Spasmolytica: Krampstillende medicatie bij spastische darmen

Spasmolytica zijn voornamelijk op doktersvoorschrift verkrijgbare geneesmiddelen die de arts voorschrijft om symptomen zoals pijn en spasmen bij het prikkelbaredarmsyndroom (IBS, Irritable Bowel Syndrome) te verlichten. Spiercontracties zijn nodig om voedsel door de darmen te verplaatsen, maar bij patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom zijn deze spiercontracties pijnlijk of treden ze te vaak op. Dit resulteert in pijn, een opgeblazen gevoel en andere ongemakken. Er zijn twee verschillende groepen spasmolytica beschikbaar. De meest voorkomende bijwerkingen zijn meestal mild. Een ander woord voor spasmolytica is antispasmodica.

• Soorten spasmolytica
• Indicatie spasmolytica: Prikkelbaredarmsyndroom (IBS) en divertikelaandoeningen
• Tegenindicaties voor spasmolytica
• Gebruik van het geneesmiddel
• Bijwerkingen van spasmolytica
• Werkzaamheid van spasmolytica

Soorten spasmolytica

Antimuscarinemiddelen

Antimuscarinemiddelen (neurotroop actief) verminderen spiercontracties door in te werken op de zenuwen, wat leidt tot een verlichting van de symptomen. Dicycloverine, Hyoscine en Atropine zijn enkele voorbeelden van antimuscarinemiddelen. Het gebruik van dit type geneesmiddel kan vaak leiden tot een droge mond (xerostomie) als bijwerking.

Gladde spierverslappers

Gladde spierverslappers (musculotroop actief) werken direct op de gladde spieren in de darmwand, waardoor de spieren ontspannen en de pijn geassocieerd met de samentrekking van de darm wordt verlicht. Voorbeelden hiervan zijn Alverine, Mebeverine en pepermuntolie.

Indicatie spasmolytica: Prikkelbaredarmsyndroom (IBS) en divertikelaandoeningen

Spasmolytica worden vaak voorgeschreven aan patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom, een aandoening die zich uit in symptomen zoals diarree, obstipatie, en buikpijn. Deze medicijnen verlichten symptomen zoals spasmen (koliek), een opgeblazen gevoel, en buikpijn. Daarnaast verminderen ze de beweging (motiliteit) van de darm. Spasmolytica kunnen ook worden ingezet bij divertikelaandoeningen, waarbij er zakvormige uitstulpingen ontstaan in de slokdarm, dikke darm of urineblaas.

Tegenindicaties voor spasmolytica

Hoewel de meeste patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom of divertikelaandoeningen spasmolytica probleemloos kunnen gebruiken, zijn er enkele doelgroepen waarbij deze medicatie niet geschikt is, of slechts met de nodige voorzichtigheid mag worden voorgeschreven.

Niet aanbevolen

Spasmolytica zijn niet geschikt voor patiënten met de volgende aandoeningen:

• actieve bloedingen
• toxisch megacolon
• hiatus hernia (maagbreuk: een deel van de maag verplaatst zich door een opening in het middenrif naar de borstholte, waardoor zure maaginhoud terugvloeit naar de slokdarm)
• prostaatvergroting
• refluxziekte
• verstopping in de darmen of het maagdarmkanaal
• ernstige colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang)
• myasthenia gravis (chronische auto-immuunaandoening met spierzwakte aan onder andere het gezicht)
• paralytische ileus (gestopte darmbewegingen met darmobstructie)
• porfyrie (erfelijke stofwisselingsziekte met symptomen aan huid of zenuwstelsel)
• pylorusstenose (vernauwing van de uitgang van de maag)

Gebruik met voorzichtigheid

Zwangere vrouwen of moeders die borstvoeding geven, moeten eerst advies inwinnen bij hun arts alvorens deze medicatie te gebruiken. Ook bij patiënten met de volgende aandoeningen is voorzichtigheid geboden:

• colitis ulcerosa
• een colostoma (kunstmatige opening in de dikke darm) of ileostoma
• een leverziekte
• een maagzweer
• een nierziekte
• een schildklieraandoening
• glaucoom (verhoogde oogdruk)
• hart- en vaatziekten, waaronder hoge bloeddruk (hypertensie), congestief hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart), en hartritmestoornissen

Gebruik van het geneesmiddel

De arts adviseert de juiste dosering en frequentie van inname. De patiënt dient de tablet met een vol glas water in te nemen. Sommige patiënten nemen een dosis vóór de maaltijd als de pijn vaak na het eten optreedt. De patiënt gebruikt deze medicijnen alleen wanneer dat nodig is, meestal bij plotselinge opflakkeringen van het prikkelbaredarmsyndroom. Dit betekent dat de patiënt geen medicatie inneemt als hij geen symptomen ervaart. Spasmolytica werken meestal binnen een uur. Als de patiënt een dosis vergeet, kan hij deze alsnog innemen wanneer hij eraan denkt, tenzij het bijna tijd is voor de volgende dosis; dan slaat hij de gemiste dosis over. Kaliumsupplementen en alcohol dienen niet gecombineerd te worden met spasmolytica. Bovendien kunnen spasmolytica in combinatie met verdovende pijnstillers, slaappillen, spierverslappers, anti-epileptica, antidepressiva, of een anxiolyticum (geneesmiddel tegen angst) verhoogde slaperigheid veroorzaken. Hiermee dient de patiënt rekening te houden, bijvoorbeeld bij het autorijden. Extreme inspanning wordt ook afgeraden, omdat de medicatie de zweetproductie vermindert, waardoor de patiënt sneller vatbaar is voor een zonnesteek (oververhitting van het lichaam door een defect in het koelsysteem).

Bijwerkingen van spasmolytica

De meeste patiënten die spasmolytica gebruiken, ervaren geen ernstige bijwerkingen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn mild en kunnen de volgende omvatten:

• brandend maagzuur
• constipatie
• diarree
• duizeligheid
• droge mond (xerostomie)
• rusteloosheid of opwinding
• verminderde smaaksensatie
• gevoel van flauwvallen
• hoofdpijn
• impotentie, verlies van interesse in seks, of problemen met het bereiken van een orgasme
• misselijkheid en braken
• plasproblemen (pijnlijk of moeilijk)
• slaapproblemen (slapeloosheid)
• slaperigheid
• snelle hartslagen (hartkloppingen)
• tintelingen
• verminderd zweten
• wazig gezichtsvermogen, met pijn aan de ogen, het zien van halo's rond lichten, en overgevoeligheid voor licht (fotofobie)
• winderigheid en een opgeblazen gevoel
• zwakte
• zweertjes in de mond, rood of bloedend tandvlees, of tandbederf (bij langdurig gebruik)

Deze lijst is niet volledig; de volledige lijst van bijwerkingen staat in de bijsluiter van het geneesmiddel. Spasmolytica kunnen ook interacties hebben met andere geneesmiddelen die de patiënt gebruikt, dus het is belangrijk dat de arts op de hoogte is van alle ingenomen medicatie.

Werkzaamheid van spasmolytica

Deze medicijnen werken bij de meeste patiënten goed, maar niet iedereen ervaart evenveel baat bij de behandeling. Hoewel de pijn vaak wordt verlicht, verdwijnen de symptomen niet altijd volledig. Sommige patiënten reageren beter op een specifiek type spasmolyticum, en in dat geval kan de arts besluiten een ander spasmolyticum voor te schrijven.