Natte maculadegeneratie: Lekkende nieuwe bloedvaten in oog

Maculadegeneratie is een belangrijke oorzaak van gezichtsverlies bij mensen ouder dan zestig jaar. Ongeveer tien procent van de patiënten met maculadegeneratie heeft de natte vorm, terwijl de overige patiënten lijden aan de droge vorm van de aandoening. De macula, een klein maar cruciaal gedeelte van het netvlies, is verantwoordelijk voor het centrale gezichtsvermogen. Bij natte maculadegeneratie verdikt en breekt de macula uiteindelijk af, wat leidt tot verstoring van de zuurstoftoevoer. Het lichaam reageert hierop door de vorming van abnormale bloedvaten die vloeistof of bloed lekken in de macula, wat littekens en visuele verstoringen veroorzaakt. Patiënten ervaren vaak plotseling vlekken in het centrale gezichtsveld of zien rechte lijnen als golvende lijnen. Andere oogproblemen kunnen ook optreden. Behandelingsopties voor natte maculadegeneratie omvatten ooginjecties en laserbehandelingen.

• Oorzaken van abnormale bloedvatvorming
• Risicofactoren voor lekkende nieuwe bloedvaten
• Symptomen: Aantasting van het centrale gezichtsvermogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van natte maculadegeneratie
• Prognose
• Complicaties door schade aan het netvlies
• Preventie

Oorzaken van abnormale bloedvatvorming

Bij natte maculadegeneratie groeien abnormale bloedvaten uit het vaatvlies onder en in de macula (een deel van het netvlies). Dit proces, bekend als choroïdale neovascularisatie (CNV), kan zichtbaar worden tijdens een oogonderzoek, zelfs als de patiënt nog geen symptomen ervaart. Daarom is het essentieel dat ouderen jaarlijks een oogonderzoek ondergaan. Bij choroïdale neovascularisatie lekken deze abnormale bloedvaten vloeistof of bloed, waardoor de werking van het netvlies wordt verstoord. De macula wordt niet langer glad, en vochtophoping in de achterkant van het oog kan leiden tot een ophoping tussen het vaatvlies en het netvliespigmentepitheel. Dit resulteert in een soort bult op de macula, wat kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen.

Risicofactoren voor lekkende nieuwe bloedvaten

Enkele factoren die het risico op het ontwikkelen van natte maculadegeneratie verhogen zijn:

• Droge maculadegeneratie: Patiënten met droge maculadegeneratie kunnen ook natte maculadegeneratie ontwikkelen. Bij de droge vorm ontstaan er gele afzettingen, bekend als drusen, in de macula.
• Familiegeschiedenis: Bepaalde genen zijn gelinkt aan de ontwikkeling van maculadegeneratie.
• Hart- en vaatziekten: De aanwezigheid van een cardiovasculaire aandoening verhoogt het risico op maculadegeneratie.
• Leeftijd: Maculadegeneratie komt vaker voor bij personen ouder dan 65 jaar.
• Obesitas: Obesitas is een risicofactor voor maculadegeneratie en kan de kans op ernstige vormen verhogen.
• Roken: Regelmatige blootstelling aan rook verhoogt het risico op maculadegeneratie.

Symptomen: Aantasting van het centrale gezichtsvermogen

De symptomen van natte maculadegeneratie verschijnen meestal plotseling en kunnen snel verergeren. De aandoening begint vaak in één oog, maar het andere oog loopt ook een hoog risico om dezelfde symptomen te ontwikkelen. Mogelijke symptomen zijn:

• Verminderd centraal gezichtsvermogen
• Verminderde helderheid van kleuren
• Wazig gezichtsvermogen
• Wazige of blinde vlekken in het gezichtsveld (scotoom)
• Plotse blindheid (zelden)
• Visuele verstoringen, zoals het zien van golvende in plaats van rechte lijnen (metamorfopsie)

Deze symptomen kunnen het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden, waardoor activiteiten zoals lezen, autorijden en het herkennen van gezichten moeilijker worden.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoek

De oogarts voert een oogonderzoek uit en bespreekt de familiale geschiedenis van maculadegeneratie met de patiënt. Vervolgens inspecteert de arts de achterkant van het oog door middel van oftalmoscopie, waarbij de macula, een belangrijk deel van het netvlies, wordt bekeken.

Diagnostisch onderzoek
Naast oftalmoscopie kunnen aanvullende onderzoeken noodzakelijk zijn:

• Fluorescentieangiografie: Dit onderzoek maakt gebruik van een fluorescerende kleurstof om foto's van de bloedstroom in het oog te maken en onthult de aanwezigheid van abnormale bloedvaten of veranderingen in het netvlies.
• Indocyaninegroenangiografie: Dit onderzoek toont specifiek de aard van de natte maculadegeneratie.
• Optische Coherentie Tomografie (OCT): Deze test biedt gedetailleerde dwarsdoorsneden van het netvlies.
• Gezichtsveldonderzoek: Dit onderzoek verschaft informatie over gezichtsvelddefecten en kan helpen bij het beoordelen van de mate van visueel verlies.

Behandeling van natte maculadegeneratie

Medische behandeling

Ooginjectie
Een snelle diagnose en behandeling zijn cruciaal om de progressie van natte maculadegeneratie te voorkomen en soms zelfs het gezichtsvermogen te herstellen. De behandeling omvat het toedienen van speciale medicijnen via een ooginjectie, die de groei van abnormale bloedvaten remmen.

Bijwerkingen van ooginjecties kunnen zijn:

• Ernstige ooginfecties, wat kan leiden tot oogpijn, lichtgevoeligheid (fotofobie) en veranderingen in het gezichtsvermogen
• Netvliesloslating (ablatio retinae)
• Verhoogde oogdruk, wat kan leiden tot glaucoom, een aandoening die schade aan de oogzenuw veroorzaakt en kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen
• Het zien van floaters (drijvers, vliegjes, vlekken in het oog)

Fotodynamische lasertherapie
Een andere behandelingsoptie is fotodynamische lasertherapie. Hierbij wordt een geneesmiddel intraveneus toegediend, dat naar het netvlies reist. Een speciale laser wordt vervolgens gericht op de abnormale bloedvaten om deze te sluiten en het lekken van bloed en vloeistof te stoppen.

Low-vision-revalidatie

Patiënten krijgen ook low-vision-revalidatie, waarbij ze leren hun resterende gezichtsvermogen optimaal te benutten. Tijdens de revalidatietraining worden technieken aangeleerd om zich beter te redden in het dagelijks leven. Mogelijke hulpmiddelen zijn onder andere:

• Computeraanpassingen met schermuitleesprogramma's, toegankelijkheidsinstellingen, een brailleleesregel, en vergrotingssoftware zoals ZoomText
• Beeldschermloepen
• Kleurendetectors
• Elektronische loepen
• Hulpmiddelen voor het dagelijks leven met vergrote letters, braille en/of spraak
• Kookhulpmiddelen
• Leeshulpmiddelen
• Mobiliteitshulpmiddelen
• Optische hulpmiddelen

Prognose

De prognose bij maculadegeneratie varieert afhankelijk van de vorm van de aandoening en de snelheid waarmee de behandeling wordt gestart. Bij natte maculadegeneratie kan vroegtijdige interventie het gezichtsvermogen stabiliseren en zelfs verbeteren, hoewel volledige terugkeer naar het oorspronkelijke gezichtsvermogen vaak niet mogelijk is. De effectiviteit van behandelingen zoals ooginjecties en fotodynamische lasertherapie kan verschillen per patiënt. Bij sommige mensen kan de aandoening leiden tot blijvende visuele beperkingen of verlies van het centrale gezichtsvermogen, terwijl anderen mogelijk slechts beperkte symptomen ervaren. Regelmatige opvolging en controle door een oogarts zijn cruciaal om de progressie te monitoren en de behandeling indien nodig aan te passen.

Bij droge maculadegeneratie is de vooruitgang vaak langzamer dan bij de natte vorm. Echter, de aandoening kan na verloop van tijd verergeren en leiden tot aanzienlijke visuele beperkingen. Het is belangrijk om regelmatig een oogarts te raadplegen om de toestand van de macula te volgen en eventuele veranderingen in de ziekteprogressie tijdig te identificeren.

Complicaties door schade aan het netvlies

Wanneer schade aan het centrale gezichtsvermogen is opgetreden, kunnen symptomen van het Charles Bonnet-syndroom verschijnen. Patiënten kunnen hierdoor last krijgen van depressie en visuele hallucinaties. De meeste patiënten ontwikkelen geen volledige blindheid maar behouden enige mate van restvisus.

Preventie

Hoewel er geen garantie is om maculadegeneratie volledig te voorkomen, kunnen bepaalde maatregelen het risico op het ontwikkelen van de aandoening verminderen:

• Gezonde voeding: Een dieet rijk aan antioxidanten, zoals vitamine C, vitamine E, luteïne en zeaxanthine, kan bijdragen aan het behoud van een gezond netvlies. Voedingsmiddelen zoals groene bladgroenten, vis en noten zijn nuttig voor de gezondheid van de ogen.
• Stoppen met roken: Roken is een belangrijke risicofactor voor maculadegeneratie. Het vermijden of stoppen met roken kan het risico aanzienlijk verlagen.
• Regelmatige oogonderzoeken: Jaarlijkse oogonderzoeken zijn belangrijk, vooral voor mensen ouder dan 60 jaar of met een familiegeschiedenis van maculadegeneratie. Vroegtijdige opsporing kan helpen om de aandoening in een vroeg stadium te behandelen.
• Beheersing van risicofactoren: Het handhaven van een gezond gewicht, het beheersen van bloeddruk en cholesterolniveaus, en het vermijden van overmatige blootstelling aan zonlicht kan ook bijdragen aan het verminderen van het risico op maculadegeneratie.
• Bescherming tegen UV-stralen: Het dragen van zonnebrillen met UV-bescherming kan helpen om de ogen te beschermen tegen schadelijke ultravioletstralen die het risico op maculadegeneratie kunnen verhogen.

Lees verder

• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie: Centraal zicht vervaagt
• Oculaire neovascularisatie: Nieuwvaatvorming in het oog
• Maculadegeneratie: Luteïneverrijkte eieren remmen oogziekte
• Maculadegeneratie: Stamceltherapie, netvliesprothese etc
• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie: Preventie van oogziekte