Peritonsillair abces: Pijn door complicatie van tonsillitis

Een abces is een ophoping van pus die zich vormt onder de huid of in het lichaam als gevolg van een infectie. Een peritonsillair abces ontstaat in de weefsels rondom één van de keelamandelen nadat deze geïnfecteerd zijn (tonsillitis). Dit kan leiden tot symptomen zoals pijn, zwelling en soms een verstopping van de keel. In ernstige gevallen kunnen slik-, spreek- en ademhalingsproblemen optreden. De behandeling omvat het verlichten van de pijn, het afvoeren van het pus uit het abces en een antibioticakuur. De vooruitzichten zijn over het algemeen goed voor de meeste patiënten, hoewel het abces soms terug kan komen. Zonder behandeling kunnen er complicaties optreden.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Complicatie van tonsillitis
• Risicofactoren van peritonsillair abces
• Risicogroepen
• Symptomen: Pijn en zwelling in de keel
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Afvoeren van pus
• Pijn behandelen
• Pus uit het abces draineren
• Antibiotica
• Prognose van een abces nabij de keelamandel
• Complicaties van een bacteriële infectie
• Preventie van een peritonsillair abces
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met peritonsillair abces
• Volg de medische behandeling strikt op
• Zoek medische hulp bij ernstige symptomen
• Hydrateer goed om je keel te kalmeren
• Eet zachte en gemakkelijk te slikken voedingsmiddelen
• Zorg voor voldoende rust en herstel
• Gebruik pijnstillers indien nodig
• Volg controleafspraken en medische onderzoeken
• Blijf alert op symptomen van terugkeer van de infectie
• Zorg voor psychologische steun indien nodig
• Bescherm jezelf tegen verdere infecties
• Misvattingen rond peritonsillair abces
• Een peritonsillair abces is gewoon een ernstige keelontsteking
• Antibiotica alleen volstaan om een peritonsillair abces te genezen
• Een peritonsillair abces heeft geen invloed op de ademhaling
• Een peritonsillair abces komt alleen voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem
• Beeldvormende onderzoeken zijn niet nodig om een peritonsillair abces vast te stellen
• Een peritonsillair abces komt alleen voor bij volwassenen
• Na een peritonsillair abces is verdere opvolging niet nodig

Epidemiologie

Incidentie en prevalentie
Peritonsillaire abcessen zijn de meest voorkomende diepe infecties van de nek en komen voornamelijk voor bij adolescenten en jongvolwassenen, meestal tussen de 15 en 35 jaar. De geschatte incidentie varieert tussen 30 en 60 gevallen per 100.000 patiënten per jaar, afhankelijk van de populatie en geografische locatie.

Geografische verspreiding
Er is een lichte toename in het voorkomen van peritonsillaire abcessen in stedelijke gebieden, mogelijk door grotere blootstelling aan infectieuze agentia in dichtbevolkte omgevingen. In rurale gebieden lijkt de incidentie lager, hoewel een vertraagde toegang tot medische zorg een ernstiger verloop kan veroorzaken.

Seizoensgebondenheid
Peritonsillaire abcessen komen vaker voor in de winter en het vroege voorjaar, wat samenhangt met een toename van bovenste luchtweginfecties en tonsillitis tijdens deze seizoenen.

Mechanisme

Ontwikkeling van een peritonsillair abces
Een peritonsillair abces ontstaat meestal als complicatie van acute tonsillitis, waarbij de infectie zich verspreidt van de tonsillen naar de omliggende weefsels. Door een ophoping van pus in de peritonsillaire ruimte ontstaat een abces.

Rol van microbiële pathogenen
De meeste peritonsillaire abcessen worden veroorzaakt door bacteriën zoals Streptococcus pyogenes (groep A-streptokokken), Staphylococcus aureus, en anaerobe organismen. De aanwezigheid van meerdere bacteriële soorten (polymicrobiële infecties) komt vaak voor.

Immunologische factoren
Een verzwakt immuunsysteem of lokale schade aan het slijmvlies kan het risico op infectie verhogen. Dit is vaak het geval bij patiënten met chronische tonsillitis of frequente bovenste luchtweginfecties.

Oorzaken: Complicatie van tonsillitis

Een peritonsillair abces is meestal een complicatie van tonsillitis. Bij deze aandoening verspreidt de infectie van de keelamandelen zich naar de omliggende zachte weefsels, wat leidt tot de vorming van een abces nabij een keelamandel. Meestal zijn streptokokkenbacteriën verantwoordelijk voor de infectie van het zachte weefsel rondom de amandelen (meestal aan één kant). Deze bacteriën zijn ook bekend als veroorzakers van keelontsteking. Ze leven zonder zuurstof en dringen via nabijgelegen lymfeklieren het weefsel binnen.

Andere bacteriën die af en toe een peritonsillair abces veroorzaken, zijn:

• Actinomyces
• Bacteroides
• Difteroïden
• Haemophilus
• Lactobacilli
• Micrococcen
• Neisseria
• pneumokokken (pneumokokkeninfectie: infectie veroorzaakt door pneumokokkenbacterie)
• stafylokokken

Risicofactoren van peritonsillair abces

De kans op het ontstaan van een peritonsillair abces neemt toe door één of meer van de volgende risicofactoren:

• Chronische lymfatische leukemie (vorm van bloedkanker)
• Chronische tonsillitis
• Een tandinfectie zoals parodontitis (ontsteking en schade aan weefsel en bot die de tanden ondersteunen) en gingivitis (ontsteking van het tandvlees)
• Klierkoorts
• Leeftijd: Een peritonsillair abces komt het vaakst voor bij kinderen, adolescenten en jongvolwassenen
• Roken
• Stenen of calciumafzettingen in de tonsillen (tonsillolieten)

Risicogroepen

Adolescenten en jongvolwassenen
De hoogste incidentie van peritonsillaire abcessen wordt gezien bij adolescenten en jongvolwassenen. Dit kan worden toegeschreven aan de verhoogde frequentie van tonsillitis in deze leeftijdsgroep.

Patiënten met chronische tonsillitis
Chronische ontsteking van de keelamandelen verhoogt het risico op complicaties zoals een peritonsillair abces, vooral bij patiënten die geen medische behandeling zoeken of herhaalde episodes van infectie hebben doorgemaakt.

Rokers en patiënten met een verzwakt immuunsysteem
Roken en immunosuppressieve aandoeningen, zoals diabetes of HIV, dragen bij aan een verhoogd risico op het ontwikkelen van een peritonsillair abces door verminderde lokale en systemische afweermechanismen.

Symptomen: Pijn en zwelling in de keel

Het eerste symptoom van een peritonsillair abces is meestal een pijnlijke keel. Naarmate het abces zich ontwikkelt, kan er een periode van twee tot vijf dagen zonder koorts of andere symptomen volgen. Mogelijke symptomen zijn:

• Een gedempte stem, vaak omschreven als een ‘hete aardappel’-stem
• Stinkende adem (halitose)
• Zwelling van de nek
• Zwelling van het gezicht
• Ernstige keelpijn aan één kant
• Gezwollen gebied in mond en keel, meestal aan één kant
• Hoofdpijn
• Huig is weggeduwd van de gezwollen kant van de mond
• Koorts en koude rillingen
• Malaise (een algemeen ziek gevoel)
• Moeilijkheden om speeksel in te slikken
• Oorpijn aan dezelfde kant als het abces
• Slikpijn
• Slikproblemen
• Spierspasmen in de kaakspieren (trismus: mondklem = problemen met het openen van de mond) en nek (torticollis: abnormale hoofdpositie)
• Vergrote en gevoelige lymfeklieren in de nek
• Vermoeidheid

Alarmsymptomen

Slikproblemen, ademhalingsproblemen, spreekproblemen, kwijlen of andere tekenen van een mogelijke luchtwegobstructie zijn alarmtekens. De patiënt dient onmiddellijk de spoedeisende hulp van een ziekenhuis op te zoeken.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts kan doorgaans een peritonsillair abces diagnosticeren op basis van de anamnese (vraaggesprek) en een lichamelijk onderzoek. Een peritonsillair abces is vaak gemakkelijk te herkennen wanneer het groot genoeg is. Het abces is zichtbaar aan de achterkant van de keel en verschijnt als een witte en gezwollen blaar of puist. De arts inspecteert de mond met behulp van een lichtje en indien mogelijk ook een tongspatel. Zwelling en roodheid aan één kant van de keel nabij een keelamandel wijzen vaak op de aanwezigheid van een abces. De arts kan ook voorzichtig met een gehandschoende vinger op het gebied drukken om te controleren op de aanwezigheid van pus, wat een teken van infectie is.

Diagnostisch onderzoek
Laboratoriumonderzoeken zijn normaal gesproken niet erg nuttig voor het opsporen van een peritonsillair abces. Soms voert de arts een bloedonderzoek uit om te bevestigen dat de infectie niet het gevolg is van klierkoorts, aangezien tot één op de vijf patiënten met een peritonsillair abces mogelijk ook klierkoorts heeft.

Differentiële diagnose
Om andere aandoeningen van de hogere luchtwegen uit te sluiten, kan de arts een röntgenfoto, een echografie, een CT-scan en/of een MRI-scan aanvragen. Mogelijke aandoeningen die onderscheiden moeten worden, zijn:

• Een retrofaryngeus abces: een puszakje dat zich vormt onder het zachte weefsel achterin de keel (vergelijkbaar met een peritonsillair abces maar op een andere locatie)
• Epiglottitis: een levensbedreigende ontsteking van de epiglottis (strotklepje)
• Peritonsillaire cellulitis: een infectie van het zachte weefsel zelf (een peritonsillair abces bevindt zich onder het oppervlak van het weefsel)

De arts kan ook een monster van de pus uit het abces naar het laboratorium sturen om de specifieke bacteriën te identificeren die de infectie veroorzaken. De behandeling blijft echter doorgaans hetzelfde, ongeacht de bacteriële oorzaak.

Behandeling: Afvoeren van pus

De arts zorgt ervoor dat de patiënt goed kan ademen en dat de luchtwegen niet belemmerd zijn. Soms moet de arts via een noodprocedure onmiddellijk het vocht uit een abces draineren (pus afvoeren) door een naald in het puszakje te steken. Dit helpt om de ademhaling te vergemakkelijken.

Pijn behandelen

Wanneer de patiënt stabiel is, injecteert de arts een lokale verdoving (zoals bij de tandarts) in de huid boven het abces. Indien nodig krijgt de patiënt bovendien pijnstillers en sedatie (verdoving) via een infuus in de arm (intraveneus).

Pus uit het abces draineren

De arts zuigt het pus weg om te voorkomen dat de patiënt het pus en bloed doorslikt. Er zijn verschillende methoden beschikbaar voor het verwijderen van pus uit een abces:

Acute tonsillectomie
Bij een acute tonsillectomie verwijdert de chirurg de amandelen. Dit kan nodig zijn wanneer het niet lukt om een drainageprocedure uit te voeren of wanneer de patiënt in het verleden herhaaldelijk tonsillitis heeft gehad.

Incisie en drainage
De arts maakt met een scalpel een kleine incisie in het abces zodat het pus kan weglekken.

Naaldaspiratie
De arts steekt langzaam een naald in het abces en trekt het pus in een injectiespuit.

Antibiotica

Na de procedure krijgt de patiënt een antibioticum. De eerste dosis wordt vaak intraveneus (in een ader) toegediend. Penicilline is meestal het meest effectieve medicijn voor dit type infectie. Als de patiënt allergisch is voor penicilline, kan de arts erytromycine of clindamycine voorschrijven.

Prognose van een abces nabij de keelamandel

Patiënten met een ongecompliceerd en goed behandeld peritonsillair abces herstellen meestal volledig binnen enkele dagen. Het verwijderen van de keelamandelen is doorgaans niet nodig. Het abces kan bij een klein aantal patiënten terugkomen, vooral als zij lijden aan chronische tonsillitis. In dergelijke gevallen kan een tonsillectomie geïndiceerd zijn.

Complicaties van een bacteriële infectie

De meeste complicaties treden op bij patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) of een zwak immuunsysteem. Dit omvat patiënten met aids, degenen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan, patiënten met kanker en degenen die immunosuppressiva gebruiken (medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken). Ook patiënten die de ernst van de ziekte niet erkennen en geen medische hulp zoeken, lopen een verhoogd risico op complicaties.

Belangrijke complicaties zijn onder meer:

• Cellulitis (bacteriële huidinfectie in de diepere huidlagen met rode en gezwollen huid) van de nek, kaak of borst
• Bloeding door erosie van het abces in een groot bloedvat
• Infectie in de weefsels onder het borstbeen
• Longontsteking
• Obstructie (verstopping) van de luchtwegen
• Endocarditis (ontsteking van hartkleppen en kamers)
• Het Lemierre-syndroom (bacteriële infectie met keelontsteking)
• Meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek)
• Pericarditis (ontsteking van het vlies rond het hart)
• Sepsis (bacteriën in de bloedbaan)
• Uitdroging door slikproblemen

Preventie van een peritonsillair abces

Het is niet altijd mogelijk om een peritonsillair abces volledig te voorkomen, maar het risico kan worden verminderd door bepaalde maatregelen te nemen. Hier zijn enkele aanbevelingen voor het voorkomen van een peritonsillair abces:

Behandel keelontstekingen adequaat
Tonsillitis (keelamandelontsteking) kan een voorloper zijn van een peritonsillair abces. Het is belangrijk om deze aandoening tijdig en effectief te behandelen. Antibiotica kunnen helpen om de infectie te bestrijden voordat deze zich uitbreidt naar de omliggende weefsels.

Onderhoud een goede mondhygiëne
Een goede mondhygiëne kan helpen om bacteriën die mogelijk leiden tot keelontsteking te verminderen. Regelmatig tandenpoetsen, flossen en het gebruik van een mondspoeling kan het risico op infecties verlagen.

Vermijd roken en alcohol
[Rook] en alcohol kunnen het slijmvlies in de mond en keel irriteren en de afweer tegen infecties verminderen. Het vermijden van deze stoffen kan helpen om keelontstekingen en het risico op abcesvorming te verminderen.

Zorg voor een gezonde levensstijl
Een gezond voedingspatroon, voldoende slaap en regelmatige lichaamsbeweging versterken het immuunsysteem, waardoor het lichaam beter in staat is om infecties te bestrijden en complicaties zoals een peritonsillair abces te voorkomen.

Behandel chronische aandoeningen
Patiënten met chronische aandoeningen zoals chronische lymfatische leukemie of diabetes mellitus hebben een verhoogd risico op infecties. Het is belangrijk om deze aandoeningen goed te beheren en te behandelen volgens de aanwijzingen van een arts om het risico op een abces te verminderen.

Regelmatige controle bij de arts
Bij terugkerende keelontstekingen of symptomen die wijzen op een keelaandoening, is het raadzaam om regelmatig een arts te bezoeken. Dit kan helpen bij het vroegtijdig identificeren en behandelen van eventuele problemen, voordat ze leiden tot ernstige complicaties zoals een peritonsillair abces.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met peritonsillair abces

Een peritonsillair abces is een ophoping van pus naast de amandelen, vaak als gevolg van een infectie van de amandelen (tonsillitis). Het kan ernstige keelpijn, moeite met slikken, en koorts veroorzaken. Het is belangrijk om goed om te gaan met deze aandoening om het herstel te bevorderen en complicaties te voorkomen.

Volg de medische behandeling strikt op

Bij een peritonsillair abces is het essentieel om de voorgeschreven medische behandeling strikt op te volgen. Dit kan antibiotica omvatten om de infectie te bestrijden, en soms is een drainage nodig om de pus af te voeren. Als je arts heeft aangegeven dat je een drain moet krijgen om het abces te verlichten, is het belangrijk om dit zo snel mogelijk te laten uitvoeren. Het nemen van de volledige antibiotica kuur is cruciaal, zelfs als je je beter begint te voelen, om ervoor te zorgen dat de infectie volledig wordt uitgeroeid.

Zoek medische hulp bij ernstige symptomen

Als je ernstige symptomen ervaart, zoals moeite met ademhalen, ernstige pijn, of een plotselinge toename van zwelling in je keel, zoek dan onmiddellijk medische hulp. Deze symptomen kunnen wijzen op complicaties, zoals een verstikking of verspreiding van de infectie naar andere delen van het lichaam. Snel ingrijpen kan levensbedreigende situaties voorkomen.

Hydrateer goed om je keel te kalmeren

Voldoende vochtinname is belangrijk bij het herstel van een peritonsillair abces. Drink veel water, warme thee, of bouillon om je keel te kalmeren en uitdroging te voorkomen. Vermijd zure dranken zoals vruchtensappen, die de keel kunnen irriteren. Het drinken van warme dranken kan ook helpen bij het verlichten van keelpijn en het bevorderen van het herstel.

Eet zachte en gemakkelijk te slikken voedingsmiddelen

Omdat het slikken pijnlijk kan zijn bij een peritonsillair abces, is het belangrijk om zachte, niet-irriterende voedingsmiddelen te eten. Denk aan soep, yoghurt, en pap. Vermijd scherpe, pittige of harde voedingsmiddelen die de keel kunnen irriteren of het herstel vertragen.

Zorg voor voldoende rust en herstel

Rust is van groot belang voor herstel. Zorg ervoor dat je voldoende slaapt en je lichaam de kans geeft om te genezen. Overbelasting kan het herstel vertragen en de infectie opnieuw activeren. Neem de tijd om goed te rusten totdat je arts aangeeft dat je weer fysiek actief kunt zijn.

Gebruik pijnstillers indien nodig

Pijnstilling kan helpen bij het verlichten van de pijn die gepaard gaat met een peritonsillair abces. Je arts kan pijnstillers voorschrijven, zoals paracetamol of ibuprofen, om de ongemakken te verlichten. Volg de aanbevolen dosering en overleg met je arts als je pijnstillers langer dan een paar dagen nodig hebt.

Volg controleafspraken en medische onderzoeken

Het is belangrijk om controleafspraken na een peritonsillair abces te volgen. Je arts zal de voortgang van je herstel volgen en ervoor zorgen dat de infectie volledig is verdwenen. In sommige gevallen kan een aanvullende behandeling of ingreep nodig zijn. Regelmatige controle kan ook helpen om eventuele terugvallen of complicaties tijdig te identificeren.

Blijf alert op symptomen van terugkeer van de infectie

Houd je symptomen goed in de gaten, zelfs nadat de infectie lijkt te zijn verdwenen. Als je opnieuw pijn in de keel ervaart, koorts krijgt, of moeite hebt met slikken, neem dan direct contact op met je arts. Een terugkerend peritonsillair abces kan optreden, en snelle behandeling is essentieel om complicaties te voorkomen.

Zorg voor psychologische steun indien nodig

Een ernstige keelinfectie kan niet alleen fysiek belastend zijn, maar ook emotioneel. Het kan helpen om steun te zoeken bij vrienden, familie of een therapeut, vooral als je je angstig of gestrest voelt over de aandoening. Psychologische steun kan het herstel bevorderen en het gemakkelijker maken om met de pijn en ongemakken om te gaan.

Bescherm jezelf tegen verdere infecties

Om herhaling van een peritonsillair abces te voorkomen, is het belangrijk om maatregelen te nemen om jezelf te beschermen tegen keelinfecties. Dit kan onder meer inhouden dat je regelmatig je handen wast, het vermijden van roken, en het vermijden van contact met mensen die verkouden of ziek zijn. Als je vatbaar bent voor tonsillitis of abcessen, kan je arts aanvullende maatregelen of vaccinaties aanbevelen.

Een peritonsillair abces kan ernstig zijn, maar met de juiste behandeling en zorg kun je het herstelproces bevorderen en de kans op complicaties minimaliseren. Volg altijd de medische adviezen en houd contact met je arts om het herstel te ondersteunen.

Misvattingen rond peritonsillair abces

Een peritonsillair abces is een ernstige infectie die zich naast de amandelen ontwikkelt en vaak voortkomt uit een onbehandelde keelontsteking. Het kan gepaard gaan met hevige pijn, slikproblemen en zelfs ademhalingsmoeilijkheden. Ondanks de ernst van deze aandoening bestaan er veel misvattingen, wat ertoe kan leiden dat patiënten te laat medische hulp zoeken.

Een peritonsillair abces is gewoon een ernstige keelontsteking

Sommige patiënten verwarren een peritonsillair abces met een gewone keelontsteking en denken dat het vanzelf overgaat. In werkelijkheid is een abces een ophoping van pus die zich buiten de amandelen bevindt en zich kan uitbreiden naar diepere structuren in de hals. Dit maakt het een potentieel levensbedreigende aandoening die vaak drainage en antibiotica vereist.

Antibiotica alleen volstaan om een peritonsillair abces te genezen

Hoewel antibiotica essentieel zijn om de infectie te bestrijden, zijn ze vaak niet voldoende om het abces volledig te laten verdwijnen. Omdat de pus zich in een afgesloten ruimte bevindt, kan de medicatie het getroffen gebied niet altijd goed bereiken. Een chirurgische ingreep om de pus te verwijderen is in veel gevallen noodzakelijk om verdere verspreiding van de infectie te voorkomen.

Een peritonsillair abces heeft geen invloed op de ademhaling

De zwelling veroorzaakt door een peritonsillair abces kan de luchtwegen gedeeltelijk blokkeren, wat ademhalingsproblemen veroorzaakt. In ernstige gevallen kan het abces zo groot worden dat het de luchtweg volledig afsluit. Dit is een medisch noodgeval dat onmiddellijke behandeling vereist om verstikking te voorkomen.

Een peritonsillair abces komt alleen voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem

Hoewel mensen met een verzwakt immuunsysteem een verhoogd risico lopen, kan een peritonsillair abces ook ontstaan bij gezonde personen. Het wordt meestal veroorzaakt door een onbehandelde bacteriële infectie van de keel, zoals een streptokokkeninfectie. Slechte mondhygiëne, roken en frequente keelinfecties kunnen het risico verder verhogen.

Beeldvormende onderzoeken zijn niet nodig om een peritonsillair abces vast te stellen

Hoewel een arts vaak op basis van lichamelijk onderzoek een vermoeden kan hebben, kunnen beeldvormende onderzoeken zoals echografie of een CT-scan nuttig zijn om de exacte omvang en locatie van het abces te bepalen. Dit helpt om complicaties te voorkomen en de juiste behandelingsaanpak te kiezen.

Een peritonsillair abces komt alleen voor bij volwassenen

Hoewel deze aandoening vaker voorkomt bij jongvolwassenen, kunnen ook kinderen en adolescenten ermee te maken krijgen. In sommige gevallen kan het zelfs bij een baby ontstaan als gevolg van een ernstige keelontsteking. Het is belangrijk om alert te zijn op symptomen zoals moeite met slikken en speekselverlies bij jongere patiënten.

Na een peritonsillair abces is verdere opvolging niet nodig

Na behandeling van een peritonsillair abces is het cruciaal om de patiënt op te volgen, omdat de kans op herhaling aanwezig is. Een onderliggende oorzaak, zoals frequente keelontstekingen of problemen met de speekselklier, moet aangepakt worden om toekomstige complicaties te voorkomen. In sommige gevallen wordt zelfs een amandelverwijdering aanbevolen om terugkerende abcessen te vermijden.

Lees verder

• Abces in huid of lichaam: Pus door infectie met bacteriën
• Tonsillitis: Ontsteking van keelamandelen (tonsillen)
• Abces (zakje met pus door bacteriële infectie) afvoeren
• Keelamandelen (tonsillen): Soorten aandoeningen