Madentherapie: Gebruik van larven voor behandeling wonden

Madentherapie, ook wel larventherapie genoemd, is een vorm van biologische behandeling waarbij levende, steriele gekweekte maden (vliegenlarven) worden ingezet om necrotisch (dood) weefsel in een wond te reinigen en te desinfecteren (debridement). Deze therapie kan de wondgenezing versnellen in vergelijking met standaard verbandtechnieken. Er zijn echter enkele beperkingen en aandachtspunten bij het gebruik van maden voor medische doeleinden.

• Medisch gebruik van larven voor behandeling van wonden
• Werking van madentherapie voor wondbehandeling
• Debridement
• Desinfectie van de wond
• Praktisch
• Beperkingen van larventherapie
• Niet bij elk wondtype
• Speciale verbanden
• Onaangenaam voor sommige patiënten
• Voordelen en nadelen van madentherapie
• Voordelen
• Nadelen
• Toekomstige ontwikkelingen in madentherapie
• Onderzoek en innovatie
• Alternatieve therapieën

Medisch gebruik van larven voor behandeling van wonden

Madentherapie, met name door de groene vleesvlieg, wordt ingezet voor de behandeling van:

• Doorligwonden (decubitus)
• Neuropathische voetzweren veroorzaakt door diabetes mellitus (suikerziekte) (diabetische voetzweren)
• Niet-genezende necrotische huid- en wonden van zacht weefsel
• Niet-genezende traumatische of postoperatieve wonden
• Veneuze stasiszweren

Werking van madentherapie voor wondbehandeling

Debridement

Tijdens madentherapie gebruiken maden hun enzymen om necrotisch weefsel nauwkeuriger te verwijderen dan bij traditionele chirurgische methoden. Deze enzymen breken dood weefsel af binnen één tot twee dagen. Hoewel madentherapie doorgaans effectief is, kan het bij 5-30% van de behandelde wonden pijn of ongemak veroorzaken. Deze pijn wordt vaak voorafgaand aan de behandeling al ervaren. Patiënten worden vooraf geïnformeerd over mogelijke pijn en ontvangen indien nodig pijnstillers. De pijn begint meestal na de eerste 24 uur, wanneer de maden groter worden, maar kan effectief worden beheerd met pijnmedicatie. Als de pijn te intens is, kan de arts het verband verwijderen. Zodra de maden de wond loslaten, verdwijnt het ongemak meestal onmiddellijk.

Desinfectie van de wond

Maden spelen een cruciale rol in het desinfecteren van wonden door schadelijke bacteriën te bestrijden. Ze remmen en vernietigen een breed scala aan bacteriën, waaronder methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA), groep A en B-streptokokken (soorten bacteriën), en grampositieve aërobe en anaërobe stammen. Maden zijn echter minder effectief tegen andere bacteriën zoals Pseudomonas aeruginosa, E. coli, en Proteus spp., en kunnen zelfs gevaar lopen door Pseudomonas in hun omgeving.

Praktisch

De arts plaatst kleine larven (enkele millimeters lang) in de wond. Deze larven voeden zich met necrotisch weefsel door speciale enzymen af te geven die het dood weefsel omzetten in een vloeistof. Deze vloeistof wordt door de maden opgenomen en verteerd. De maden consumeren ook bacteriën die aanwezig zijn in het dode weefsel. Tijdens het reinigingsproces groeien de larven. Het wondoppervlak kan iets natter zijn dan normaal en een donkerrode of roze afscheiding vertonen. Er kan ook een specifieke geur optreden door de afbraak van dood weefsel door de maden. Hoewel de maden meestal niet zichtbaar zijn, kunnen patiënten een kriebelend gevoel ervaren. Soms kan er pijn optreden bij patiënten met bloedcirculatieproblemen, die kan worden verlicht met pijnstillers. Het is belangrijk dat patiënten het madenverband droog houden en uit de buurt van warmtebronnen om uitdroging van de maden te voorkomen. Bij correcte opvolging van de behandeling is de wond doorgaans binnen enkele dagen volledig gereinigd.

Beperkingen van larventherapie

Niet bij elk wondtype

Madentherapie is niet geschikt voor alle soorten wonden. Een vochtige, exsuderende wond met voldoende zuurstoftoevoer is noodzakelijk. Wonden met onvoldoende doorbloeding zijn niet geschikt voor deze therapie. Droge wonden of open wonden van lichaamsholten zijn eveneens niet ideaal voor madentherapie, hoewel sommige droge wonden bevochtigd kunnen worden met een zoutoplossing gedurende 48 uur om ze geschikt te maken voor behandeling. Tumorweefsel komt ook niet in aanmerking voor larventherapie.

Speciale verbanden

Voor madentherapie zijn speciale verbanden nodig die voorkomen dat de maden ontsnappen, maar wel voldoende luchttoevoer bieden. Deze verbanden helpen ook om het onaangename kietelende gevoel van de maden te minimaliseren.

Onaangenaam voor sommige patiënten

Hoewel madentherapie effectief kan zijn, kunnen zowel patiënten als artsen het idee van maden onaangenaam vinden. Patiënten nemen deze therapie echter vaak aan vanwege de voordelen. Artsen kunnen de maden insluiten in ondoorzichtige polymeerzakken om ze uit het zicht te verbergen en zo de acceptatie van de therapie te vergemakkelijken.

Voordelen en nadelen van madentherapie

Voordelen

Madentherapie biedt verschillende voordelen, zoals:

• Effectieve verwijdering van necrotisch weefsel: Maden verwijderen dode weefsels nauwkeurig en efficiënt.
• Desinfectie van wonden: Maden helpen bij het bestrijden van verschillende schadelijke bacteriën.
• Snellere wondgenezing: In veel gevallen versnelt madentherapie het genezingsproces in vergelijking met traditionele verbandtechnieken.

Nadelen

Er zijn ook nadelen aan madentherapie, zoals:

• Pijn en ongemak: Sommige patiënten ervaren pijn of ongemak tijdens de behandeling.
• Beperkingen in toepasbaarheid: Madentherapie is niet geschikt voor alle wondtypes en vereist specifieke omstandigheden.
• Esthetische bezwaren: Het gebruik van maden kan als onaangenaam worden ervaren door zowel patiënten als zorgverleners.

Toekomstige ontwikkelingen in madentherapie

Onderzoek en innovatie

Er zijn voortdurende onderzoeken naar de verbetering van madentherapie, inclusief het ontwikkelen van nieuwe soorten maden en verbeterde toepassingen van deze therapie. Innovaties kunnen leiden tot verbeterde effectiviteit, minder ongemak voor patiënten, en bredere toepassingsmogelijkheden.

Alternatieve therapieën

Daarnaast worden er alternatieve biologische en medische behandelingen onderzocht die mogelijk de effectiviteit van madentherapie kunnen evenaren of verbeteren. Deze innovaties kunnen in de toekomst een belangrijke rol spelen in wondbeheer.

Lees verder

• Decubitus (doorligwonden): Oorzaken van drukzweren
• Diabetesvoet: Zenuwschade en minder bloedstroom bij diabetes
• Veneuze beenzweren: Chronische wonden aan been