Eenzijdige hoofdpijn: Oorzaken van hoofdpijn aan één zijde

Bij sommige aandoeningen en ook door het gebruik van medicatie kan hoofdpijn aan één zijde optreden. Deze eenzijdige hoofdpijn (unilaterale hoofdpijn) gaat soms gepaard met andere klachten, zoals problemen met het gezichtsvermogen, braken en vermoeidheid. Dit kan te wijten zijn aan een specifieke vorm van hoofdpijn, medicatiegebruik of een neurologisch probleem. Bij een groot deel van de patiënten is de hoofdpijn aan één kant het gevolg van een type hoofdpijn dat met huismiddeltjes en wijzigingen in de levensstijl goed te behandelen is. Wanneer echter één of meer alarmsignalen optreden in combinatie met de hoofdpijn, of wanneer de klachten aanhouden, ernstig zijn of steeds verergeren, is medisch advies noodzakelijk om andere onderliggende aandoeningen of problemen uit te sluiten.

• Medicatiegebruik en hoofdpijn aan één zijde
• Neurologische problemen
• Occipitale neuralgie
• Temporale arteritis
• Trigeminusneuralgie
• Soorten hoofdpijn die één kant aantasten
• Cervicogene hoofdpijn
• Clusterhoofdpijn
• Hemicrania continua
• Migraine
• Paroxysmale hemicranie
• Spanningshoofdpijn
• Andere oorzaken
• Alarmsignalen van eenzijdige hoofdpijn
• Huismiddeltjes en veranderingen in de levensstijl bij hoofdpijn
• Prognose van unilaterale hoofdpijn
• Preventie van eenzijdige hoofdpijn

Medicatiegebruik en hoofdpijn aan één zijde

Dit type hoofdpijn staat bekend als ‘reboundhoofdpijn’, omdat de hoofdpijn ontstaat als gevolg van het gebruik van medicatie voor een andere aandoening. Reboundhoofdpijn verschijnt vooral door overmatig gebruik van vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals paracetamol (Tylenol), aspirine en ibuprofen (Motrin, Advil). Bij het ontwaken is de hoofdpijn vaak erger dan overdag.

Neurologische problemen

Occipitale neuralgie

Bij occipitale neuralgie (ook bekend als occipitalis neuralgie) is er schade aan of een ontsteking van de zenuwen die van de bovenkant van het ruggenmerg naar de hoofdhuid lopen (de occipitale zenuwen). De patiënt ervaart scherpe pijn in de achterkant van het hoofd en de nek, evenals pijn achter het oog. Naast de zenuwpijnen kan de patiënt ook last hebben van fotofobie (gevoeligheid voor licht).

Temporale arteritis

Bij temporale arteritis (ook bekend als arteriitis temporalis) is er een ontsteking van de slagaders in het hoofd en de nek. Naast ernstige hoofdpijn aan de zijkant van het hoofd, kunnen andere symptomen optreden zoals spierpijn, vermoeidheid, kaakpijn en gevoelige slapen.

Trigeminusneuralgie

Intense pijn in het gezicht (gezichtspijn) en het hoofd kan worden veroorzaakt door trigeminusneuralgie. Meestal is slechts één zijde van het hoofd tegelijk aangetast (de rechterzijde of de linkerzijde). Deze aandoening resulteert uit een probleem met de trigeminuszenuw aan de basis van de hersenen.

Soorten hoofdpijn die één kant aantasten

Cervicogene hoofdpijn

Bij cervicogene hoofdpijn ontstaat de pijn aan één zijde van het hoofd als gevolg van uitstralingspijn door een probleem met de nekstructuren, zoals de bekleding van de cervicale wervelkolom, de gewrichten, de verschillende ligamenten, de cervicale zenuwwortels en de wervelslagaders die door de cervicale wervellichamen lopen. Druk en spanning in de nek kunnen vaak de oorzaak zijn van nekpijn die naar het hoofd uitstraalt. Een verminderd bewegingsbereik van de nek is kenmerkend voor dit type uitstralingspijn naar het hoofd. De klachten kunnen verergeren bij bepaalde bewegingen of bij druk op het nekgebied. Deze aandoening kan ook hoofdpijn aan één zijde achter het oog veroorzaken.

Clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn is een zeldzame aandoening die zeer intense hoofdpijn rond één oog veroorzaakt in cyclische patronen. Vooral mannen worden getroffen door clusterhoofdpijn. Hoewel de exacte oorzaak niet bekend is, zijn alcoholmisbruik, roken en een familiegeschiedenis van clusterhoofdpijn mogelijke risicofactoren. De hoofdpijn kan soms uitstralen naar andere delen van het hoofd, het gezicht, de nek en/of de schouders. De meeste patiënten ervaren frequente hoofdpijnaanvallen (clusters) gedurende weken of maanden, waarna een rustigere periode volgt totdat de cyclus weer opflakkert. Meestal beginnen de symptomen tijdens deze cyclus dagelijks op ongeveer hetzelfde tijdstip.

Andere symptomen van clusterhoofdpijn kunnen zijn:

• een bleke huid (pallor) of een rode huid
• een hangend ooglid (ptosis)
• een verstopte neus of een loopneus
• een zwelling rond het aangetaste oog
• rode ogen of waterige ogen
• rusteloosheid
• zweten of roodheid in het gezicht

Hoewel er geen genezing is voor de ziekte, kunnen de symptomen in veel gevallen worden verminderd. Dit kan onder andere door het vermijden van bekende risicofactoren en door het nemen van medicatie die door een arts is voorgeschreven, zoals allergiemedicijnen (antihistaminica), antidepressiva, anti-epileptica en/of bloeddrukmedicatie. Deze niet-levensbedreigende aandoening kan echter wel de kwaliteit van leven aanzienlijk beïnvloeden.

Hemicrania continua

Een relatief zeldzaam type eenzijdige hoofdpijn is hemicrania continua. Vooral vrouwen worden getroffen door deze hoofdpijnvorm, die zeer ernstige pijn gedurende de hele dag veroorzaakt. De pijn is constant en verschuift niet naar de andere zijde van het hoofd. Daarnaast kunnen bijkomende symptomen optreden, zoals rode ogen, tranende ogen, een verstopte neus of een loopneus, en ptosis (een hangend ooglid) of miosis (vernauwing van de oogpupil). De oorzaak van hemicrania continua is onbekend, maar een behandeling met het NSAID (niet-steroïdaal anti-inflammatoir geneesmiddel) indomethacine kan de klachten verlichten.

Migraine

Migraine is een vorm van eenzijdige hoofdpijn waarbij de patiënt ernstige pulserende of kloppende pijn ervaart. Deze hoofdpijn gaat vaak gepaard met de volgende mogelijke symptomen:

• braken
• een overgevoeligheid voor geluid (fonofobie)
• een overgevoeligheid voor licht (fotofobie)
• een wazig gezichtsvermogen
• misselijkheid

Ongeveer dertig procent van de patiënten ervaart een aura vlak voordat de hoofdpijn begint. Dit kan visuele stoornissen of zelfs een tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen omvatten. Migraine kan onbehandeld tot maximaal 72 uur aanhouden, waarbij de pijn meestal aan één zijde voelbaar is.

Genetische factoren kunnen een rol spelen bij de ontwikkeling van migrainehoofdpijn. Daarnaast zijn er verschillende uitlokkende factoren die aan migraine kunnen bijdragen, zoals:

• emotionele stress of angst
• felle lampen
• harde geluiden
• hormonale veranderingen bij vrouwen
• maaltijden overslaan
• sterke geuren
• te veel of te weinig slaap
• veranderingen in het weer (vochtigheid, hitte, druk)
• vermoeidheid
• bepaalde voedingsmiddelen en dranken, zoals alcohol, chocolade, kaas en vleeswaren

Een snelle behandeling is essentieel om de duur en ernst van de symptomen te verminderen. Er zijn zowel vrij verkrijgbare als op doktersvoorschrift verkrijgbare geneesmiddelen beschikbaar. Het vermijden van uitlokkende factoren kan ook helpen, en in sommige gevallen kan de arts preventieve medicatie voorschrijven.

Paroxysmale hemicranie

Paroxysmale hemicranie is een zeldzame primaire hoofdpijnvorm waarbij de patiënt meerdere keren per dag ernstige maar kortstondige eenzijdige hoofdpijn ervaart rond het oog. Mannen worden vaker getroffen door paroxysmale hemicranie. Neurologische symptomen komen niet voor (in tegenstelling tot bij migraine). Het gebruik van indomethacine (een NSAID) kan dit probleem verhelpen.

Spanningshoofdpijn

Spanningshoofdpijn komt voor bij ongeveer 75 procent van de patiënten met hoofdpijnklachten. Risicofactoren voor dit type hoofdpijn zijn een slechte houding, druk op de nek en schouders, stress en een eerder nekletsel. Meestal zijn beide kanten van het hoofd getroffen, maar af en toe ervaren patiënten ook hoofdpijn aan één zijde. De pijn is dof en de hoofdhuid is gevoelig. Spanningshoofdpijn wordt gekenmerkt door strakke nek- en schouderspieren en een strakke, drukkende pijn die achter de ogen begint en zich over het voorhoofd of de achterkant van het hoofd verspreidt. De pijn is vaak erger aan het einde van de dag. De symptomen duren meestal enkele minuten tot enkele uren en variëren van mild tot matig in ernst. Voor incidentele spanningshoofdpijn kunnen vrij verkrijgbare pijnstillers of huismiddeltjes worden gebruikt. Patiënten met frequente spanningshoofdpijn kunnen baat hebben bij veranderingen in de levensstijl en het vermijden van uitlokkende factoren. Soms kan de arts medicatie voorschrijven bij ernstige en aanhoudende spanningshoofdpijn.

Andere oorzaken

Andere oorzaken van hoofdpijn die zowel eenzijdige hoofdpijn als hoofdpijn over het gehele hoofdgebied kunnen veroorzaken, zijn:

• allergieën
• een aneurysma (een zwakke of uitpuilende slagaderwand)
• een hoofdwond
• een ontstekingsziekte
• infecties, zoals sinusitis (neusbijholteontsteking)
• schommelingen in de bloedsuikerspiegel door ontbrekende maaltijden
• spierspanningen of spierknopen in de nek
• tumoren
• vermoeidheid

Alarmsignalen van eenzijdige hoofdpijn

Bij de meeste patiënten verdwijnt eenzijdige hoofdpijn spontaan. Als de patiënt echter regelmatig hoofdpijnklachten ervaart of als deze zeer ernstig zijn, is medisch advies noodzakelijk om de onderliggende oorzaak te achterhalen. Medische hulp is ook nodig wanneer één of meer van de volgende symptomen optreden in combinatie met de eenzijdige hoofdpijn:

• aanhoudende hoofdpijn
• een doof gevoel
• een hoofdwond
• een huiduitslag
• onduidelijke spraak
• een stijve nek
• veranderingen in het gezichtsvermogen
• een verminderde kwaliteit van leven
• ernstige hoofdpijn
• koorts
• persoonlijkheidsveranderingen of cognitieve veranderingen
• slaapstoornissen
• steeds erger wordende hoofdpijn
• verhoogde pijn tijdens beweging
• verwardheid
• zwakte

Huismiddeltjes en veranderingen in de levensstijl bij hoofdpijn

Enkele huismiddeltjes en zelfzorgmaatregelen kunnen bij de meeste patiënten de hoofdpijn verlichten, zoals:

• ademhalingsoefeningen, ontspanningsoefeningen, meditatie en/of yoga om pijn te verminderen en stress en angst te verlichten
• aromatherapie of het gebruik van essentiële oliën zoals eucalyptus, lavendel of pepermuntolie voor de behandeling van spanningshoofdpijn
• verbeteren van de houding
• een dutje doen
• een pauze nemen van schermen, waaronder computers, tablets en televisie (dit kan ook het Computer Vision Syndrome voorkomen)
• een warm bad of douche nemen
• een warm of koud kompres op de achterkant van de nek aanbrengen
• het vermijden van heldere of knipperende lichten, harde geluiden en sterke geuren
• strakke kapsels zoals paardenstaarten en vlechten losmaken
• strakke spieren in de nek en schouders masseren
• voedingsmiddelen vermijden die hoofdpijn kunnen veroorzaken, waaronder alcohol, cafeïne en MSG
• vrij verkrijgbare pijnstillers gebruiken, maar overmatig gebruik vermijden om reboundhoofdpijn te voorkomen

Prognose van unilaterale hoofdpijn

Meestal is pijn aan één zijde van het hoofd geen reden tot bezorgdheid. De symptomen verdwijnen bij de meeste patiënten binnen enkele minuten tot uren en zijn vaak goed te behandelen met huismiddeltjes en veranderingen in de levensstijl. Als deze maatregelen niet effectief zijn, is in de meeste gevallen medicamenteuze of andere behandeling beschikbaar om de klachten van deze eenzijdige hoofdpijn te verlichten.

Preventie van eenzijdige hoofdpijn

Hoewel niet alle vormen van eenzijdige hoofdpijn kunnen worden voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen om de frequentie en ernst van de aanvallen te verminderen:

• Vermijd uitlokkende factoren (triggers): Identificeer en vermijd persoonlijke uitlokkende factoren die je hoofdpijn kunnen veroorzaken, zoals bepaalde voedingsmiddelen, stress, gebrek aan slaap of felle lichten.
• Regelmatige slaap: Zorg voor een consistent slaappatroon door elke nacht voldoende slaap te krijgen en op regelmatige tijden naar bed te gaan en op te staan.
• Gezonde voeding: Eet een uitgebalanceerd dieet en vermijd voedingsmiddelen die vaak worden geassocieerd met hoofdpijn, zoals alcohol, cafeïne, chocolade en verwerkte voedingsmiddelen.
• Stressbeheer: Leer technieken om stress te beheersen, zoals ademhalingsoefeningen, meditatie, yoga of ontspanningsoefeningen.
• Voldoende hydratatie: Drink voldoende water gedurende de dag om uitdroging te voorkomen, wat een mogelijke hoofdpijntrigger kan zijn.
• Oefeningen en houding: Ondersteun een goede houding en vermijd overmatige belasting van de nek en schouders door regelmatige oefeningen en stretches. Dit kan helpen bij het voorkomen van spanningshoofdpijn.
• Beperk medicatie: Gebruik vrij verkrijgbare pijnstillers alleen volgens de aanbevolen dosering en voorkom overmatig gebruik om reboundhoofdpijn te vermijden.
• Ondersteuning zoeken: Indien nodig, overleg met een arts of een specialist om een preventief behandelplan op te stellen, vooral als je regelmatig last hebt van eenzijdige hoofdpijn.
• Houd een hoofdpijndagboek bij: Noteer je hoofdpijnaanvallen, symptomen en mogelijke triggers om patronen te herkennen en beter voorbereid te zijn voor preventieve maatregelen.

Door deze preventieve stappen te volgen, kun je mogelijk de frequentie en ernst van eenzijdige hoofdpijn verminderen en je algemene welzijn verbeteren.

Lees verder

• Migraine: Aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn
• Clusterhoofdpijn: Plotse, eenzijdige en pijnlijke hoofdpijn
• Spanningshoofdpijn: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Cervicogene hoofdpijn: Eenzijdige pijn afkomstig uit nek
• Paroxysmale hemicranie: Aanvallen van eenzijdige hoofdpijn