Trigeminusneuralgie: Aangezichtspijn met pijnscheuten

Trigeminusneuralgie (aangezichtspijn) is een chronische zenuwstoornis die wordt gekenmerkt door plotselinge, intense pijnscheuten in delen van het gezicht. Deze pijn ontstaat door druk op of schade aan een van de zenuwen in het gezicht, meestal de nervus trigeminus. Aanvankelijk is de pijn mild, maar na verloop van tijd neemt zowel de frequentie als de intensiteit toe. De behandeling varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak en kan bestaan uit medicatie of chirurgie. Hoewel de aandoening niet levensbedreigend is, kan ze wel ernstig afbreuk doen aan de levenskwaliteit van de patiënt.

• Synoniemen trigeminusneuralgie
• Zenuwen in het gezicht
• Oorzaken van aangezichtspijn
• Risicofactoren voor trigeminusneuralgie
• Symptomen: Korte pijnscheuten die verergeren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van trigeminusneuralgie
• Zelfzorg en alternatieve behandelingen
• Prognose van trigeminusneuralgie
• Complicaties van trigeminusneuralgie
• Preventie van trigeminusneuralgie

Synoniemen trigeminusneuralgie

Voor aangezichtspijn worden in de medische literatuur verschillende synoniemen gebruikt, waaronder:

• tic douloureux
• trigeminusneuralgie

Zenuwen in het gezicht

Bij aangezichtspijn treedt de pijn op in het gebied dat wordt geïnnerveerd door een of meer van de drie takken van de nervus trigeminus, ook bekend als de 'drielingzenuw' of 'trifacialis'. Deze zenuw is verantwoordelijk voor zowel motorische als sensibele functies in het gezicht. De nervus trigeminus is een van de twaalf paar hersenzenuwen en bevindt zich aan beide zijden van het hoofd. De zenuw splitst zich in drie takken:

1. Mandibulaire tak (nervus mandibularis): Verzorgt het gevoel in de onderkaak, de onderlip, het tandvlees van de ondertanden en enkele kauwspieren.
2. Maxillaire tak (nervus maxillaris): Verantwoordelijk voor het gevoel in de bovenkaak, het onderste ooglid, de wang, het neusgat, de bovenlip en het tandvlees van de boventanden.
3. Oftalmische tak (nervus ophthalmicus): Regelt het gevoel in het oog, het bovenooglid en het voorhoofd.

Oorzaken van aangezichtspijn

Trigeminusneuralgie kan verschillende oorzaken hebben, maar vaak is het moeilijk om een exacte oorzaak vast te stellen. Mogelijke oorzaken zijn:

• Druk op de trigeminuszenuw door een gezwollen bloedvat of een hersentumor, wat kan leiden tot beschadiging van de myelineschede (de beschermende laag rond de zenuw).
• Multiple sclerose, sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in de huid en organen), of andere aandoeningen die de myelineschede van de zenuwen aantasten.
• Schade aan de trigeminuszenuw door trauma, mond- of sinuschirurgie, of een beroerte.

Risicofactoren voor trigeminusneuralgie

Trigeminusneuralgie komt het meest voor bij mensen boven de vijftig jaar, maar kan op elke leeftijd optreden. Bij jongere patiënten, vooral onder de veertig, wordt trigeminusneuralgie vaak geassocieerd met multiple sclerose of een hersentumor. Vrouwen hebben een grotere kans op de aandoening dan mannen. Erfelijkheid kan een rol spelen, vooral door de manier waarop bloedvaten in de hersenen zijn gevormd. Daarnaast wordt trigeminusneuralgie in verband gebracht met hoge bloeddruk (hypertensie).

Symptomen: Korte pijnscheuten die verergeren

Klassieke trigeminusneuralgie

Bij klassieke trigeminusneuralgie ontstaan er plotselinge, korte episodes van intense pijn, die variëren van enkele seconden tot enkele minuten. Deze pijn kan gevoeld worden van het voorhoofd tot aan de kaak en treft meestal de wang, kaak, tanden, tandvlees en lippen, en soms ook de ogen en het voorhoofd. De pijn is meestal beperkt tot één kant van het gezicht, maar kan in zeldzame gevallen beide zijden aantasten (bilaterale trigeminusneuralgie). Patiënten kunnen ook pijn achter of rond de wenkbrauwen ervaren. De pijn kan worden omschreven als stekend, brandend of als elektrische schokjes, vergelijkbaar met de pijn van een tandabces. De pijn treedt vaak meerdere keren per dag of per week op, met periodes van pijnvrij zijn (remissie). Na verloop van tijd worden de aanvallen frequenter en intenser. Patiënten ervaren vaak angst vanwege de onvoorspelbaarheid van de pijnaanvallen. Uitlokkende factoren zijn onder andere:

• Tanden poetsen
• Eten en drinken
• Blootstelling aan koude lucht of wind
• Het aanbrengen van make-up
• Aanraken van het gezicht
• Gezicht wassen
• Kauwen
• Lachen
• Slikken
• Spreken
• Scheren

Atypische trigeminusneuralgie

Bij atypische trigeminusneuralgie ervaren patiënten een minder intense maar constante brandende pijn in het gezicht. Deze vorm van trigeminusneuralgie is moeilijker te behandelen en kan de levenskwaliteit ernstig beïnvloeden.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose begint met een gedetailleerde anamnese, waarbij de arts vraagt naar de aard, frequentie en duur van de pijn, evenals naar eventuele medicatiegebruik. Dit geeft de arts een eerste inzicht in de klachten. Vervolgens voert de arts een neurologisch onderzoek uit, waarbij hij de verschillende delen van het gezicht aanraakt en de reflexen test om een samengedrukte zenuw op te sporen.

Diagnostisch onderzoek

Om de onderliggende oorzaak van de aangezichtspijn te identificeren, kan de arts een MRI-scan uitvoeren. Dit onderzoek helpt bij het opsporen van mogelijke oorzaken zoals een hersentumor of multiple sclerose.

Behandeling van trigeminusneuralgie

De behandeling van trigeminusneuralgie hangt af van de ernst van de symptomen en de onderliggende oorzaak. Behandelopties variëren van medicamenteuze therapie tot chirurgische ingrepen.

Medicatie

Anticonvulsiva, zoals carbamazepine, zijn vaak de eerste keus bij de behandeling van trigeminusneuralgie. Deze medicijnen helpen de pijnsignalen van de zenuwen te onderdrukken. Spierontspanners (spasmolytica) kunnen in combinatie met anticonvulsiva worden voorgeschreven om de symptomen verder te verlichten. Klassieke pijnstillers zijn meestal niet effectief bij trigeminusneuralgie, maar tricyclische antidepressiva kunnen in sommige gevallen verlichting bieden. Daarnaast worden soms botoxinjecties gebruikt om de pijnscheuten te verminderen.

Chirurgie

Wanneer medicatie niet langer effectief is of de bijwerkingen onaanvaardbaar zijn, kan chirurgie worden overwogen. De keuze voor een chirurgische ingreep hangt af van de algemene gezondheid van de patiënt, de aangetaste zenuwen en de persoonlijke voorkeuren. Mogelijke procedures omvatten microvasculaire decompressie, radiofrequente thermocoagulatie en stereotactische radiochirurgie (gamma knife). Deze ingrepen worden uitgevoerd onder lokale of algehele anesthesie.

Zelfzorg en alternatieve behandelingen

Naast de conventionele behandelingen kunnen sommige alternatieve therapieën verlichting bieden. Het is belangrijk dat patiënten deze behandelingen eerst met hun arts bespreken om mogelijke interacties met medische behandelingen te voorkomen. Mogelijke alternatieve therapieën zijn:

• Acupunctuur: Een traditionele Chinese geneeskunde die zeer dunne naalden gebruikt om de energiestroom in het lichaam te reguleren.
• Aromatherapie: Het gebruik van plantaardige oliën zoals pepermunt en lavendel om genezing te bevorderen.
• Meditatie en yoga: Technieken om stress te verminderen en pijn te beheersen.
• Vitaminen en andere supplementen: Mogelijk ondersteunend voor de algemene gezondheid en pijnmanagement.
• Voedingstherapie: Dieetaanpassingen om de algehele gezondheid te verbeteren en ontstekingen te verminderen.

Prognose van trigeminusneuralgie

Hoewel trigeminusneuralgie geen levensbedreigende aandoening is, kan de pijn ernstig en invaliderend zijn. De aandoening is progressief en de pijn kan in de loop van de tijd toenemen. Effectieve behandeling kan echter de symptomen beheersen en de kwaliteit van leven verbeteren, zelfs anno augustus 2024.

Complicaties van trigeminusneuralgie

Trigeminusneuralgie kan leiden tot verschillende complicaties, waaronder:

• Depressie en angst: Door de constante pijn en angst voor toekomstige aanvallen kunnen patiënten last krijgen van psychische problemen.
• Gewichtsverlies: Patiënten kunnen moeite hebben met eten door de pijn, wat kan leiden tot gewichtsverlies en ondervoeding.
• Isolatie: De aandoening kan leiden tot sociale isolatie, omdat patiënten vaak activiteiten vermijden die pijn kunnen veroorzaken.
• Medicatiebijwerkingen: Langdurig gebruik van anticonvulsiva en andere medicatie kan bijwerkingen hebben, zoals duizeligheid, vermoeidheid en verminderde concentratie.

Preventie van trigeminusneuralgie

Hoewel er geen gegarandeerde manier is om trigeminusneuralgie volledig te voorkomen, zijn er enkele strategieën en maatregelen die kunnen helpen het risico te verminderen of de symptomen te verlichten:

• Behandeling van onderliggende aandoeningen: Behandel aandoeningen zoals multiple sclerose of hypertensie, die trigeminusneuralgie kunnen verergeren. Het beheer van deze aandoeningen kan helpen de druk op de trigeminuszenuw te verminderen.
• Medicamenteuze therapie: Het gebruik van medicijnen zoals anticonvulsiva (bijv. carbamazepine, oxcarbazepine) of spierontspanners kan helpen om de symptomen te beheersen en mogelijk de frequentie van aanvallen te verminderen.
• Vermijden van triggers: Identificeer en vermijd persoonlijke triggers die de symptomen kunnen uitlokken. Dit kunnen bepaalde voedingsmiddelen, extreme temperaturen, of stressvolle situaties zijn.
• Regelmatige medische controle: Onderga regelmatige controles bij een neuroloog of specialist om de voortgang van de aandoening te monitoren en de behandeling indien nodig aan te passen.
• Gezonde levensstijl: Handhaaf een gezonde levensstijl met een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en voldoende slaap om je algemene gezondheid te ondersteunen en het zenuwstelsel te versterken.
• Stressmanagement: Verminder stress door middel van ontspanningstechnieken zoals meditatie, yoga, of ademhalingsoefeningen, aangezien stress een bekende trigger voor trigeminusneuralgie kan zijn.

Lees verder

• Anesthesia dolorosa: Pijn en gevoelloosheid in aangezicht