Parodontitis: Schade aan weefsel & bot die tand ondersteunen

Parodontitis is een veel voorkomende infectie waarbij schade ontstaat aan het zachte weefsel en het bot dat de tand ondersteunt. Door diverse aandoeningen en omgevingsfactoren ontstaat sneller tandplak. Wanneer bacteriën zich ophopen in het tandplak, ontstaat een ontsteking van het tandvlees (gingivitis). Onbehandeld ontstaat parodontitis. De bekendste symptomen zijn rood tandvlees, extra gaatjes tussen de tanden en een slechte adem. Indien onbehandeld leidt het tot het verlies van een tand als gevolg van de vernietiging van het bot en weefsel rondom de tanden. Meestal is parodontitis te voorkomen en te behandelen door het hanteren van een goede mondhygiëne, het regelmatig bezoek aan de tandarts en het naleven van een gezonde levensstijl.

• Epidemiologie
• Eerst gingivitis, onbehandeld parodontitis
• Oorzaken: Tandplak
• Risicofactoren van ontsteking van weefsel en bot die tand ondersteunen
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen aan tandvlees
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tandvleesaandoening
• Ondersteunende behandelingen en hulpmiddelen
• Prognose van parodontitis
• Complicaties van vernietiging van bot en weefsel rond tanden
• Preventie
• Tand- en mondhygiëne
• Levensstijl

Epidemiologie

Parodontitis is de primaire oorzaak van tandverlies bij volwassenen. Deze tandvleesaandoening komt niet vaak voor bij jonge kinderen, maar het voorkomen neemt tijdens de tienerjaren toe. De prevalentie van parodontitis varieert wereldwijd, met een hoger voorkomen in bepaalde bevolkingsgroepen en regio's. Volgens recente gegevens heeft ongeveer 47% van de volwassenen in de Verenigde Staten enige vorm van parodontitis. Het is belangrijk om te benadrukken dat parodontitis een progressieve aandoening is die vaak begint met gingivitis en kan verergeren als deze niet tijdig wordt behandeld.

Eerst gingivitis, onbehandeld parodontitis

Gingivitis

Gingivitis (ontsteking van het tandvlees) gaat meestal vooraf aan parodontitis. Niet altijd leidt gingivitis echter tot parodontitis. In het vroege stadium van gingivitis hopen bacteriën zich op in tandplak, waardoor het tandvlees ontstoken raakt en gemakkelijk gaat bloeden tijdens het poetsen van de tanden. In dit stadium is er geen onomkeerbare bot- of ander weefselschade opgetreden.

Parodontitis

Wanneer gingivitis onbehandeld blijft, leidt dit tot parodontitis. De infectie en ontsteking verspreiden zich van het tandvlees (gingiva) naar de ligamenten en botten die de tanden ondersteunen. Het tandvlees en het bot trekken bijgevolg weg van de tanden. Tussen het tandvlees en de tanden vormen zich grote zakjes (pockets: abnormale openingen). Puin verzamelt zich in de abnormale ruimtes tussen het tandvlees en de tanden en infecteert dit gebied. Het immuunsysteem valt bacteriën aan terwijl de tandplak zich onder de tandvleesrand in de zakjes verspreidt. Het bot en bindweefsel dat de tand vasthouden, beginnen af te breken door de gifstoffen geproduceerd door de bacteriën. De tanden raken los en vallen uit. Deze tandwijzigingen zijn mogelijk onomkeerbaar.

Oorzaken: Tandplak

Tandplak is een lichtgele filmlaag die zich verzamelt op tanden als onderdeel van een natuurlijk proces. De vorming gebeurt door bacteriën die zich proberen te hechten aan het gladde tandoppervlak. Door de tanden te poetsen, is het mogelijk om tandplak te verwijderen, maar na ongeveer één dag bouwt de tandplak zich weer op. Niet verwijderde tandplak evolueert naar tandsteen. Tandsteen is moeilijker te verwijderen dan tandplak, hetgeen enkel een tandarts kan verwijderen.

Risicofactoren van ontsteking van weefsel en bot die tand ondersteunen

Tandplak is de primaire oorzaak van parodontitis. Andere factoren dragen echter bij aan de tandvleesaandoening.

Aandoeningen

[IMAGE=466442775828=RIGHT]

Hormonale veranderingen

Tijdens de zwangerschap, de puberteit, de menopauze en de maandelijkse menstruatieperiode ontstaan hormonale veranderingen. Hierdoor is het tandvlees gevoeliger, waardoor het gemakkelijker is om gingivitis te ontwikkelen, wat dan mogelijk leidt tot parodontitis.

Ziekten die het immuunsysteem verzwakken

Kanker zoals leukemie en hiv/aids tasten het immuunsysteem aan. Diabetes mellitus (suikerziekte) tast het vermogen van het lichaam aan om de bloedsuiker te gebruiken. Daarom krijgen patiënten met suikerziekte sneller te maken met infecties, waaronder parodontale aandoeningen en gaatjes (tandbederf).

Andere ziekten

Patiënten met reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) en de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn) lopen meer kans op het krijgen van parodontitis.

Omgevingsfactoren

Familiegeschiedenis

Wanneer tand- en tandvleesaandoeningen in de familie optreden, verhoogt dit het risico op het ontwikkelen van gingivitis en parodontitis.

Leefstijl

Roken, drugsmisbruik, een ontoereikende voeding (zoals een vitamine C-tekort) en zwaarlijvigheid zijn in verband gebracht met een ontsteking van het weefsel en het bot die de tanden ondersteunen.

Medicijnen

Het gebruik van bepaalde medicijnen treft de mondgezondheid, omdat sommige geneesmiddelen de speekselafvoer verminderen, wat een beschermend effect heeft op de tanden en het tandvlees. Bepaalde anticonvulsiva en medicatie tegen pijn op de borst veroorzaken mogelijk een abnormale groei van het tandvlees.

Slechte mondhygiëne
Wanneer een patiënt geen goede mondhygiëne naleeft (tanden niet dagelijks poetsen en flossen), is het gemakkelijker om een tandvleesontsteking te krijgen.

Symptomen aan tandvlees

Tandvleesaandoeningen zoals parodontitis zijn mogelijk pijnloos en veroorzaken weinig typische symptomen. Bepaalde symptomen wijzen echter op mogelijk wel op de aanwezigheid van de tandvleesaandoening:

• bloedend tandvlees tijdens en na het poetsen van de tanden
• een aanhoudende slechte adem (halitose)
• een aanhoudende slechte smaak in de mond
• losse of verschuivende tanden
• pus tussen de tanden en het tandvlees
• rood tandvlees, gezwollen tandvlees, gevoelig tandvlees, pijnlijk tandvlees
• terugwijkend tandvlees
• veranderingen in de beet (leidt tot moeite met eten, pijn bij het kauwen (kauwproblemen), problemen met het dragen van het kunstgebit)
• vorming van diepe gaatjes tussen tanden en tandvlees

Diagnose en onderzoeken

Tijdens een tandheelkundig onderzoek controleert de tandarts de tanden. Hij kijkt naar tekenen van bloeding en zwelling van het tandvlees. Hij onderzoekt ook de ruimte tussen het tandvlees en de tand; des te groter en dieper de gaatjes, des te ernstiger de ziekte is. Verder bestudeert hij de beweeglijkheid en de positie van de tanden. Een röntgenfoto helpt tot slot bij het vaststellen van de status van het kaakbot en de tanden.

Behandeling van tandvleesaandoening

De behandelingsopties zijn afhankelijk van het stadium van de ziekte, de reactie op eerdere behandelingen en de algehele gezondheid. Sommige patiënten zijn gebaat bij niet-chirurgische therapieën die de bacteriegroei regelen. Andere patiënten hebben een operatie nodig waarbij de chirurg de ondersteunende weefsels herstelt.

Ondersteunende behandelingen en hulpmiddelen

Professionele tandreiniging
Regelmatige professionele tandreiniging kan helpen bij het verwijderen van tandsteen en hardnekkige tandplak die niet met thuiszorg kan worden verwijderd. Tandartsen gebruiken gespecialiseerde instrumenten om tandsteen en tandplak onder het tandvlees te verwijderen, wat helpt bij het beheersen van parodontitis.

Gebruik van mondspoelingen
Antibacteriële mondspoelingen kunnen helpen bij het verminderen van bacteriën in de mond en het voorkomen van verdere ontsteking. Ze kunnen een nuttige aanvulling zijn op dagelijkse mondhygiënepraktijken.

Tandartsbezoeken
Vaker tandartsbezoeken kunnen nodig zijn voor patiënten met een hoge risicoscore of actieve parodontitis. Regelmatige controles en het volgen van de aanbevelingen van de tandarts zijn cruciaal voor het beheer van de aandoening.

Prognose van parodontitis

Parodontitis kan, indien onbehandeld, leiden tot ernstige gevolgen zoals tandverlies en permanente schade aan het kaakbot. De prognose is sterk afhankelijk van het tijdig stellen van de diagnose en de effectiviteit van de behandeling. Vroege detectie en goede mondhygiëne kunnen de progressie van de ziekte aanzienlijk vertragen en verdere schade voorkomen. Patiënten die de aanbevelingen van hun tandarts opvolgen, kunnen een goede mondgezondheid behouden en complicaties minimaliseren.

Complicaties van vernietiging van bot en weefsel rond tanden

De meest voorkomende complicatie is het verlies van tanden. Tandvleesaandoeningen zoals parodontitis zijn echter soms geassocieerd met andere ernstige gezondheidsproblemen. Bij patiënten met een gezond immuunsysteem zijn de bacteriën in de mond die in de bloedbaan terechtkomen meestal onschadelijk. Maar onder bepaalde omstandigheden kunnen deze micro-organismen gepaard gaan met gezondheidsproblemen zoals een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) en hartaandoeningen. Diabetes mellitus is niet alleen een risicofactor voor tandvleesaandoeningen, maar tandvleesaandoeningen verergeren mogelijk ook diabetes mellitus.

Preventie

Tand- en mondhygiëne

Het is mogelijk om gingivitis te voorkomen en de progressie te stoppen door het hanteren van een goede mond- en tandhygiëne. De patiënt moet minstens twee keer per jaar de tanden professioneel laten reinigen en laten controleren. Is de patiënt vatbaar voor een tandvleesaandoening omdat deze aanwezig is in de familie, dan moet de patiënt mogelijk vaker naar de tandarts. Verder is het belangrijk om dagelijks de tanden te poetsen en te flossen. Het poetsen van de tanden elimineert tandplak van de tandoppervlakken. Dankzij het flossen is het mogelijk om voedseldeeltjes en tandplak tussen de tanden en onder de tandvleeslijn te verwijderen. Antibacteriële mondspoelingen verminderen de bacteriën die tandplak en tandvleesontstekingen veroorzaken.

Levensstijl

Evenwichtige voeding eten

Een gezonde en evenwichtige voeding helpt het immuunsysteem om infecties te bestrijden. Dankzij bepaalde voedingsmiddelen is het lichaam in staat om beschadigd weefsel te herstellen. Hiervoor consumeert de patiënt het beste voedingsmiddelen met antioxiderende eigenschappen, zoals bijvoorbeeld voeding met vitamine E (plantaardige oliën, noten, groene bladgroenten) en vitamine C (citrusfruit, broccoli, aardappelen).

Stoppen met roken
Het gebruik van tabak is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling van parodontitis. Rokers hebben zeven keer meer kans op tandvleesaandoeningen dan niet-rokers en roken vermindert de effectiviteit van sommige behandelingen.

Stress verminderen
Stress maakt het voor het immuunsysteem lastig om infecties te bestrijden.

Tandenknarsen voorkomen
Door tandenknarsen ontstaat een overmatige kracht op de ondersteunende weefsels van de tanden, waardoor de weefsels sneller vernietigd worden.

Lees verder

• Gingivitis: Ontsteking van tandvlees door plaque op tanden
• Tand- en mondhygiëne: Tips voor goede tand- & mondgezondheid
• Verband tussen mondgezondheid en chronische aandoeningen