Halo’s & lichtverblinding door ziekte of behandeling aan oog

Licht is van cruciaal belang voor het gezichtsvermogen. Mensen zien voorwerpen wanneer licht hierop weerkaatst en zo in onze ogen terechtkomt. Soms is licht echter de oorzaak van waarnemingsproblemen, zoals halo’s of lichtverblinding. Beide treden op wanneer de hoeveelheid licht die het oog binnenkomt groter is dan het vermogen van het oog om dit licht te verwerken. Er zijn diverse mogelijke oorzaken voor halo's en lichtverblinding. Afhankelijk van de oorzaak is preventie of behandeling mogelijk.

• Anatomie oog en relatie tot Halo’s & lichtverblinding
• Epidemiologie
• Halo’s zien met het oog
• Lichtverblinding (glare, lichtverstrooiing of strooilicht)
• Mechanisme
• Oorzaken: Oogbehandeling, oogaandoening, normale reactie op fel licht
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Wazig of slecht zien met de ogen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Anatomie oog en relatie tot Halo’s & lichtverblinding

Structuur en functie van het hoornvlies

Het hoornvlies speelt een belangrijke rol in het focussen van licht en bescherming van het oog. Bij aandoeningen zoals keratoconus of littekens op het hoornvlies ontstaat een verstoring in de lichtbreking, wat kan leiden tot het waarnemen van halo’s en lichtverblinding. Beschadigingen aan het hoornvliesoppervlak zorgen voor onregelmatigheden die het licht verstrooien, wat bij sommige patiënten als hinderlijke halo’s rond lichtbronnen wordt ervaren.

Lens en lichtbreking

De lens is verantwoordelijk voor het scherpstellen van licht op het netvlies. Bij staar (cataract), waarbij de lens troebel wordt, komt lichtverstrooiing voor, wat halo’s rond lichtbronnen en een verhoogde lichtgevoeligheid kan veroorzaken. Ook na bepaalde lenstransplantaties of laserbehandelingen kan de structuur van de lens veranderen, wat eveneens een effect heeft op lichtverstrooiing en de perceptie van halo’s.

Netvlies en lichtverwerking

Het netvlies bevat lichtgevoelige cellen die lichtsignalen naar de hersenen sturen. Als het netvlies beschadigd is, zoals bij diabetische retinopathie, maculadegeneratie of netvliesloslating, kunnen symptomen zoals lichtflitsen en halo’s ontstaan. Het netvlies speelt een cruciale rol in hoe het oog licht waarneemt en verwerkt, en schade aan dit weefsel kan dus een verstoring van de normale lichtverwerking veroorzaken.

Epidemiologie

Voorkomen van halo’s en lichtverblinding

Halo’s en lichtverblinding komen vaak voor bij oogheelkundige aandoeningen en na bepaalde behandelingen, zoals cataractchirurgie. Deze symptomen worden vaker gemeld bij patiënten ouder dan 50 jaar, vanwege een verhoogd risico op leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals cataract. Bovendien blijken vrouwen iets vaker te rapporteren dat zij last hebben van halo’s, mogelijk vanwege hormonale verschillen en de invloed hiervan op de ooggezondheid.

Regionale en omgevingsfactoren

In regio’s met veel zonlicht of luchtvervuiling wordt vaker melding gemaakt van halo’s en lichtverblinding. Luchtvervuiling kan bijvoorbeeld leiden tot oogirritatie en ontsteking, waardoor het hoornvlies gevoeliger wordt voor lichtverstrooiing. Daarnaast kunnen halo’s vaker optreden bij mensen die werken in omgevingen met fel kunstlicht of verblindende verlichting.

Halo’s zien met het oog

Halo's zijn heldere cirkels die vooral in een schemerige of donkere omgeving een lichtbron omringen, zoals de koplampen van een tegenligger. Door deze lichtbollen, die het oog binnenkomen, zien mensen slechter omdat het interfereren met het gezichtsvermogen.

Lichtverblinding (glare, lichtverstrooiing of strooilicht)

Bij lichtverstrooiing, die vooral overdag plaatsvindt, ziet een patiënt strooilicht rond een voorwerp. Dit varieert bij iedereen in vorm, grootte en helderheid. Lichtverblinding kan ongemakkelijk zijn. Als een patiënt naar een te felle lichtbron probeert te kijken, ziet hij vaak scheel en kijkt hij meestal weg van het licht. Dit prikkelt bij sommige patiënten de traanvorming. Lichtverblinding tast soms ook het gezichtsvermogen aan, wat resulteert in verminderde contrastgevoeligheid van beelden, vooral in situaties met weinig daglicht. Kleuren lijken hierdoor "vervaagd".

Mechanisme

Lichtverstrooiing door afwijkingen in het hoornvlies

Wanneer het hoornvlies onregelmatigheden vertoont door ziekte of trauma, wordt licht op een niet-gecontroleerde manier verstrooid. Dit kan leiden tot halo’s rond lichtbronnen, omdat het licht niet gelijkmatig door het oog wordt gefocust. Dit verschijnsel kan ook optreden na LASIK-operaties, waarbij de vorm van het hoornvlies is aangepast.

Ooglens en troebelheid (cataract)

Bij cataract ontstaat er troebelheid in de ooglens, wat lichtverstrooiing veroorzaakt. Deze verstrooiing is vooral merkbaar bij helder licht, zoals autorijden in het donker, waarbij patiënten halo’s rond lichten zien. Ook intraoculaire lenzen kunnen soms verstrooiing veroorzaken, afhankelijk van het type lens en de implantatietechniek.

Oorzaken: Oogbehandeling, oogaandoening, normale reactie op fel licht

Verschillende mogelijke oorzaken liggen aan de basis van halo's en lichtverblindingen. Soms is dit het gevolg van een oogbehandeling of oogaandoening, zoals een oogzenuwaandoening, maar vaak is het ook een normale reactie op fel licht.

Oorzaken van halo's en lichtverblinding zijn onder andere:

• Astigmatisme: Hierbij ziet een patiënt wazig door een onregelmatige vorm van het hoornvlies (de voorzijde van het oog).
• Cataract: Halo’s zijn een veelvoorkomend symptoom van cataract. Ook treedt lichtverblinding op bij staar, waardoor normaal licht voor een patiënt te fel is. Normaliter is de lens aan de voorkant van het oog helder, waardoor het licht gemakkelijk passeert. Bij cataract vertroebelt de ooglens waardoor de patiënt wazig gaat zien. Door deze oogziekte is de lichtwaarneming aangetast. Dit noemt men in medische termen "fotofobie" (overgevoeligheid voor licht).
• Hypermetropie: Hierbij heeft een patiënt problemen om objecten van dichtbij te zien, als gevolg van de natuurlijke vorm van de oogbol (verziendheid).
• Myopie: Hierbij heeft een patiënt problemen om objecten van veraf te zien; dit is vaak ’s nachts erger (bijziendheid).
• Oogbehandelingen: Sommige behandelingen leiden tot halo's en lichtverblinding. Deze omvatten radiale keratotomie en laserbehandelingen zoals LASIK en PRK. De meer moderne vormen van LASIK geven veel minder kans op lichtverblinding en halo's dan de oudere procedures.
• Presbyopie: Hierbij heeft een patiënt problemen om objecten van dichtbij te zien als gevolg van veroudering (ouderdomsverziendheid).
• Andere (oog)aandoeningen: Glaucoom en diabetische hypoglykemie kunnen eveneens halo’s rond voorwerpen veroorzaken.
• Andere situaties: Autorijden in de richting van de zon bij zonsondergang of kijken naar het strand of naar een met sneeuw bedekt veld op een zonnige dag kan eveneens halo's of strooilicht veroorzaken. Laserpointers die op de ogen gericht zijn, geven ook deze symptomen. Cameraflitsen veroorzaken soms tijdelijke lichtverblinding met nabeelden in het gezichtsvermogen. Dit is bekend als “flashblindheid”.

Risicofactoren

Leeftijd en ouderdomsgerelateerde oogaandoeningen

Ouderen lopen een hoger risico op cataract en maculadegeneratie, aandoeningen die vaak leiden tot lichtgevoeligheid en halo’s.

Aanwezigheid van auto-immuunziekten

Auto-immuunziekten, zoals Sjögren-syndroom, kunnen het risico op droge ogen vergroten en zo indirect halo’s en lichtverblinding veroorzaken.

Risicogroepen

Patiënten met chronische oogziekten

Patiënten met aandoeningen zoals glaucoom en diabetische retinopathie lopen een verhoogd risico op complicaties met lichtverstrooiing en verhoogde gevoeligheid voor licht.

Patiënten met een voorgeschiedenis van oogchirurgie

Mensen die eerder een oogoperatie hebben ondergaan, zoals LASIK of cataractoperatie, ervaren vaker halo’s en lichtverblinding door veranderingen in de oogstructuren.

Symptomen: Wazig of slecht zien met de ogen

Geassocieerde symptomen

Droge ogen en irritatie

Droge ogen kunnen leiden tot brandende en jeukende gevoelens die het zicht verstoren en de gevoeligheid voor licht verhogen.

Verminderd nachtzicht

Mensen met halo’s en lichtverblinding ervaren vaak moeilijkheden met nachtzicht, wat rijden in het donker bemoeilijkt.

Naast de onmiddellijke verblinding kan de patiënt last hebben van vermoeidheid. Het duurt soms even voordat hij zich herstelt na blootstelling aan halo’s of lichtverblinding. Daarnaast kan hij gedesoriënteerd of in shock zijn wanneer hij hiermee plots te maken krijgt.

Alarmsymptomen

Plotseling verlies van gezichtsvermogen

Dit kan wijzen op ernstige aandoeningen zoals netvliesloslating of bloedingen in het oog, en vereist onmiddellijke medische aandacht.

Ernstige pijn in het oog

Oogpijn, vooral wanneer het gepaard gaat met lichtverblinding, kan wijzen op acute glaucoom en vereist spoedeisende zorg.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

Een oogheelkundig onderzoek helpt bij het vaststellen van de oorzaak van halo’s, bijvoorbeeld door middel van spleetlamponderzoek en refractieonderzoek.

Beeldvormend onderzoek

Bij vermoeden van structurele afwijkingen kan beeldvormend onderzoek zoals OCT (optische coherentietomografie) inzicht bieden in de anatomie van het hoornvlies en de lens.

Behandeling

Een oogarts kan een bril of contactlenzen voorschrijven of andere gezichtsproblemen behandelen. De patiënt moet duidelijk aangeven dat hij last heeft van halo’s en lichtverblinding zodat de oogarts hiervoor de juiste correctie kan voorschrijven.

Bij een vroege vorm van cataract kan een corrigerende bril of zonnebril helpen om lichtverblinding te verminderen. In latere stadia is vaak een cataractbehandeling, zoals een cataractoperatie, nodig. Chirurgie is namelijk een effectieve manier om ernstige staar te behandelen. Tijdens de operatie verwijdert de oogarts de troebele lens en vervangt deze meestal met een kunstlens. Cataract vervangende brillen, beter bekend als multifocale brillen, veroorzaken bij sommige patiënten meer halo's en lichtverblinding dan monofocale brillen. Multifocale brillen helpen de patiënt om zowel dichtbij als veraf te zien.

Prognose

Herstel na chirurgische ingrepen

De meeste patiënten zien een verbetering na operaties zoals cataractverwijdering, hoewel sommige milde halo’s kunnen aanhouden.

Langdurige symptomen bij chronische aandoeningen

Bij aandoeningen zoals glaucoom kunnen halo’s en lichtverblinding blijven bestaan, maar door medicatie kan verdere achteruitgang worden beperkt.

Complicaties

Verminderd rijvermogen in het donker

Halo’s kunnen nachtzicht belemmeren, wat de rijveiligheid in het donker vermindert.

Chronische visuele beperking

Sommige patiënten ontwikkelen door blijvende oogaandoeningen een langdurige visuele beperking.

Preventie

Afhankelijk van de oorzaak van halo's en lichtverblinding, kan een patiënt vaak zelf de impact verminderen. Soms is het nodig een oogarts te raadplegen, vooral wanneer de patiënt lijdt aan een oogaandoening of vermoedt dat hij een oogafwijking heeft. Enkele eenvoudige stappen kunnen de effecten van lichtverblinding verminderen:

• Bril: Een oogarts kan een speciale bril voorschrijven om de gevolgen van lichtverblinding te verminderen.
• Gepolariseerde zonnebrillen: Deze houden bepaalde vormen van lichtverblinding tegen, zoals reflecties van water. Hierdoor heeft een patiënt minder last van zijn ogen.
• Hoed of pet: Een breedgerande hoed of pet beschermt de ogen tegen direct zonlicht.
• Zonnebril met getinte glazen: Overdag kan lichtverblinding verminderd worden door een zonnebril te dragen. Gele, oranje of rode glastinten blokkeren het beste de lichtverblinding.
• Zonneklep in de auto: Bij direct zonlicht kan de zonneklep in de auto naar beneden gedaan worden om te voorkomen dat het zonlicht in de ogen schijnt.