Verband tussen mondgezondheid en chronische aandoeningen

Een goede mondgezondheid is belangrijk voor de mond zelf, maar ook voor het voorkomen van problemen in andere lichaamssystemen. Anderzijds veroorzaken enkele chronische aandoeningen een slechte mondgezondheid. Veel aandoeningen staan in verband met de gezondheid van de mond, zoals cardiovasculaire aandoeningen, hiv/aids, kanker, maagzweren, nierziekten, obesitas, osteoporose, seksueel overdraagbare aandoeningen, suikerziekte en vroeggeboorte. Het is voor iedereen, en vooral voor mensen die (chronisch) ziek zijn, belangrijk om een goede mondhygiëne te handhaven. Dit voorkomt of behandelt immers vele ziekten.

• Cardiovasculaire aandoeningen
• Hiv/aids en mondgezondheid
• Kanker
• Maagzweren en slechte gezondheid van de mond
• Nierziekten
• Obesitas
• Osteoporose
• Seksueel overdraagbare aandoeningen
• Suikerziekte
• Vroeggeboorte
• Symptomen van een tandvleesontsteking
• Tips voor een goede mondhygiëne

Cardiovasculaire aandoeningen

In de mond bevinden zich honderden verschillende bacteriën. De slechte bacteriën worden door een gezonde mond geweerd. Bij een tandvleesaandoening, een infectie in de mond of een andere mondaandoening is het voor het lichaam moeilijker om de ziektekiemen te bestrijden. Tandvleesaandoeningen (ook gekend als ‘parodontitis’) en hart- en vaatziekten (cardiovasculaire aandoeningen) zijn soms het gevolg van een hart- en vaatziekte, een beroerte, verstopte slagaders en endocarditis. Endocarditis is een meestal bacteriële infectie van de binnenkant van het hart. Meestal is endocarditis het gevolg van bacteriën die in de bloedbaan zijn terechtgekomen door een slecht functionerend afweersysteem in de mond. De bacteriën hechten zich vast aan verzwakte delen van het hart en veroorzaken vervolgens een infectie.

Hiv/aids en mondgezondheid

Het immuunsysteem is verzwakt bij patiënten met hiv en aids. Ze krijgen daardoor sneller te maken met infecties of andere mondproblemen zoals:

• een droge mond (xerostomie)
• een ernstige tandvleesontsteking en infectie
• mondspruw (orale candidiasis: schimmelinfectie van de mond)
• witte letsels op de tong (witte tong)
• zweertjes in de mond (afteuze mondzweren)

Kanker

Chemotherapie en radiotherapie zijn enkele kankerbehandelingen. Deze behandelingen tasten het immuunsysteem van het lichaam aan. Patiënten die een behandeling voor kanker krijgen, hebben bijgevolg sneller kans op infecties, vooral wanneer zij reeds ongezond tandvlees hebben. Mondgerelateerde bijwerkingen van chemotherapie en radiotherapie omvatten:

• een droge mond
• gevoelig tandvlees
• kaakpijn
• zweertjes in de mond

Maagzweren en slechte gezondheid van de mond

Patiënten met een slechte mondhygiëne hebben meer kans op een bacteriële infectie veroorzaakt door Helicobacter pylori. Deze bacterie veroorzaakt naast tandplak ook maagzweren.

Nierziekten

Veranderingen in de mond komen vaak voor bij patiënten met een chronische nierziekte. Door slechte mondhygiëne ontstaan meer complicaties en hogere sterftecijfers. Vooral bij ouderen, patiënten met bijkomende aandoeningen (zoals diabetes), patiënten met nierziekten die bepaalde medicijnen gebruiken en patiënten met een verminderd afweersysteem zijn complicaties door parodontitis (ontsteking en schade aan weefsel en bot die de tanden ondersteunen) en andere mond- en tandaandoeningen ernstiger.

Obesitas

Obesitas is een risicofactor voor hypertensie (een verhoogde bloeddruk), vetafwijkingen in het bloed, hartaandoeningen en een beroerte. Daarnaast is zwaarlijvigheid geassocieerd met parodontitis.

Osteoporose

Osteoporose is een aandoening waarbij de botten verzwakken en brozer worden. Dit kan ook leiden tot botverlies in de tanden, waardoor patiënten mogelijk hun tanden verliezen. Bovendien kunnen sommige geneesmiddelen die osteoporose behandelen (bisfosfonaten) problemen in de kaakbotten veroorzaken.

Seksueel overdraagbare aandoeningen

Ook een aantal seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) leiden tot symptomen in de mond zoals:

• gonorroe: Deze bacteriële infectie veroorzaakt pijn en een brandend gevoel in de keel. Soms ontstaan er ook witte vlekken in de mond bij gonorroe.
• herpes: Het herpes simplex-virus type 1 veroorzaakt een koortslip en andere letsels in de mond. Type 2 veroorzaakt meestal blaren en zweren aan de geslachtsorganen. Beide letsels zijn echter overdraagbaar tussen de geslachtsdelen en de mond. Type 2 veroorzaakt daarom eveneens pijnlijke blaarvorming in of rond de mond.
• HPV: HPV staat voor het ‘humaan papillomavirus'. Wratten in de mond of keel kunnen veroorzaakt worden door enkele stammen van HPV. Hoofd- en halskanker kan ook een gevolg zijn van een HPV-infectie. Deze aandoeningen ontwikkelen zich meestal aan de basis van de tong, de amandelen of de achterkant van de keel.
• syfilis: Syfilis, eveneens een bacteriële soa, gaat in de eerste fase gepaard met zweren (sjankers). Deze verschijnen op de lippen, op de tong of op andere plaatsen in de mond. Meestal verdwijnen de zweren onbehandeld spontaan. De infectie is echter nog steeds aanwezig en de verspreiding van de infectie is dan ook nog mogelijk.

Suikerziekte

Diabetes mellitus (suikerziekte) leidt onbehandeld tot vele problemen, ook in de mond:

• infecties: Een infectie in de mond is sneller mogelijk bij patiënten met suikerziekte.
• langzame genezing van wonden: Koortsblaasjes of wondjes in de mond genezen trager.
• minder speeksel: Speeksel is nodig om de tanden te beschermen tegen gaatjes (tandbederf). Een mond waarin weinig speeksel aanwezig is, voelt ook erg droog aan.
• tandvleesaandoening: Onbehandelde diabetes leidt tot een tandvleesontsteking met tandvleesbloeding.

Anderzijds leidt een slechte mondgezondheid ook sneller tot diabetes mellitus. Door een tandvleesinfectie stijgt de bloedsuikerspiegel. Onbehandeld blijft de bloedsuikerspiegel stijgen, waardoor de kans op het ontwikkelen van suikerziekte verhoogt. Een goede mondhygiëne is zeker bij patiënten met diabetes mellitus van belang.

Vroeggeboorte

Mondbacteriën kunnen bij een ernstige tandvleesaandoening de placenta aantasten, waardoor de groei en ontwikkeling van de baby verstoord raken. Een vrouw kan hierdoor vroegtijdig bevallen (vroeggeboorte), en de baby komt dan met een laag geboortegewicht ter wereld.

Symptomen van een tandvleesontsteking

De volgende symptomen gaan gepaard met parodontitis:

• een aanhoudende slechte adem (halitose) of een slechte smaak in de mond
• loskomend tandvlees
• rood, gezwollen of zacht tandvlees
• tandvleesbloedingen tijdens het poetsen of flossen van de tanden
• zweren of gekleurde plekken in de mond

Tips voor een goede mondhygiëne

Een goede mondhygiëne voorkomt of behandelt veel aandoeningen. Volgende tips zouden door iedereen nageleefd moeten worden:

• de tanden elke dag flossen
• de tanden twee keer per dag met een fluoride tandpasta poetsen
• eventuele symptomen van een droge mond behandelen door:
• een speekselvervanger te gebruiken
• geen tabak te gebruiken
• meer water te drinken
• suikervrije kauwgom, snoep of pepermuntjes te gebruiken ter bevochtiging van de mond
• regelmatig de tanden laten controleren bij de tandarts
• zetmeelrijke en suikerhoudende voedingsmiddelen en dranken beperken

Lees verder

• Belang van goede mondhygiëne bij diabetes (suikerziekte)