Opgeblazen gevoel: Oorzaken van lucht of gas in buik

Wanneer lucht of gas zich ophoopt in de buik, ontstaat een opgeblazen gevoel in de buik. Dit mild tot ernstig symptoom kent heel veel oorzaken. Vaak is het opgeblazen gevoel te wijten aan voeding, ingeslikte lucht of medicatiegebruik en dan verdwijnt dit ongemakkelijk symptoom vanzelf. Soms houden de symptomen echter aan of zijn ze niet gerelateerd aan duidelijke oorzaken. Mogelijke oorzaken van dit gevoel van volheid in de buik zijn bijvoorbeeld infecties en het prikkelbaredarmsyndroom. De meeste oorzaken van volheid in de buik zijn goed thuis te behandelen met zelfzorgmaatregelen. In een aantal omstandigheden is een vol gevoel in de buik geassocieerd met alarmsymptomen waarvoor een bezoek aan de arts en vaak ook een medische behandeling vereist is.

• Bacteriële overgroei van de dunne darm
• Chronische aandoeningen
• Constipatie
• Gas
• Gastroparese
• Gynaecologische aandoeningen
• Indigestie
• Infectie
• Ingeslikte lucht
• Medicatie
• Vochtretentie en opgeblazen gevoel
• Voeding
• Andere oorzaken
• Behandeling
• Alarmsymptomen

Bacteriële overgroei van de dunne darm

In de maag en darmen bevinden zich veel ‘goede’ bacteriën, die helpen bij de vertering van voedsel. Wanneer echter een toename van bepaalde bacteriën ontstaat, is de natuurlijke balans verstoord. Bij een bacteriële overgroei van de dunne darm heeft de patiënt een opgeblazen gevoel en frequente diarree. Hierdoor is het lastig om voedsel goed te verteren en de nodige voedingsstoffen op te nemen in het lichaam. Onbedoeld gewichtsverlies, vitaminetekorten en osteoporose (verlies van botmassa met risico op botbreuken) zijn mogelijke symptomen van bacteriële overgroei van de dunne darm.

Chronische aandoeningen

Chronische darmaandoeningen, zoals het prikkelbaredarmsyndroom en de ziekte van Crohn, veroorzaken eveneens mogelijk een opgeblazen gevoel. De ziekte van Crohn veroorzaakt een ontsteking van het spijsverteringskanaal, terwijl het prikkelbaredarmsyndroom geen duidelijke oorzaak heeft. Beide aandoeningen gaan gepaard met diarree, braken en onbedoeld gewichtsverlies.

Constipatie

Bij de meeste patiënten zijn episoden van obstipatie en het daarmee geassocieerde opgeblazen gevoel van korte duur. Enkele omgevingsfactoren of aandoeningen leiden sneller tot constipatie:

• bepaalde darmaandoeningen
• een voedselallergie
• een zwangerschap
• het gebruik van bepaalde medicijnen
• onvoldoende vezels in de voeding
• tekorten aan voedingsstoffen, waaronder een magnesiumtekort (hypomagnesiëmie)
• uitdroging

Gas

Een opgeblazen gevoel resulteert vaak uit een opeenhoping van gas in de maag en darmen. Dit is mogelijk het gevolg van chronische ziekten, zoals de ziekte van Crohn, een maaginfectie, het nuttigen van bepaalde voedingsmiddelen (zoals bloemkool , broccoli en kool) en indigestie (maagklachten na het eten of drinken). Een opgeblazen gevoel veroorzaakt door gas varieert van licht ongemak tot intense pijn. Sommige patiënten beschrijven dit alsof iets vastzit in de maag. Meestal verdwijnt het gas binnen enkele uren. Andere mogelijke symptomen zijn overmatig boeren (oprispingen), overmatige winderigheid, een intense stoelgangsdrang (tenesmen) en misselijkheid.

Gastroparese

Gastroparese is een aandoening waarbij de normale maaglediging aangetast is doordat de maagspieren niet meer goed werken. Het voedsel passeert hierdoor veel langzamer door de maag en darmen. Diabetes mellitus (suikerziekte) of hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier) zijn vaak de oorzaken van de maagaandoening. Bekende symptomen van gastroparese zijn onder meer:

• constipatie
• een opgeblazen gevoel
• een verlies van eetlust
• maagzuur
• misselijkheid en overgeven
• pijn en ongemak
• snel een vol gevoel bij het eten

Gynaecologische aandoeningen

Sommige gynaecologische problemen veroorzaken maagpijn, zoals endometriose. Bij deze aandoening hecht de bekleding van de baarmoeder zich vast aan de maag of darmen. Bekkenpijn, pijn rond de menstruatie, krampen en een opgeblazen gevoel komen hierbij voor.

Indigestie

Indigestie (dyspepsie) is een gevoel van ongemak of pijn in de maag (maagpijn). De meeste patiënten ervaren van tijd tot tijd episodes indigestie.

Volgende factoren liggen vaak aan de basis van de indigestie:

• een lichte maaginfectie
• medicijnen die de maag irriteren, zoals ibuprofen
• overmatig alcoholgebruik
• te veel eten

Frequente indigestie die niet het gevolg is van voeding of geen andere duidelijke oorzaak heeft, vereist een bezoek aan de arts. Dit duidt namelijk mogelijk op een maagzweer, kanker of leverfalen.

Infectie

Een patiënt met een maaginfectie kampt met gas, braken, buikpijn, diarree en misselijkheid. Deze infectie is vaak te wijten aan bacteriën zoals Escherichia coli of Helicobacter pylori of virussen zoals het norovirus of het rotavirus. Maaginfecties verdwijnen meestal na een paar dagen spontaan. Sommige patiënten krijgen echter te maken met uitdrogingsverschijnselen of anders verergeren de klachten. Medisch advies is nodig wanneer het opgeblazen gevoel door een maaginfectie vergezeld gaat met ernstig en frequent braken, een bloederige ontlasting en/of koorts.

Ingeslikte lucht

Het veelvuldig slikken van lucht tijdens het kauwen leidt tot een opgeblazen gevoel en andere ongemakken, zoals boeren. Het is belangrijk om langzaam te kauwen om de hoeveelheid ingeslikte lucht te verminderen.

Medicatie

Sommige soorten medicatie resulteren in een opgeblazen gevoel. Dit geldt vooral voor formules die sorbitol en lactulose bevatten. Veel zoet smakende vloeibare medicijnen die een patiënt via de mond inneemt, bevatten deze ingrediënten. Antibiotica doden zowel de schadelijke als de gezonde bacteriën. Een verstoring van de darmflora tast de normale spijsvertering aan en resulteert eveneens in een opgeblazen gevoel.

Vochtretentie en opgeblazen gevoel

In sommige gevallen houdt een patiënt meer vocht vast dan normaal. Dit gebeurt bijvoorbeeld na het eten van zout voedsel, bij voedselintoleranties of bij hormonale veranderingen. Een opgeblazen gevoel is ook een typisch symptoom van vrouwen vlak voor de menstruatie of vroeg in de zwangerschap. Een chronisch opgeblazen gevoel door vochtretentie wijst soms op een andere aandoening, zoals diabetes mellitus of nierfalen. Als het opgeblazen gevoel niet verdwijnt, is medisch advies noodzakelijk

Voeding

Na het eten van bepaalde voedingsmiddelen ervaren sommige patiënten een vol en opgeblazen gevoel, diarree en/of buikpijn. Dit gebeurt sneller bijvoorbeeld bij patiënten met lactose-intolerantie (symptomen bij consumptie van melk en zuivelproducten), een glutenallergie of coeliakie. Een overmatige consumptie van inulie (bron van vezels die voorkomt in bananen, asperges, aardpeer, jicama, prei, uien en knoflook) veroorzaakt krampen en een opgeblazen gevoel. Koffie, overmatig alcoholgebruik, kunstmatige zoetstoffen en koolzuurhoudende dranken zijn andere risicofactoren voor een opgeblazen gevoel.

Andere oorzaken

Af en toe is een opgeblazen gevoel van de buik te wijten zijn aan andere aandoeningen:

• amoebiasis (darminfectie door parasiet met braken en buikpijn)
• appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm)
• ascites (vochtophoping in de buik), vaak veroorzaakt door een leverziekte
• buikvliesontsteking (peritonitis)
• buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• colitis (dikkedarmontsteking)
• darmkanker
• darmobstructie (verstopping in de darm met buikpijn en braken)
• diverticulitis
• eierstokcyste
• eierstokkanker
• galblaasaandoneingen
• galstenen (harde afzettingen in galblaas met galkoliek)
• giardiasis (infectie van de dunne darm met diarree en buikkrampen)
• haakworminfectie
• kolieken
• kortedarmsyndroom (slecht voedingsstoffen kunnen opnemen)
• liesbreuk (uitstulping of zwelling in lies of balzak)
• maagbreuk (aandoening met symptomen van brandend maagzuur)
• maagkanker (maagadenocarcinoom)
• mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping in organen)
• non-Hodgkin-lymfoom (kanker in lymfocyten van immuunsysteem)
• premenstrueel syndroom (symptomen voor en bij menstruatie)
• urineweginfectie
• virale gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door een virus)

Behandeling

Een opgeblazen gevoel is meestal thuis veilig te behandelen met:

• het aanbrengen een warmtekussen op de maag
• het drinken van pepermunt- of gemberthee
• het drinken van water en heldere vloeistoffen
• het nemen van een laxeermiddel om constipatie te verlichten
• het nemen van vrij verkrijgbare medicijnen, waaronder maagzuurremmers of bismutsalicylaat (Pepto-Bismol)

Het is voorts aanbevolen om een voedingsdagboek bij te houden. Hiermee is het mogelijk om voedselintoleranties op te sporen en het gezonde veranderingen in de levensstijl te maken. Bepaalde voedingsmiddelen vermijden voorkomt vaak reeds een opgeblazen gevoel en andere maag- en darmgerelateerde klachten.

Alarmsymptomen

Een opgeblazen gevoel dat het gevolg is van eten, niet verergert, voorspelbaar is of verdwijnt binnen twee dagen is zelden zorgwekkend. Treden echter één of meer van volgende tekenen op in combinatie met een vol gevoel, dan is het verstandig om de arts te raadplegen:

• bewustzijnsverlies
• bloed in het braaksel
• braken dat langer aanhoudt dan 24 uur
• een bloederige ontlasting
• een gewijzigd patroon van volheid
• een lichamelijk letsel, zoals een klap in de maag of een auto-ongeluk
• een recente chirurgische ingreep gehad
• een snelle zwelling van de buik of ergens anders in het lichaam
• geen stoelgang gedurende drie dragen
• intense pijn
• koorts
• leverfalen
• nierfalen
• onmogelijkheid om voedsel binnen te houden