken op de symptomen van hartfalen zelf. Mogelijke bijwerkingen van bètablokkers zijn onder andere:

• constipatie
• diarree
• duizeligheid of licht in het hoofd
• erectiestoornissen
• hoofdpijn (cefalalgie)
• Kortademigheid
• koude handen en voeten / koude vingers (door verminderde perifere bloedcirculatie)
• Maagklachten
• slaapproblemen (zoals nachtmerries)
• stemmingswisselingen of depressie
• Verminderd libido (minder zin in seks)
• Vermoeidheid, slaperigheid of zwakte
• Zweten (transpiratie)

Vanwege de slaperigheid is het raadzaam om geen zware machines te bedienen en voorzichtig te zijn met autorijden als u last heeft van extreme slaperigheid. Voorkom duizeligheid door langzaam op te staan na zitten of liggen. Lage bloeddruk bij het rechtstaan, wat duizeligheid of flauwvallen kan veroorzaken, staat bekend als orthostatische hypotensie.

Bètablokkers kunnen ook invloed hebben op het cholesterolgehalte, waarbij een stijging van triglyceriden en een geringe afname van high-density lipoproteïne (HDL = "goede" cholesterol) kan optreden. Deze veranderingen zijn vaak tijdelijk.

Complicaties door het gebruik van bètablokkers

Naast bijwerkingen kunnen ook complicaties optreden bij het gebruik van bètablokkers die de hartslag en bloeddruk verlagen. Mogelijke complicaties zijn:

• Een piepende ademhaling (= stridor) of ademhalingsproblemen
• Geelverkleuring van huid of ogen (= icterus)
• Gevoelloosheid of tintelingen (= paresthesieën)
• huiduitslag of jeuk
• pijn op de borst of een trage of onregelmatige hartslag (= aritmieën)
• Zwelling in de onderbenen en voeten (= oedeem)

Lees verder

• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Calciumantagonisten: Medicatie bij hart- en vaataandoeningen
• ACE-remmers: Geneesmiddelen om bloeddruk te verlagen
• Hoge bloeddruk (hypertensie): Oorzaken en behandeling
• Hypertensie (verhoogde bloeddruk): Soorten en symptomen