Gastroparese: Vertraagde maaglediging, vaak bij diabetes
Gastroparese is een aandoening waarbij de beweging van voedsel uit de maag naar de dunne darm vertraagd of gestopt is. De motiliteit (spontane samentrekking van de spieren) functioneert met andere woorden niet goed, waardoor de maag niet volledig geleegd kan worden. Diabetes is een veel voorkomende oorzaak van de vertraagde maaglediging, maar vele andere factoren leiden tot deze ziekte. Gastroparese veroorzaakt problemen met de normale spijsvertering, wat leidt tot onder andere misselijkheid, boeren, braken en gewichtsverlies. Voedingsaanpassingen, medicijnen en chirurgie zijn mogelijke behandelingsmethoden van deze aandoening. Heel wat complicaties zijn mogelijk bij gastroparese.
Synoniemen gastroparese
Gastroparese is eveneens gekend onder deze synoniemen:
- gastroparesis
- maagverlamming (= letterlijke vertaling van de medische term "gastroparese")
Oorzaken en risicofactoren: Vaak diabetes
In de meeste gevallen is de oorzaak van gastroparese onbekend (idiopathische gastroparese). Niettemin zijn enkele uitlokkende factoren en oorzaken bekend van de maagverlamming.
Aandoeningen
Diabetes mellitus (suikerziekte) is de meest voorkomende oorzaak van gastroparese. Bij
diabetische neuropathie ontstaat een verhoogd suikergehalte in het bloed (
hyperglykemie). Dit beschadigt na verloop van tijd de nervus vagus, één van de belangrijkste zenuwen van het maagdarmkanaal. Ook andere aandoeningen zoals een slechte functionerende nier, een vernauwde maaguitgang,
hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier),
sclerodermie (bindweefselziekte die de huid, de bloedvaten, de skeletspieren en de organen aantast),
amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid,
maag en
darmen,
lever,
nieren en
hersenen), de
ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met verlies van beweging,
coördinatieproblemen en
bevingen) en
multiple sclerose of een infectie maken een patiënt meer vatbaar voor gastroparese
Chirurgie
Andere identificeerbare oorzaken van gastroparese omvatten een darmoperatie en andere vormen van buikchirurgie. Ook hierbij zijn de zenuwen en spieren beschadigd waardoor de beweeglijkheid van de maag is aangetast, en het voedsel de maag niet kan verlaten.
Geslacht
Om onduidelijke redenen lijden vrouwen vaker dan mannen aan gastroparese.
Medicijnen
Soms ontstaat gastroparese als gevolg van medicatiegebruik. Dit betreft vooral medicijnen die de motiliteit van de maag beïnvloeden zoals verdovende geneesmiddelen en
antidepressiva.
Kankerbehandeling
Patiënten die bepaalde
kankerbehandelingen ondergaan lopen een hoger risico op het vertraagd ledigen van de maag.
Symptomen: Misselijkheid
De symptomen van gastroparese variëren van mild tot ernstig en variëren bovendien in intensiteit bij dezelfde patiënt. Niet alle symptomen van gastroparese komen bij iedereen tot uiting. Volgende klachten zijn mogelijk:
De symptomen verergeren door:
- het drinken van dranken met een hoog vetgehalte of koolzuur
- het eten van grote hoeveelheden voedsel
- het eten van rauwe groenten en fruit
- het eten van vet of vezelrijk voedsel
Diagnose en onderzoeken
Met een combinatie van verschillende onderzoeken spoort de arts gastroparese op, zoals een gastro-intestinale
endoscopie (inwendig kijkonderzoek met een flexibele buis van
slokdarm, maag en het eerste gedeelte van de twaalfvingerige darm), een
CT-scan, een
MRI-scan,
röntgenfoto's van het maagdarmkanaal, een maagledigingsonderzoek, en een
ademtest. De diagnose is niet altijd eenvoudig omdat de symptomen vaak sterk op andere aandoeningen lijken.
Behandeling van vertraagde maaglediging
Zelfzorg
De patiënt verandert de voedingsgewoonten. Hij eet namelijk kleinere maaltijden gedurende de dag, kauwt het eten goed en slaat geen maaltijden over.
Aanbevolen
Volgende voedingsproducten en dranken mag de patiënt nuttigen:
- gepureerd of vloeibaar voedsel (eventueel)
- goed gekookte groenten
- shakes met gekookte groenten of fruit
- soepen
- vetarm voedsel
- voldoende water drinken bij elke maaltijd

Rauwe groenten en fruit zijn geen goed idee bij gastroparese /
Bron: Jill111, Pixabay Afgeraden
Afgeraden voedingsproducten en dranken en andere maatregelen zijn:
- alcohol
- gasvormende voedingsproducten, zoals knoflook, ui en koolsoorten
- koolzuurhoudende dranken
- rauwe groenten en fruit
- roken
- vet voedsel
- vezelig voedsel, zoals broccoli of sinaasappels
- zware inspanning leveren na een maaltijd
Professionele medische behandeling
Wanneer de patiënt medicatie neemt die leidt tot gastroparese, past de arts de dosis aan of verandert hij het medicijn. De patiënt neemt eventueel geneesmiddelen om de buikspieren te stimuleren. Ook zijn medicijnen beschikbaar tegen de misselijkheid en het braken (
anti-emetica). In sommige gevallen is een operatie nodig wanneer de patiënt geen voedsel en vloeistoffen meer tolereert. Soms is sondevoeding vereist. De patiënt krijgt indien nodig professioneel medisch voedingsadvies van een diëtist.
Complicaties van voedsel dat in de maag blijft
Complicaties van gastroparese omvatten:
- Een oncontroleerbare bloedsuikerspiegel (schommelingen in de bloedsuikerspiegel) bij patiënten met diabetes mellitus.
- Een verminderde kwaliteit van leven.
- Ernstige uitdroging (dehydratie) als gevolg van aanhoudend braken.
- Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD): zure reflux of zure oprispingen waarbij de maaginhoud terug naar de slokdarm stroomt. Dit vindt mogelijk meer dan twee keer per week gedurende enkele weken plaats en resulteert dan mogelijk in oesofagitis (een slokdarmontsteking) en irritatie van de slokdarm.
- Maagstenen (bezoars) door de verharding van voedsel dat in de maag blijft hangen. De patiënt ervaart hierdoor misselijkheid, braken en/of verstopping. Maagstenen veroorzaken tevens problemen met de opname van bepaalde medicijnen in pilvorm.
- Ondervoeding als gevolg van een slechte opname van voedingsstoffen of een lage calorie-inname.
- Voedsel dat in de maag blijft hangen, leidt tot een groei van bacteriën.
Lees verder