Voetwratten: symptomen en behandeling wratten onder de voet

Voetwratten zijn wratten onder je voet en worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Voetwratten groeien op de onderkant van de voet, meestal in gebieden waar veel druk wordt uitgeoefend tijdens het lopen of staan, zoals de hiel en bal van de voet. Voetwratten groeien vaak in de diepere lagen van de huid als gevolg van de druk die zij vanwege hun ligging ontvangen. Een bevredigende behandeling is er niet. Wel kun je voorkomen dat je voetwratten krijgt door het nemen van een aantal voorzorgsmaatregelen, zoals het dragen van slippers in en rond natte gebieden. Ook kun je proberen om zelf een voetwrat te behandelen met duct tape of appelazijn. Er zijn ook vrij verkrijgbare vloeibare stikstofproducten waarmee je de voetwratten kunt verwijderen. Als dat onvoldoende soelaas biedt, is het verstandig een afspraak te maken met je huisarts. Er zijn een aantal behandelingen waarmee een arts voetwratten kan verwijderen, zoals cryotherapie of laseren.

• Wat zijn voetwratten?
• Oorzaak van wratten onder de voet
• Humaan papillomavirus (HPV)
• Besmettelijk: overdracht van het virus
• Risicofactoren
• Incubatietijd
• Voetwratten symptomen
• Wanneer een arts raadplegen?
• Onderzoek en diagnose
• Medische behandeling van voetwratten
• Bevriezing met vloeibare stikstof (cryotherapie)
• Salicylzuur
• Wegsnijden van de voetwrat (curettage)
• Laserbehandeling
• Immonotherapie
• Voetwratten zelf behandelen
• Duct tape
• Appelazijn
• Salicylzuurproducten
• Vloeibare stikstof
• Preventie: wratten onder de voeten voorkomen
• Prognose
• Spontaan oplossen
• Meestal onschadelijk
• Terugkeer van de wrat
• Infectie, pijn en littekens
• Complicaties

Wat zijn voetwratten?

Voetwratten zijn wratten die groeien op de onderkant van de voet, op de voetzool, ook wel verruca plantaris genoemd. Het komt veel voor bij zowel kinderen als volwassenen. De wratten zijn meestal ongeveer 1 cm in diameter. Normaliter zijn wratten verheven, bloemkoolachtige en vast aanvoelende uitgroeisels van de huid. Doch voetwratten zijn platter als gevolg van de druk op de voetzool door het lichaamsgewicht. Voetwratten worden geplet en in de dikke huid van de voetzolen gedrukt. Soms is er sprake van een enkele wrat die pijnlijk is en in de diepte groeit en soms zijn er vele kleine wratten die zich oppervlakkig uitbreiden. Deze twee vormen heten respectievelijk doornwrat en mozaïekwrat.

Oorzaak van wratten onder de voet

Humaan papillomavirus (HPV)

Het humaan papillomavirus (HPV) veroorzaakt verschillende soorten wratten, ook de wratten op de voetzolen. HPV is de meest voorkomende type huidinfectie. Het wordt vaak opgelopen op besmette natte vloeren in zwembaden, kleedkamers, douches en andere gemeenschappelijke ruimtes waar veel mensen komen. Je ontwikkelt voetwratten wanneer het virus je lichaam binnenkomt door kleine snijwonden, breuken of andere zwakke plekken op de onderkant van je voeten. Er bestaan ​​meer dan 100 soorten HPV. Maar slechts een paar van hen veroorzaken wratten op de voeten. Andere typen HPV veroorzaken wratten op andere delen van de huid of op slijmvliezen.

Besmettelijk: overdracht van het virus

Het immuunsysteem van elke persoon reageert anders op HPV. Niet iedereen die ermee in contact komt, ontwikkelt wratten. Zelfs mensen in dezelfde familie reageren anders op het virus. De HPV-stammen die voetwratten veroorzaken zijn niet zeer besmettelijk. Het virus wordt dus niet doorgegeven door direct contact van de ene persoon naar de andere. Maar het gedijt goed in warme, vochtige omgevingen. Bijgevolg kan je het virus doorgegeven worden door op blote voeten in zwembaden of kleedkamers te lopen. Als het virus zich verspreidt van de eerste infectieplaats, kunnen er meer wratten verschijnen.

Risicofactoren

Iedereen kan voetwratten ontwikkelen, maar je loopt in de volgende gevallen meer kans op dit type wrat:

• kinderen en tieners
• mensen met een verzwakt immuunsysteem
• mensen die eerder voetwratten hebben gehad
• mensen die blootsvoets lopen waar blootstelling aan virussen veroorzaken veel voorkomt, zoals kleedkamers

Incubatietijd

De incubatietijd is de tijd tussen de besmetting het een virus en de eerste symptomen. De incubatietijd van wratten is 1-20 maanden. Daarom is het moeilijk om precies vertellen wanneer het virus in het lichaam terecht kwam. In de Verenigde Staten hebben zo'n 7-10% van de mensen wratten. Hoeveel daarvan voetwratten hebben, is niet duidelijk. Voetwratten worden aangetroffen in alle leeftijdsgroepen, maar komen het meeste voor bij kinderen in de leeftijd van 12-16 jaar.

Voetwratten symptomen

Voetwratten zijn te herkennen aan de volgende tekenen en symptomen:

• ze zijn heel zacht;
• ze doorbreken het normale patroon van de huid;
  Pijnlijke, diepe voetwrat / Bron: Marionette, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• ze kunnen er ruw, knobbelig, sponsachtig, dik en/of schilferig uitzien.
• ze zien er bruin of grijs-geel uit, het centrum is donker;
• onbehandelde voetwratten zijn vaak pijnlijk;
• ze zijn dikwijls groter dan gewone wratten;
• ze zijn vaak platter dan gewone wratten door het lichaamsgewicht wat op de voetzool drukt als de persoon loopt;
• vaak tref je ze aan onder drukpunten, zoals de hiel of de bal van de voet;
• in de voetwrat zijn vaak kleine zwarte stipjes zichtbaar t.g.v. een bloeding in de wrat door de druk die erop wordt uitgeoefende door het staan en wandelen.

Likdoorn
Soms wordt een voetwrat verward met een likdoorn. Het verschil wordt echter duidelijk als men ze poogt weg te halen (door te knippen of te snijden), de wrat gaat dan bloeden.

Wanneer een arts raadplegen?

Ga in de volgende gevallen naar de huisarts:

• bij twijfel of er sprake is van een voetwrat of een ander soort huidaandoening
• bij een verminer gevoel in de getroffen voet
• de wratten gaat bloeden, verandert van kleur of doet pijn en geeft ongemak
• de voetwratten keren ondanks behandeling terug
• er ontstaan meer voetwratten
• als je voetwratten hebt terwijl je lijdt aan diabetes, hiv/aids of een andere aandoening die het immuunsysteem verzwakt

Onderzoek en diagnose

In de meeste gevallen kan de arts een voetwrat diagnosticeren met een of meer van deze technieken:
Onderzoek van de wrat;

• Door met een mesje wat huidschilfers weg te snijden of te schrapen; bij een wrat verschijnen er op een gegeven moment allemaal zwarte puntjes (puntbloedingen);
• Verwijderen van een klein gedeelte van de laesie (biopsie) om te verzenden naar een laboratorium voor analyse.

Medische behandeling van voetwratten

Veel behandelingen zijn niet zo bevredigend, omdat het virus niet uitgeroeid wordt en de wratten veelal terugkomen. De wratten kunnen na enkele jaren spontaan verdwijnen als het lichaam het virus effectief heeft bestreden

Bevriezing met vloeibare stikstof (cryotherapie)

Voetwratten kunnen door de huisarts worden behandeld door bevriezing met vloeibare stikstof. Meestal geeft deze behandeling lichte napijn en klachten bij het lopen. Het aanstippen van de wrat met vloeibare stikstof wordt cryotherapie (bevriezing) genoemd. Voor het aanstippen van wratten kun je een afspraak maken voor het spreekuur van de praktijkassistent(e) van de huisarts. Vooral bij voetwratten is het verstandig om de wratten gedurende een aantal weken voor te behandelen, tendeinde de dikke hoornlaag los te weken. Dit gebeurt door op de wrat een pleister te plakken met een weekmakend zalfje onder de pleister (10-40% acidum salicylum). De pleister moet je één tot twee keer per dag vervangen. De omgevende gezonde huid moet beschermd worden met vaseline of zinkolie. Het week geworden hoornlaagje zal een aantal keer mechanisch weggeschraapt worden door middel van een scalpel.

De wratten worden behandeld met vloeibare stikstof (temperatuur van -196°C), wat in een dampend vaatje aanwezig is. Er wordt een grote wattip in het vaatje gedoopt, waarna deze op de wrat wordt gedrukt. De stikstof bevriest de wrat en de omringende huid. Het virus legt het loodje en de wrat sterft af. Vaak ontstaat er een blaar, welke binnen een week verdwijnt.

Na de behandeling kan het soms verstandig zijn de wrat te koelen met wat ijs. Dit kun je doen door een washandje met een plastic zakje met ijsklontjes erin op de behandelde plek te houden. De wrat hoeft na behandeling niet verbonden te worden. Ook hoeft er geen pleister over. Een eventuele blaar die later ontstaat op de betreffende plek, mag je steriel -dat wil zeggen na joderen- doorprikken en verbinden. Maar het beste is om de blaar met rust te laten. Gaat de blaar binnen 48 uur open, dan even joderen en pleister erover. Zwemmen en in bad gaan is toegestaan, maar wees voorzichtig bij een blaar die binnen 48 uur opengaat. Dit ter voorkoming van een infectie.

In geval de behandeling niet heeft geholpen, dan zal de behandeling met stikstof meestal herhaald worden. Dit gebeurt meestal na ongeveer 4 weken.

Salicylzuur

Ook kan salicylzuur worden gebruikt, verkrijgbaar in zalf, gel of aanstipvloeistof. Breng eenmaal daags 30% salicylzuur in vaseline album op de wrat aan. Dit middel is op recept verkrijgbaar. Salicylzuur werkt in op het bovenste laagje van de huid, de zogeheten hoornlaag. Week de wrat zo mogelijk eerst vijf minuten in warm water en droog daarna goed af. Breng daarna de substantie aan. Bescherm daarbij de omliggende huid met leukoplasttape. Maak er een gaatje in met een perforator, zodat alleen de wrat door het gaatje steekt en de huid eromheen afgeplakt is. Breng dan de zalf op de wrat aan. Daarna een gewone pleister over de zalf heen doen. Vijl dagelijks de wrat wat af met een nagelvijltje, totdat hij net niet bloedt.

Wegsnijden van de voetwrat (curettage)

Curettage, oftewel het wegsnijden van de wrat, is ook een optie. De arts snijdt hierbij met een chirurgisch mesje de voetwrat weg. Deze behandeling wordt niet vaak uitgevoerd, vanwege de kans op een pijnlijk litteken wat een probleem kan vormen bij staan en lopen.

Laserbehandeling

Voor hardnekkige voetwratten kan laseren overwogen worden als behandeling. Door de CO2 laser kan een wrat heel precies en laagje voor laagje worden weggebrand.

Immonotherapie

Bij deze methode om korte metten te maken met voetwratten injecteert de arts de voetwratten in met antigenen die het immuunsysteem stimuleren en de HPV-infectie helpen bestrijden. De arts kan ook een oplossing of crème op de wratten aanbrengen.

Voetwratten zelf behandelen

Er zijn diverse huismiddeltjes die je kunt toepassen om voetwratten te verwijderen.

Duct tape

Bij hardnekkige voetwratten die niet goed reageren op de standaard behandeling, kan men overgaan op meer drastische maatregelen:

• Knip het stuk eerst op maat, net iets groter dan de voetwrat;
• Plak de voetwrat af met duct tape;
• Laat de tape zes dagen zitten;
• Daarna tape verwijderen en de wrat weken in water;
• Probeer de hoornlaag zoveel mogelijk te verwijderen met een schuursponsje of puimsteen;
• Niet afdekken en na een nacht slapen opnieuw de voetwrat gedurende zes dagen afdekken met duct tape.

De precieze werking van deze behandeling is anno 2024 nog niet bekend, maar de lijm van de tape veroorzaakt waarschijnlijk een irritatie-reactie wat tot gevolg heeft dat je afweersysteem het virus sneller herkent en onschadelijk maakt. Het succespercentage is grofweg 75%. De wrat zal na 4-6 weken verdwenen zijn zonder achterlating van littekens. Stop met deze behandeling bij verschijnselen van overgevoeligheid, zoals roodheid, jeuk en zwelling. Bij hevige pijn, bloeding of een infectie, moet je je huisarts inschakelen.

Appelazijn

Meng een half kopje appelazijn met water en breng dit mengsel met een katoenen bal minimaal twintig minuten aan op de voetwratten. Dit doet de wratten sneller verdwijnen. Herhaal dit procedé meerdere malen per dag.

Salicylzuurproducten

Er zijn meerdere soorten vrij verkrijgbare salicylzuurproducten, waaronder pleisters en gels, voor het verwijderen van wratten op de voet. Deze producten zijn echter lang niet zo sterk als voorgeschreven versies, maar hebben wel hetzelfde werkingsmechanisme. Lees eerst de bijsluiter voor gebruik en houd je aan de voorschriften aan aanwijzingen.

Vloeibare stikstof

Vrij verkrijgbare vloeibare stikstofproducten zijn ook verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Ze bestaan meestal in de vorm van een gel of vloeistof die je op de voetwratten aanbrengt, waarna deze verdwijnen.

Preventie: wratten onder de voeten voorkomen

Voorkomen dat je voetwratten krijgt, kan door niet in aanraking te komen met het virus dat wratten veroorzaakt. Tref daarom voorzorgsmaatregelen bij het betreden van gemeenschappelijke (vochtige) ruimtes, zoals kleedkamers en zwembaden. Het dragen van slippers in en rond natte gebieden wordt geadviseerd. Was je voeten goed schoon met water, daarna grondig afdrogen - ook tussen de tenen. Gebruik zo nodig een desinfecterende voetspray. Controleer regelmatig je voeten, want een beginnende wrat is nog goed te behandelen. Controleer de voeten van je kinderen regelmatig. Kijk uit als er sprake is van een beschadigde huid door wondjes of kloven. Zo'n huid is vatbaarder voor het binnendringen van het HPV-virus. Verschoon verder dagelijks je sokken en wissel iedere dag je schoenen om.

Prognose

Spontaan oplossen

Ongeacht de thuisbehandeling of medische behandeling die je gebruikt ter verwijdering van voetwratten, kan genezing niet worden gegarandeerd. Voetwratten kunnen op elk moment weer terugkomen. In 60% van de gevallen vertonen voetwratten 'spontane remissie', wat wil zeggen dat ze zonder behandeling vanzelf verdwijnen vanwege de werking van het immuunsysteem van het lichaam. Onbehandelde voetwratten kunnen maximaal 2,5 cm breed worden en in clusters voorkomen. Veel van deze wratten verdwijnen binnen een tijdsbestek van één tot twee jaar.

Meestal onschadelijk

In de overgrote meerderheid van de gevallen zijn voetwratten onschadelijk en ongevaarlijk en vormen ze geen risico op het ontwikkelen van kanker. Bepaalde typen van het HPV-virus kunnen echter ontaarden in kanker. Als voetwratten niet op de behandeling reageren en blijven groeien, moet een arts een biopsie (weefselonderzoek) uitvoeren om de aanwezigheid van kwaadaardigheid uit te sluiten.

Terugkeer van de wrat

Voetwratten kunnen terugkeren. Dit duidt erop dat een virus nog steeds in het lichaam aanwezig is en groeit. Dit is echter geen reden om alarm te slaan. Het type HPV dat voetwratten veroorzaakt, is relatief onschadelijk en veroorzaakt weinig problemen. Wratten kunnen zich uitbreiden naar andere delen van het lichaam, met name als krabben aan een wrat tot bloeden leidt. Bloed uit een wrat bevat het virus en kan een nieuwe wrat doen groeien in een gebied dat wordt aangeraakt.

Infectie, pijn en littekens

Infectie, pijn en littekens kunnen het gevolg zijn van te agressieve thuistherapie die binnendringt onder het huidoppervlak en aldaar schade toebrengt. Wratten kunnen worden overgedragen aan anderen vanwege een ineffectieve behandeling.

Complicaties

Wanneer voetwratten pijn veroorzaken, kun je je normale houding of loop veranderen, soms zelfs zonder dat je het doorhebt. Uiteindelijk kan deze verandering in hoe je staat, loopt of rent, allerlei spier- of gewrichtsongemakken veroorzaken.

Lees verder

• Genitale wratten: symptomen, oorzaken en behandeling
• Platte wratten: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Wratten (wratjes): verwijderen, symptomen en voorkomen
• Hoe haal je wratten zelf weg: wratten bevriezen & aanstippen
• Wratten aanstippen en wratten verwijderen met stikstof