Endometriose: Pijn rond menstruatie bij vrouw

Endometriose ontstaat wanneer cellen van het baarmoederslijmvlies (endometrium) zich buiten de baarmoeder in andere delen van het lichaam nestelen. Deze aandoening heeft een onbekende oorzaak en veroorzaakt vaak geen symptomen. Wanneer symptomen zich wel voordoen, zijn de meest voorkomende klachten pijn, bloedingsproblemen en moeite om zwanger te worden. De diagnose wordt meestal gesteld met behulp van een laparoscopie, een inwendig kijkonderzoek van de buikholte. De behandeling van endometriose omvat zowel medicatie als chirurgie, gericht op pijnverlichting en behandeling van onvruchtbaarheid, indien een zwangerschap gewenst is.

• Terminologie
• Epidemiologie
• Prevalentie
• Diagnose en onderdiagnose
• Geografische variaties
• Mechanisme
• Retrograde menstruatie
• Genetische factoren
• Immuunrespons en ontsteking
• Oorzaken: Cellen van baarmoederslijmvlies in andere lichaamsdelen
• Risicofactoren voor endometriose
• Risicogroepen
• Tieners en jonge vrouwen
• Vrouwen met een familiegeschiedenis
• Vrouwen met chronische pijn of onvruchtbaarheid
• Symptomen: Pijn rondom de menstruatie bij vrouwen
• Alarmsymptomen
• Ernstige menstruatiepijn
• Chronische bekkenpijn
• Pijn bij seks en bij het urineren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Medicatie en chirurgie
• Prognose
• Langdurige symptomen en onvruchtbaarheid
• Behandelingsmogelijkheden
• Complicaties
• Preventie
• Vroegtijdige diagnose en behandeling
• Hormonale therapieën
• Gezonde levensstijl
• Praktische tips voor het omgaan met endometriose
• Raadpleeg een gynaecoloog voor behandeling
• Gebruik pijnstillers om de symptomen te verlichten
• Pas je voedingspatroon aan voor minder ontsteking
• Overweeg alternatieve therapieën zoals acupunctuur
• Zorg voor voldoende rust en slaap
• Deel je ervaringen met anderen die endometriose hebben
• Overweeg een operatie als andere behandelingen niet helpen
• Misvattingen rond endometriose
• Erge menstruatiepijn is normaal en geen reden tot zorg
• Endometriose betekent altijd onvruchtbaarheid
• Endometriose komt alleen voor bij oudere vrouwen
• Zwangerschap geneest endometriose
• Endometriose is altijd zichtbaar op een echo
• Hormonale behandelingen zijn de enige optie

Terminologie

Endometriose dient niet verward te worden met endometritis. Bij endometritis is er sprake van een ontsteking van het baarmoederslijmvlies, wat leidt tot pijn in de onderbuik en koorts.

Epidemiologie

Endometriose is een veelvoorkomende maar vaak onbegrepen aandoening die zich voordoet wanneer weefsel dat lijkt op het baarmoederslijmvlies (endometrium) buiten de baarmoeder groeit. De aandoening heeft invloed op vrouwen in hun reproductieve jaren, meestal tussen de leeftijd van 25 en 40 jaar, en wordt vaak geassocieerd met onvruchtbaarheid en chronische pijn.

Prevalentie

Endometriose komt voor bij ongeveer 10-15% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd wereldwijd. De prevalentie kan echter variëren afhankelijk van de bevolkingsgroep en de diagnostische methoden die worden gebruikt. Het wordt geschat dat 20-40% van de vrouwen die lijden aan onvruchtbaarheid ook endometriose hebben.

Diagnose en onderdiagnose

Ondanks de hoge prevalentie wordt endometriose vaak niet meteen gediagnosticeerd. Het kan jarenlang onopgemerkt blijven, aangezien de symptomen, zoals pijnlijke menstruaties en chronische buikpijn, soms als normaal worden beschouwd. Het kan gemiddeld 6-10 jaar duren voordat de juiste diagnose wordt gesteld.

Geografische variaties

Endometriose komt wereldwijd voor, maar het wordt vaker gediagnosticeerd in westerse landen, mogelijk vanwege de bredere toegang tot medische zorg en diagnostische technieken zoals laparoscopie. In minder ontwikkelde landen is het mogelijk dat de aandoening ondergediagnosticeerd blijft door gebrek aan toegang tot zorg of bewustwording.

Mechanisme

Het mechanisme van endometriose is nog niet volledig begrepen, maar het wordt geassocieerd met verschillende factoren die bijdragen aan de groei van endometriaal weefsel buiten de baarmoeder. Genetische factoren, immuunresponsen en hormonale invloeden spelen allemaal een rol in het ontstaan van de aandoening.

Retrograde menstruatie

Een van de meest aanvaarde theorieën over het ontstaan van endometriose is retrograde menstruatie, waarbij menstruatiebloed met endometriaal weefsel via de eileiders in de buikholte terugstroomt in plaats van het lichaam te verlaten. Dit weefsel kan zich hechten aan organen zoals de eierstokken, de eileiders of de blaas, waar het verder groeit en ontsteekt.

Genetische factoren

Genetica speelt een cruciale rol in het ontstaan van endometriose. Vrouwen met een familielid die ook endometriose heeft, hebben een verhoogd risico om de aandoening te ontwikkelen. Genetische predisposities kunnen de immuunrespons en de hormonale regulatie beïnvloeden, waardoor de groei van endometriaal weefsel buiten de baarmoeder wordt bevorderd.

Immuunrespons en ontsteking

Bij vrouwen met endometriose is er vaak een verstoorde immuunrespons, waardoor het lichaam niet in staat is om het abnormale weefsel effectief te verwijderen. Dit kan leiden tot chronische ontsteking en littekenweefsel, wat de symptomen van de aandoening verergert.

Oorzaken: Cellen van baarmoederslijmvlies in andere lichaamsdelen

Endometriose ontstaat wanneer cellen die normaal gesproken het baarmoederslijmvlies bedekken, zich buiten de baarmoeder in andere delen van het lichaam nestelen. Normaal gesproken produceren de eierstokken maandelijks hormonen die ervoor zorgen dat de baarmoederwandcellen zwellen en verdikken. Tijdens de menstruatie worden deze cellen samen met bloed en weefsel via de vagina afgevoerd.

Bij endometriose groeit dit baarmoederslijmvliesachtige weefsel buiten de baarmoeder, zoals in de bekleding van het bekkengebied, de blaas, de darmen, de eierstokken of het rectum. Dit weefsel blijft in het lichaam en reageert op de hormonale veranderingen van de menstruatiecyclus, waardoor het groeit en bloedt. Dit kan leiden tot ontsteking, pijn en andere symptomen doordat bloed en weefsel zich rond het gezwel ophopen.

De exacte oorzaak van endometriose is onbekend. Een theorie is dat tijdens de menstruatie cellen via de eileiders terug het bekken in worden gespoeld en zich daar hechten. Deze achterwaartse stroming van cellen gebeurt bij veel vrouwen, wat suggereert dat andere factoren, zoals het immuunsysteem, een rol kunnen spelen.

Risicofactoren voor endometriose

Endometriose komt vaker voor bij vrouwen met de volgende risicofactoren:

• Alcoholmisbruik
• Baarmoederafwijkingen
• Menopauze op latere leeftijd
• Een gesloten maagdenvlies dat de doorstroming van menstruatiebloed blokkeert
• Een lagere body mass index
• Een moeder of zus met endometriose
• Frequente of langdurige menstruaties
• Nooit kinderen gehad (nullipara)
• Vroeg beginnen met menstrueren
• Voeding rijk aan rood vlees, transvetten of geraffineerde suikers

Risicogroepen

Hoewel endometriose vrouwen van alle leeftijden kan treffen, zijn er specifieke groepen die een hoger risico lopen op het ontwikkelen van de aandoening.

Tieners en jonge vrouwen

Endometriose wordt vaak gediagnosticeerd bij vrouwen van 25 tot 40 jaar, maar het kan ook al op jonge leeftijd beginnen. Tieners die hevige menstruatiepijn ervaren, kunnen mogelijk endometriose hebben, hoewel het vaak moeilijk te diagnosticeren is op deze leeftijd.

Vrouwen met een familiegeschiedenis

Vrouwen die een moeder of zus hebben met endometriose lopen een verhoogd risico om de aandoening zelf te ontwikkelen. De genetische aanleg voor endometriose kan de kans op het ontwikkelen van de aandoening aanzienlijk verhogen.

Vrouwen met chronische pijn of onvruchtbaarheid

Vrouwen die chronische bekkenpijn of problemen met onvruchtbaarheid ervaren, moeten mogelijk worden gecontroleerd op endometriose. Aangezien deze aandoening vaak gepaard gaat met onvruchtbaarheid, wordt het vaak ontdekt bij vrouwen die medische hulp zoeken vanwege deze problemen.

Symptomen: Pijn rondom de menstruatie bij vrouwen

De symptomen van endometriose variëren sterk van vrouw tot vrouw. Sommige vrouwen hebben veel endometrioseweefsel maar ervaren weinig symptomen, terwijl anderen met relatief weinig weefsel ernstige klachten kunnen hebben. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Pijnlijke menstruatie: Pijn en krampen voor en tijdens de menstruatie.
• Chronische buikpijn: Pijn in de onderbuik, ook buiten de menstruatieperiode.
• Darmkrampen: Krampen die ongeveer twee weken voor de menstruatie beginnen en aanhouden tijdens de menstruatie.
• Pijn tijdens geslachtsgemeenschap: Pijn tijdens of na de seks.
• Vaginaal bloedverlies na het Vrijen: Onregelmatig bloedverlies na geslachtsgemeenschap.
• Pijn bij ontlasting of urineren: Pijn bij de ontlasting of tijdens het urineren.
• Bekkenpijn en lage rugpijn: Pijn in het bekken en de lage rug.
• Andere symptomen: Aanhoudende vermoeidheid, uitputting, bloedingen uit het rectum, bloed in de ontlasting, en in zeldzame gevallen bloed ophoesten als endometrioseweefsel in de longen terechtkomt.

Alarmsymptomen

De symptomen van endometriose kunnen variëren van mild tot ernstig, en ze kunnen het dagelijks leven van een vrouw aanzienlijk verstoren. Het is belangrijk om alarmbellen te herkennen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van deze aandoening.

Ernstige menstruatiepijn

Een van de meest voorkomende symptomen van endometriose is hevige menstruatiepijn die niet reageert op standaard pijnstillers. De pijn is vaak erger dan wat typisch wordt ervaren bij reguliere menstruaties en kan invloed hebben op het functioneren van de patiënt.

Chronische bekkenpijn

Veel vrouwen met endometriose ervaren chronische bekkenpijn die niet direct gerelateerd is aan de menstruatiecyclus. De pijn kan constant aanwezig zijn of in periodes komen, en kan ernstig genoeg zijn om dagelijkse activiteiten te belemmeren.

Pijn bij seks en bij het urineren

Vrouwen met endometriose kunnen ook pijn ervaren tijdens of na de geslachtsgemeenschap, vooral als de endometriale weefsels zich in de buurt van de vagina, de baarmoeder of de eileiders bevinden. Ook pijn bij het urineren of ontlasten kan optreden als endometriale laesies de blaas of darmen aantasten.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De diagnose endometriose wordt vaak gesteld door een combinatie van medische geschiedenis, symptomen en gynaecologisch onderzoek. Belangrijke diagnostische technieken zijn onder andere:

• Gynaecologisch onderzoek: Een fysiek onderzoek van het bekkengebied door een arts.
• Transvaginale echografie: Een echografie door de vagina met behulp van geluidsgolven om beelden van de interne structuren te verkrijgen.
• Laparoscopie: Een inwendig kijkonderzoek van het bekken via een klein incisies, waarbij een camera wordt ingebracht om direct te kijken naar endometrioseweefsel.

Differentiële diagnose
Om endometriose te onderscheiden van andere aandoeningen met vergelijkbare symptomen, kan de arts de volgende aandoeningen uitsluiten:

• Appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm)
• Chlamydia Urogenitale Infecties
• Cysten
• Diverticulitis
• Blaasontsteking
• Buitenbaarmoederlijke Zwangerschap
• Gonorroe
• Ovariumtorsie (kanteling van de eierstok)
• Salpingitis (ontsteking van de eileiders)

Behandeling: Medicatie en chirurgie

Zelfzorg
Vrouwen met endometriose kunnen hun symptomen verlichten door bepaalde voedingsmiddelen te vermijden. Het is raadzaam om vet voedsel zoals rood vlees, vette vis en bepaalde zuivelproducten te vermijden. Ook cafeïne en alcohol kunnen de symptomen verergeren. Een gezonde en evenwichtige voeding met magere biologische voedingsmiddelen zoals fruit, groenten en wit vlees is aanbevolen. Peulvruchten en noten zijn goede eiwitbronnen, terwijl voedingsmiddelen rijk aan vitaminen, mineralen en vezels zoals bladgroenten, kruisbloemige groenten, vers fruit, granen en zaden het immuunsysteem ondersteunen en helpen bij het elimineren van schadelijke stoffen zoals PCB's.

Medicatie
De behandeling van endometriose hangt af van de ernst van de symptomen, de leeftijd van de patiënte, en eventuele kinderwens. Behandelingen kunnen omvatten:

• Pijnstillers: Vrij verkrijgbare of op doktersvoorschrift verkrijgbare pijnstillers om pijn te verlichten.
• Hormoontherapie: Deze kan bestaan uit de anticonceptiepil, gonadotropine-agonisten of progesteronpillen en -injecties. Hormoontherapie kan symptomen verlichten, maar voorkomt zwangerschap.
• Lichaamsbeweging en ontspanningstechnieken: Deze kunnen bijdragen aan het verminderen van symptomen.

Chirurgie
Bij ernstige symptomen of als andere behandelingen niet effectief zijn, kan een operatie noodzakelijk zijn. Chirurgische opties omvatten:

• Laparotomie: Een operatie waarbij de buik wordt geopend om littekenweefsel en gezwellen te verwijderen.
• Laparoscopie: Een inwendig kijkonderzoek van het buikgebied om endometrioseweefsel te verwijderen.
• Hysterectomie: Verwijdering van de baarmoeder kan overwogen worden, vooral bij vrouwen die geen kinderen willen.

Vrouwen ondergaan meestal elke zes tot twaalf maanden een gynaecologisch onderzoek om de voortgang en ernst van de symptomen te monitoren.

Prognose

De prognose van endometriose hangt sterk af van de ernst van de aandoening en hoe snel de diagnose wordt gesteld. Bij een vroegtijdige diagnose en effectieve behandeling kunnen veel vrouwen hun symptomen goed beheersen.

Langdurige symptomen en onvruchtbaarheid

Endometriose kan leiden tot chronische pijn en onvruchtbaarheid. Het heeft echter niet altijd een negatieve invloed op de levensverwachting. Vrouwen die hun symptomen effectief behandelen, kunnen een normaal leven leiden, hoewel sommige vrouwen na verloop van tijd blijvende vruchtbaarheidsproblemen ervaren.

Behandelingsmogelijkheden

De behandeling van endometriose kan medicamenteus of chirurgisch zijn, afhankelijk van de ernst van de symptomen en de wens om kinderen te krijgen. Medicijnen zoals pijnstillers, hormoontherapie of chirurgische verwijdering van endometriale weefsels kunnen helpen de symptomen te beheersen.

Complicaties

Endometriose kan verschillende complicaties veroorzaken, waaronder:

• Vruchtbaarheidsproblemen: Het kan de vruchtbaarheid beïnvloeden en het moeilijker maken om zwanger te worden.
• Chronische Pijn: Pijn in het bekken die het dagelijks leven kan verstoren.
• Eierstokkanker: Er is een verhoogd risico op eierstokkanker bij endometrioseweefsel na de menopauze.
• Grote Cysten: Abnormaal gevormde holten in het bekken die kunnen scheuren.
• Obstructie: Obstructie van de darmen of urinewegen is zeldzaam maar kan optreden.

Preventie

Er is geen bewezen manier om endometriose volledig te voorkomen. Er zijn echter verschillende strategieën die vrouwen kunnen helpen het risico te verminderen of de symptomen te beheersen.

Vroegtijdige diagnose en behandeling

Vroege detectie van endometriose kan helpen bij het minimaliseren van de symptomen en het voorkomen van onvruchtbaarheid. Vrouwen die hevige menstruatiepijn of chronische bekkenpijn ervaren, moeten medische hulp zoeken om een tijdige diagnose te stellen.

Hormonale therapieën

Hormonale behandelingen, zoals de anticonceptiepil of hormoonspuiten, kunnen helpen de symptomen van endometriose te verminderen door de menstruatiecyclus te reguleren en de productie van oestrogeen te verlagen, wat de groei van endometriaal weefsel buiten de baarmoeder kan remmen.

Gezonde levensstijl

Het handhaven van een gezonde levensstijl met een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kan het immuunsysteem versterken en de ontstekingsreacties in het lichaam verminderen, wat mogelijk kan helpen bij het beheersen van de symptomen van endometriose.

Praktische tips voor het omgaan met endometriose

Endometriose is een aandoening waarbij weefsel, dat lijkt op de binnenkant van de baarmoeder, zich buiten de baarmoeder bevindt. Dit kan leiden tot hevige pijn, vooral tijdens de menstruatie, en kan het dagelijkse leven ernstig beïnvloeden. Hier zijn enkele praktische tips om de symptomen van endometriose te verlichten en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Raadpleeg een gynaecoloog voor behandeling

Endometriose kan moeilijk te behandelen zijn en vereist vaak professionele zorg. Het is belangrijk om een gynaecoloog te raadplegen die ervaring heeft met endometriose. Afhankelijk van de ernst van de aandoening kan de arts medicatie voorschrijven om de hormoonproductie te reguleren, pijn te verlichten en de groei van endometriumweefsel te verminderen. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om het abnormale weefsel te verwijderen.

Gebruik pijnstillers om de symptomen te verlichten

Pijn is een veelvoorkomend symptoom bij endometriose. Het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen, zoals ibuprofen, kan helpen de pijn te verminderen. In sommige gevallen kan je arts sterkere pijnstillers voorschrijven. Het is belangrijk om pijnmedicatie alleen in overleg met een arts te gebruiken om overdosering of bijwerkingen te voorkomen.

Pas je voedingspatroon aan voor minder ontsteking

Hoewel er geen specifieke voeding is die endometriose geneest, kan het volgen van een evenwichtig voedingspatroon helpen om ontstekingen te verminderen. Het eten van meer plantaardige voedingsmiddelen, zoals groenten, fruit, en volle granen, kan de algehele gezondheid ondersteunen en ontstekingen verminderen. Vermijd bewerkte voedingsmiddelen en transvetten, die de ontsteking kunnen verergeren.

Overweeg alternatieve therapieën zoals acupunctuur

Sommige vrouwen met endometriose vinden verlichting van symptomen door alternatieve therapieën zoals acupunctuur. Acupunctuur kan helpen om pijn te verlichten en het hormonale evenwicht te ondersteunen. Overleg altijd met je arts voordat je alternatieve behandelingen probeert, om ervoor te zorgen dat ze veilig zijn in combinatie met andere behandelingen.

Zorg voor voldoende rust en slaap

Een van de beste manieren om je lichaam te ondersteunen bij het omgaan met de symptomen van endometriose is door voldoende rust te nemen. Slaap is essentieel voor herstel en het verminderen van stress, wat de symptomen van endometriose kan verergeren. Zorg ervoor dat je een rustige en comfortabele slaapomgeving hebt en probeer elke nacht voldoende uren slaap te krijgen.

Deel je ervaringen met anderen die endometriose hebben

Het kan nuttig zijn om met anderen te praten die dezelfde aandoening hebben. Er zijn verschillende online gemeenschappen en ondersteuningsgroepen voor mensen met endometriose, waar je ervaringen kunt delen en advies kunt krijgen van anderen die begrijpen wat je doormaakt. Het gevoel van verbondenheid kan emotionele steun bieden en het kan je helpen om de aandoening beter te begrijpen en ermee om te gaan.

Overweeg een operatie als andere behandelingen niet helpen

In gevallen van ernstige endometriose, waarbij andere behandelingen niet effectief zijn, kan een operatie nodig zijn. De operatie kan het abnormale endometriumweefsel verwijderen, wat de symptomen kan verlichten en de kwaliteit van leven kan verbeteren. Dit kan een laparoscopische procedure zijn, die minimaal invasief is en snel herstel mogelijk maakt. Overleg met je arts over de beste behandelingsoptie voor jouw situatie.

Misvattingen rond endometriose

Endometriose is een chronische aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit. Dit kan leiden tot pijn, vruchtbaarheidsproblemen en andere complicaties. Ondanks de impact op veel vrouwen bestaan er nog steeds misvattingen over de oorzaak, symptomen en behandeling van deze aandoening.

Erge menstruatiepijn is normaal en geen reden tot zorg

Veel vrouwen ervaren menstruatiepijn, maar hevige pijn die dagelijkse activiteiten belemmert, is niet normaal en kan wijzen op endometriose. Pijnklachten worden vaak onderschat of afgedaan als ‘bij de menstruatie horend’, waardoor de diagnose soms jaren op zich laat wachten.

Endometriose betekent altijd onvruchtbaarheid

Hoewel endometriose de vruchtbaarheid kan beïnvloeden, betekent het niet automatisch dat iemand geen kinderen kan krijgen. Veel vrouwen met endometriose worden op natuurlijke wijze zwanger of met medische hulp zoals IVF. De ernst en locatie van de endometriose spelen hierbij een belangrijke rol.

Endometriose komt alleen voor bij oudere vrouwen

Endometriose kan al op jonge leeftijd optreden, zelfs bij tieners. Omdat menstruatiepijn vaak als normaal wordt beschouwd, wordt de aandoening bij jongere vrouwen soms niet herkend, wat kan leiden tot jarenlange ongemerkte schade aan de spieren en organen in de buikholte.

Zwangerschap geneest endometriose

Hoewel zwangerschap sommige symptomen tijdelijk kan verlichten door hormonale veranderingen, is het geen genezing voor endometriose. Na de zwangerschap kunnen klachten terugkeren of zelfs verergeren, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de hormonale balans.

Endometriose is altijd zichtbaar op een echo

Niet alle vormen van endometriose zijn met standaard beeldvormende onderzoeken zichtbaar. Kleine haarden of oppervlakkige letsels worden vaak gemist op een echografie of MRI. In veel gevallen is een kijkoperatie (laparoscopie) nodig om een definitieve diagnose te stellen.

Hormonale behandelingen zijn de enige optie

Hormonale therapieën kunnen helpen om de groei van endometrioseweefsel te remmen en pijn te verminderen, maar zijn niet de enige behandelingsoptie. Afhankelijk van de ernst kan ook een operatie nodig zijn. Daarnaast kunnen aanpassingen in levensstijl, fysiotherapie en pijnmanagement bijdragen aan een betere levenskwaliteit.

Lees verder

• Darmendometriose: Baarmoederweefsel groeit op darm
• Menstruele pijn: Krampen en andere symptomen bij menstruatie
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen