Toxisch megacolon: Gevaarlijke verbreding van de dikke darm
Een toxisch megacolon is een levensbedreigende complicatie van andere inflammatoire intestinale aandoeningen. Binnen één tot enkele dagen treedt namelijk een verbreding (dilatatie, uitzetting) van de dikke darm op, wat leidt tot allerlei ernstige buikgerelateerde symptomen. Meestal is een chirurgische verwijdering van het colon nodig om een toxisch megacolon te verhelpen. Wanneer een patiënt een goede behandeling krijgt voor de inflammatoire darmziekte, voorkomt hij veelal een toxisch colon.
Synoniemen toxisch megacolon
Een toxisch megacolon (TM) is eveneens gekend onder deze synoniemen:
- giftige colitis
- megarectum
- toxische colitis met dilatatie van het colon
- toxische verwijding van het colon
Epidemiologie gevaarlijke verbreding van de dikke darm
De incidentie van een toxisch megacolon is afhankelijk van de oorzaak. Een toxisch megacolon presenteert zich bij ongeveer 5% van ernstige aanvallen van
colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree,
buikpijn en
pijnlijke stoelgang). Exacte cijfers van de incidentie zijn echter onbekend, maar de complicatie komt wel zelden voor. Wat de raciale voorkeuren betreft, is enkel informatie over de Verenigde Staten gevonden in de geraadpleegde bronnen. Hieruit blijkt dat Joodse mensen meer vatbaar zijn voor colitis ulcerosa dan zijn niet-Joodse mensen. Mannen en vrouwen zijn voorts in gelijke aantallen getroffen. Een toxisch megacolon komt tot slot voor op elke leeftijd.
Oorzaken: Complicatie inflammatoire darmziekten
Een toxisch megacolon treedt op als een complicatie van
inflammatoire darmaandoeningen (ontstekingsaandoeningen van de darm) zoals ulceratieve colitis (colitis ulcerosa) en de
ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en
gewichtsverlies), alsook bij infecties van het colon. Toxisch staat voor zeer gevaarlijk, wat duidt op een complicatie van een infectie of
ontsteking. Een toxisch megacolon is met andere woorden niet hetzelfde als andere vormen van megacolon, zoals pseudo-obstructie, acute colon
ileus (gestopte darmbewegingen met verstopping van darmen) of aangeboren colondilatatie. Deze medische aandoeningen presenteren zich namelijk zonder een infectie of ontsteking. Door de uitbreiding van het colon, is gas of ontlasting niet meer in staat om het lichaam te verlaten. Deze blijven in de dikke darm aanwezig waardoor zich een druk opbouwt, wat resulteert in een scheuring van de dikke darm. Dit is een levensbedreigende situatie. Een toxisch megacolon komt eveneens voor bij patiënten met
het Mowat-Wilson syndroom (ziekte met symptomen aan darmen,
gezicht en
hersenen).
Symptomen aandoening
De snelle verbreding van de dikke darm veroorzaakt volgende symptomen binnen de paar dagen:
bleekheid, bloederige of overvloedige
diarree, buikpijn,
koorts, een opgezette,
pijnlijke en
gevoelige buik, pijnlijke stoelgang, een
shock en een snelle hartslag (
tachycardie).
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
In de meeste gevallen stelt de arts de diagnose aan de hand van een grondig klinisch onderzoek bij de patiënt. Een uitgebreide anamnese is daarbij onontbeerlijk waarbij hij alle zichtbare symptomen documenteert. De patiënt heeft een gevoelige buik, en de arts merkt op dat de patiënt geen
darmgeluiden heeft. Daarnaast onthult een lichamelijk onderzoek mogelijk symptomen van een
septische shock (complicatie van sepsis met
lage bloeddruk).
Diagnostisch onderzoek
Verdere onderzoeken zijn nodig om een toxisch megacolon te diagnosticeren. Zo voert de arts een volledig
bloedonderzoek uit. Ook maakt hij een röntgenfoto (
radiografisch onderzoek) en een
CT-scan van de buik. Voorts zijn mogelijk een
coloscopie (colonoscopie) en een
ontlastingscultuur nodig om de diagnose te bevestigen.
Differentiële diagnose
De arts verwart een toxisch megacolon vaak met volgende aandoeningen: een acuut of chronisch megacolon, colitis ulcerosa,
cytomegalovirus (colitis) en de ziekte van Crohn.
Behandeling
Deze aandoening is levensbedreigend; een snelle behandeling is daarom vereist. De patiënt krijgt vocht en elektrolyten om uitdroging (
dehydratie) en een shock te voorkomen. Indien een toxisch megacolon blijft aanhouden, vormt zich een opening (perforatie) in het colon (
darmperforatie). Daarom is in de meeste gevallen een
colectomie (of colonectomie) nodig om het toxisch megacolon te verhelpen. Dit is een chirurgische ingreep waarbij de chirurg het gehele colon verwijdert.
Antibiotica voorkomen
sepsis (bloedvergiftiging: overdreven reactie van het immuunsysteem op ziektekiemen).
Prognose
De patiënt krijgt veelal een colectomie waarna hij tijdelijk of permanent met een stoma /
colostoma (kunstmatige opening in dikke darm) door het leven gaat. Dit zorgt mogelijk voor psychologische gevolgen waarvoor begeleiding vereist is.
Complicaties
Mogelijke complicaties omvatten bloedvergiftiging, een perforatie van de dikke darm, een
coma en een shock.