Knobbeltjes onder de voet: oorzaken van pijnlijke bultjes
Knobbeltjes onder voet kunnen veroorzaak worden door plantaire fibromatose. Dit is een zeldzame, goedaardige aandoening van bindweefselwoekering die uitgaat van de onderkant van de voetzool. Bij deze aandoening treden in het bindweefsel onder de voet (fascia plantaris) verhardingen op, waardoor er vaak knobbeltjes ontstaan. Plantaire fibromatose is ook bekend onder de naam ziekte van Ledderhose, genoemd naar de Duitse arts Georg Ledderhose. In een vroeg stadium veroorzaken de knobbeltjes nog slechts weinig klachten. Je merkt de knobbeltjes vaak niet eens op, tenzij deze in omvang beginnen te groeien en je er hinder van begint te ondervinden. Vaak volgt er een niet-invasieve behandeling die afhankelijk is van de locatie en de ernst van de voetknobbeltjes. Een enkele keer is een operatieve ingreep nodig om de bultjes onder je voeten te verwijderen. De prognose is gunstig; vaak keren de knobbeltjes niet terug.
Pijnlijke knobbeltjes onder de voet /
Bron: Chingyunsong/Shutterstock.comWat is plantaire fibromatose?
Bij plantaire fibromatose treden in het bindweefsel onder de voet verhardingen op van vezelachtig weefsel, wat zich vaak uit in de vorm van knobbeltjes onder de voet. Dit veroorzaakt vaak
pijn en ongemak, ook al is het een goedaardige aandoening.
Wie krijgt het?
Plantaire fibromatose treft vaker mannen dan vrouwen en treedt meestal op bij mensen van middelbare leeftijd of ouder.
Hoe vaak komt het voor?
De ziekte is zeer zeldzaam. Volgens het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) worden in Nederland jaarlijks 1,2 patiënten op 100.000 inwoners geopereerd wegens plantaire fibromatose.[1]
Synoniemen
Plantaire fibromatose staat ook bekend onder de volgende benamingen:
- fibrose van de fascia plantaris
- M. Ledderhose
- Ledderhosesyndroom
- Morbus Ledderhose
- nodulaire fibromatosis plantaris
- plantaire fibromatose
- ziekte van Ledderhose
Symptomen van knobbeltjes onder de voet
Het primaire symptoom van plantaire fibromatose is een langzaam groeiende knobbel (fibroom) op de voetzool. Het gaat meestal om meerdere, kleine knobbeltjes die vast aanvoelen. De knobbel kan aanvankelijk weinig of geen pijn of ongemak veroorzaken. Maar de fibromen kunnen groter worden of andere fibromen kunnen na verloop van tijd in de buurt verschijnen en zelfs strengen veroorzaken. Grotere knobbels zijn vaak pijnlijk. De pijn kan erger worden als:
- er druk uitgeoefend wordt op de knobbel
- je strak zittende schoenen dragen
- je blootsvoets loopt
- je gedurende langere tijd staat
Vaak is één voet aangedaan en soms beide voeten.
Oorzaken
De histologische en ultrastructurele kenmerken van plantaire fibromatose en de
ziekte van Dupuytren zijn dezelfde, wat de hypothese ondersteunt dat ze dezelfde oorzaak en pathogenese hebben. Maar net als bij de ziekte van Dupuytren, is de precieze oorzaak van plantaire fibromatose anno 2024 niet bekend.
Genetische factoren
Sommige onderzoeken wijzen erop dat genetische factoren een rol kunnen spelen. Er is opgemerkt dat het een erfelijke ziekte is en dat deze zich variabel voordoet binnen families, dat wil zeggen dat de genen die daarvoor nodig zijn, gedurende een generatie of langer slapend kunnen blijven en dan in een individu kunnen opduiken, of in meerdere generaties of in dezelfde generatie aanwezig kunnen in variërende mate.
Trauma
Sommige deskundigen zijn van mening dat fysiek trauma aan de voet een factor kan zijn bij de ontwikkeling van plantaire fibromatose. Herhaaldelijk voetletsel kan leiden tot schade aan het bindweefsel onder de voet, wat de groei van bindweefselwoekering in de hand werkt.
Leefstijlfactoren
Er zijn verschillende medische aandoeningen en leefstijlfactoren die worden geassocieerd met de ontwikkeling van plantaire fibromatose. Het gaat hierbij onder meer om de volgende aandoeningen:
Er is ook een vermeend, hoewel onbewezen, verband tussen plantaire fibromatose en
alcoholisme, roken,
leverziekten,
problemen met de schildklier en overbelasting van de voeten.
Er is ook een verband tussen plantaire fibromatose en sommige medicijnen en supplementen, waaronder:
Complicaties
Plantaire fibromatose kan complicaties veroorzaken, ook al is de aandoening goedaardig.
Moeilijkheden met lopen en staan
Als de bindweefselwoekering erg groot wordt of als er zich strengen ontwikkelen, kan dit de vorm van de voetboog beïnvloeden, waardoor het moeilijk wordt om te staan of rond te lopen.
Complicaties na chirurgische ingreep
Soms is er een operatie nodig om de knobbeltjes en strengen te verwijderen. Zoals bij elke operatie bestaat er een risico op complicaties, inclusief infectie. Er is ook een risico dat de aandoening terugkeert.
Onderzoek en diagnose
Een arts kan plantaire fibromatose diagnosticeren door je voeten te onderzoeken. In sommige gevallen kan aanvullend onderzoek nodig zijn. Tijdens het lichamelijk onderzoek zal de arts op de knobbeltjes en het omliggende gebied drukken. Hij zal controleren op pijn en je vermogen om comfortabel te staan en te lopen beoordelen. De arts kan beeldvormend onderzoek nodig vinden, waaronder röntgenfoto's of een MRI-scan om andere voetaandoeningen uit te sluiten, waaronder:
- cysten
- infectie
- gezwollen pezen
- gescheurde pezen
- tumoren
Een biopsie is meestal niet nodig, behalve wanneer de beeldvormende scans aangeven dat de knobbel kanker kan zijn. Een biopsie bestaat uit het verwijderen van een stukje van het weefsel van de knobbel om het onder een microscoop te onderzoeken.
Behandeling van knobbeltjes onder de voet
De behandeling is erop gericht pijn te verlichten en de omvang van de knobbeltjes te verminderen. Kleine knobbeltjes die geen symptomen veroorzaken, behoeven geen behandeling. Behandelingsopties voor grotere of pijnlijke bultjes zijn de volgende.
Topische gel
Een plaatselijke gel gaat de groei van bindweefsel tegen. Sommige gels beweren dat ze pijn binnen een paar maanden na gebruik kunnen verlichten. Bewijs voor de effectiviteit is anno 2024 beperkt.
Corticosteroïd-injectie
De arts kan je plaatselijk een injectie met steroïde medicijnen geven wat de pijn en ontsteking kan verminderen, waardoor je gemakkelijker kan staan en lopen. Een injectie met steroïde medicijnen wordt vaak als een tijdelijke oplossing beschouwd omdat het de groei van bindweefsel niet stopt.
Orthopedische inlegzolen en pads
Pijn als gevolg van plantaire fibromatose kan worden verlicht door het dragen van een aangepaste therapeutische zolen of schoenen. Deze zooltjes herverdelen het lichaamsgewicht over de hele voet, zodat de druk op de voetzool en de knobbeltjes wordt verminderd. Bovendien hebben de podo-therapeutische inlegzolen een uitsparing ter plaatse van de knobbels, om de belasting bij lopen en staan te verminderen.
Fysiotherapie
Rekoefeningen en spierversterkende oefeningen kunnen de klachten verlichten vanwege verbeterde bloedtoevoer naar de voet. Een fysiotherapeut kan een oefenprogramma ontwikkelen voor mensen met plantaire fibromatose.
Chirurgie
In sommige gevallen kan chirurgie noodzakelijk zijn, vooral als een vezelmassa in omvang blijft groeien of vanwege toenemende pijn en ongemak. Chirurgie wordt meestal alleen overwogen indien andere behandelingen onvoldoende soelaas bieden. Herstel na een operatie kan 6 tot 8 weken duren. Er is een risico op herhaling na een operatie, vooral in gevallen van meerdere knobbeltjes.
Huismiddeltjes en zelfzorg
Huismiddeltjes van plantaire fibromatose richt zich op het verlichten van pijn en ongemak.
Icepack aanbrengen
Een coldpack, coolpack of icepack wordt gebruikt om te koelen. Het aanbrengen van een coldpack op de voet kan pijn en zwelling verminderen. Om een coldpack te maken, wikkel je ijsblokjes in een dunne doek en plaats je deze tot 15 minuten op de voetboog. Herhaal de behandeling meerdere keren per dag als dat nodig is.
Verhoging (elevatie)
Het verhogen van de aangedane voet boven het hart kan ontstekingen en zwellingen verminderen. Dit kan worden bereikt door te gaan liggen en de voeten op kussens te leggen.
Ibuprofen /
Bron: Martin SulmanVrij verkrijgbare pijnstillers
Vrij verkrijgbare niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) kunnen geslikt worden bij
voetpijn. Deze medicijnen bestaan uit onder meer
ibuprofen en
naproxen. NSAID's moeten niet te lang worden gebruikt, omdat langdurig gebruik ernstige bijwerkingen kan veroorzaken.
Prognose van de (pijnlijke) bultjes
De vooruitzichten van plantaire fibromatose zijn afhankelijk van verschillende factoren, waaronder:
- de grootte van de woekeringen
- het aantal aanwezige knobbeltjes
- het ervaren pijnniveau
Kleine knobbeltjes veroorzaken vaak geen symptomen. Grotere woekeringen kunnen aanhoudende pijn veroorzaken en je vermogen om te staan en te lopen beïnvloeden. Plantaire fibromatose gaat niet over zonder behandeling. Na verwijdering is d ekans op terugkeer van de knobbeltjes zeer klein, maar mensen met meerdere plekken hebben een grotere kans op terugkeer van de aandoening, zelfs na een geslaagde behandeling.
Noot:
- W. Hart. Plantaire fibromatose. Ned Tijdschr Geneeskd. 2004;148:958
Lees verder