Endometriose: Pijn rond menstruatie bij vrouw

Endometriose ontstaat wanneer cellen van het baarmoederslijmvlies (endometrium) zich buiten de baarmoeder in andere delen van het lichaam nestelen. Deze aandoening heeft een onbekende oorzaak en veroorzaakt vaak geen symptomen. Wanneer symptomen zich wel voordoen, zijn de meest voorkomende klachten pijn, bloedingsproblemen en moeite om zwanger te worden. De diagnose wordt meestal gesteld met behulp van een laparoscopie, een inwendig kijkonderzoek van de buikholte. De behandeling van endometriose omvat zowel medicatie als chirurgie, gericht op pijnverlichting en behandeling van onvruchtbaarheid, indien een zwangerschap gewenst is.

• Terminologie
• Epidemiologie
• Oorzaken: Cellen van baarmoederslijmvlies in andere lichaamsdelen
• Risicofactoren voor endometriose
• Symptomen: Pijn rondom de menstruatie bij vrouwen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Medicatie en chirurgie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Terminologie

Endometriose dient niet verward te worden met endometritis. Bij endometritis is er sprake van een ontsteking van het baarmoederslijmvlies, wat leidt tot pijn in de onderbuik en koorts.

Epidemiologie

Endometriose is een veelvoorkomende aandoening die wereldwijd miljoenen vrouwen treft. De prevalentie wordt geschat op 6-10% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Vaak begint de aandoening bij het begin van de menstruatie, maar de diagnose wordt vaak pas tussen de leeftijd van 25 en 35 jaar gesteld. Het lijkt ook een erfelijke component te hebben, aangezien het vaker voorkomt bij vrouwen met een familiegeschiedenis van endometriose.

Oorzaken: Cellen van baarmoederslijmvlies in andere lichaamsdelen

Endometriose ontstaat wanneer cellen die normaal gesproken het baarmoederslijmvlies bedekken, zich buiten de baarmoeder in andere delen van het lichaam nestelen. Normaal gesproken produceren de eierstokken maandelijks hormonen die ervoor zorgen dat de baarmoederwandcellen zwellen en verdikken. Tijdens de menstruatie worden deze cellen samen met bloed en weefsel via de vagina afgevoerd.

Bij endometriose groeit dit baarmoederslijmvliesachtige weefsel buiten de baarmoeder, zoals in de bekleding van het bekkengebied, de blaas, de darmen, de eierstokken of het rectum. Dit weefsel blijft in het lichaam en reageert op de hormonale veranderingen van de menstruatiecyclus, waardoor het groeit en bloedt. Dit kan leiden tot ontsteking, pijn en andere symptomen doordat bloed en weefsel zich rond het gezwel ophopen.

De exacte oorzaak van endometriose is onbekend. Een theorie is dat tijdens de menstruatie cellen via de eileiders terug het bekken in worden gespoeld en zich daar hechten. Deze achterwaartse stroming van cellen gebeurt bij veel vrouwen, wat suggereert dat andere factoren, zoals het immuunsysteem, een rol kunnen spelen.

Risicofactoren voor endometriose

Endometriose komt vaker voor bij vrouwen met de volgende risicofactoren:

• Alcoholmisbruik
• Baarmoederafwijkingen
• Menopauze op latere leeftijd
• Een gesloten maagdenvlies dat de doorstroming van menstruatiebloed blokkeert
• Een lagere body mass index
• Een moeder of zus met endometriose
• Frequente of langdurige menstruaties
• Nooit kinderen gehad (nullipara)
• Vroeg beginnen met menstrueren
• Voeding rijk aan rood vlees, transvetten of geraffineerde suikers

Symptomen: Pijn rondom de menstruatie bij vrouwen

De symptomen van endometriose variëren sterk van vrouw tot vrouw. Sommige vrouwen hebben veel endometrioseweefsel maar ervaren weinig symptomen, terwijl anderen met relatief weinig weefsel ernstige klachten kunnen hebben. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Pijnlijke menstruatie: Pijn en krampen voor en tijdens de menstruatie.
• Chronische buikpijn: Pijn in de onderbuik, ook buiten de menstruatieperiode.
• Darmkrampen: Krampen die ongeveer twee weken voor de menstruatie beginnen en aanhouden tijdens de menstruatie.
• Pijn tijdens geslachtsgemeenschap: Pijn tijdens of na de seks.
• Vaginaal bloedverlies na het Vrijen: Onregelmatig bloedverlies na geslachtsgemeenschap.
• Pijn bij ontlasting of urineren: Pijn bij de ontlasting of tijdens het urineren.
• Bekkenpijn en lage rugpijn: Pijn in het bekken en de lage rug.
• Andere symptomen: Aanhoudende vermoeidheid, uitputting, bloedingen uit het rectum, bloed in de ontlasting, en in zeldzame gevallen bloed ophoesten als endometrioseweefsel in de longen terechtkomt.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose endometriose wordt vaak gesteld door een combinatie van medische geschiedenis, symptomen en gynaecologisch onderzoek. Belangrijke diagnostische technieken zijn onder andere:

• Gynaecologisch onderzoek: Een fysiek onderzoek van het bekkengebied door een arts.
• Transvaginale echografie: Een echografie door de vagina met behulp van geluidsgolven om beelden van de interne structuren te verkrijgen.
• Laparoscopie: Een inwendig kijkonderzoek van het bekken via een klein incisies, waarbij een camera wordt ingebracht om direct te kijken naar endometrioseweefsel.

Differentiële diagnose

Om endometriose te onderscheiden van andere aandoeningen met vergelijkbare symptomen, kan de arts de volgende aandoeningen uitsluiten:

• Appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm)
• Chlamydia Urogenitale Infecties
• Cysten
• Diverticulitis
• Blaasontsteking
• Buitenbaarmoederlijke Zwangerschap
• Gonorroe
• Ovariumtorsie (kanteling van de eierstok)
• Salpingitis (ontsteking van de eileiders)

Behandeling: Medicatie en chirurgie

Zelfzorg

Vrouwen met endometriose kunnen hun symptomen verlichten door bepaalde voedingsmiddelen te vermijden. Het is raadzaam om vet voedsel zoals rood vlees, vette vis en bepaalde zuivelproducten te vermijden. Ook cafeïne en alcohol kunnen de symptomen verergeren. Een gezonde en evenwichtige voeding met magere biologische voedingsmiddelen zoals fruit, groenten en wit vlees is aanbevolen. Peulvruchten en noten zijn goede eiwitbronnen, terwijl voedingsmiddelen rijk aan vitaminen, mineralen en vezels zoals bladgroenten, kruisbloemige groenten, vers fruit, granen en zaden het immuunsysteem ondersteunen en helpen bij het elimineren van schadelijke stoffen zoals PCB's.

Medicatie

De behandeling van endometriose hangt af van de ernst van de symptomen, de leeftijd van de patiënte, en eventuele kinderwens. Behandelingen kunnen omvatten:

• Pijnstillers: Vrij verkrijgbare of op doktersvoorschrift verkrijgbare pijnstillers om pijn te verlichten.
• Hormoontherapie: Deze kan bestaan uit de anticonceptiepil, gonadotropine-agonisten of progesteronpillen en -injecties. Hormoontherapie kan symptomen verlichten, maar voorkomt zwangerschap.
• Lichaamsbeweging en ontspanningstechnieken: Deze kunnen bijdragen aan het verminderen van symptomen.

Chirurgie

Bij ernstige symptomen of als andere behandelingen niet effectief zijn, kan een operatie noodzakelijk zijn. Chirurgische opties omvatten:

• Laparotomie: Een operatie waarbij de buik wordt geopend om littekenweefsel en gezwellen te verwijderen.
• Laparoscopie: Een inwendig kijkonderzoek van het buikgebied om endometrioseweefsel te verwijderen.
• Hysterectomie: Verwijdering van de baarmoeder kan overwogen worden, vooral bij vrouwen die geen kinderen willen.

Vrouwen ondergaan meestal elke zes tot twaalf maanden een gynaecologisch onderzoek om de voortgang en ernst van de symptomen te monitoren.

Prognose

Endometriose kan moeilijk volledig genezen worden met de huidige behandelingen. Hormoontherapie en laparoscopie kunnen de symptomen echter vaak langdurig verlichten. De meest effectieve behandelingsoptie voor volledige verlichting is een hysterectomie, waarbij ook de eierstokken en eileiders worden verwijderd, wat de beste kans biedt op langdurige verlichting van de symptomen.

Complicaties

Endometriose kan verschillende complicaties veroorzaken, waaronder:

• Vruchtbaarheidsproblemen: Het kan de vruchtbaarheid beïnvloeden en het moeilijker maken om zwanger te worden.
• Chronische Pijn: Pijn in het bekken die het dagelijks leven kan verstoren.
• Eierstokkanker: Er is een verhoogd risico op eierstokkanker bij endometrioseweefsel na de menopauze.
• Grote Cysten: Abnormaal gevormde holten in het bekken die kunnen scheuren.
• Obstructie: Obstructie van de darmen of urinewegen is zeldzaam maar kan optreden.

Preventie

Het gebruik van de anticonceptiepil kan helpen om de ontwikkeling en voortgang van endometriose te vertragen of te voorkomen. Het is echter niet gegarandeerd dat het de aandoening volledig zal voorkomen.

Lees verder

• Darmendometriose: Baarmoederweefsel groeit op darm
• Menstruele pijn: Krampen en andere symptomen bij menstruatie
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen