Corneaoedeem: Zwelling van het hoornvlies

Het hoornvlies (cornea) is het transparante gedeelte van het oog dat essentieel is voor het binnenlaten van licht en het mogelijk maken van helder zicht. Hoornvliesoedeem ontstaat wanneer er vochtophoping in de cornea optreedt, wat leidt tot een vermindering van de transparantie en daardoor wazig zicht. Deze aandoening kan vele oorzaken hebben en vereist vaak een gerichte behandeling om het zicht te herstellen.

• Oorzaken zwelling van het hoornvlies
• Symptomen van hoornvliesoedeem
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van gezwollen hoornvlies
• Complicaties van hoornvliesoedeem
• Preventie van corneaoedeem

Oorzaken zwelling van het hoornvlies

Hoornvliesoedeem kan verschillende oorzaken hebben, variërend van acute aandoeningen tot chronische problemen en gevolgen van medische ingrepen.

Acute glaucoom

Acute glaucoom kan leiden tot een zeer hoge oogdruk, wat hoornvliesoedeem en pijn kan veroorzaken. Soms kan het oedeem aanhouden, zelfs nadat de oogdruk is verlaagd.

Beschadiging van het membraan van Descemet

Beschadiging van het membraan van Descemet, dat de binnenste laag van de cornea vormt, kan ontstaan door letsel door ultrasone straling of de infusie van toxische geneesmiddelen, wat kan bijdragen aan hoornvliesoedeem.

Fuchs' endotheliale dystrofie
Fuchs' endotheliale dystrofie is een veelvoorkomende vorm van hoornvliesdystrofie waarbij de endotheliale cellen in de binnenste laag van de cornea beschadigd zijn. Deze cellen zijn normaal verantwoordelijk voor het handhaven van de transparantie door vloeistof uit de cornea te verwijderen. Deze aandoening treft vaak beide ogen en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Infectie met het herpesvirus
Infecties met het herpesvirus kunnen leiden tot ontstekingsreacties in de cornea, wat resulteert in hoornvliesoedeem.

Medicatie

Sommige krachtige topische medicatie en systemische medicatie kunnen eveneens leiden tot hoornvliesoedeem.

Na een hoornvliestransplantatie

Hoornvliesoedeem kan optreden na een hoornvliestransplantatie, vaak door problemen met de kwaliteit van het getransplanteerde weefsel, de gebruikte chirurgische technieken, of een immuunreactie op het transplantaat.

Na oogchirurgie

Corneaoedeem kan zich presenteren direct na of jaren na oogchirurgie, zoals cataractchirurgie, glaucoomoperaties of netvlieschirurgie. Dit gebeurt vaak als het hoornvlies vóór de operatie al aangetast was. Het treedt het vaakst op als complicatie na een cataractoperatie, bekend als pseudofake corneaoedeem of pseudofake bulleuze keratopathie.

Ontsteking

Chronische of langdurige oogontstekingen kunnen ook leiden tot hoornvliesoedeem, zelfs nadat de ontsteking is behandeld.

Oogtrauma

Een oogtrauma kan het hoornvlies beschadigen en oedeem veroorzaken.

Symptomen van hoornvliesoedeem

Patiënten met hoornvliesoedeem ervaren vaak:

• Geleidelijk toenemende wazigheid van het zicht; de beelden vervagen
• In milde gevallen is de wazigheid vaak het ergst 's ochtends en verbetert deze gedurende de dag
• Fotofobie (verhoogde gevoeligheid voor licht)
• Halo's rond straatverlichting of autokoplampen, vooral 's nachts
• In gevorderde gevallen kunnen er blaren en littekens op het hoornvlies ontstaan, wat kan leiden tot pijn en een verhoogd risico op een hoornvliesinfectie, ook wel “bulleuze keratopathie” genoemd

Diagnose en onderzoeken

Een nauwkeurige diagnose van hoornvliesoedeem vereist:

• Een uitgebreid oogheelkundig onderzoek door een oogarts
• Een pachymetrie om de dikte van het hoornvlies te meten
• Corneatopografie om de structuur en de mate van zwelling van het hoornvlies in kaart te brengen

Deze onderzoeken helpen om hoornvliesoedeem te bevestigen en te onderscheiden van andere oogziekten zoals staar (cataract).

Behandeling

De behandeling van hoornvliesoedeem hangt af van de onderliggende oorzaak en de ernst van de aandoening:

• Behandeling van de onderliggende oorzaak, zoals het verlagen van de oogdruk bij glaucoom of het behandelen van een oogontsteking
• Toepassing van hypotone oogdruppels of zalf om de zwelling te verminderen en de symptomen te verlichten
• Het volgen van oogdruppelrichtlijnen om de druppels correct toe te passen
• Bij patiënten waarbij het oedeem 's nachts verergert, kan het gebruik van een föhn om lucht op de ogen te blazen helpen om de tranen te laten verdampen en de zwelling te verminderen
• Descemet Stripping Automated Endothelial Keratoplasty (DSAEK) is de standaard chirurgische behandeling voor patiënten met visueel significant hoornvliesoedeem die niet reageren op medische therapie. Dit is een gedeeltelijke hoornvliestransplantatie waarbij alleen de binnenste laag van de cellen wordt getransplanteerd. In zeer gevorderde gevallen kan een volledige hoornvliestransplantatie noodzakelijk zijn.

Prognose van gezwollen hoornvlies

De prognose van hoornvliesoedeem hangt af van de onderliggende oorzaak en de tijdigheid van de behandeling. Bij vroege detectie en adequate behandeling kan het zicht vaak worden hersteld. Echter, bij langdurige of ernstige gevallen kan er blijvende schade optreden, wat een continue medische opvolging kan vereisen.

Complicaties van hoornvliesoedeem

Onbehandeld hoornvliesoedeem kan leiden tot ernstige complicaties, waaronder:

• Chronische hoornvliesinfecties
• Blijvende vermindering van het gezichtsvermogen
• Bulleuze keratopathie met blaren op het hoornvlies

Preventie van corneaoedeem

Hoewel niet alle gevallen van hoornvliesoedeem kunnen worden voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen het risico te verminderen:

• Regelmatige oogcontroles, vooral bij risicopatiënten
• Het vermijden van overmatig alcoholgebruik en andere risicofactoren voor oogziekten
• Tijdige behandeling van ooginfecties en ontstekingen
• Zorgvuldige opvolging na oogchirurgie of hoornvliestransplantaties

Lees verder

• Oedeem (vochtretentie): Getroffen lichaamsdelen en oorzaken
• Hoornvliesdystrofie: Erfelijke hoornvliesafwijkingen
• Hoornvliestransplantatie in het oog
• Corneatopografie: Onderzoek - Beeld van hoornvlies van oog
• Hoornvlies: Aandoeningen en problemen met cornea in oog