Diabetische gastroparese: Trage maaglediging door diabetes

Diabetes mellitus tast na verloop van tijd vele lichaamsdelen aan, zoals de nervus vagus. Deze zenuw bepaalt hoe snel de maag leegloopt. Wanneer schade ontstaat aan deze zenuw, vertraagt de spijsvertering en blijft voedsel langer in het lichaam dan zou moeten. In medische termen staat deze aandoening bekend als gastroparese. Misselijkheid en braken zijn enkele tekenen van diabetische gastroparese. De behandeling bestaat uit medicatie, een elektrische maagstimulatie, een voedingssonde en voedingsaanpassingen. De vooruitzichten zijn doorgaans beter wanneer de patiënt de bloedsuikerspiegel zo goed mogelijk stabiel houdt. Complicaties komen veel voor bij de trage maaglediging, zoals nier- en oogproblemen.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Bloedsuiker vaker controleren
• Medicatie
• Elektrische maagstimulatie
• Voedingssonde
• Voedingsaanpassingen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Diabetische gastroparese is een complicatie die vooral voorkomt bij patiënten met een langdurige geschiedenis van diabetes mellitus. Het komt vaker voor bij mensen met diabetes mellitus type 1, maar kan ook optreden bij type 2 diabetes. De prevalentie van gastroparese onder diabetespatiënten varieert, maar wordt vaak onderschat vanwege de overlap met andere complicaties van diabetes.

Oorzaken

Tijdens de normale spijsvertering gebeurt een samentrekking van de maag zodat voedsel kan worden afgebroken en naar de dunne darm kan gaan. Bij patiënten met gastroparese is de samentrekking van de maag verstoord, waardoor ook de spijsvertering wordt onderbroken. Gastroparese is soms ook het resultaat van suikerziekte omdat suikerziekte de zenuwen zoals de nervus vagus kan aantasten. Dit is een belangrijke zenuw want wanneer deze beschadigd is, werken de spieren in de maag en andere delen van het spijsverteringskanaal niet meer goed. Het voedsel kan dan niet meer zo snel door het spijsverteringsstelsel bewegen.

Risicofactoren

Hoewel diabetische gastroparese vaker tot stand komt bij patiënten met diabetes mellitus type 1, ervaren patiënten met diabetes mellitus type 2 soms ook deze complicatie. De meeste patiënten met gastroparese hebben diabetes mellitus gedurende ten minste tien jaar en hebben ook andere diabetescomplicaties. Verder zijn diabetici met een bijkomende auto-immuunziekte vaker aangetast door gastroparese. Een geschiedenis van bepaalde maag-, slokdarm- of dunnedarmoperaties en radiotherapie aan de borst of buik vormen eveneens een risicofactor voor diabetische gastroparese. Vrouwen zijn tot slot vaker dan mannen getroffen door deze diabetescomplicatie.

Symptomen

Volgende mogelijke tekenen komen tot stand bij diabetische gastroparese:

• braken, vooral van onverteerd voedsel (in ernstige gevallen gebeurt dit dagelijks)
• brandend maagzuur of gastro-oesofageale reflux (terugstroom van maaginhoud in de slokdarm)
• een onstabiele bloedsuikerspiegel
• een opgeblazen gevoel
• een verlies van eetlust
• een vol gevoel na slechts een kleine maaltijd
• maagkrampen
• misselijkheid
• onbedoeld gewichtsverlies

Alarmsymptomen

Bij diabetische gastroparese kunnen alarmsymptomen optreden die onmiddellijk medische aandacht vereisen. Deze kunnen onder andere zijn:

Aanhoudend braken, vooral wanneer dit leidt tot uitdroging of onvermogen om voedsel en vloeistoffen binnen te houden.

Onverklaarbaar gewichtsverlies dat verder gaat dan de gebruikelijke schommelingen bij diabetes.

Ernstige buikpijn die niet lijkt te verbeteren met gebruikelijke behandelingen.

Symptomen van uitdroging zoals een droge mond, dorst, vermoeidheid of duizeligheid.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over zijn symptomen. Hij voert een lichamelijk onderzoek uit en controleert de bloedsuiker. Ook andere testen zijn mogelijk nodig.

Bariummaaltijd

De patiënt eet een maaltijd met barium in en de arts gebruikt een röntgenfoto om te kijken hoe lang de patiënt er over doet om het voedsel te verteren. De arts weet dankzij dit onderzoek hoe snel de maag leegloopt.

Bariumsliktest

De patiënt bij een bariumsliktest drinkt een vloeistof (barium) die de slokdarm, maag en dunne darm bedekt en op röntgenstralen verschijnt.

Bloedonderzoek

Een bloedonderzoek onthult eventuele voedingstekorten en elektrolytenstoornis die vaak optreden bij diabetische gastroparese.

Draadloze motiliteitscapsule

De patiënt slikt dit kleine apparaatje tijdens een maaltijd in. Dit meet de druk, temperatuur en pH (zuurtegraad) van verschillende delen van de darmen.

Echografie

De arts gebruikt bij een echografie geluidsgolven om de binnenkant van het lichaam te kunnen zien.

Electrogastrografie

Tijdens een electrogastrografie draagt de patiënt elektroden op de huid om de elektrische activiteit in de maag te meten.

Gastroscopie

De arts plaatst bij een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) een dunne buis (een endoscoop) door de keel om de binnenkant van de maag te bekijken.

Maag- of dunne darmbiopsie

De arts moet mogelijk een klein stukje weefsel verwijderen (biopsie) om de diagnose te bevestigen.

Maagmanometrie

De arts plaatst een dunne buis door de mond die naar de maag gaat. Dit buisje meet hoe snel het voedsel verteert.

Radio-isotopen maagledigingsscan

De patiënt eet voedsel dat een radioactieve stof bevat. Daarna gaat hij onder een scanner liggen die de straling detecteert. Als uit de scan blijkt dat meer dan de helft van de maaltijd na 1,5 uur nog in de maag zit, wijst dit op gastroparese.

Behandeling

Hoewel er anno september 2024 geen remedie is voor diabetische gastroparese, is het mogelijk om de symptomen onder controle te houden.

Bloedsuiker vaker controleren

Het is belangrijk om de bloedsuikerspiegel op peil te houden. De patiënt moet de bloedsuiker vaker controleren dan patiënten zonder gastroparese.

Medicatie

De arts geeft de patiënt informatie mee wanneer en hoe vaak de patiënt insuline moet gebruiken. Mogelijk moet de patiënt ook stoppen met het gebruik van bepaalde medicijnen of deze moet veranderen omdat ze mogelijk de gastroparese verergeren. Deze omvatten voornamelijk antidepressiva, medicijnen voor de behandeling van een hoge bloeddruk en bepaalde diabetesbehandelingen. Voor sommige patiënten met gastroparese zet de arts medicatie in.

Elektrische maagstimulatie

Met een elektrische maagstimulatie stuurt een chirurgisch geïmplanteerd apparaat korte, energiezuinige impulsen naar de maag om de symptomen van misselijkheid en braken te verlichten.

Voedingssonde

In extreme gevallen heeft de patiënt een voedingssonde nodig. Een chirurg plaatst een speciale buis door de buikwand rechtstreeks in de dunne darm. De patiënt eet speciaal gemaakte vloeibare maaltijden door de buis in plaats van voedsel dat door de maag gaat.

Voedingsaanpassingen

Wanneer de patiënt lijdt aan suikerziekte, eet de patiënt best zes kleine maaltijden per dag die rijk zijn aan koolhydraten en vetarm. De patiënt moet veel water drinken en maaltijden vermijden die veel vezels bevatten, vetten of suiker.

Prognose

Wanneer de patiënt zijn of haar bloedsuikerspiegel goed onder controle houdt, kan de aandoening vaak onder controle worden gehouden met behandeling. Complicaties van de maaglediging zoals nier- en oogproblemen komen veel voor. Wanneer gastroparese niet goed wordt behandeld, kan de patiënt een verminderde kwaliteit van leven ervaren en wordt het risico op andere gezondheidsproblemen groter.

Complicaties

Gastroparese kan andere gezondheidsproblemen met zich meebrengen. De meest voorkomende complicaties zijn:

• voedingsdeficiënties
• verhoogd risico op hypoglykemie
• gewichtstoename
• uitscheiding van voedsel uit de maag in de luchtwegen (kan leiden tot longontsteking)

Preventie

De beste manier om diabetische gastroparese te voorkomen is het goed beheren van diabetes. Dit houdt in dat de patiënt de bloedsuikerspiegel goed controleert, een gezond dieet volgt en regelmatig lichamelijke activiteit in de dagelijkse routine opneemt. Ook het regelmatig volgen van medische controles en het bespreken van symptomen met de arts kan helpen om complicaties vroegtijdig te signaleren en te behandelen.

Lees verder

• Gastroparese: Vertraagde maaglediging, vaak bij diabetes