Darmendometriose: Baarmoederweefsel groeit op darm

Endometriumweefsel (baarmoederweefsel) groeit normaal gesproken in de baarmoeder en is nodig om het lichaam voor te bereiden op de ovulatie (eisprong) en een mogelijke bevruchting. Bij endometriose groeit het baarmoederweefsel op andere plaatsen in het lichaam. Bij darmendometriose groeit het endometriumweefsel bijvoorbeeld op de darm. Deze aandoening veroorzaakt onder andere bekkenpijn, diarree en pijn bij het maken van de stoelgang. Medicatie en chirurgie zijn de belangrijkste behandelingen voor endometriose van de darm.

Epidemiologie
Oorzaken
Theorieën
Risicofactoren
Symptomen
Alarmsymptomen
Diagnose en onderzoeken
Behandeling
Pijnstillers
Hormoontherapie
Chirurgie
Dieet
Prognose
Complicaties
Preventie
Praktische omgangstips bij darmendometriose
Behandeling en beheer van symptomen bij darmendometriose
Levensstijl en emotionele ondersteuning
Misvattingen rond darmendometriose
Darmendometriose is hetzelfde als endometriose
Darmendometriose is alleen een probleem voor vrouwen die proberen zwanger te worden
Darmendometriose kan gemakkelijk worden gediagnosticeerd
Darmendometriose veroorzaakt altijd hevige pijn
Darmendometriose kan niet behandeld worden
Chirurgie voor darmendometriose is altijd nodig
Darmendometriose komt alleen voor bij oudere vrouwen
Darmendometriose heeft geen invloed op andere delen van het lichaam

Epidemiologie

Endometriose is een veel voorkomende aandoening die naar schatting 10% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd treft. Darmendometriose is een subtype waarbij het endometriumweefsel op de darm groeit. De prevalentie van darmendometriose wordt geschat op 5% van alle vrouwen met endometriose. De aandoening komt vaker voor bij vrouwen met een familiegeschiedenis van endometriose en kan beginnen bij de eerste menstruatie of later in de reproductieve levensfase.

Oorzaken

Het endometriumweefsel, dat normaal gesproken groeit in de baarmoeder, bestaat uit bloedcellen en bindweefsel. Het verdikt elke maand totdat het tijdens de menstruatie verdwijnt als een bevruchting niet optreedt. Wanneer het weefsel abnormaal buiten de baarmoeder groeit, zoals op de darm, verdikt het endometriumweefsel nog meer in reactie op hormonen. Omdat dit endometriumweefsel het lichaam niet kan verlaten, veroorzaakt het verschillende symptomen. De darm is na de geslachtsorganen de meest voorkomende locatie waar abnormaal endometriumweefsel kan groeien.

Theorieën

Onderzoekers weten anno september 2024 nog steeds niet waarom endometriumweefsel buiten de voortplantingsorganen groeit, zoals op de darm. Diverse theorieën zijn wel bekend. Tijdens de menstruatie stroomt het bloed terug naar de eileiders en het bekken. Sommige delen van dit weefsel hechten zich mogelijk aan de bekleding van de darm. Het is ook mogelijk dat endometriumcellen zich door baarmoederchirurgie in het verleden aan de incisie (chirurgische snede) gaan binden en uiteindelijk naar de darm reizen. Sommige onderzoekers denken dat een onbalans van oestrogeen ook bijdraagt aan endometriose. Genetische factoren spelen mogelijk eveneens een rol. Patiënten met een naast familielid, zoals een moeder of zus, met de aandoening hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van endometriose.

Risicofactoren

Naast genetische aanleg zijn er verschillende risicofactoren die het risico op darmendometriose kunnen verhogen. Deze omvatten:

Symptomen

Abnormaal endometriumweefsel groeit mogelijk op elk deel van de darm. Bij ongeveer negen op de tien patiënten met darmendometriose zijn de endeldarm of het sigmoïd colon (dikke darm) getroffen. Bij één op de tien patiënten is de appendix (wormvormig aanhangsel van de blindedarm) en het ileum (laatste segment van de dunne darm) aangetast. De symptomen van endometriose van de darm zijn variabel en zijn afhankelijk van de menstruatiecyclus van een patiënte. De symptomen verergeren bijvoorbeeld in de dagen voorafgaand aan menstruatiebloedingen. De symptomen van endometriose van de dikke darm verminderen mogelijk wanneer een patiënte de menopauze bereikt en de oestrogeenspiegels dalen.

Een patiënte met darmendometriose ervaart volgende mogelijke tekenen:

bekkenpijn tijdens de geslachtsgemeenschap
constipatie
diarree
diepe bekkenpijn
een pijnlijke stoelgang
rectale bloedingen (soms)

Alarmsymptomen

De alarmsymptomen van darmendometriose kunnen ernstig zijn en vereisen onmiddellijke medische aandacht. Deze symptomen kunnen onder andere omvatten:

ernstige buikpijn
onverklaarbare gewichtsverlies
bloeding uit de anus
hevige diarree of constipatie

Diagnose en onderzoeken

Omdat de symptomen van endometriose van de darm soms doen denken aan andere intestinale problemen, is het essentieel om aandoeningen uit te sluiten, zoals colitis (dikkedarmontsteking), rectale tumoren en het prikkelbaredarmsyndroom. Na een lichamelijk onderzoek, een gynaecologisch onderzoek, een beoordeling van de symptomen en een medische geschiedenis, bestelt de arts nog aanvullende onderzoeken zoals:

een CT-scan
een echografie
een laparoscopie, een chirurgische procedure om de darm en de buik te bekijken
een sigmoïdoscopie om de binnenkant van de darmen (laatste gedeelte van dikke darm) te bekijken

Behandeling

Anno september 2024 is er geen remedie voor endometriose, maar er zijn veel behandelingen beschikbaar. De behandeling van endometriose van de darm hangt af van de ernst van de symptomen, van de algehele gezondheid en ook of een zwangerschap gewenst is.

Medicijnen verlichten de klachten / Bron: Stevepb, Pixabay

Pijnstillers

Als de symptomen mild zijn, mag de patiënte vrij verkrijgbare of voorgeschreven pijnstillers nemen. Het medicijn stopt de abnormale weefselgroei niet, maar verlicht de pijn en het ongemak.

Hormoontherapie

Een hormonale behandeling is inzetbaar om darmendometriose te behandelen. Deze medicijnen bevatten oestrogeen en/of progesteron en voorkomen de opbouw van endometriumweefsel. Hierdoor neemt ook de weefselgroei op de darm af. Ook schrijft de arts soms gonadotropine-releasing hormoon voor, hetgeen de ovulatie en de groei van het baarmoederweefsel voorkomt. De symptomen komen mogelijk wel terug wanneer een patiënte stopt met het nemen van de hormonen.

Chirurgie

Soms is een operatie aanbevolen als de hormoontherapie de symptomen niet verlicht of als een vrouw zwanger wil worden. Voor het bepalen van het type operatie kijkt de arts of sprake is van diepe of oppervlakkige darmendometriose. In één procedure verwijdert de chirurg het endometriumweefsel op de darm maar houdt hij de darmen intact. Als de endometriumgroei diep zit, verwijdert de chirurg de letsels en sluit hij eventuele gaten in de darm. In ernstige gevallen verwijdert de chirurg een gedeelte van de darm met endometriumweefsel voordat hij de resterende delen van de darmen opnieuw aan elkaar hecht.

Dieet

Het eten van fruit en groenten of het volgen van het FODMAP-dieet verlicht mogelijk de symptomen van endometriose, al geldt dit niet voor alle patiënten.

Prognose

De vooruitzichten voor patiënten met endometriose in de darm zijn afhankelijk van de ernst van de symptomen en de effectiviteit van de behandeling. Endometriose is een chronische aandoening, maar diverse behandelingen, zoals hormoontherapie en chirurgie, verminderen de tekenen. In veel gevallen verlichten de symptomen van darmendometriose door de gedaalde oestrogeenspiegels na de menopauze.

Complicaties

Endometriose in de darm tast soms de vruchtbaarheid aan, vooral wanneer de aandoening eveneens de eierstokken en andere bekkenorganen treft. Tot de helft van de vrouwen met deze aandoening heeft problemen met zwanger worden. Chirurgie voor endometriose kan het risico op infecties of darmobstructies verhogen.

Preventie

De oorzaak van darmendometriose is nog niet volledig begrepen, en er zijn geen bewezen preventieve maatregelen. Wel kunnen vrouwen met een verhoogd risico op endometriose profiteren van regelmatige medische controles en het volgen van gezonde levensstijlgewoonten om het risico te minimaliseren. Dit kan onder andere het behouden van een gezond gewicht, een evenwichtige voeding en het vermijden van schadelijke stoffen omvatten.

Praktische omgangstips bij darmendometriose

Behandeling en beheer van symptomen bij darmendometriose

Darmendometriose is een aandoening waarbij baarmoederweefsel zich buiten de baarmoeder, vaak op de darmen, bevindt en daardoor pijnlijke symptomen kan veroorzaken, zoals buikpijn, diarree, constipatie en bloedingen. Het is essentieel om nauw samen te werken met een arts om de symptomen te beheersen en een geschikt behandelplan op te stellen. Dit kan medicatie omvatten, zoals pijnstillers, hormoontherapie of in sommige gevallen chirurgische ingrepen.

Een evenwichtig voedingspatroon kan ook helpen bij het verminderen van ontstekingen en het verlichten van sommige symptomen van darmendometriose. Het vermijden van bewerkte voedingsmiddelen, cafeïne en alcohol kan de symptomen verlichten. Het aanhouden van een goed voedingspatroon met veel vezels en antioxidanten kan bijdragen aan de algehele gezondheid en het verminderen van ontsteking in het lichaam.

Levensstijl en emotionele ondersteuning

Aangezien darmendometriose chronische pijn kan veroorzaken, is het belangrijk om de lichamelijke symptomen te beheren en tegelijkertijd aandacht te besteden aan het emotionele welzijn. Patiënten kunnen baat hebben bij het ontwikkelen van gezonde copingmechanismen, zoals ontspanningstechnieken, meditatie of yoga, die kunnen helpen bij het verlichten van stress en het verbeteren van de algehele gemoedstoestand.

Steun van familie, vrienden en therapeuten is van cruciaal belang. Het kan helpen om met anderen te praten die dezelfde aandoening ervaren, of in professionele counseling te investeren om zowel emotioneel als fysiek gezond te blijven. Aandacht voor zelfzorg is belangrijk, evenals het behouden van een open communicatie met de zorgverleners om de behandelingsopties optimaal aan te passen aan de veranderende behoeften van de patiënt.

Misvattingen rond darmendometriose

Darmendometriose is hetzelfde als endometriose

Veel mensen denken dat darmendometriose en endometriose precies hetzelfde zijn, maar dat is niet helemaal juist. Darmendometriose is een vorm van endometriose die specifiek de darmen aantast. Endometriose komt voor wanneer weefsel dat normaal gesproken de binnenkant van de baarmoeder bekleedt, buiten de baarmoeder groeit. Bij darmendometriose bevindt dit weefsel zich in of nabij de darmen, wat specifieke symptomen en complicaties kan veroorzaken. Het is dus belangrijk om te begrijpen dat hoewel de aandoeningen verwant zijn, de lokalisatie van het weefsel het verschil maakt. Darmendometriose kan daarom soms leiden tot andere symptomen dan de meer gangbare vormen van endometriose.

Darmendometriose is alleen een probleem voor vrouwen die proberen zwanger te worden

Een andere misvatting is dat darmendometriose slechts relevant is voor vrouwen die een zwangerschap overwegen. Hoewel het waar is dat darmendometriose de vruchtbaarheid kan beïnvloeden, zijn er tal van vrouwen die geen plannen hebben om zwanger te worden, maar die dagelijks last hebben van de pijn en andere symptomen die gepaard gaan met deze aandoening. Darmendometriose kan bijvoorbeeld leiden tot chronische buikpijn, spijsverteringsproblemen zoals diarree en obstipatie, en zelfs vermoeidheid. Deze symptomen hebben een grote invloed op de kwaliteit van leven, zelfs zonder de wens om zwanger te raken.

Darmendometriose kan gemakkelijk worden gediagnosticeerd

Een veelvoorkomende misvatting is dat darmendometriose eenvoudig te diagnosticeren is. In werkelijkheid kan het erg moeilijk zijn om de aandoening te identificeren, omdat de symptomen vaak lijken op andere, meer voorkomende aandoeningen zoals het prikkelbare darmsyndroom of ontstekingsziekten van de darmen. Het stellen van de juiste diagnose vereist vaak gespecialiseerde beeldvormende onderzoeken, zoals laparoscopie, waarbij artsen via een kleine snede in de buikwand direct in de buikholte kunnen kijken. Dit maakt het een uitdagende aandoening om snel te diagnosticeren, vooral omdat de symptomen vaak langzaam ontwikkelen en gemakkelijk worden verward met andere spijsverteringsproblemen.

Darmendometriose veroorzaakt altijd hevige pijn

Hoewel pijn een van de meest voorkomende symptomen van darmendometriose is, ervaren niet alle vrouwen met deze aandoening hevige pijn. Sommige vrouwen hebben nauwelijks merkbare symptomen, terwijl anderen ernstige pijnklachten kunnen hebben die hun dagelijks functioneren beïnvloeden. Het is dus belangrijk te beseffen dat de intensiteit van de pijn sterk varieert van persoon tot persoon. In sommige gevallen kan de pijn zich beperken tot tijdens de menstruatie, terwijl het in andere gevallen voortdurend aanwezig kan zijn. De aanwezigheid en ernst van de pijn zijn afhankelijk van de mate van verspreiding van het endometriumweefsel en de locatie ervan in de darmen.

Darmendometriose kan niet behandeld worden

Veel vrouwen denken dat darmendometriose niet te behandelen is en dat ze de symptomen voor altijd moeten verduren. Dit is echter een misvatting. Hoewel er geen genezing is voor darmendometriose, zijn er verschillende behandelingsopties die kunnen helpen de symptomen te verlichten. Dit kan variëren van pijnmedicatie en hormonale therapieën tot chirurgische ingrepen waarbij het aangetaste weefsel wordt verwijderd. Elke behandeling is individueel, en wat voor de ene persoon werkt, hoeft niet voor de andere te werken. Dit benadrukt het belang van een nauwkeurige diagnose en een behandelplan op maat.

Chirurgie voor darmendometriose is altijd nodig

Er bestaat de misvatting dat chirurgie altijd noodzakelijk is voor de behandeling van darmendometriose. Dit is niet altijd het geval. Chirurgische ingrepen kunnen in sommige gevallen nodig zijn, vooral als de symptomen ernstig zijn of als er complicaties optreden, zoals obstructies in de darmen. Echter, voor veel vrouwen kunnen niet-chirurgische behandelingen zoals hormonale therapieën of pijnstilling voldoende zijn om de symptomen onder controle te houden. De keuze voor chirurgie hangt af van de ernst van de aandoening, de locatie van het endometriumweefsel en de persoonlijke situatie van de patiënt.

Darmendometriose komt alleen voor bij oudere vrouwen

Er wordt vaak gedacht dat darmendometriose alleen voorkomt bij vrouwen op latere leeftijd, maar in werkelijkheid kan het op elke leeftijd optreden. De aandoening wordt meestal gediagnosticeerd bij vrouwen in de vruchtbare jaren, maar het kan ook bij jongere vrouwen of zelfs bij vrouwen die de menopauze al hebben doorgemaakt, voorkomen. De symptomen kunnen soms subtiel beginnen en zich in de loop der jaren ontwikkelen, waardoor het moeilijk kan zijn om de aandoening in een vroeg stadium te identificeren. Het is dus belangrijk voor alle vrouwen, ongeacht hun leeftijd, om bewust te zijn van de symptomen van darmendometriose en medische hulp te zoeken als ze vermoeden dat ze de aandoening hebben.

Darmendometriose heeft geen invloed op andere delen van het lichaam

Ten slotte wordt vaak gedacht dat darmendometriose alleen de darmen beïnvloedt. Dit is echter niet altijd het geval. In sommige gevallen kan het endometrioseweefsel zich ook uitbreiden naar andere organen zoals de blaas, de eileiders of zelfs de longen. Dit kan leiden tot een breder scala aan symptomen die buiten de darmen liggen, zoals pijn bij het plassen, problemen met de menstruatiecyclus of zelfs ademhalingsproblemen. Darmendometriose is dus niet altijd beperkt tot de darmen, en het is belangrijk om een holistische benadering van de aandoening te hebben.