Bètablokkers: Medicatie die hartslag en bloeddruk verlaagt

Bètablokkers zijn enkel op doktersvoorschrift verkrijgbare geneesmiddelen die heel wat functies bieden. Zo verlagen ze de weerstand in de bloedvaten waardoor de bloeddruk daalt. De medicatie blokkeert het hormoon "epinefrine", ook bekend als "adrenaline". Daarnaast is de hartslag vertraagt waardoor pijn op de borst bijvoorbeeld verdwijnt. De doorbloeding verbetert eveneens doordat de bloedvaten verwijden. Dit medicijn zet de arts niet alleen in voor de behandeling van een verhoogde bloeddruk (hypertensie) en hartproblemen, maar ook voor de behandeling van tal van andere medische problemen. Het is belangrijk om het medicijn correct in te nemen alsook niet te vroeg te stoppen met de bètablokkers. Het medicijn kent tot slot enkele bijwerkingen en complicaties.

• Synoniemen bètablokkers
• Indicatie gebruik van een bètablokker
• Tegenindicatie gebruik van een bètablokker
• Soorten medicijnen
• Tips: Nooit meteen stoppen met deze geneesmiddelen
• Duur van inname
• Bijwerkingen medicatie
• Complicaties door het nemen van medicatie die de hartslag en bloeddruk verlaagt

Synoniemen bètablokkers

Bètablokkers zijn eveneens gekend onder deze synoniemen

• bèta-adrenergische antagonisten
• bèta-adrenergische blokkers
• bèta-adrenoceptorantagonisten
• bèta-adrenolytica
• bèta-antagonisten
• bètareceptorblokker (of bèta-receptorblokker)
• bèta-receptorblokkerende sympathicolytica

Indicatie gebruik van een bètablokker

Bij enkele aandoeningen en medische symptomen besluit de arts mogelijk om bètablokkers voor te schrijven:

• angst
• bepaalde soorten tremoren (bevingen)
• een gegeneraliseerde angststoornis (constante, irrationele angst en zorgen)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een onregelmatige hartslag (aritmie)
• glaucoom (oogziekte waarbij de oogboldruk verhoogd is: de patiënt volgt correcte oogdruppelrichtlijnen want de bètablokkers dient hij via oogdruppels toe)
• hartaanval (myocardiaal infarct)
• hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
• hyperthyreoïdie (overactieve werking van de schildklier)
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn) (preventie van migraine)
• pijn op de borst (angina pectoris)

De arts schrijft deze medicatie gewoonlijk voor wanneer andere bloeddrukverlagende medicijnen zoals diuretica (plaspillen) niet effectief zijn. Daarnaast schrijft de arts mogelijk bètablokkers voor samen met andere bloeddrukverlagende medicatie.

Tegenindicatie gebruik van een bètablokker

Niet aanbevolen

Bij volgende aandoeningen zijn bètablokkers niet aan te bevelen:

• astma: Medicatie lokt mogelijk ernstige astma-aanvallen uit.
• bronchospasmen (samentrekking van de spieren binnen de bekleding van de luchtwegen wat gepaard gaat met ademnood)
• COPD (chronisch obstructief longlijden)
• een perifere arteriële aandoening (zoals het syndroom van Raynaud): Dit is een ernstige vernauwing van de slagaders naar de benen of armen.
• een tweede of derde graad hartblok
• instabiel hartfalen

Bij patiënten met een zwarte huidskleur werkt de medicatie soms niet zo effectief, vooral wanneer de patiënt deze zonder andere bloeddrukverlagende medicijnen inneemt.

Voorzichtigheid

Bij volgende patiënten is de arts voorzichtig bij het voorschrijven van bètablokkers:

• diabetes mellitus: Medicatie veroorzaakt soms een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie). Daarom is het bij diabetici belangrijk om regelmatig de bloedsuikerspiegel te controleren
• een te lage bloeddruk (hypotensie)
• een te trage hartslag (bradycardie)
• hypertensie door een feochromocytoom (bijniertumor)
• metabole acidose
• myasthenia gravis (chronische auto-immuunaandoening met spierzwakte aan het gezicht = gezichtszwakte, de ledematen en de ogen)
• een tweede of derde graad hartblok en instabiel hartfalen
• zwangere patiënten en patiënten die borstvoeding geven: De medicatie gaat over op het kind en daarom gebruikt de arts soms andere geneesmiddelen.

Soorten medicijnen

Bètareceptoren kennen drie bekende types die verscheide functies regelen op basis van de plaats in het lichaam. Deze zijn bekend als beta 1 (β 1), beta 2 (β 2) en beta 3 (β 3).

• β 1-adrenerge receptoren zijn vaak gelegen in het hart, de ogen en de nieren.
• β 2-adrenerge receptoren bevinden zich voornamelijk in de longen, het maagdarmkanaal, de lever, de uterus (baarmoeder), de bloedvaten en de skeletspieren.
• β 3-adrenerge receptoren bevinden zich in vetcellen.

Bètablokkers blokkeren voornamelijk β1 en β2-receptoren, waardoor het effect van norepinefrine en epinefrine vermindert. De bètablokkers verminderen de hartslag en de bloeddruk door het verwijden van de bloedvaten. Ze blokkeren met andere woorden de effecten van de receptoren.

Niet selectieve bètablokkers

Deze medicijnen blokkeren zowel de bèta1- als bèta2-receptoren en hebben daardoor vooral een effect op het hart, de luchtwegen en de regeling van het glucosegehalte van het bloed. Niet-selectieve bètablokkers beïnvloeden daarom het hart, de bloedvaten en de luchtwegen.

Selectieve bètablokkers

Deze medicijnen blokkeren de bèta1-receptoren en hebben vooral een effect op het hart en minder op bijvoorbeeld de luchtwegen.

Tips: Nooit meteen stoppen met deze geneesmiddelen

De patiënt meldt de arts en apotheker steeds dat hij bètablokkers neemt als hij andere medicatie nodig heeft. Dit geldt ook voor vitaminesupplementen en kruidenpreparaten. Sommige medicijnen interfereren namelijk met de bètablokkers. De patiënt leest grondig de bijsluiter van de bètablokker, en neemt deze precies zoals voorgeschreven, en dat ook op steeds dezelfde tijdstippen. Een langwerkende tablet of capsule slikt de patiënt in zijn geheel in. Kauwen, pletten of openbreken van medicatie is verboden, tenzij de arts hiervoor bepaalde instructies geeft. Bij het overslaan van een dosis neemt de patiënt de medicatie in van zodra hij hier weer aan denkt, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis. Een dubbele dosis innemen is dan niet nodig. Voorts stopt de patiënt niet te vroeg met de medicatie omdat dit de medische toestand soms verergert. Het risico op een hartaanval of andere hartproblemen is hierdoor namelijk verhoogd. De patiënt volgt strikt de instructies van de arts.

Duur van inname

Uit twee Amerikaanse studies uit 2012 blijkt dat te veel patiënten te veel en te lang (vaak levenslang) bètablokkers innemen doordat dokters deze populaire medicatie soms te makkelijk voorschrijven. Deze medicamenten zijn levensverlengend en levensnoodzakelijk voor patiênten met hartfalen en een gebrekkige hartfunctie en zijn tevens uiterst nuttig en levensreddend in het eerste jaar van het doormaken van een hartinfarct, maar nadien ebt dit effect volledig weg. Deze medicijnen hebben in het begin van de behandeling namelijk veel effect maar na verloop van tijd (na vele jaren) verliezen deze bètablokkers aan kracht. Op een bepaald moment mag de patiënt de medicatie veilig stopzetten. Het is wel belangrijk dat de patiënt niet zelf beslist om te stoppen met deze medicijnen.

Bijwerkingen medicatie

Medicijnen behandelen een medisch probleem, maar ze brengen over het algemeen ook ongewenste bijwerkingen met zich mee. Deze effecten verdwijnen als het lichaam zich aanpast aan de medicatie. Het probleem is dat veel van deze complicaties lijken op de symptomen van hartfalen op zich. Zo zijn mogelijke bijwerkingen bijvoorbeeld door het nemen van bètablokkers geassocieerd met zwakte, vermoeidheid, en kortademigheid, wat eveneens symptomen zijn van hartfalen. Mogelijke andere bijwerkingen van bètablokkers omvatten:

• constipatie
• diarree
• duizeligheid of licht in het hoofd
• erectiestoornissen
• hoofdpijn (cefalalgie)
• kortademigheid
• koude handen en voeten / koude vingers (door verminderde perifere bloedcirculatie)
• maagklachten
• slaapproblemen (zoals nachtmerries)
• stemmingswisselingen of depressie
• verminderd libido (minder zin in seks)
• vermoeidheid, slaperigheid of zwakte
• zweten (transpiratie)

Omwille van de slaperigheid, bedient de patiënt geen zware machines. Ook autorijden is bij extreme slaapzucht geen goed idee, tenzij de patiënt zeker weet dat hij niet slaperig of duizelig is door de medicatie. Om duizeligheid te voorkomen, staat de patiënt langzaam op na het zitten of liggen. Een lage bloeddruk na het rechtstaan met als gevolg duizeligheid of flauwvallen, is in medische termen gekend als orthostatische hypotensie (plotseling duizelig na opstaan).

Bètablokkers beïnvloeden ook het cholesterolgehalte waarbij een stijging van triglyceriden en een geringe afname van high-density lipoproteïne (HDL = "goede" cholesterol) plaatsvindt. Deze veranderingen zijn vaak tijdelijk.

Complicaties door het nemen van medicatie die de hartslag en bloeddruk verlaagt

Naast bijwerkingen treden mogelijk ook complicaties op. Deze omvatten:

• een piepende ademhaling (= stridor) of ademhalingsproblemen
• geelverkleuring huid of ogen (= icterus)
• gevoelloosheid of tintelingen (= paresthesiëën)
• huiduitslag of jeuk
• pijn op de borst of een trage of onregelmatige hartslag (= aritmieën)
• zwelling in de onderbenen en voeten (= oedeem)

Lees verder

• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Calciumantagonisten: Medicatie bij hart- en vaataandoeningen
• ACE-remmers: Geneesmiddelen om bloeddruk te verlagen
• Hoge bloeddruk (hypertensie): Oorzaken en behandeling
• Hypertensie (verhoogde bloeddruk): Soorten en symptomen