Ziekte van Ledderhose: Soms pijnlijke knobbeltjes onder voet

De ziekte van Ledderhose is een zeldzame aandoening waarbij de onderkant van de voeten aangetast is. De ziekte veroorzaakt namelijk knobbeltjes op de voetzolen als gevolg van een snelle bindweefselgroei. De knobbeltjes zelf zijn niet pijnlijk maar in een aantal omstandigheden ervaren patiënten toch pijn. Meestal volgt een niet-invasieve behandeling die afhankelijk is van de ernst en de locatie van de bobbels. Slechts sporadisch volgt een operatie om de voetzoolbultjes te verwijderen. De prognose is variabel bij deze voetaandoening. De ziekte is vernoemd naar Dr. Georg Ledderhose die de aandoening in 1894 gedetailleerd in de literatuur beschreef.

• Synoniemen van Ziekte van Ledderhose
• Epidemiologie van voetaandoening
• Oorzaken van bultjes onder voet
• Risicofactoren van overmatige groei van bindweefsel
• Symptomen: Soms pijnlijke bultjes onder voetzool
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van voetafwijking
• Prognose van knobbeltjes onder voeten
• Preventie van voetbultjes

Synoniemen van Ziekte van Ledderhose

Bekende synoniemen van de ziekte van Ledderhose zijn:

• M. Ledderhose
• Morbus Ledderhose
• nodulaire fibromatosis plantaris
• plantaire fibromatose

Epidemiologie van voetaandoening

De ziekte van Ledderhose verschijnt op iedere mogelijke leeftijd, maar vooral patiënten van middelbare leeftijd en senioren zijn getroffen. De voetaandoening komt tien keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Oorzaken van bultjes onder voet

De fascia (peesplaat) is een peesblad dat de spieren bedekt. Deze laag bindweefsel loopt door het grootste deel van het lichaam. Bij de ziekte van Ledderhose ontstaan om onbekende redenen anno oktober 2020 harde knobbels (noduli) in een peesplaat onder de voet. Dit is het resultaat van een overmatige groei van bindweefsel.

Risicofactoren van overmatige groei van bindweefsel

De ziekte is erfelijk dus genetische factoren spelen wellicht een rol bij de totstandkoming van de voetafwijking. Ook enkele aandoeningen en omgevingsfactoren verhogen de kans op de ziekte. De ziekte van Ledderhose is mogelijk geassocieerd met volgende risicofactoren:

• de ziekte van Dupuytren (hierbij treedt een verharding van het bindweefsel in de handen in plaats van de voeten op, hetgeen leidt tot een pijnloze handmisvorming)
• de ziekte van Peyronie (kromming en pijn van penis in erectie)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een herhaald trauma aan de voeten
• een leverziekte
• epilepsie
• het gebruik van bepaalde medicijnen
• langdurig regelmatig alcoholgebruik
• roken
• zware werkzaamheden

Symptomen: Soms pijnlijke bultjes onder voetzool

In 75% van de gevallen is één voet aangetast; bij de rest van de patiënten zijn beide voeten getroffen, en zeer sporadisch zijn ook de tenen aangetast. Bij de ziekte van Ledderhose ontstaat een opeenhoping van bindweefsel in de voeten. Dit uit zich in harde bobbels en knobbels op de voetzolen (voetknobbeltjes). Ze hebben een variabele grootte en meten maximaal drie centimeter. De knobbeltjes zijn in het begin meestal pijnloos maar wanneer ze groeien, is ongemak of voetpijn mogelijk. De knobbeltjes veroorzaken ook pijn wanneer ze op bepaalde locaties in de voet te vinden zijn. Daarnaast geraken de knobbeltjes soms ontstoken en geïrriteerd, waardoor de pijn verergert. De knobbeltjes groeien langzaam, maar uiteindelijk stoppen ze op een bepaald moment met groeien.

Andere symptomen van de ziekte van Ledderhose zijn:

• een jeukend, prikkend, drukkend en brandend gevoel in de omgeving van het aangetaste gebied
• een strakkere huid van de voet
• pijn in de enkelgewrichten (gewrichtspijn), die mogelijk verergert

Diagnose en onderzoeken

Artsen identificeren ziekte vaak op basis van het type knobbel dat een patiënt heeft. In sommige gevallen maakt de arts röntgenfoto's. Een echografie is verder nodig omdat de ziekte soms doet denken aan een ganglion of fasciopathie plantaris. Verder bestelt de arts mogelijk andere beeldvormende onderzoeken om de diagnose te bevestigen.

Behandeling van voetafwijking

Niet altijd is een medische behandeling vereist bij deze bultvorming onder de voetzool, daar niet altijd klachten optreden. Bovendien verdwijnen knobbeltjes bij een aantal patiënten spontaan.

Thuisbehandeling

Regelmatige massage is een andere manier om de voet meer beweeglijk te maken en de pijn te verminderen. Tijdens een massage is het belangrijk om de knobbeltjes zelf te vermijden, omdat deze mogelijk zeer pijnlijk zijn bij aanraking. Daarom is het aanbevolen om enkel zachtjes de weefsels rond de knobbeltjes te masseren.

Podotherapie

De patiënt krijgt aangepaste therapeutische zolen of schoenen om de pees te ondersteunen, zodat de pijnklachten verminderen.

Fysiotherapie

Vaak adviseert de arts fysiotherapie. Een fysiotherapeut bekijkt de locatie en grootte van de knobbeltjes en stelt dan een individueel behandelplan met specifieke oefeningen voor. De fysiotherapeut zorgt tevens voor voetmassage en spalken.

Medicatie

Sommige patiënten smeren de bultjes in met Verapamil-gel. Deze gel vermindert de collageenproductie in de knobbels. Verder zet de arts een behandeling via corticosteroïde-injecties (krachtige ontstekingsremmers) in. Hij beperkt wel het gebruik van de injecties en zet enkel op korte termijn deze medicijnen in, daar deze snel leiden tot bijwerkingen.

Shockwave therapie

Na twee shockwave-behandelingen verzachten de bultjes. Deze methode gaat niet gepaard met bijwerkingen, maar is wel vrij pijnlijk tijdens de behandeling zelf.

Chirurgie

Een chirurgische ingreep is nodig als alle andere behandelingsopties onvoldoende effectief zijn. De meest gebruikelijke operatie voor de ziekte van Ledderhose is een fasciectomie (chirurgische verwijdering van het fasciale weefsel). Deze operatie levert gemengde resultaten op omdat de bindweefselknobbels soms terugkeren. Sommige artsen adviseren radiotherapie na een operatie om het risico op herhaling te verminderen, maar zelfs met radiotherapie is het mogelijk dat de symptomen van de ziekte weer opflakkeren. Ook leidt de operatie mogelijk tot pijnlijk littekenweefsel. De arts stelt deze ingreep dan ook zo lang mogelijk uit.

Prognose van knobbeltjes onder voeten

Bij een aantal patiënten verdwijnt de ziekte van Ledderhose vanzelf. Andere patiënten hebben dan weer regelmatige behandelingen nodig om de symptomen onder controle te krijgen. Een herhaling van de aandoening is gebruikelijk. Zelfs bij een geslaagde behandeling is er geen garantie dat de bultjes na verloop van tijd niet meer terugkomen.

Preventie van voetbultjes

De omgevingsfactoren verminderen en blessures aan de voeten voorkomen zijn enkele maatregelen om het risico op de teenknobbeltjes te verminderen. De voeten strekken voor een inspannende activiteit en regelmatig blootsvoets lopen zijn andere nuttige adviezen.

Lees verder

• Nodules: Goedaardige en kwaadaardige knobbeltjes
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Voetknobbeltjes: Oorzaken van bultjes en knobbels aan voeten
• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Voetboogpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in voetboog