Kauwproblemen: Behandeling van en tips bij moeite met kauwen

Soms hebben patiënten moeite met het kauwen van voedsel. Dit gebeurt bij bepaalde neurologische en andere aandoeningen, maar ook als bijwerking van bepaalde medicijnen en therapieën. Sommige kauwproblemen zijn tijdelijk terwijl andere problemen langdurig aanhouden. Kauwproblemen kunnen gezond eten verstoren. Een verandering in het kauwvermogen betekent vaak dat een patiënt voedsel moet kiezen dat zachter is om te eten. De patiënt moet bovendien ook een andere bereidingswijze van bepaalde gerechten hanteren. Met een beetje kennis en planning is een patiënt nog steeds in staat om een voedzame voeding te consumeren. Dit is belangrijk om complicaties zoals ondervoeding te voorkomen.

Oorzaken van moeite met kauwen
Behandeling van kauwproblemen
Samenwerking van professionele zorgverleners
Medische behandeling
Voedingsmiddelen bij kauwproblemen
Groenten en fruit
Graanproducten
Melk en alternatieven
Vlees en alternatieven
Tips voor het bereiden en genieten van zachte voeding
Complicaties van kauwproblemen
Preventie
Goede mondhygiëne
Juiste kauwtechniek
Gebruik van beugels of nachtbeschermers
Vermijden van overmatige stress
Regelmatige tandartsbezoeken
Gezonde voeding
Vermijd ongezonde gewoonten
Praktische tips voor het omgaan met kauwproblemen
Aanpassingen in je voedingspatroon om het kauwen gemakkelijker te maken
Gebruik van hulpmiddelen om kauwen te vergemakkelijken
Misvattingen rond kauwproblemen
Kauwproblemen komen alleen voor bij ouderen
Kauwproblemen zijn altijd te wijten aan een slecht gebit
Kauwproblemen kunnen altijd verholpen worden met een tandartsbezoek
Alleen mensen die met een prothese dragen hebben kauwproblemen
Kauwproblemen zijn altijd acuut en gemakkelijk op te lossen
Kauwproblemen hebben altijd een fysieke oorzaak

Oorzaken van moeite met kauwen

Moeite met kauwen kan door verschillende oorzaken ontstaan, waaronder:

Amyotrofische laterale sclerose (ALS)
De ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen)
Dementie
Een beroerte
Een bijwerking van bepaalde medicijnen
Een bijwerking van radiotherapie of chemotherapie voor de behandeling van kanker
Een droge mond
Een slecht passende tandprothese
Verminderde speekselproductie als gevolg van veroudering
Hersenverlamming
Kaakpijn
Mond-, tandvlees-, tand-, hoofd- of nekchirurgie die fysieke veranderingen kan veroorzaken
Mondinfecties
Mondkanker
Mondpijn
Mucositis (pijn of ontsteking in de mond)
Multiple sclerose
Stijve kaken
Tandvleesaandoeningen, tandbederf of tandverlies
Weefsel- en botverlies in de kaak

Behandeling van kauwproblemen

Samenwerking van professionele zorgverleners

Een team van zorgverleners werkt vaak samen om patiënten met kauwproblemen te ondersteunen. Een logopedist kan patiënten leren hoe ze de spieren in de mond en keel effectief kunnen gebruiken. Een tandarts kan het gebit en tandvlees onderzoeken en ervoor zorgen dat een kunstgebit goed past. Fysiotherapie kan bestaan uit massage, kaakoefeningen en vochtige hittebehandelingen. Een diëtist kan patiënten begeleiden bij het kiezen van een gezonde en evenwichtige voeding, inclusief zachte voedingsmiddelen die gemakkelijker te kauwen zijn.

Soms zijn medicijnen nodig om pijn en ontsteking te verlichten. / Bron: Stevepb, Pixabay

Medische behandeling

Een arts kan medicijnen voorschrijven om pijn tijdens het kauwen te verlichten. Dit kan omvatten:

Pijnstillers en ontstekingsremmers voor pijn en ontsteking.
Antibiotica voor mond- of keelinfecties.
Spierverslappers voor kaakpijn en stijfheid.
Indien nodig kan de arts radiotherapie, chemotherapie, of chirurgie inzetten bij kanker. Tandheelkundige behandelingen kunnen ook nodig zijn. Bij gewichtsverlies kunnen kleinere, frequentere maaltijden met veel eiwitten en calorieën aanbevolen worden, een diëtist kan hierin adviseren. Tot slot kunnen in sommige gevallen voedingssupplementen worden voorgeschreven.
Voedingsmiddelen bij kauwproblemen
Patiënten met kauwproblemen kunnen vaak de volgende voedingsmiddelen consumeren:
Groenten en fruit
[LIST]Appelmoes
Gepureerde groenten of fruit
Gepureerde soepen zoals broccoli, pompoen, maïs, tomaat, enzovoort
Gestoomde, gegrilde of geroosterde groenten zoals paprika's, wortelen, bieten, broccoli, zoete aardappelen, enzovoort
Ingeblikt fruit in water of lichte siroop
Natuurlijk zacht fruit zoals rijpe peren, bananen of avocado's
Zachte groenten zoals aubergine, pompoen, spinazie en zoete aardappel

Graanproducten

Patiënten met kauwproblemen kunnen de volgende graanproducten overwegen:

Bruine rijst
Gierst
Havermout
Koude ontbijtgranen verzacht in melk
Pasta
Polenta
Quinoa
Tapioca
Volkoren crackers in soep
Zacht brood

Yoghurt is vaak goed te verdragen door patiënten met kauwproblemen. / Bron: HealthGauge, Flickr (CC BY-2.0)

Melk en alternatieven

Cottage of ricotta kaas
Gesmolten of geraspte kaas
Kefir
Melk
Pudding
Smoothies
Yoghurt

Vlees en alternatieven

Geschikte bereidingen en producten voor patiënten met kauwproblemen zijn:

Bonen in blik
Eieren
Gemalen vlees of gevogelte
Gepureerde vis in blik
Gestoofd vlees
Hummus
Notenpasta
Tofu
Vis zonder botten

Water drinken tijdens de maaltijd kan helpen om voedsel gemakkelijker door te slikken. / Bron: Jarmoluk, Pixabay

Tips voor het bereiden en genieten van zachte voeding

Hier zijn enkele tips voor het bereiden en genieten van zachte voeding:

Bevochtig droog voedsel met natriumbouillon, saus, slasaus, soep, thee of melk.
Drink water tijdens het eten om het voedsel vochtig te houden.
Gebruik een blender of keukenmachine om voedsel te pureren.
Geniet van halfvaste voedingsmiddelen die stevig zijn maar niet moeilijk te kauwen, zoals banaan, tofu, eieren.
Hak, maal, meng of pureer voedsel tot een textuur die gemakkelijk te kauwen is.
Verwijder schil en zaden van fruit en groenten voordat je ze kookt.
Voeg gepureerde groenten toe aan andere voedingsmiddelen voor extra vitaminen.
Voeg melk of yoghurt toe aan voedingsmiddelen voor extra eiwitten en calcium.

Complicaties van kauwproblemen

Moeite met kauwen kan, net als slikproblemen (dysfagie), het risico verhogen op verstikking doordat voedsel vast kan komen te zitten in de luchtwegen, wat levensbedreigend kan zijn. Het vastzittende voedsel kan ook in de longen terechtkomen, wat kan leiden tot aspiratiepneumonie, met symptomen zoals piepende ademhaling, ademhalingsproblemen of een hese stem na het eten of drinken. Dit kan snel tot longontsteking leiden. Langdurige kauwproblemen kunnen resulteren in een tekort aan voedingsstoffen, ondervoeding, gewichtsverlies, uitdroging, constipatie en een verhoogde kans op urineweginfecties door verminderde voedsel- en vochtinname.

Preventie

Goede mondhygiëne

Het handhaven van een grondige mondhygiëne is essentieel voor het voorkomen van kauwproblemen. Poets je tanden minstens twee keer per dag met fluoride tandpasta en gebruik dagelijks flosdraad om voedselresten en tandplak te verwijderen. Regelmatige bezoeken aan de tandarts voor controle en professionele reiniging helpen ook om tandheelkundige problemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen.

Juiste kauwtechniek

Zorg ervoor dat je voedsel goed kauwt voordat je het doorslikt. Dit helpt niet alleen bij een betere vertering, maar voorkomt ook overbelasting van je kaakspieren en gewrichten. Vermijd het bijten op harde objecten zoals pennen of ijsklontjes, wat kan leiden tot beschadiging van de tanden en kaakproblemen.

Gebruik van beugels of nachtbeschermers

Als je last hebt van tandenknarsen of klemmen, vooral 's nachts, kan het dragen van een nachtbeschermer helpen om de druk op je kaak en tanden te verminderen. Raadpleeg je tandarts voor advies over het gebruik van beugels of op maat gemaakte nachtbeschermer om kauwproblemen te voorkomen.

Vermijden van overmatige stress

Stress kan leiden tot onbewust tandenknarsen of kaakspanning. Het is belangrijk om stress te beheersen door middel van ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen, meditatie, of yoga. Indien nodig, zoek professioneel advies van een psycholoog of therapeut om stressmanagement te verbeteren.

Regelmatige tandartsbezoeken

Een regelmatige controle bij de tandarts is cruciaal voor het opsporen van vroegtijdige tekenen van kauwproblemen, zoals afwijkingen in de kaakgewrichten of tandproblemen. Dit stelt je in staat om problemen te identificeren en te behandelen voordat ze verergeren.

Gezonde voeding

Eet een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan vitaminen en mineralen, en vermijd extreem harde of plakkerige voedingsmiddelen die je tanden en kaak kunnen belasten. Voedingsmiddelen zoals wortels, appels en selderij zijn goed voor je mondgezondheid omdat ze helpen bij het schoonmaken van je tanden tijdens het kauwen.

Vermijd ongezonde gewoonten

Vermijd slechte gewoonten zoals het bijten op nagels, lippen of andere objecten die je tanden en kaak kunnen beschadigen. Deze gewoonten kunnen leiden tot overbelasting van je kaakspieren en problemen met je tanden en kaakgewrichten.

Praktische tips voor het omgaan met kauwproblemen

Kauwproblemen kunnen worden veroorzaakt door een aantal medische aandoeningen, variërend van tandheelkundige problemen tot neurologische aandoeningen. Als je moeite hebt met kauwen, kan dit invloed hebben op je voedingspatroon, spijsvertering en algemene gezondheid. Het is belangrijk om strategieën te ontwikkelen die helpen om dit probleem te beheren en het ongemak te verlichten.

Aanpassingen in je voedingspatroon om het kauwen gemakkelijker te maken

Om het kauwen gemakkelijker te maken, kun je overwegen om je voedingspatroon aan te passen door voedingsmiddelen te kiezen die zachter en gemakkelijker te kauwen zijn. Denk aan zachte groenten (zoals gekookte wortelen en pompoen), gepureerde soepen, zachte fruitsoorten (zoals bananen of perziken) en malse eiwitten (zoals vis of kip die goed gekookt is). Vermijd harde of taaie voedingsmiddelen die moeilijk te kauwen zijn, zoals noten, harde groenten, of krokante snacks. Het eten van kleinere hapjes kan ook helpen, omdat het je minder moeite kost om de voedingsmiddelen te malen en door te slikken.

Daarnaast kan het gebruik van een blender of keukenmachine handig zijn voor het bereiden van maaltijden. Zo kun je je gerechten makkelijk pureren of versnipperen om ze gemakkelijker te kauwen.

Gebruik van hulpmiddelen om kauwen te vergemakkelijken

Er zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar die kunnen helpen bij kauwproblemen. Bijvoorbeeld, speciaal ontworpen kauwhulpmiddelen, zoals zachte tanden of op maat gemaakte bitjes, kunnen de druk op je kiezen verlichten en het kauwen vergemakkelijken. Dit kan vooral nuttig zijn als je pijn ervaart tijdens het kauwen. Overleg met je tandarts of arts over welke hulpmiddelen het beste voor jou zijn, zodat je het meeste uit je maaltijden kunt halen zonder ongemak.

Misvattingen rond kauwproblemen

Kauwproblemen kunnen een breed scala aan oorzaken hebben en komen vaak voor zonder dat mensen zich bewust zijn van de onderliggende oorzaken. Het is belangrijk om de juiste informatie te hebben over deze problemen om de juiste behandeling te zoeken en onterecht uitstel van zorg te voorkomen.

Kauwproblemen komen alleen voor bij ouderen

Hoewel kauwproblemen vaker voorkomen bij ouderen, kunnen ze ook jongere mensen treffen. Dit kan veroorzaakt worden door een verscheidenheid aan factoren, zoals kaakproblemen, gebitsproblemen of zelfs stress. Veel mensen denken ten onrechte dat dit alleen een probleem is voor ouderen, maar iedereen kan ermee te maken krijgen, ongeacht de leeftijd.

Kauwproblemen zijn altijd te wijten aan een slecht gebit

Een andere misvatting is dat kauwproblemen altijd het gevolg zijn van een slecht gebit. Hoewel tandheelkundige problemen zoals een slecht passend gebit of tandpijn zeker een rol kunnen spelen, kunnen kauwproblemen ook veroorzaakt worden door andere aandoeningen, zoals kaakdisfunctie of spierproblemen. Het is belangrijk om de bredere oorzaken te overwegen.

Kauwproblemen kunnen altijd verholpen worden met een tandartsbezoek

Hoewel een tandarts vaak kan helpen bij het oplossen van problemen met de tanden of het gebit, kunnen kauwproblemen niet altijd volledig worden opgelost door alleen tandheelkundige zorg. Soms is de oorzaak gerelateerd aan de kaak of spieren, wat bot of gewrichtsproblemen kan omvatten. In dergelijke gevallen kan doorverwijzing naar een specialist nodig zijn voor verder onderzoek.

Alleen mensen die met een prothese dragen hebben kauwproblemen

Een veelvoorkomende misvatting is dat kauwproblemen alleen optreden bij mensen die een prothese dragen. In werkelijkheid kunnen kauwproblemen worden veroorzaakt door een verscheidenheid aan factoren, zoals kaakspanning, okselproblemen of het niet goed functioneren van het kaakgewricht, die niet altijd gerelateerd zijn aan protheses.

Kauwproblemen zijn altijd acuut en gemakkelijk op te lossen

Veel mensen denken dat kauwproblemen plotseling optreden en snel kunnen worden opgelost, maar dit is niet altijd het geval. Sommige kauwproblemen ontwikkelen zich langzaam en kunnen langdurige behandeling vereisen. Het is belangrijk om geduld te hebben en te begrijpen dat sommige problemen, zoals spier- of gewrichtsproblemen, meer tijd nodig hebben om te genezen.

Kauwproblemen hebben altijd een fysieke oorzaak

Kauwproblemen worden vaak geassocieerd met fysieke oorzaken, zoals tanden of kaakproblemen, maar kunnen ook worden veroorzaakt door psychologische factoren zoals stress of angst. In dergelijke gevallen kunnen de spieren die betrokken zijn bij het kauwen worden aangespannen door mentale spanning. Het is belangrijk om ook mentaal welzijn te overwegen als mogelijke oorzaak van kauwproblemen.

Kauwproblemen kunnen een aanzienlijke invloed hebben op de levenskwaliteit. Het is essentieel om goed geïnformeerd te zijn over de mogelijke oorzaken en beschikbare behandelingsopties, en tijdig een zorgverlener te raadplegen voor de juiste diagnose en behandeling.