Torus palatinus: Goedaardig gezwel op gehemelte in mond

Bij de meeste mensen is het gehemelte hol en glad, hetgeen het hele leven lang zo blijft. Soms kunnen er echter benige gezwellen op het gehemelte verschijnen. Een torus palatinus (meervoud: tori palatini) of palatale torus (meervoud: palatale tori) is de medische term voor een benig botuitsteeksel op het gehemelte. Dit is een goedaardig gezwel dat meestal geen symptomen veroorzaakt en dan ook geen behandeling vereist. Soms ontstaan spraakstoornissen, slikproblemen of ander ongemak dat het dagelijks leven van de patiënt verstoort en dan is een medische behandeling nodig. De arts verwijdert dan indien nodig het gezwel uit de mond.

• Epidemiologie van torus palatinus
• Oorzaken en risicofactoren van benig botuitsteeksel
• Symptomen van gezwel op harde gehemelte
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van palatale torus
• Prognose van goedaardige bult in mond
• Complicaties van palatale tori

Epidemiologie van torus palatinus

Circa 1% van de bevolking heeft een torus palatinus. Dit soort benig uitsteeksel komt vaker voor dan een botgroei op de onderkaak (torus mandibularis). Palatale tori komen verder vaker tot stand bij Aziatische, Indiaanse en Inuit-populaties. Vrouwen zijn twee keer zo vaak als mannen aangetast. De gezwellen komen voorts vaker tot uiting bij patiënten ouder dan dertig jaar, al komen soms baby’s met een torus palatinus ter wereld.

Oorzaken en risicofactoren van benig botuitsteeksel

De precieze oorzaak van een palatale torus is niet bekend anno april 2020. Het is eveneens onbekend anno april 2020 waarom bepaalde bevolkingsgroepen zoals Aziaten, Indianen en de Inuit vaker getroffen zijn. Mogelijk zijn palatale tori een autosomaal dominante eigenschap. Het voedingspatroon wordt ook in verband gebracht met de ontwikkeling van de palatale torus. In landen waar grote hoeveelheid zeevis wordt geconsumeerd, komt het gezwel vaker voor. De mondvorm en bijtstructuur spelen mogelijk ook mee. Patiënten die lijden aan bruxisme (tandenknarsen) zijn eveneens vaker aangetast. Tot slot hebben ouderen met een torus palatinus een hogere botmineraaldichtheid dan leeftijdgenoten zonder dit benig uitsteeksel op het gehemelte.

Symptomen van gezwel op harde gehemelte

Sporadisch hebben baby’s al vanaf de geboorte één of meerdere palatale tori, maar bij de meeste andere patiënten ontstaat de bult pas later in het leven. De palatale torus is meestal op de middellijn (in het midden) van het harde gehemelte in de mond aanwezig, maar soms ontstaat het botuitsteeksel ook buiten dit gebied. De meeste palatinale tori hebben een diameter van minder dan twee cm (vaak slechts enkele millimeters), maar hun grootte wijzigt mogelijk gedurende het hele leven waardoor de botuitsteeksels erg klein of vrij groot zijn. Bij sommige ouderen neemt de grootte van de tori af als gevolg van botresorptie. Ook de vorm van het gezwel is variabel. De verhevenheid is verder bedekt met slijmvlies met een normaal uiterlijk. In de meeste gevallen veroorzaken tori palatini geen pijn, maar sommige patiënten ervaren wel spraakproblemen, kauwproblemen (vlakbij de tanden, grote of nieuwe bult), slikproblemen of achterblijvend voedsel in de palatale torus.

Diagnose en onderzoeken

Een gezwel in de mond wijst mogelijk op een tandabces, een cyste in de mond, een mondletsel (bijvoorbeeld door het eten van pittig of heet voedsel, een tandheelkundig apparaat, tandenknarsen of een trauma), mondkanker of een geïnfecteerde wonde in de mond. Het is bijgevolg belangrijk dat een patiënt met elke verandering in de mond zoals het ontstaan van een botuitsteeksel, de tandarts bezoekt. Hij kan de diagnose meestal stellen op basis van een visuele inspectie van het gezwel.

Behandeling van palatale torus

Meestal is een torus palatinus een klinische bevinding en is een behandeling onnodig. Af en toe vormen zich wel zweren op het gebied van de tori als gevolg van een herhaald trauma. Ook is het soms lastig om een kunstgebit of mondbeschermer te plaatsen wanneer dit letsel aanwezig is op het gehemelte. Ook spraakstoornissen, slikproblemen, kauwproblemen en/of andere vervelende symptomen verstoren soms het dagelijks leven. De arts besluit in deze gevallen om een hoeveelheid bot uit de torus palatinus te verwijderen via een operatie.

Prognose van goedaardige bult in mond

De torus palatinus is goedaardig en is geen risicofactor voor mondkanker. Normaal gesproken is een behandeling niet nodig tenzij het gezwel symptomen veroorzaakt en het dagelijks leven van de patiënt verstoort.

Complicaties van palatale tori

Complicaties komen vaker voor bij grote palatali tori, omdat ze dan vaker groeien in de buurt van andere mondstructuren. Ongemak en pijn in de mond, slik-, eet-, en kauwproblemen, spraakstoornissen en angst zijn enkele mogelijke complicaties van dit benig botuitsteeksel.

Lees verder

• Bultje (knobbeltje, gezwelletje) op gehemelte: Oorzaken