Gezichtspijn: Oorzaken van pijn aan gelaat of aangezicht

Pijn in het gezicht is een symptoom dat verschillende fysieke en psychische oorzaken kan hebben. Het vaststellen van de oorzaak kan daardoor soms complex zijn. De pijn kan variëren van mild tot ernstig en kan constant of intermitterend zijn. Vaak gaat aangezichtspijn gepaard met andere symptomen. De intensiteit van de pijn vereist een snelle diagnose en onmiddellijke behandeling, omdat sommige oorzaken van gelaats pijn ernstig kunnen zijn. In de meeste gevallen kan gezichtspijn effectief worden behandeld met medicatie, hoewel soms een operatieve ingreep noodzakelijk is.

• Aandoeningen of medische problemen van aangezichtspijn
• Infecties
• Neurologische problemen
• Schade in of aan het gezicht
• Speekselklieraandoeningen
• Tandaandoeningen
• Tumor
• Vasculaire problemen
• Andere medische oorzaken
• Omgevingsfactoren en pijnlijk aangezicht
• Atypische gezichtspijn
• Symptomen van gelaats pijn
• Alarmsymptomen bij pijn aan het gelaat
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn in het gezicht

Aandoeningen of medische problemen van aangezichtspijn

Pijn die in het gezicht begint, kan veroorzaakt worden door een zenuwprobleem, een verwonding of een infectie. Gezichtspijn kan ook ontstaan vanuit andere gebieden zoals de oren of het hoofd. Hoewel de oorzaak niet altijd gemakkelijk te achterhalen is, duidt pijn in het gezicht vaak op een aandoening die de neus, de ogen, de tanden of de oren betreft. Mogelijke oorzaken van aangezichtspijn zijn:

Infecties

Herpes simplex (ook bekend als koortsblaasjes) en herpes zoster (gordelroos: huiduitslag en symptomen aan het gezicht) zijn infecties die aangezichtspijn kunnen veroorzaken.

Neurologische problemen

Neurologische aandoeningen die kunnen leiden tot aangezichtspijn zijn onder andere:

• geniculate neuralgie
• glossofaryngeale neuralgie (zenuwpijn in het gezicht)
• cluster tic-syndroom
• multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening)
• occipitalis neuralgie (achterhoofdpijn door schade aan een zenuw)
• postherpetische neuralgie (zenuwpijn door gordelroos)
• posttraumatische neuralgie
• superieure laryngeale neuralgie
• trigeminus neuritis
• trigeminusneuralgie (aangezichtspijn met pijnscheuten) (neuralgie: zenuwpijn)

Schade in of aan het gezicht

Schade aan het gezichtsgebied, bijvoorbeeld door een chirurgische ingreep of verwonding, kan leiden tot aangezichtspijn.

Speekselklieraandoeningen

Bij speekselklierstenen, bof of parotitis kan er sneller pijn in het gelaat optreden.

Tandaandoeningen

Voorbeelden van tandaandoeningen die pijn in het aangezicht kunnen veroorzaken zijn:

• apische parodontitis (ontsteking en schade aan het weefsel en bot dat de tanden ondersteunt)
• bruxisme (tandenknarsen)
• een tandabces (aanhoudende, kloppende pijn aan de ene kant van de onderkaak)
• een tandcyste
• omkeerbare en onomkeerbare pulpitis (ontsteking van het tandpulpa met pijn en gevoeligheid)
• tandcariës (tandbederf: gaatjes in de tanden)

Tumor

Een goedaardige of kwaadaardige tumor of een botcyste in het gezichtsgebied kan aangezichtspijn veroorzaken. Ook metastasen (uitzaaiingen) van kanker die het gezicht aantasten, komen voor, maar zijn zeldzaam.

Vasculaire problemen

Problemen met de bloedvaten kunnen ook aangezichtspijn veroorzaken, zoals bij:

• atypische odontalgie
• chronische paroxismale hemicranie (aanvallen van eenzijdige hoofdpijn)
• clusterhoofdpijn
• migraine (aanvallen van aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• myofasciale pijn
• temporale arteritis (reuscellenarteritis: ontsteking van de slagaders bij de slaap)
• temporomandibulaire dysfunctie (pijn aan de kaak en gezicht)

Andere medische oorzaken

Enkele andere medische oorzaken van aangezichtspijn zijn:

• carotidisaderdissectie / een hartaanval / een abnormaal hartritme
• depressie (vooral bij ouderen en vrouwen, die vaker last hebben van depressie)
• glaucoom (verhoogde oogdruk die schade aan de oogzenuw veroorzaakt en kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen)
• sinusitis (doffe pijn en gevoeligheid rond de ogen en jukbeenderen die verergert bij het vooroverbuigen)
• tic douloureux

Omgevingsfactoren en pijnlijk aangezicht

Omgevingsfactoren zoals alcoholconsumptie, het eten van pittig voedsel en overmatige stress kunnen het risico op aangezichtspijn verhogen. Ook overmatige seksuele activiteit en overwerk worden als risicofactoren beschouwd. Blootstelling aan wind, koude, vocht of hitte kan ook bijdragen aan gelaats pijn. Bovendien kan het dragen van een bril die te smal is voor het hoofd leiden tot pijn in het gezicht.

Atypische gezichtspijn

Sommige patiënten lijden aan persistente idiopathische faciale pijn. Deze chronische aandoening wordt gekenmerkt door (bijna) dagelijkse pijn gedurende meer dan drie maanden, waarbij de pijn elke dag meer dan twee uur aanhoudt. Deze pijn komt voor zonder een duidelijke oorzaak, hoewel traumatische neuropathische mechanismen mogelijk een rol spelen. De pijn begint vaak beperkt, maar kan zich verspreiden. Wanneer de pijn zich in de mond voordoet, wordt dit 'atypische odontalgie' genoemd.

Symptomen van gelaats pijn

Gezichtspijn kan eenzijdig of bilateraal (aan beide gezichtshelften) voorkomen. De pijn kan scherp, krampachtig, branderig, snijdend, stekend, dof, kloppend of intens zijn. De pijn kan een deel of het hele gezicht bedekken en kan constant zijn of met tussenpozen optreden. De pijn kan acuut of chronisch zijn. Andere symptomen die kunnen optreden zijn onder meer oogpijn, hoofdpijn, nekpijn, neuspijn, benauwdheid, fotofobie (lichtschuwheid), misselijkheid en braken. Indien de pijn zich ook in de mond bevindt, kan dit het eten, kauwen en praten bemoeilijken. Sensorische veranderingen zoals allodynie (pijn bij normaal niet-pijnlijke prikkels), gevoelloosheid, een gewijzigd gevoel en paresthesieën (tintelingen) kunnen ook optreden.

Alarmsymptomen bij pijn aan het gelaat

Wanneer één of meer van de volgende symptomen optreden bij gelaats pijn, is het raadzaam om een arts te raadplegen:

• angst
• beperkingen door de pijn
• duizeligheid
• een eenzijdige neusobstructie (verstopping van het gezicht)
• huiduitslag op het gezicht
• neusafscheiding
• opgezwollen gezicht
• gehoorverlies
• gewichtsverlies
• neurologische symptomen
• problemen met het gezichtsvermogen
• progressieve pijn
• systemische pijn
• tinnitus aurium (oorsuizen)

Diagnose en onderzoeken

Moeilijke diagnose
Bij ongeveer 15% van de patiënten met aangezichtspijn komen ook hoofdpijn en nekpijn voor. Gezichtspijn is een complex symptoom vanwege de vele mogelijke oorzaken. Patiënten hebben vaak moeite om de pijn precies te beschrijven, wat kan leiden tot een lange zoektocht naar de juiste diagnose. Veel patiënten raadplegen verschillende specialisten, zoals een tandarts, KNO-arts, pijnspecialist, neurochirurg en/of neuroloog, wat verwarrend en tijdrovend kan zijn. Hoewel de meeste oorzaken van aangezichtspijn goedaardig zijn en vanzelf verdwijnen, moet de arts voorzichtig zijn om ernstige en levensbedreigende aandoeningen uit te sluiten.

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Tijdens het vraaggesprek beschrijft de patiënt de symptomen, zoals locatie, begin, aard, uitstraling, geassocieerde factoren, timing, verergerende/verlichtende factoren, ernst, duur en bijkomende symptomen. De arts zal ook vragen naar andere medische problemen, recente operaties en medische procedures. Vervolgens beoordeelt de arts de asymmetrie van het gezicht, zwellingen (zoals bij parotitis) en huidveranderingen. De arts onderzoekt de kauwspieren, de temporomandibulaire gewrichten, de gebieden rond de neusbrug en de kaken. Ook wordt er gekeken naar mogelijke problemen in de mond, zoals een slechte beet, tandbederf of slijmvliesletsels. Indien nodig verwijst de arts de patiënt door naar een specialist, zoals een KNO-arts, kaakchirurg, neuroloog of een andere deskundige.

Diagnostisch onderzoek
Mogelijke diagnostische onderzoeken omvatten:

• een bloedonderzoek (om infecties op te sporen of uit te sluiten)
• een hartonderzoek
• MRI-scan
• oogonderzoek
• sialografie (radiografisch onderzoek van de speekselklieren) of echografie voor speekselklieraandoeningen
• een temporale arteriebiopsie
• röntgenfoto’s van de tanden

Behandeling van pijn in het gezicht

De behandeling van aangezichtspijn hangt af van de onderliggende oorzaak. Virale infecties vereisen niet altijd medische behandeling, hoewel ondersteunende en antivirale geneesmiddelen beschikbaar zijn voor het verlichten van de symptomen. Vrij verkrijgbare medicijnen, antibiotica, corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers), pijnstillers, antidepressiva en chirurgische ingrepen kunnen soms nodig zijn, afhankelijk van de oorzaak en ernst van de pijn.

Lees verder

• Trigeminusneuralgie: Aangezichtspijn met pijnscheuten