Chronische darmziekten bij kinderen: verloop en symptomen

Symptomen van chronische darmziekten verschillen nogals eens al naargelang de lokalisatie en de ernst van de ontsteking. Niet alleen ter hoogte van de darmen kunnen er klachten zijn. Meer nog, soms zijn het andere plaatsen van het lichaam waar er zich ontstekingsverschijnselen kunnen voordoen, zonder dat er van darmklachten ook maar enigszins sprake is, maar die toch wijzen op een mogelijke chronische darmziekte.

Ziekteverloop

De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn chronische inflammatoire darmaandoeningen (IBD). Dit wil zeggen dat de darmontsteking op verschillende tijdstippen van het leven kan terugkomen. Het is dus zeer belangrijk om, ook bij kinderen, de diagnose met zekerheid te stellen. Dit kan meestal niet bij een eerste aanval tenzij de darmbiopsies (weefselstukjes) zeer typisch zijn voor de ziekte van Crohn. Men spreekt aanvankelijk vaak van ‘niet-gedetermineerde colitis’ of hanteert de algemene term inflammatoire darmziekte.

Wanneer de aanvallen terugkomen, weten we dat we niet met een aandoening van voorbijgaande aard te maken hebben. Het is wel belangrijk te weten dat er lange periodes van gezond zijn (remissie) tussen de aanvallen kunnen voorkomen.

De term ‘inflammatoire darmziekte’ duidt op ontsteking in de darmen. Echter, ook bij kinderen kunnen er zich ontstekingsverschijnselen voordoen in andere organen zoals de ogen, de huid, de gewrichten, de nieren, de pancreas, de lever en galwegen.

Elke patiënt is bijzonder in de manier waarop de ziekte tot uiting komt: bijvoorbeeld buikpijn of bloedverlies, pancrearitis of huidafwijkingen. Zeer vaak kondigen nieuwe aanvallen zich op identieke wijze aan. We leren onze patiënten om hun symptomen te herkennen zodat ze zo snel mogelijk behandeld worden bij het begin van een nieuwe opstoot.

Een opstoot van inflammatoire darmziekte heeft altijd een’ belangrijke impact op het dagelijkse leven van de patiënt en van zijn omgeving. Vervelende gewaarwordingen van pijn, misselijkheid of moeheid kunnen vroegtijdige tekens van hervat zijn. Het is belangrijk dat dan tijdig een arts wordt geraadpleegd. Hoe vroeger een opstoot wordt behandeld, hoe beter. Doktersbezoeken, onderzoeken en ziekenhuisopnames zijn belastend voor het kind en voor zijn ouders. Naargelang de tijd die tussen opstoten voorkomt en de wijze waarop ze controleerbaar zijn, moeten behandelingsschema’s en soms levenswijzen worden aangepast.

Symptomen en alarmtekens die wijzen op chronische darmziekte

Buikpijn is de meest voorkomende klacht bij kinderen. Het is duidelijk dat we bij kinderen met inflammatoire darmziekten typische samen optredende symptomen, tekens en laboratoriumafwijkingen terugvinden die niet voorkomen bij de zeer grote groep gezonde kinderen die wel eens over buikpijn klaagt.

De symptomen verschillen al naargelang de lokalisatie en de ernst van de ontsteking. Vaak zijn er nachtelijke buikpijn of krampen die overgaan na stoelgang maken (defecatie). De darmontsteking heeft een veranderd stoelgangpatroon tot gevolg: frequentere, dunnere stoelgang vermengd met slijm of met bloed als er colitis is. Het kind voelt zich te ziek en te moe om de lessen te kunnen volgen.

Typisch voor de ziekte van Crohn is dat de ontsteking over het hele darmstelsel kan voorkomen. In de dunne darm worden voedingsstoffen opgenomen die onmisbaar zijn voor een normale groei en ontwikkeling. ‘Malabsorptie’ duidt op het niet opnemen van deze voedingsstoffen. Er treden tekorten op aan ijzer (bloedarmoede), zink, vitaminen, eiwitten, koolhydraten en vetten. De groei van het kind komt tot stilstand: de curven voor lengte en gewicht vlakken af.
Samen met de groeistilstand vertraagt ook de puberale ontwikkeling. Soms is er zelfs geen buikpijn en wordt het kind ‘dat niet meer groeit’ naar de endocrinoloog (hormoonspecialist) gestuurd. Problemen rond de anus, aarskloven en -fistels kunnen het enige beginsymptoom zijn.

Bij aantasting van extra-intestinale organen (buiten het darmstelsel) kunnen andere symptomen op de voorgrond staan. Gewrichtsproblemen komen vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen.

Ten slotte is, zoals iedereen weet, de puberteit een moeilijke periode en dit is a fortiori zo voor een kind met een inflammatoire darmziekte. Symptomen zoals bloedverlies op de stoelgang worden dan vaak verzwegen en de omgeving dient alert te zijn voor andere meer algemene tekens.

Om de ziekteactiviteit op een objectievere en vergelijkbaardere manier te ‘meten’ maken we gebruik van de Pediatrie Crohn’s Disease Activity Index of afgekort PCDAL Het, gebruik van de PCDAI mag aangemoedigd worden want deze schaal is goed bruikbaar in de praktijk. De schaal bestaat uit een klinisch onderdeel (klachten, lichamelijk onderzoek), eenvoudige laboratoriumparameters (hematocriet, bezinkingssnelheid en albumine) en een groeiscore. De PCDAI maakt het mogelijk om op een wetenschappelijke manier vergelijkende studies uit te voeren. De score kan variëren van O tot 100. Een score boven 30 komt overeen met een milde tot ernstige aanval.