Natte maculadegeneratie: Lekkende nieuwe bloedvaten in oog

Maculadegeneratie is een belangrijke oorzaak van gezichtsverlies bij patiënten boven de leeftijd van zestig jaar. Ongeveer tien procent van de patiënten met maculadegeneratie heeft de natte vorm, terwijl de andere patiënten droge maculadegeneratie ervaren. De macula, een klein gedeelte van het netvlies, is verantwoordelijk voor het centrale gezichtsvermogen. Bij natte maculadegeneratie verdikt de macula en breekt deze uiteindelijk af. Daardoor is de zuurstoftoevoer naar de macula verstoord. Het lichaam reageert hierop door de vorming van abnormale bloedvaten. Deze kwetsbare nieuwe bloedvaten lekken vloeistof of bloed in de macula waardoor hierin littekens ontstaan. De patiënt merkt hierdoor vaak plotseling vlekken in het centrale gezichtsveld of hij aanziet rechte lijnen als golvende lijnen. Bovendien treden andere oogproblemen op. Een ooginjectie en laserbehandeling zijn mogelijke behandelingsvormen bij natte maculadegeneratie.

• Oorzaken van abnormale vorming van bloedvaten
• Risicofactoren lekkende nieuwe bloedvaten in het oog
• Symptomen: Aantasting van het centrale gezichtsvermogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling natte maculadegeneratie
• Complicaties door de schade aan het netvlies

Oorzaken van abnormale vorming van bloedvaten

Bij natte maculadegeneratie groeien abnormale bloedvaten van het vaatvlies onder en in de macula (een deel van het netvlies). Dit proces, dat gekend is als choroïdale neovascularisatie (CNV), is wel zichtbaar via een oogonderzoek, terwijl de patiënt hierbij in het begin nog niet altijd symptomen ervaart. Het is bijgevolg essentieel dat een ouder wordende patiënt jaarlijks een oogonderzoek krijgt. Bij choroïdale neovascularisatie lekken deze abnormale bloedvaten vloeistof of bloed waardoor de werking van het netvlies verstoord is. De macula is namelijk niet langer glad. Anderzijds treedt schade op als gevolg van een vochtophoping in de achterkant van het oog. Als de vloeistof namelijk uit het vaatvlies lekt, verzamelt dit zich tussen het vaatvlies en het netvliespigmentepitheel (een dun laagje van het netvlies). Hierdoor ontstaat een soort bult op de macula, hetgeen leidt tot een verlies van het gezichtsvermogen.

Risicofactoren lekkende nieuwe bloedvaten in het oog

Enkele factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van natte maculadegeneratie:

• Droge maculadegeneratie: Sommige patiënten met droge maculadegeneratie ontwikkelen eveneens natte maculadegeneratie. Bij de droge vorm van de ziekte ontwikkelen zich gele afzettingen (Drusen) in de macula.
• Familiegeschiedenis: Verscheidene genen zijn gekoppeld aan de ontwikkeling van de ziekte.
• Hart- en vaatziekten: De aanwezigheid van een cardiovasculaire aandoening verhoogt het risico op maculadegeneratie.
• Leeftijd: Maculadegeneratie komt vaker voor bij patiënten boven de 65 jaar.
• Obesitas: Obesitas (zwaarlijvigheid) is een risicofactor op maculadegeneratie en bovendien ontstaat hierdoor sneller een ernstige vorm.
• Roken: Een regelmatige blootstelling aan rook verhoogt de kans op maculadegeneratie.

Symptomen: Aantasting van het centrale gezichtsvermogen

De symptomen van natte maculadegeneratie verschijnen meestal plotseling. Wanneer ze éénmaal verschijnen, is de progressie vaak snel. Meestal treedt de oogziekte in één oog op, maar het andere oog loopt dan wel een hoog risico om hierin dezelfde symptomen te ontwikkelen. Volgende symptomen komen hierbij mogelijk tot uiting:

• een verminderd centraal gezichtsvermogen
• een verminderde intensiteit van de helderheid van de kleuren
• een wazig gezichtsvermogen
• een wazige of blinde vlek in het gezichtsveld (scotoom)
• plotse blindheid (zelden)
• visuele verstoringen, zoals golvende in plaats van rechte lijnen zien (metamorfopsie)

Door deze symptomen is het lastig om te lezen, auto te rijden, en zelfs (bekende) gezichten te herkennen.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoek

De oogarts voert een oogonderzoek uit en bekijkt de familiale geschiedenis van (natte) maculadegeneratie. Daarna voert hij een onderzoek uit waarbij hij de achterkant van het oog inspecteert (oftalmoscopie), omdat de macula, een stuk van het netvlies, zich achteraan het oog bevindt.

Diagnostisch onderzoek
Naast een oftalmoscopie zijn nog enkele andere onderzoeken nodig, zoals een fluorescentieangiografie, waarbij de arts foto's van de bloedstroom in het oog neemt. Dit onderzoek onthult de aanwezigheid van abnormale bloedvaten of veranderingen in het netvlies. Ook een Indocyaninegroen angiografie is een nuttig onderzoek, want dit toont het type natte maculadegeneratie. Verder voert de oogarts een optische coherentie tomografie-test uit, beter gekend als een OCT-scan of een netvliesscan. De oogarts krijgt hiermee een gedetailleerd beeld van de dwarsdoorsneden van het netvlies. Voorts is een gezichtsveldonderzoek noodzakelijk, want hierdoor krijgt de oogarts informatie over de gezichtsvelddefecten van de patiënt.

Behandeling natte maculadegeneratie

Medische behandeling

Ooginjectie
Een snelle diagnose en behandeling voorkomt de progressie van de oogziekte en herstelt soms ook het gezichtsvermogen. De patiënt krijgt speciale medicijnen die de groei van deze abnormale bloedvaten remmen. De oogarts geeft deze aan de patiënt via een ooginjectie.

Bijwerkingen van een ooginjectie omvatten:

• een ernstige ooginfectie waardoor oogpijn, lichtgevoeligheid (fotofobie) en veranderingen in het gezichtsvermogen optreden
• een netvliesloslating (ablatio retinae)
• een verhoogde oogdruk (wat mogelijk leidt tot de oogziekte glaucoom waardoor schade aan de oogzenuw optreedt en de patiënt het gezichtsvermogen verliest)
• het zien van floaters (drijvers, vliegjes, vlekken in het oog)

Fotodynamische lasertherapie
Een andere behandeling bestaat uit fotodynamische lasertherapie waarbij de arts eerst een geneesmiddel in een ader in de arm (intraveneus) injecteert dat vervolgens naar het netvlies van het oog reist. Daarna schijnt hij met een gericht licht van een speciale laser naar de abnormale bloedvaten. Het geneesmiddel activeert hierdoor waardoor de abnormale bloedvaten zich sluiten en het lekken van bloed en vloeistof uit de abnormale nieuwe bloedvaten stopt.

Low-vision-revalidatie

Verder krijgt de patiënt low-vision-revalidatie. Hij leert tijdens de revalidatietraining om het resterend gezichtsvermogen optimaal te benutten en leert hierbij ook bepaalde technieken aan om zich beter te behelpen in het dagelijks leven. Diverse hulpmiddelen zijn hierbij mogelijk zoals:

• computeraanpassingen met een schermuitleesprogramma, toegankelijkheidsinstellingen, een brailleleesregel en/of een vergrotingsprogramma (zoals ZoomText)
• een beeldschermloep
• een kleurendetector
• elektronische loepen
• hulpmiddelen voor het dagelijks leven met vergrote letters, braille en/of spraak
• kookhulpmiddelen
• leeshulpmiddelen
• mobiliteitshulpmiddelen
• optische hulpmiddelen

Complicaties door de schade aan het netvlies

Wanneer schade aan het centrale gezichtsvermogen is opgetreden, verschijnen mogelijk symptomen van het Charles Bonnet-syndroom. De patiënt is hierdoor depressief en merkt visuele hallucinaties. De meeste patiënten ontwikkelen geen volledige blindheid maar bewaren nog wat restvisus.

Lees verder

• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie: Centraal zicht vervaagt
• Oculaire neovascularisatie: Nieuwvaatvorming in het oog
• Maculadegeneratie: Luteïneverrijkte eieren remmen oogziekte
• Maculadegeneratie: Stamceltherapie, netvliesprothese etc
• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie: Preventie van oogziekte