Chronische darmziekten bij kinderen: Diagnosetechnieken

In de moderne geneeskunde zijn een heel scala aan diagnostische middelen ter beschikking. Hierna volgt de beschrijving van de mogelijke onderzoeken die kunnen gedaan worden bij vermoeden van chronische darmziekten bij kinderen.

Anamnese

De eerste en onmisbare stap om te bepalen of een kind een inflammatoire darmziekte zou kunnen hebben of van een patiënt met een mogelijke opstoot is de ‘anamnese’ (ondervraging) en het lichamelijk onderzoek. Optimaal is dat de arts die het kind onderzoekt goed vertrouwd is met het variërende beeld van inflammatoire darmziekten en gespecialiseerd is in de pediatrische gastro-enterologie om het probleem te kunnen differentiëren. Niet alleen de plaats van de pijn maar alle lichaamsdelen waar zich problemen kunnen voordoen worden zorgvuldig onderzocht. De vervelende 'ppa of palpatio per anum' (rectaal onderzoek) dient met de nodige voorzichtigheid en discretie te gebeuren.

Uit het onderzoek zal blijken waar het probleem zich bevindt en welke aanvullende onderzoeken wenselijk zijn. De arts maakt dan een keuze waarbij wordt afgewogen welke bij-drage een onderzoek kan hebben voor de diagnose en wat het impact van het onderzoek is voor het kind.

Bloedafname

Een bloedafname vergt een vervelende prik maar wordt goed verdragen en levert belangrijke informatie. Het ‘bloedbeeld’ laat weten of er anemie (bloedarmoede) is en de witte bloedcellen en bloedplaatjes geven samen met een ‘bezinkingssnelheid’ en ‘CRP’ een aanwijzing voor de ernst van de ontsteking. Pancreas en lever storten enzymen uit in de bloedbaan wanneer ze ontstoken zijn. Diverse voedingsparameters kunnen tekorten opsporen en de voedingstoestand van het kind evalueren: albumine, cholesterol, vitamine A, D en E, foliumzuur en vitamine B, zink, ijzer enzovoort.

Onderzoek van stoelgang en urine

Onderzoek van de stoelgang is noodzakelijk om de aanwezigheid van bloed en witte bloedcellen aan te tonen. Op de consultatie kan een ‘Hemocult’ nagekeken worden: op een kaartje wordt wat stoelgang aangebracht en na reactie met een ontwikkelaar wordt ‘occult’ (niet-zichtbaar) bloed al dan niet aangetoond. ‘Kweken’ van de stoelgang worden herhaal-delijk gedaan omdat een infectieuze darmontsteking (virus of bacterie) erg kan lijken op een opstoot. Clostridium difficile is zo een kiem die normaal aanwezig kan zijn, maar bij patiënten met colitis vaak voor extra problemen zorgt.

Echografie en andere beeldvormingstechnieken

Een echografie is vooral nuttig in een eerste stap om op vrijwel pijnloze wijze het ‘terminale ileum’ (het allerlaatste stuk van de dunne darm) te bekijken. Bij de ziekte van Crohn begint de ontsteking zeer vaak op deze plaats. Een overzichtsfoto van de buik geeft informatie over de luchtverdeling in de darmen. Om het lumen (de binnenzijde) van de darm te bekijken kunnen contrastonderzoeken uitgevoerd worden. De contrastvloeistof wordt via de mond ingenomen om slokdarm, maag en duodenum (eerste deel van de dunne darm) aan te tonen. Dit is het RX-slokdarm-maag-duodenum. Bij het uitvoeren van een RX-dunne-darmtransit wordt de progressie van de| contraststof door de hele dunne darm gevolgd, dus tot en met het terminale ileum. Dit onderzoek is langdurig en vergt herhaalde RX-opnames maar heeft het voordeel dat letsels op de dunne darm worden aangetoond. Contrastvloeistof kan ook via de anus worden ingespoten om het colon (dikke darm) aan te tonen. Er wordt ook getracht overloop te krijgen van het caecum (begin van de dikke darm) tot in het terminale ileum dwars door de klep van Bauhin. Dit is de RX-coloninloop.

Endoscopie

Een endoscopie is een directere techniek dan radiografie om de binnenzijde van de darm te visualiseren. Een endoscoop is een flexibele buis waardoor de darmmucosa (bekleding) bekeken kan worden en waarmee biopsies (kleine stukjes weefsel) genomen kunnen worden voor microscopisch onderzoek. Endoscopen bestaan er in aangepaste maten van diameter en lengte voor kinderen. De endoscopische techniek is momenteel volledig aangepast aan kinderen en is dus het eerstekeuzeonderzoek om de diagnose van inflammatoire darmziekte te preciseren. Met een endoscopisch onderzoek kan de uitgebreidheid van de ontsteking vastgesteld worden en onderzoek van biopten geeft aan bij welk type aandoening de ontsteking het best past.

Bij de initiële vaststelling van inflammatoire darmziekte is het wenselijk om een zo volledig mogelijk onderzoek te verrichten om uit te maken of het hoog en/of laag gastro-intestinaal stelsel afwijkingen vertonen. Bij de ziekte van Crohn worden immers vaak afwijkingen in de dunne darm of maag teruggevonden. Wij verkiezen bij kinderen de ileocoloscopie en de initiële gecombineerde onderzoeken te verrichten onder algehele narcose. Voor een beperkte rectoscopie is sedatie niet nodig. Op deze manier is er een minimum aan ongemak en pijn voor het kind. Aangezien we te maken hebben met chronische aandoeningen is de kans groot dat onderzoeken in de loop van de tijd opnieuw nodig zijn. Het is dus belangrijk dat slechte ervaringen die aanleiding geven tot angst worden vermeden.

De darmvoorbereiding voor coloscopie vindt daags voor het onderzoek plaats. Het kind wordt opgenomen en een polyethyleen-glycoloplossing wordt via nasogastrische sonde (via de neus naar de maag) ingedruppeld om de darmen te spoelen. Endoscopische onderzoeken geven ons de beste en meest precieze informatie over de uitgebreidheid en de aard van de inflammatoire darmaandoening.

Botdensitometrie

De densiteit van het bot kan nagegaan worden met botdensitometrie(BMC). Aangezien de ziekte van Crohn de voedingstoestand en in het bijzonder de vitaminen- en calciumopname bedreigt, is het belangrijk om met dit onderzoek eventuele osteoporose op te sporen.