Erysipelas: Vuurrode huiduitslag met verhoogde rand

Erysipelas is een bacteriële huidinfectie die vaak ontstaat na een wondje of huidzweer. Deze aandoening veroorzaakt een vuurrode huiduitslag, meestal op het gezicht of de benen, met een duidelijk afgebakende, verhoogde rand die gemakkelijk te onderscheiden is van de omliggende huid. Typische ontstekingsverschijnselen zoals warmte, pijn en zwelling zijn ook aanwezig bij deze infectie. Erysipelas kan effectief worden behandeld met antibiotica, professionele wondzorg en andere ondersteunende behandelingsopties. De vooruitzichten voor patiënten die tijdig behandeld worden zijn over het algemeen goed, hoewel onbehandelde gevallen kunnen leiden tot ernstige en levensbedreigende complicaties.

• Synoniemen erysipelas
• Epidemiologie huidinfectie
• Oorzaken: Bacteriële huidinfectie
• Risicofactoren wondroos
• Symptomen: Vuurrode huiduitslag met verhoogde rand
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling huidaandoening met antibiotica
• Prognose erysipelas
• Complicaties wondroos
• Preventie

Synoniemen erysipelas

Erysipelas is ook bekend onder de namen “belroos” of “wondroos”.

Epidemiologie huidinfectie

Erysipelas komt veel voor en kan mensen van alle leeftijden treffen. Het wordt echter vaker gezien bij zuigelingen, jonge kinderen en ouderen tussen de zestig en tachtig jaar. Zowel mannen als vrouwen kunnen door erysipelas worden aangetast.

Oorzaken: Bacteriële huidinfectie

Streptococcus groep A-bacteriën, vooral Streptococcus pyogenes, zijn de belangrijkste veroorzakers van erysipelas. Deze infectie beïnvloedt de bovenste huidlagen en verspreidt zich naar de oppervlakkige huidlymfevaten. Risicofactoren voor het ontwikkelen van erysipelas omvatten huidwonden (door insectenbeten, snijwonden, zweren, psoriasis, voetschimmel, eczeem, enzovoort). Problemen met de bloed- of lymfeafvoer en aanwezigheid van huidzweren (ulcera) verhogen ook het risico op erysipelas.

Risicofactoren wondroos

Andere factoren die de kans op erysipelas verhogen zijn onder meer:

• arterioveneuze insufficiëntie
• dakloosheid
• een verzwakt immuunsysteem: patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte), alcoholisme of een hiv-infectie (HIV)
• zwangerschap
• het nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in de urine)
• lymfatische obstructie (verstopping) of oedeem (zwelling)
• postradicale mastectomie (na volledige chirurgische verwijdering van de borst)
• verlamde ledematen
• obesitas

Symptomen: Vuurrode huiduitslag met verhoogde rand

De symptomen van erysipelas treden plotseling op. Meestal verschijnt de infectie op de benen (80% van de gevallen) of op het gezicht (vooral de wangen en de neusbrug). In sommige gevallen kan de huiduitslag ook op de armen of de romp verschijnen. Bij zuigelingen kan erysipelas op de buik optreden als gevolg van een infectie van de navelstreng.

Huidinfectie
Erysipelas begint als een kleine rode vlek die snel uitgroeit tot een vuurrode, verharde, gespannen en glanzende plaque. Het letsel vertoont bij de meeste patiënten een sterk verhoogde en duidelijk afgebakende rand. De plaatselijke ontstekingsverschijnselen, zoals warmte, oedeem (zwelling), pijn en gevoeligheid onder het letsel, kenmerken deze infectie, hoewel deze symptomen soms ontbreken bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Strepen op de huid en regionale lymfadenopathie zijn ook mogelijk. Het aangetaste huidgebied kan eruitzien als de schil van een sinaasappel. Bij ernstigere infecties kunnen er blaren of zweren ontstaan, vaak samen met puntvormige onderhuidse bloedingen. In sommige gevallen kan huidweefsel afsterven (necrose). Een rode neus kan eveneens voorkomen bij erysipelas.

Algemene symptomen

Erysipelas kan gepaard gaan met hoge koorts, koude rillingen[/ARTICLE], hoofd- en spierpijn, [ARTIKEL=189617]misselijkheid, en een algemeen ziek gevoel (malaise).

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van erysipelas wordt gesteld door het kenmerkende uiterlijk van de huid. Een huidbiopsie is meestal niet nodig. Soms is het echter moeilijk om erysipelas te onderscheiden van cellulitis, een andere huidinfectie die gepaard gaat met roodheid, zwelling en pijn. Het is ook belangrijk om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals:

• acrodermatitis chronica atrophicans (huidatrofie door tekenbeet)
• acute arteriële afsluiting
• acute compartimentsyndroom (spierschade en zenuwbeschadiging)
• allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• allergische reacties op insectenbeten
• angio-oedeem (onderhuidse zwelling van het gezicht)
• cryptokokkose (schimmelinfectie die de longen en huid aantast)
• cutane manifestaties van cholesterolembolie
• decompensatio cordis
• dermatitis artefacta (huidletsels door psychische problemen)
• dermatitis z.n.s.
• dermatofytide
• dermatolymfangioadenitis
• erysipelas carcinomatosum
• erysipeloïd (bacteriële huidinfectie met jeuk, pijn en warmte op de hand of vingers)
• erysipeloïd leishmaniasis (parasitaire infectieziekte)
• erythema chronicum migrans
• erythema induratum (nodulaire vasculitis)
• erythema nodosum (huidinfectie met pijnlijke knobbeltjes)
• familiaire mediterrane koorts (herhaalde episodes van ontstekingen met koorts)
• granuloma faciale (huidaandoening met letsels in het gezicht)
• herpes zoster
• hypodermitis
• hypostatisch eczeem
• Lyme-borreliose
• lymfangitis carcinomatosa
• maceratie (verweking en afbraak van de huid door wondvocht of gebruikte therapeutica)
• necrotiserende fasciitis (afsterven van weefsel door vleesetende bacteriën)
• neuropathie met vasodilatatie
• orbitale cellulitis (soort oogontsteking)
• perifocaal eczeem (dermatitis bacteriogenes)
• pyoderma gangrenosum (huidaandoening met diepe, pijnlijke zweren)
• recidiverende polychondritis (ontsteking en vernietiging van kraakbeen)
• reflexdystrofie
• roodvonk
• stafylokokkeninfectie (cellulitis)
• stasis dermatitis (huidziekte met pijn en zwelling aan de benen)
• stollingsstoornissen
• systemische lupus erythematosus (SLE)
• toxicodermie
• tromboflebitis (lokale oppervlakkige ontsteking van de aderwand met pijn)
• trombosebeen
• tuberculide lepra
• Well’s syndroom

Behandeling huidaandoening met antibiotica

Zelfzorg

Patiënten wordt aangeraden om veel te rusten en het getroffen lichaamsdeel zo veel mogelijk te elevateren. Het aanbrengen van koude kompressen vier keer per dag kan de symptomen verlichten. Het is ook belangrijk om voldoende vochtinname te handhaven om uitdroging (dehydratie) te voorkomen.

Professionele medische zorg
Antibiotica, bij voorkeur penicilline, worden vaak voorgeschreven voor de behandeling van erysipelas. De behandeling duurt gewoonlijk tien tot veertien dagen. Bij ernstige infecties kan de antibioticakuur intraveneus (via een ader) in een ziekenhuis worden toegediend. Patiënten met terugkerende episodes van erysipelas krijgen mogelijk een langdurige antibioticakuur. Daarnaast wordt symptomatische behandeling aangeboden voor pijn en koorts. Professionele wondzorg kan noodzakelijk zijn, waarbij een verpleegkundige of arts een verband met fysiologisch zout aanbrengt en regelmatig vervangt. Steunkousen kunnen voor sommige patiënten verlichting bieden en complicaties voorkomen.

Prognose erysipelas

De vooruitzichten voor de meeste patiënten met erysipelas zijn goed dankzij de behandeling. Het kan echter enkele weken duren voordat de huid volledig hersteld is. Vaak schilfert de huid af als onderdeel van het genezingsproces.

Complicaties wondroos

Soms kunnen de bacteriën die erysipelas veroorzaken zich naar de bloedbaan verspreiden, wat kan leiden tot bacteriëmie (de aanwezigheid van bacteriën in het bloed). Dit kan de infectie verder verspreiden naar de hartkleppen, gewrichten en botten. Andere mogelijke complicaties zijn onder meer een terugkeer van de infectie en septische shock (complicatie van sepsis met een lage bloeddruk).

Andere complicaties kunnen zijn:

• acute glomerulonefritis (nierontsteking door ontsteking van de vaatkluwens in de nierschors)
• amputatie
• chronisch oedeem (blijvende zwelling)
• abces (pus of etter in een nieuwe holte in de weefsels)
• embolie (het loskomen van een bloedklonter die meegevoerd wordt met de bloedsomloop)
• longontsteking (pneumonie)
• terugkeer van de infectie (bij één op de drie patiënten)
• endocarditis (ontsteking van de binnenwand van het hart)
• gangreen (afsterven van weefsel met veranderingen aan de huid)
• toxisch shock syndroom (ernstige bacteriële infectie met koorts en orgaanschade)
• lymfangitis (ontsteking van lymfevaten, meestal door bacteriën)
• littekens
• meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek)
• post-streptokokken glomerulonefritis (nieraandoening die vooral bij kinderen voorkomt)
• roodvonk (bacteriële infectie met keelpijn en huiduitslag)
• sepsis (bloedvergiftiging)
• septikemie (grote aantallen ziektekiemen in het bloed)
• spelonkachtige sinustrombose (gevaarlijke bloedstolsels die zich naar de hersenen verspreiden)
• tromboflebitis (lokale oppervlakkige ontsteking van de vaatwand met bloedproppen)

In zeldzame gevallen kan erysipelas dodelijk zijn.

Preventie

Het voorkomen van een droge huid is belangrijk om de huid gezond te houden en het risico op erysipelas te verminderen. Het vermijden van snijwonden en schaafwonden kan eveneens bijdragen aan het verlagen van het risico op deze infectie.