Brandende keel: Oorzaken van branderig gevoel in keel

Een branderige keel is meestal geen ernstig symptoom. Dit is meestal het resultaat van een veel voorkomende infectie zoals een verkoudheid of een keelontsteking. Soms resulteert een brandend gevoel in de keel echter uit een ernstige aandoening. Een brandende keel die het gevolg is van een medische aandoening gaat meestal gepaard met andere symptomen. Wanneer deze bijkomende tekenen optreden, is het verstandig om een arts te raadplegen. In andere gevallen verhelpen veel thuismiddeltjes het branderige gevoel in de keel.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Alcohol en branderig gevoel in de keel
• Allergieën
• Brandende mond-syndroom
• Droge keel
• Droge lucht
• Gastro-oesofageale reflux
• Infecties
• Kanker
• Schoonmaakproducten
• Slechte mondhygiëne
• Slokdarmontsteking
• Tabaksgebruik
• Slechte voedingskeuzes
• Verbranding
• Vreemde voorwerpen
• Zwangerschap
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van branderige keel
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van een branderige keel
• Handhygiëne
• Hydratatie
• Gezonde levensstijl
• Vermijd irriterende stoffen
• Allergiebeheer
• Luchtbevochtiging
• Vaccinaties
• Voorkom reflux
• Goede mondhygiëne
• Stressmanagement

Epidemiologie

De branderigheid in de keel komt veel voor en kan op elke leeftijd optreden. Volgens recente studies heeft ongeveer 20% van de volwassen bevolking in westerse landen regelmatig last van een branderigheid in de keel, vaak gerelateerd aan gastro-oesofageale refluxziekte (GERD). De prevalentie is hoger bij mensen met allergieën, astma en andere luchtwegproblemen. Er zijn aanwijzingen dat de incidentie van branderigheid in de keel in verband met leefstijlfactoren, zoals voeding en stress, toeneemt.

Oorzaken

Een brandende keel kan door verschillende factoren worden veroorzaakt.

Alcohol en branderig gevoel in de keel

Een branderig gevoel in de keel kan worden veroorzaakt door alcoholmisbruik. Alcohol zorgt ervoor dat de slokdarmsfincter (sluitspier) ontspant, waardoor deze volledig opent. Hierdoor kan de maaginhoud terugstromen naar de keel, wat leidt tot keelirritatie en een brandende sensatie in de keel.

Allergieën

Allergieën kunnen irritatie in de keel veroorzaken. Allergieën voor pollen, huisstofmijten, schimmels of dierenharen leiden vaak tot:

• keelirritatie
• keelpijn
• een brandend gevoel in de keel
• jeuk in de neus of ogen
• een loopneus
• zwelling van de neusslijmvliezen

Brandende mond-syndroom

Wanneer een patiënt een brandend gevoel in de mond ervaart, kan hij mogelijk lijden aan het brandende mond-syndroom. Deze aandoening kan het gevolg zijn van een droge mond of een zenuwprobleem. Het brandende gevoel kan zich ook uitbreiden naar de keel, de wangen, de lippen, de tong en het gehemelte. Andere symptomen zijn smaakverlies, een metaalachtige of bittere smaak in de mond en een verhoogde dorst.

Droge keel

Een branderig gevoel in de keel kan worden veroorzaakt door uitdroging en irritatie. Een lage luchtvochtigheid in huis kan leiden tot uitgedroogde weefsels in de mond, neus en keel. Alle luchtwegen en omliggende zachte weefsels zijn bekleed met speciale kanalen die slijm afscheiden om deze gebieden te beschermen tegen irriterende stoffen en om de weefsels vochtig te houden. Een gebrek aan vocht kan leiden tot irritatie en een branderig gevoel in de keel.

Droge lucht

Droge lucht, vooral tijdens de wintermaanden of in ruimtes met airconditioning, kan de slijmvliezen in de keel uitdrogen, wat kan leiden tot een branderig gevoel. Dit komt vaak voor bij mensen die veel tijd binnenshuis doorbrengen zonder voldoende ventilatie. Het gebruik van een luchtbevochtiger kan helpen om de luchtvochtigheid te verhogen en de symptomen te verlichten.

Bij aanhoudende of verergerende symptomen is het belangrijk om medische hulp te zoeken voor een juiste diagnose en behandeling. Het is ook raadzaam om een arts te raadplegen bij onverklaarbare of ernstige klachten.

Gastro-oesofageale reflux

Bij gastro-oesofageale reflux stroomt zuur uit de maag terug naar de slokdarm. Soms reikt het zuur tot aan de keel, wat een branderig gevoel achter in de keel en borst veroorzaakt. Daarnaast kan de patiënt een zure of bittere smaak in de keel en mond ervaren. Andere symptomen zijn onder meer:

• chronische keelirritatie
• een brokgevoel in de keel
• een chronische hoest / hoesten
• een hese stem
• het proeven van een zure vloeistof achter in de keel
• overmatig slijm in de keel
• pijn op de borst
• problemen met slikken
• voortdurend de keel schrapen

Na het eten van een grote maaltijd of het liggen in bed verergeren de symptomen.

Infecties

Coronavirusinfectie
Coronavirusinfecties, waaronder COVID-19, worden veroorzaakt door virussen uit de SARS-CoV-2-familie. Deze infecties kunnen een breed scala aan symptomen veroorzaken, variërend van mild tot ernstig. Een branderig gevoel in de keel is een van de mogelijke klachten die kunnen optreden bij een coronavirusinfectie.

De symptomen van een COVID-19-infectie kunnen variëren, maar veelvoorkomende klachten zijn:

• koorts of koude rillingen
• hoest
• vermoeidheid
• spier- of lichaamspijn
• verlies van smaak of reuk
• keelpijn, vaak gepaard met een branderig gevoel
• ademhalingsproblemen of kortademigheid
• verstopte of loopneus
• hoofdpijn

Een branderig gevoel in de keel kan optreden als gevolg van de ontstekingsreactie die het immuunsysteem op het virus op gang brengt. Dit kan leiden tot zwelling en irritatie van de slijmvliezen in de keel, waardoor het gevoel ontstaat dat de keel branderig of pijnlijk aanvoelt.

In sommige gevallen kan een coronavirusinfectie ook leiden tot secundaire infecties, zoals bacteriële faryngitis of sinusitis, wat verdere irritatie en ongemak kan veroorzaken. De combinatie van deze factoren kan het branderige gevoel verergeren en gepaard gaan met andere symptomen zoals hoesten, slikproblemen en algemene malaise.

Het is belangrijk op te merken dat niet iedereen met COVID-19 een branderig gevoel in de keel zal ervaren, en sommige mensen kunnen asymptomatisch zijn. Bij vermoeden van een coronavirusinfectie is het essentieel om je te laten testen en de richtlijnen van de gezondheidsautoriteiten te volgen.

Als het branderige gevoel aanhoudt of gepaard gaat met ernstige symptomen zoals ademhalingsmoeilijkheden, hoge koorts of aanhoudend braken, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken. Een zorgverlener kan de symptomen evalueren en een passende behandeling aanbevelen.

Griep
De griep (influenza) is een virale infectie die veel symptomen deelt met een verkoudheid, maar een griep is doorgaans ernstiger. Een longontsteking is een mogelijke complicatie van de griep. De symptomen beginnen meestal binnen één à vier dagen na blootstelling aan het griepvirus. Naast een branderige keel kan de patiënt de volgende symptomen ervaren:

• braken
• diarree
• een loopneus
• een verstopte neus
• hoesten
• hoofdpijn
• keelpijn
• koorts
• rillingen
• spierpijn
• vermoeidheid

Faryngitis
Faryngitis is een ontsteking van de keelholte, die pijn, zwelling en roodheid veroorzaakt. Faryngitis kan worden veroorzaakt door virussen of bacteriën en kan leiden tot een branderige keel. Het kan samengaan met de volgende symptomen:

• koorts
• hoest
• pijn bij het slikken
• vermoeidheid
• verstopte neus

Keelontsteking door groep A-streptokokkenbacteriën
Een keelontsteking veroorzaakt door groep A-streptokokkenbacteriën komt vaak voor. De verspreiding van deze bacteriële infectie gebeurt via besmette luchtdruppeltjes door hoesten of niezen. Bekende symptomen zijn:

• braken
• een algemeen ziek gevoel
• een brandend gevoel in de keel
• een huiduitslag
• gezwollen klieren in de nek
• keelpijn
• koorts
• misselijkheid
• rode, gezwollen amandelen met witte strepen
• slikproblemen

Antibiotica bestrijden de infectie, al verlichten vrij verkrijgbare pijnstillers mogelijk ook de klachten.

Klierkoorts
Klierkoorts is een zeer besmettelijke virale infectie veroorzaakt door het Epstein-Barr-virus. De verspreiding van het virus verloopt via lichaamsvloeistoffen zoals speeksel. De symptomen beginnen vier tot zes weken nadat het virus het lichaam is binnengedrongen en bestaan uit:

• brandende pijn in de keel
• een uitslag
• extreme vermoeidheid
• gezwollen klieren in de nek en oksels
• hoofdpijn
• koorts
• pijn in het lichaam

Peritonsillair abces
Bij een peritonsillair abces ontstaat een infectie in het hoofd en de nek. Achter in de keel hoopt pus zich op, met een gezwollen en pijnlijke keel tot gevolg. Meestal ontstaat deze aandoening als complicatie van tonsillitis (keelamandelontsteking). Symptomen van een peritonsillair abces zijn onder meer:

• ademhalingsproblemen
• een branderige keel
• een zwelling van het gezicht
• gezwollen klieren in de nek
• hoofdpijn
• koorts
• moeite met het wijd openen van de mond
• moeite met slikken
• rillingen

Postnasale drip
In de neus vormt zich normaal gesproken slijm. Dit hoopt zich bij postnasale drip op aan de achterkant van de keel. Deze keelslijmen ontstaan door een luchtweginfectie zoals een verkoudheid, maar ook door allergieën zoals hooikoorts en koud weer. Doordat de vloeistof steeds druppelt in de achterkant van de keel, ontstaat irritatie waardoor de keelamandelen zwellen en een brandende pijn ontstaat. Postnasale drip veroorzaakt ook andere klachten zoals:

• een brandend of kriebelend gevoel in de keel
• hoesten
• verstopte neus
• een loopneus
• een aanhoudende behoefte om te slikken

Verkoudheid
Een verkoudheid is een virale luchtweginfectie die vervelend maar meestal niet ernstig is. Twee tot drie verkoudheden per jaar zijn normaal bij volwassenen; kinderen zijn soms vaker aangetast. Een verkoudheid gaat gepaard met de volgende mogelijke klachten:

• een keel die brandend aanvoelt
• een loopneus
• een verstopte neus
• hoesten
• hoofdpijn
• keelpijn
• lichaamspijn
• milde koorts
• niezen

De patiënt herstelt meestal binnen zeven à tien dagen dankzij enkele huismiddeltjes, zoals warme dranken, rust en voldoende vochtinname.

Kanker

Soms wijst een brandende en pijnlijke keel op slokdarmkanker of keelkanker. De pijn en/of het brandende gevoel in de keel verdwijnen niet na één à twee weken, in tegenstelling tot bij een infectie. Andere tekenen kunnen voorkomen, zoals:

• braken
• constant maagzuur
• een brokgevoel in de keel
• een hese stem of een andere stemverandering
• een hoest die niet verbetert of bloed ophoesten
• moeite met slikken
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• pijn op de borst

Het is cruciaal om deze symptomen serieus te nemen, vooral als ze aanhouden of verergeren, aangezien vroegtijdige diagnose de prognose kan verbeteren.

Schoonmaakproducten

De geur van sterke schoonmaakmiddelen kan een branderig gevoel in de keel veroorzaken. Chemische stoffen in deze producten kunnen irritatie van de keel en luchtwegen veroorzaken.

Slechte mondhygiëne

Een slechte mondhygiëne kan leiden tot ontstekingen en infecties in de mond en keel, wat kan resulteren in een branderig gevoel in de keel. De symptomen van een infectie door slechte mondhygiëne zijn:

• afgebroken tanden
• gebroken kiezen
• gezwollen tandvlees
• een slechte adem
• een brandend gevoel in de keel

Slokdarmontsteking

Een branderig gevoel in de keel kan ontstaan door een ontsteking van de slokdarm, wat vaak het gevolg is van gastro-oesofageale reflux. Bij deze aandoening stroomt maagzuur terug in de slokdarm, wat irritatie en ontsteking veroorzaakt. Naast reflux kunnen andere factoren, zoals radiotherapie van de nek, het innemen van bepaalde medicijnen, of een voedselallergie, bijdragen aan slokdarmontsteking. Naast het brandende gevoel in de keel ervaren patiënten vaak slikpijn en moeite met slikken. Het is belangrijk om deze symptomen te bespreken met een zorgverlener voor een gerichte behandeling.

Tabaksgebruik

Roken of blootstelling aan tabaksrook kan leiden tot ontsteking en irritatie van de keel. Dit resulteert vaak in een branderig gevoel.

Slechte voedingskeuzes

Ongezonde voedingskeuzes, zoals het eten van te veel pittig of zuur voedsel, kunnen leiden tot een branderige keel. Dit komt doordat dergelijke voedingsmiddelen de gevoelige weefsels in de keel irriteren. Ook kan te heet voedsel branderigheid in de keel veroorzaken.

Verbranding

Heet voedsel, vloeistoffen of chemicaliën kunnen brandwonden veroorzaken in de keel, wat leidt tot een brandend gevoel.

Vreemde voorwerpen

Wanneer kleine voorwerpen zoals voedsel, schelpen of andere voorwerpen in de keel terechtkomen, kunnen ze een branderig gevoel veroorzaken, samen met pijn en een gevoel van verstikking.

Zwangerschap

Keelpijn en een branderig gevoel in de keel komen vaak voor tijdens de zwangerschap. Dit gevoel ontstaat als gevolg van een vertraagd spijsverteringsproces door de vrijgave van het hormoon progesteron, wat ook invloed kan hebben op de spieren van de slokdarm en de maag. Bovendien kunnen hormonale veranderingen en verhoogde gevoeligheid voor allergenen de kans op een branderige keel verhogen.

Risicofactoren

Bepaalde factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van een branderigheid in de keel. Overgewicht en obesitas zijn belangrijke risicofactoren, vooral in verband met GERD. Roken en blootstelling aan passief roken verhogen ook de kans op irritatie van de luchtwegen. Mensen met een voorgeschiedenis van allergieën of astma lopen een hoger risico, evenals degenen die regelmatig bepaalde medicijnen gebruiken, zoals NSAID's of bètablokkers, die de slijmvliezen kunnen irriteren.

Geassocieerde symptomen

Naast een branderig gevoel in de keel kunnen patiënten ook andere symptomen ervaren. Deze omvatten een aanhoudende hoest, slikproblemen, een droge mond en keelpijn. Soms kan er een gevoel van een klomp in de keel (globusgevoel) optreden. Bij refluxgerelateerde branderigheid kunnen patiënten ook last hebben van zuurbranden en oprispingen. Allergieën kunnen gepaard gaan met niezen, jeukende ogen en een loopneus.

Alarmsymptomen

Als de branderigheid in de keel gepaard gaat met een of meer van de volgende symptomen, is het raadzaam om medische hulp in te schakelen:

• Zwaar ademhalen
• Pijn op de borst
• Bloed ophoesten
• Koorts
• Gewichtsverlies zonder reden

Deze symptomen kunnen wijzen op ernstigere aandoeningen, zoals een luchtweginfectie of slokdarmproblemen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van branderigheid in de keel begint meestal met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek. De arts zal vragen stellen over de symptomen, hun duur en eventuele triggers. Mogelijke onderzoeken zijn onder andere een endoscopie van de slokdarm om eventuele schade aan het slijmvlies te beoordelen, 24-uurs pH-monitoring om de refluxactiviteit te meten, en allergietests om mogelijke allergieën vast te stellen.

Behandeling van branderige keel

Een rauwe, pijnlijke en branderige keel kan vaak thuis worden behandeld met huismiddeltjes:

• een luchtbevochtiger plaatsen om vocht aan de lucht toe te voegen (dit voorkomt een droge keel)
• ijs eten
• op een keelpastille zuigen
• veel extra vocht drinken zoals water
• vrij verkrijgbare pijnstillers nemen zoals paracetamol (Tylenol) of ibuprofen (Advil)
• warme vloeistoffen drinken zoals thee met honing
• zout water gorgelen

Prognose

De prognose voor branderigheid in de keel hangt sterk af van de oorzaak. Bij refluxgerelateerde klachten is de prognose doorgaans goed met adequate behandeling en aanpassingen in de levensstijl. Allergieën kunnen chronisch zijn, maar kunnen vaak goed worden beheerd met medicijnen. In sommige gevallen, zoals bij ernstige slokdarmproblemen, kan een meer complexe behandeling noodzakelijk zijn.

Complicaties

Indien onbehandeld, kunnen de gevolgen van een branderigheid in de keel ernstiger worden. Langdurige irritatie door reflux kan leiden tot slokdarmontsteking of zelfs slokdarmstricturen. Allergieën die niet goed worden behandeld, kunnen verergeren en leiden tot astma-aanvallen of anafylactische reacties in extreme gevallen. Chronische hoest en irritatie kunnen de kwaliteit van leven aanzienlijk beïnvloeden.

Preventie van een branderige keel

Om een branderig gevoel in de keel te voorkomen, is het belangrijk om maatregelen te nemen die de oorzaken en irriterende factoren minimaliseren. Hier zijn enkele preventieve stappen:

Handhygiëne

Regelmatig handen wassen: Dit vermindert de kans op verspreiding van virussen en bacteriën die keelinfecties kunnen veroorzaken.
Handdesinfectie gebruiken: Vooral in situaties waar handen wassen niet mogelijk is.

Hydratatie

• Voldoende water drinken: Dit helpt om de keel vochtig te houden en irritatie te voorkomen.
• Bevochtigende dranken: Warme dranken zoals thee met honing kunnen helpen om de keel te verzachten.

Gezonde levensstijl

• Gebalanceerd dieet: Eet een dieet rijk aan vitaminen en mineralen om het immuunsysteem te versterken.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Dit helpt om het algehele gezondheid en immuunsysteem te versterken.

Vermijd irriterende stoffen

• Niet roken: Tabaksrook irriteert de keel en verhoogt de kans op infecties.
• Beperk alcoholgebruik: Alcohol kan de keel irriteren en droog maken.
• Vermijd chemische dampen en stof: Bescherm jezelf tegen inademing van schadelijke stoffen.

Allergiebeheer

• Antihistaminica: Gebruik deze medicijnen indien nodig om allergische reacties te verminderen.
• Vermijd allergenen: Blijf weg van bekende allergenen zoals pollen, huisstofmijt en schimmel.

Luchtbevochtiging

• Gebruik een luchtbevochtiger: Dit kan helpen om de luchtvochtigheid op peil te houden, vooral tijdens de wintermaanden.
• Regelmatig ventileren: Zorg voor goede luchtcirculatie in huis om de luchtvochtigheid te reguleren.

Vaccinaties

• Griepvaccin: Dit kan helpen om griep en de daarmee gepaard gaande keelpijn te voorkomen.
• Andere vaccinaties: Overweeg vaccinaties tegen andere ziekten die keelpijn kunnen veroorzaken, zoals kinkhoest.

Voorkom reflux

• Kleine, frequente maaltijden: Vermijd grote maaltijden die maagzuur kunnen veroorzaken.
• Niet direct na het eten liggen: Wacht minstens twee tot drie uur na een maaltijd voordat je gaat liggen.
• Hoofdeinde van het bed verhogen: Dit kan helpen om nachtelijke reflux te verminderen.

Goede mondhygiëne

• Regelmatig tandenpoetsen: Dit helpt om bacteriële infecties in de mond te voorkomen.
• Tandenflossen: Verwijdert voedselresten en bacteriën tussen de tanden.

Stressmanagement

• Ontspanningstechnieken: Meditatie, yoga en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stress te verminderen, wat het immuunsysteem ten goede komt.
• Voldoende slaap: Zorg voor voldoende rust om het lichaam te laten herstellen en het immuunsysteem te versterken.

Vermijd zieke personen

• Afstand houden: Blijf uit de buurt van mensen die verkouden zijn of griep hebben.
• Gebruik van gezichtsmaskers: In drukke of gesloten ruimtes kan het dragen van een masker helpen om de verspreiding van ziektekiemen te voorkomen.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kun je de kans op een branderig gevoel in de keel aanzienlijk verminderen en je algehele keelgezondheid behouden.

Lees verder

• Globus pharyngeus: Brokgevoel in keel (meestal onschuldig)
• Keelpijn: Oorzaken van pijn aan keel (pijnlijke keel)
• Brandende gevoelens: Oorzaken en locaties branderig gevoel
• Droge keel: Oorzaken en symptomen van uitgedroogde keel
• Jeukende (kriebelende) keel: Oorzaken en behandelingen