Ziekte van Ledderhose: Soms pijnlijke knobbeltjes onder voet

De ziekte van Ledderhose is een zeldzame aandoening waarbij de onderkant van de voeten aangetast is. De ziekte veroorzaakt namelijk knobbeltjes op de voetzolen als gevolg van een snelle bindweefselgroei. De knobbeltjes zelf zijn niet pijnlijk maar in een aantal omstandigheden ervaren patiënten toch pijn. Meestal volgt een niet-invasieve behandeling die afhankelijk is van de ernst en de locatie van de bobbels. Slechts sporadisch volgt een operatie om de voetzoolbultjes te verwijderen. De prognose is variabel bij deze voetaandoening. De ziekte is vernoemd naar Dr. Georg Ledderhose die de aandoening in 1894 gedetailleerd in de literatuur beschreef.

• Synoniemen van Ziekte van Ledderhose
• Epidemiologie van voetaandoening
• Mechanisme
• Oorzaken van bultjes onder voet
• Risicofactoren van overmatige groei van bindweefsel
• Risicogroepen
• Symptomen: Soms pijnlijke bultjes onder voetzool
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van voetafwijking
• Prognose van knobbeltjes onder voeten
• Complicaties
• Preventie van voetbultjes
• Praktische tips voor het omgaan met de ziekte van Ledderhose
• Zorg voor je voeten
• Fysiotherapie en rekken
• Medicijnen en pijnbestrijding
• Regelmatige controleafspraken
• Houd je gewicht in de gaten
• Psychische gezondheid en coping
• Misvattingen rond ziekte van Ledderhose
• De veronderstelling dat de ziekte van Ledderhose alleen de handen treft
• De overtuiging dat de ziekte van Ledderhose altijd pijn veroorzaakt
• De gedachte dat de ziekte van Ledderhose geen invloed heeft op het dagelijks leven
• De veronderstelling dat de ziekte van Ledderhose geen behandelbare aandoening is
• De gedachte dat de ziekte van Ledderhose alleen bij ouderen voorkomt
• De overtuiging dat de ziekte van Ledderhose altijd zichtbaar is
• De veronderstelling dat de ziekte van Ledderhose alleen door fysieke inspanning verergerd wordt

Synoniemen van Ziekte van Ledderhose

Bekende synoniemen van de ziekte van Ledderhose zijn:

• M. Ledderhose
• Morbus Ledderhose
• nodulaire fibromatosis plantaris
• plantaire fibromatose

Epidemiologie van voetaandoening

De ziekte van Ledderhose is een zeldzame aandoening die wordt gekarakteriseerd door de aanwezigheid van nodulaire verdikkingen of fibrose in het bindweefsel van de voetzolen, meestal in de plantaire fascia. Het is een vorm van plantaire fibromatose, verwant aan de ziekte van Dupuytren, maar het komt veel minder vaak voor.

Prevalentie
De ziekte van Ledderhose komt relatief zelden voor, met een geschatte prevalentie van ongeveer 3 op 100.000 mensen. Het is meestal een aandoening die zich bij volwassenen manifesteert, hoewel het ook bij kinderen kan voorkomen, zij het zeldzaam.

Leeftijd en geslacht
De ziekte wordt meestal gezien bij volwassenen van middelbare leeftijd, vooral tussen de 40 en 60 jaar. Er is een hogere incidentie bij mannen in vergelijking met vrouwen, vergelijkbaar met de ziekte van Dupuytren.

Genetische factoren en erfelijkheid
Genetische factoren spelen een rol bij de ziekte van Ledderhose. De aandoening kan familiair voorkomen, wat suggereert dat er een erfelijke component is. Mensen met een familiegeschiedenis van de ziekte van Dupuytren hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Ledderhose.

Mechanisme

De ziekte van Ledderhose wordt gekarakteriseerd door de abnormale proliferatie van bindweefsel in de plantaire fascia, het weefsel dat de voetboog ondersteunt. Dit leidt tot de vorming van harde knobbels of nodules die kunnen variëren in grootte en locatie.

Overmatige productie van collageen
Het belangrijkste mechanisme achter de ziekte van Ledderhose is een overmatige productie van collageen en andere extracellulaire matrixcomponenten, wat resulteert in een verharding van het bindweefsel. Deze fibrotische veranderingen kunnen leiden tot verdikkingen en verhardingen in de voetzool.

Hormonale invloeden
Er zijn aanwijzingen dat hormonale factoren een rol spelen in de ontwikkeling van de ziekte. De ziekte komt vaker voor bij mannen, wat suggereert dat mannelijke geslachtshormonen mogelijk bijdragen aan het proces van bindweefselgroei.

Genetische predispositie
Genetische aanleg speelt ook een rol in de ziekte van Ledderhose. De ziekte is vaak familiair, wat wijst op een erfelijke component, mogelijk gerelateerd aan genen die coderen voor de productie van collageen of andere bindweefselcomponenten.

Oorzaken van bultjes onder voet

De precieze oorzaak van de ziekte van Ledderhose is onbekend, maar er wordt aangenomen dat genetische factoren een belangrijke rol spelen. Er lijkt een verband te bestaan met bindweefselaandoeningen zoals de ziekte van Dupuytren en Peyronie. In sommige gevallen kunnen trauma's aan de voet of herhaalde microtrauma's aan de plantaire fascia de aandoening uitlokken. Ook wordt verondersteld dat een afwijkende reactie van het immuunsysteem bijdraagt aan de ontwikkeling van de knobbeltjes onder de voet.

Risicofactoren van overmatige groei van bindweefsel

De ziekte is erfelijk dus genetische factoren spelen wellicht een rol bij de totstandkoming van de voetafwijking. Ook enkele aandoeningen en omgevingsfactoren verhogen de kans op de ziekte. De ziekte van Ledderhose is mogelijk geassocieerd met volgende risicofactoren:

• de ziekte van Dupuytren (hierbij treedt een verharding van het bindweefsel in de handen in plaats van de voeten op, hetgeen leidt tot een pijnloze handmisvorming)
• de ziekte van Peyronie (kromming en pijn van penis in erectie)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een herhaald trauma aan de voeten
• een leverziekte
• epilepsie
• het gebruik van bepaalde medicijnen
• langdurig regelmatig alcoholgebruik
• roken
• zware werkzaamheden

Risicogroepen

Er zijn verschillende risicogroepen die een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van de ziekte van Ledderhose, meestal als gevolg van erfelijke en gezondheidsgerelateerde factoren.

Mannen boven de 40 jaar
De ziekte komt vaker voor bij mannen, vooral bij degenen ouder dan 40 jaar. Dit suggereert dat leeftijd en geslacht belangrijke risicofactoren zijn voor het ontwikkelen van de aandoening.

Patiënten met de ziekte van Dupuytren
Mensen die de ziekte van Dupuytren hebben, een aandoening die de handpalmen aantast, lopen een verhoogd risico om ook de ziekte van Ledderhose te ontwikkelen. Beide aandoeningen worden als vormen van fibromatose beschouwd en hebben mogelijk gemeenschappelijke genetische en mechanistische oorzaken.

Patiënten met diabetes of leverziekte
Patiënten met diabetes mellitus of levercirrose hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Ledderhose. Het verband tussen deze aandoeningen en plantaire fibromatose is niet volledig begrepen, maar het lijkt te wijzen op een gemeenschappelijke link in de bindweefselregulatie.

Symptomen: Soms pijnlijke bultjes onder voetzool

In 75% van de gevallen is één voet aangetast; bij de rest van de patiënten zijn beide voeten getroffen, en zeer sporadisch zijn ook de tenen aangetast. Bij de ziekte van Ledderhose ontstaat een opeenhoping van bindweefsel in de voeten. Dit uit zich in harde bobbels en knobbels op de voetzolen (voetknobbeltjes). Ze hebben een variabele grootte en meten maximaal drie centimeter. De knobbeltjes zijn in het begin meestal pijnloos maar wanneer ze groeien, is ongemak of voetpijn mogelijk. De knobbeltjes veroorzaken ook pijn wanneer ze op bepaalde locaties in de voet te vinden zijn. Daarnaast geraken de knobbeltjes soms ontstoken en geïrriteerd, waardoor de pijn verergert. De knobbeltjes groeien langzaam, maar uiteindelijk stoppen ze op een bepaald moment met groeien.

Andere symptomen van de ziekte van Ledderhose zijn:

• een jeukend, prikkend, drukkend en brandend gevoel in de omgeving van het aangetaste gebied
• een strakkere huid van de voet
• pijn in de enkelgewrichten (gewrichtspijn), die mogelijk verergert

Alarmsymptomen

De ziekte van Ledderhose kan in het beginstadium asymptomatisch zijn, maar na verloop van tijd kunnen de symptomen zich ontwikkelen. Het belangrijkste symptoom is de aanwezigheid van nodulaire verdikkingen in de voetzool.

Pijn of ongemak in de voet
In de vroege stadia kan de ziekte van Ledderhose weinig symptomen veroorzaken, maar naarmate de aandoening vordert, kunnen de knobbels in de voetzool pijn of ongemak veroorzaken, vooral bij het lopen of staan.

Beperkingen in de mobiliteit
De verdikkingen van het bindweefsel kunnen de voetbewegingen beperken, wat kan leiden tot stijfheid en problemen bij het lopen. In ernstige gevallen kunnen de knobbels de normale functie van de voet beïnvloeden, wat resulteert in een verminderd vermogen om te lopen of te staan.

Veranderingen in de voetstructuur
In gevorderde gevallen kunnen de knobbels leiden tot structurele veranderingen in de voet, waardoor de voetboog verstoord kan worden. Dit kan leiden tot pijnlijke veranderingen in het looppatroon en moeilijkheden bij het dragen van schoenen.

Diagnose en onderzoeken

Artsen identificeren ziekte vaak op basis van het type knobbel dat een patiënt heeft. In sommige gevallen maakt de arts röntgenfoto's. Een echografie is verder nodig omdat de ziekte soms doet denken aan een ganglion of fasciopathie plantaris. Verder bestelt de arts mogelijk andere beeldvormende onderzoeken om de diagnose te bevestigen.

Behandeling van voetafwijking

Niet altijd is een medische behandeling vereist bij deze bultvorming onder de voetzool, daar niet altijd klachten optreden. Bovendien verdwijnen knobbeltjes bij een aantal patiënten spontaan.

Thuisbehandeling
Regelmatige massage is een andere manier om de voet meer beweeglijk te maken en de pijn te verminderen. Tijdens een massage is het belangrijk om de knobbeltjes zelf te vermijden, omdat deze mogelijk zeer pijnlijk zijn bij aanraking. Daarom is het aanbevolen om enkel zachtjes de weefsels rond de knobbeltjes te masseren.

Podotherapie
De patiënt krijgt aangepaste therapeutische zolen of schoenen om de pees te ondersteunen, zodat de pijnklachten verminderen.

Fysiotherapie
Vaak adviseert de arts fysiotherapie. Een fysiotherapeut bekijkt de locatie en grootte van de knobbeltjes en stelt dan een individueel behandelplan met specifieke oefeningen voor. De fysiotherapeut zorgt tevens voor voetmassage en spalken.

Medicatie
Sommige patiënten smeren de bultjes in met Verapamil-gel. Deze gel vermindert de collageenproductie in de knobbels. Verder zet de arts een behandeling via corticosteroïde-injecties (krachtige ontstekingsremmers) in. Hij beperkt wel het gebruik van de injecties en zet enkel op korte termijn deze medicijnen in, daar deze snel leiden tot bijwerkingen.

Shockwave therapie
Na twee shockwave-behandelingen verzachten de bultjes. Deze methode gaat niet gepaard met bijwerkingen, maar is wel vrij pijnlijk tijdens de behandeling zelf.

Chirurgie
Een chirurgische ingreep is nodig als alle andere behandelingsopties onvoldoende effectief zijn. De meest gebruikelijke operatie voor de ziekte van Ledderhose is een fasciectomie (chirurgische verwijdering van het fasciale weefsel). Deze operatie levert gemengde resultaten op omdat de bindweefselknobbels soms terugkeren. Sommige artsen adviseren radiotherapie na een operatie om het risico op herhaling te verminderen, maar zelfs met radiotherapie is het mogelijk dat de symptomen van de ziekte weer opflakkeren. Ook leidt de operatie mogelijk tot pijnlijk littekenweefsel. De arts stelt deze ingreep dan ook zo lang mogelijk uit.

Prognose van knobbeltjes onder voeten

De prognose voor de ziekte van Ledderhose is meestal goed, vooral wanneer de aandoening in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd en behandeld. Echter, de ziekte kan chronisch zijn en in sommige gevallen progressief.

Chronische aard van de aandoening
De ziekte van Ledderhose is chronisch en kan progressief zijn. De knobbels in de voetzool kunnen na verloop van tijd groter worden en meer ongemak veroorzaken. Hoewel de aandoening niet levensbedreigend is, kan de pijn en beperking in mobiliteit aanzienlijk zijn.

Effect van behandelingen
Hoewel de ziekte niet volledig kan worden genezen, kunnen verschillende behandelingsopties de symptomen verlichten. Chirurgie kan effectief zijn voor het verwijderen van de fibrotische knobbels, maar er is altijd een risico op recidief.

Langdurige complicaties
In sommige gevallen kan de ziekte leiden tot langdurige mobiliteitsbeperkingen of chronische pijn in de voeten. Dit kan de kwaliteit van leven beïnvloeden, vooral als de aandoening niet adequaat wordt behandeld.

Complicaties

Complicaties van de ziekte van Ledderhose zijn meestal gerelateerd aan de toename van de grootte en het aantal fibromen, wat kan leiden tot chronische pijn en moeite met lopen. Bij patiënten die een chirurgische ingreep ondergaan, bestaat er een verhoogd risico op littekenvorming en zenuwbeschadiging, wat kan resulteren in blijvende pijn of gevoelloosheid in de voet. Bovendien is er een kans op terugkerende fibromen na de operatie, wat verdere interventies noodzakelijk kan maken.

Preventie van voetbultjes

Er zijn momenteel geen bewezen preventieve maatregelen voor de ziekte van Ledderhose, maar vroege detectie en behandeling kunnen helpen om de progressie van de aandoening te vertragen en de symptomen te verlichten.

Regelmatige controle bij risicogroepen
Patiënten met een familiegeschiedenis van de ziekte van Dupuytren of de ziekte van Ledderhose, evenals patiënten met diabetes of leverziekten, moeten hun voeten regelmatig laten controleren op tekenen van plantaire fibromatose.

Vroege behandeling van symptomen
Bij het eerste teken van pijn of knobbels in de voetzool kan vroege behandeling helpen om de symptomen te beheersen. Conservatieve behandelingen zoals fysiotherapie, orthopedische inlegzolen, en pijnstillers kunnen helpen om de progressie van de ziekte te vertragen.

Chirurgische interventie bij gevorderde gevallen
In gevorderde gevallen kan een operatie nodig zijn om de verdikte weefsels te verwijderen. Chirurgie kan echter leiden tot complicaties, zoals littekenvorming of recidiefvorming van de fibrose, dus het is belangrijk om de voor- en nadelen met een arts te bespreken.

Praktische tips voor het omgaan met de ziekte van Ledderhose

De ziekte van Ledderhose is een aandoening die wordt gekarakteriseerd door de vorming van dikke, vezelige knobbels in de voetzolen. Deze aandoening kan leiden tot pijn en stijfheid, waardoor het moeilijk kan zijn om normaal te lopen. Het is belangrijk om te begrijpen hoe je de symptomen kunt beheersen en de levenskwaliteit kunt verbeteren.

Zorg voor je voeten

Omdat de ziekte van Ledderhose zich meestal in de voeten manifesteert, is het essentieel om goed voor je voeten te zorgen. Draag schoenen die voldoende steun bieden en een zachte, verende zool hebben. Vermijd strakke of ongemakkelijke schoenen die de druk op je voeten verhogen en de symptomen kunnen verergeren.
Het kan ook helpen om dagelijks je voeten te masseren om de doorbloeding te verbeteren en de spanning te verlichten.

Fysiotherapie en rekken

Fysiotherapie kan nuttig zijn om de mobiliteit van je voeten te behouden en de pijn te verminderen. Een fysiotherapeut kan je specifieke oefeningen geven die gericht zijn op het rekken van de voetspieren en het verbeteren van de flexibiliteit van je voeten.
Door regelmatig te rekken, kun je de stijfheid die vaak gepaard gaat met de ziekte van Ledderhose verminderen en de functionaliteit van je voeten behouden.

Medicijnen en pijnbestrijding

Hoewel er geen genezing is voor de ziekte van Ledderhose, zijn er behandelingsopties die de pijn kunnen verlichten. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) kunnen helpen om ontstekingen en pijn te verminderen.
Raadpleeg je arts voor een persoonlijk behandelplan. Als de pijn ernstig is, kan je arts mogelijk andere pijnbestrijdingsopties, zoals injecties of chirurgische ingrepen, overwegen.

Regelmatige controleafspraken

Omdat de ziekte van Ledderhose een chronische aandoening is, is het belangrijk om regelmatig medische controleafspraken bij te wonen. Je arts kan de voortgang van de ziekte volgen en aanpassingen aan je behandelplan doen indien nodig.
Regelmatige bezoeken kunnen ervoor zorgen dat complicaties tijdig worden opgemerkt en dat je de juiste zorg krijgt om de symptomen onder controle te houden.

Houd je gewicht in de gaten

Overgewicht kan extra druk op je voeten uitoefenen, wat de symptomen van de ziekte van Ledderhose kan verergeren. Het is belangrijk om een evenwichtig voedingspatroon te volgen en regelmatig te bewegen om je gewicht te beheersen.
Door je gewicht te optimaliseren, kun je de druk op je voeten verminderen, wat kan helpen om pijn te verlichten en verdere schade te voorkomen.

Psychische gezondheid en coping

De ziekte van Ledderhose kan niet alleen fysieke pijn veroorzaken, maar ook een emotionele belasting hebben. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan je mentale gezondheid en copingstrategieën te ontwikkelen.
Praat met een psycholoog of therapeut als je merkt dat de aandoening invloed heeft op je welzijn. Het ondersteunen van je mentale gezondheid kan je helpen om beter om te gaan met de uitdagingen die de ziekte van Ledderhose met zich meebrengt.

Misvattingen rond ziekte van Ledderhose

De ziekte van Ledderhose is een aandoening die gekarakteriseerd wordt door de vorming van harde knobbels of nodules in de handpalm en voetzolen als gevolg van overmatige bindweefselgroei. Er bestaan diverse misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandelingsmogelijkheden van deze ziekte. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende misvattingen besproken en gecorrigeerd.

De veronderstelling dat de ziekte van Ledderhose alleen de handen treft

Veel mensen denken dat de ziekte van Ledderhose enkel de handen aantast, maar in werkelijkheid kan het zich ook ontwikkelen in de voetzolen. Hoewel de aandoening vaak begint in de handpalmen, kunnen de knobbels zich ook in de voeten vormen, wat het lopen bemoeilijkt. Het is dus belangrijk om alert te zijn op symptomen in beide delen van het lichaam.

De overtuiging dat de ziekte van Ledderhose altijd pijn veroorzaakt

Een andere misvatting is dat de ziekte van Ledderhose altijd gepaard gaat met pijn. Hoewel de harde knobbels in sommige gevallen pijn kunnen veroorzaken, hebben veel mensen met deze aandoening geen pijnlijke symptomen. De belangrijkste zorg bij de ziekte van Ledderhose is de vergroting van de knobbels, die de beweeglijkheid kunnen belemmeren.

De gedachte dat de ziekte van Ledderhose geen invloed heeft op het dagelijks leven

Sommige mensen denken dat de ziekte van Ledderhose geen invloed heeft op hun dagelijks leven, maar dit is niet altijd het geval. In sommige gevallen kunnen de knobbels in de handpalmen of voetzolen de grip of mobiliteit ernstig beperken, wat het uitvoeren van dagelijkse activiteiten moeilijk maakt. Dit kan vooral een probleem zijn voor mensen die veel gebruik maken van hun handen voor werk of sport.

De veronderstelling dat de ziekte van Ledderhose geen behandelbare aandoening is

Een misvatting is dat de ziekte van Ledderhose niet behandeld kan worden. Hoewel er geen definitieve genezing is, zijn er verschillende behandelingsopties beschikbaar, zoals fysiotherapie, medicatie om de symptomen te verlichten en in sommige gevallen een operatie om de knobbels te verwijderen. In sommige gevallen kan ook spierenreductie worden overwogen om de symptomen te verlichten.

De gedachte dat de ziekte van Ledderhose alleen bij ouderen voorkomt

Veel mensen denken dat de ziekte van Ledderhose alleen voorkomt bij ouderen, maar de aandoening kan ook bij jongere mensen optreden. Het komt vaak voor bij mensen tussen de 40 en 60 jaar, maar de exacte oorzaak is niet altijd duidelijk. Genetische factoren kunnen bijdragen aan het risico, en zelfs mensen zonder familiale geschiedenis van de aandoening kunnen het ontwikkelen.

De overtuiging dat de ziekte van Ledderhose altijd zichtbaar is

Een andere misvatting is dat de ziekte van Ledderhose altijd visueel duidelijk is. Hoewel de knobbels vaak zichtbaar zijn, kunnen ze in sommige gevallen klein blijven of zich diep in de weefsels ontwikkelen, waardoor ze moeilijk waar te nemen zijn. Dit kan het moeilijk maken om de aandoening in een vroeg stadium te detecteren.

De veronderstelling dat de ziekte van Ledderhose alleen door fysieke inspanning verergerd wordt

Sommige mensen denken dat de ziekte van Ledderhose enkel verergerd wordt door fysieke inspanning, maar dit is niet het geval. De progressie van de ziekte is vaak genetisch bepaald en kan onafhankelijk van fysieke activiteit toenemen. Hoewel intensieve belasting de symptomen in sommige gevallen kan verergeren, speelt genetische aanleg de grootste rol in de ontwikkeling van de aandoening.

Lees verder

• Nodules: Goedaardige en kwaadaardige knobbeltjes
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Voetknobbeltjes: Oorzaken van bultjes en knobbels aan voeten
• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Voetboogpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in voetboog