Ziekte van Ledderhose: Soms pijnlijke knobbeltjes onder voet

De ziekte van Ledderhose is een zeldzame aandoening waarbij de onderkant van de voeten aangetast is. De ziekte veroorzaakt namelijk knobbeltjes op de voetzolen als gevolg van een snelle bindweefselgroei. De knobbeltjes zelf zijn niet pijnlijk maar in een aantal omstandigheden ervaren patiënten toch pijn. Meestal volgt een niet-invasieve behandeling die afhankelijk is van de ernst en de locatie van de bobbels. Slechts sporadisch volgt een operatie om de voetzoolbultjes te verwijderen. De prognose is variabel bij deze voetaandoening. De ziekte is vernoemd naar Dr. Georg Ledderhose die de aandoening in 1894 gedetailleerd in de literatuur beschreef.

• Synoniemen van Ziekte van Ledderhose
• Epidemiologie van voetaandoening
• Oorzaken van bultjes onder voet
• Risicofactoren van overmatige groei van bindweefsel
• Symptomen: Soms pijnlijke bultjes onder voetzool
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van voetafwijking
• Prognose van knobbeltjes onder voeten
• Complicaties
• Preventie van voetbultjes

Synoniemen van Ziekte van Ledderhose

Bekende synoniemen van de ziekte van Ledderhose zijn:

• M. Ledderhose
• Morbus Ledderhose
• nodulaire fibromatosis plantaris
• plantaire fibromatose

Epidemiologie van voetaandoening

De ziekte van Ledderhose, ook wel plantaire fibromatose genoemd, is een zeldzame aandoening die de voet fascia (bindweefsel onder de voet) aantast. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, en meestal treft het mensen van middelbare leeftijd of ouder. De prevalentie van de ziekte van Ledderhose wordt geschat op ongeveer 0,23% van de bevolking, hoewel de exacte incidentie kan variëren per regio. De aandoening is vergelijkbaar met de ziekte van Dupuytren, die de handen aantast, en kan soms in beide voeten voorkomen.

Oorzaken van bultjes onder voet

De precieze oorzaak van de ziekte van Ledderhose is onbekend, maar er wordt aangenomen dat genetische factoren een belangrijke rol spelen. Er lijkt een verband te bestaan met bindweefselaandoeningen zoals de ziekte van Dupuytren en Peyronie. In sommige gevallen kunnen trauma's aan de voet of herhaalde microtrauma's aan de plantaire fascia de aandoening uitlokken. Ook wordt verondersteld dat een afwijkende reactie van het immuunsysteem bijdraagt aan de ontwikkeling van de knobbeltjes onder de voet.

Risicofactoren van overmatige groei van bindweefsel

De ziekte is erfelijk dus genetische factoren spelen wellicht een rol bij de totstandkoming van de voetafwijking. Ook enkele aandoeningen en omgevingsfactoren verhogen de kans op de ziekte. De ziekte van Ledderhose is mogelijk geassocieerd met volgende risicofactoren:

• de ziekte van Dupuytren (hierbij treedt een verharding van het bindweefsel in de handen in plaats van de voeten op, hetgeen leidt tot een pijnloze handmisvorming)
• de ziekte van Peyronie (kromming en pijn van penis in erectie)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een herhaald trauma aan de voeten
• een leverziekte
• epilepsie
• het gebruik van bepaalde medicijnen
• langdurig regelmatig alcoholgebruik
• roken
• zware werkzaamheden

Symptomen: Soms pijnlijke bultjes onder voetzool

In 75% van de gevallen is één voet aangetast; bij de rest van de patiënten zijn beide voeten getroffen, en zeer sporadisch zijn ook de tenen aangetast. Bij de ziekte van Ledderhose ontstaat een opeenhoping van bindweefsel in de voeten. Dit uit zich in harde bobbels en knobbels op de voetzolen (voetknobbeltjes). Ze hebben een variabele grootte en meten maximaal drie centimeter. De knobbeltjes zijn in het begin meestal pijnloos maar wanneer ze groeien, is ongemak of voetpijn mogelijk. De knobbeltjes veroorzaken ook pijn wanneer ze op bepaalde locaties in de voet te vinden zijn. Daarnaast geraken de knobbeltjes soms ontstoken en geïrriteerd, waardoor de pijn verergert. De knobbeltjes groeien langzaam, maar uiteindelijk stoppen ze op een bepaald moment met groeien.

Andere symptomen van de ziekte van Ledderhose zijn:

• een jeukend, prikkend, drukkend en brandend gevoel in de omgeving van het aangetaste gebied
• een strakkere huid van de voet
• pijn in de enkelgewrichten (gewrichtspijn), die mogelijk verergert

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van de ziekte van Ledderhose zijn onder andere pijnlijke, harde knobbeltjes onder de voet die langzaam groter worden. Deze knobbeltjes kunnen in de loop van de tijd toenemen in grootte en aantal, wat leidt tot ongemak tijdens het lopen of staan. In sommige gevallen kan de pijn ernstiger worden, vooral bij activiteiten waarbij de voet zwaar wordt belast. Als deze symptomen optreden, is het belangrijk om medische hulp in te schakelen om verdere complicaties te voorkomen.

Diagnose en onderzoeken

Artsen identificeren ziekte vaak op basis van het type knobbel dat een patiënt heeft. In sommige gevallen maakt de arts röntgenfoto's. Een echografie is verder nodig omdat de ziekte soms doet denken aan een ganglion of fasciopathie plantaris. Verder bestelt de arts mogelijk andere beeldvormende onderzoeken om de diagnose te bevestigen.

Behandeling van voetafwijking

Niet altijd is een medische behandeling vereist bij deze bultvorming onder de voetzool, daar niet altijd klachten optreden. Bovendien verdwijnen knobbeltjes bij een aantal patiënten spontaan.

Thuisbehandeling

Regelmatige massage is een andere manier om de voet meer beweeglijk te maken en de pijn te verminderen. Tijdens een massage is het belangrijk om de knobbeltjes zelf te vermijden, omdat deze mogelijk zeer pijnlijk zijn bij aanraking. Daarom is het aanbevolen om enkel zachtjes de weefsels rond de knobbeltjes te masseren.

Podotherapie

De patiënt krijgt aangepaste therapeutische zolen of schoenen om de pees te ondersteunen, zodat de pijnklachten verminderen.

Fysiotherapie

Vaak adviseert de arts fysiotherapie. Een fysiotherapeut bekijkt de locatie en grootte van de knobbeltjes en stelt dan een individueel behandelplan met specifieke oefeningen voor. De fysiotherapeut zorgt tevens voor voetmassage en spalken.

Medicatie

Sommige patiënten smeren de bultjes in met Verapamil-gel. Deze gel vermindert de collageenproductie in de knobbels. Verder zet de arts een behandeling via corticosteroïde-injecties (krachtige ontstekingsremmers) in. Hij beperkt wel het gebruik van de injecties en zet enkel op korte termijn deze medicijnen in, daar deze snel leiden tot bijwerkingen.

Shockwave therapie

Na twee shockwave-behandelingen verzachten de bultjes. Deze methode gaat niet gepaard met bijwerkingen, maar is wel vrij pijnlijk tijdens de behandeling zelf.

Chirurgie

Een chirurgische ingreep is nodig als alle andere behandelingsopties onvoldoende effectief zijn. De meest gebruikelijke operatie voor de ziekte van Ledderhose is een fasciectomie (chirurgische verwijdering van het fasciale weefsel). Deze operatie levert gemengde resultaten op omdat de bindweefselknobbels soms terugkeren. Sommige artsen adviseren radiotherapie na een operatie om het risico op herhaling te verminderen, maar zelfs met radiotherapie is het mogelijk dat de symptomen van de ziekte weer opflakkeren. Ook leidt de operatie mogelijk tot pijnlijk littekenweefsel. De arts stelt deze ingreep dan ook zo lang mogelijk uit.

Prognose van knobbeltjes onder voeten

De prognose van de ziekte van Ledderhose varieert afhankelijk van de ernst van de symptomen en de respons op de behandeling. Bij veel patiënten kan de aandoening met conservatieve maatregelen worden beheerd, hoewel de knobbeltjes vaak niet volledig verdwijnen. Bij patiënten die een operatie ondergaan, is de kans op terugval aanzienlijk, met recidieven die in sommige gevallen leiden tot verdere complicaties. De aandoening zelf is niet levensbedreigend, maar kan de mobiliteit en levenskwaliteit van de patiënt negatief beïnvloeden.

Complicaties

Complicaties van de ziekte van Ledderhose zijn meestal gerelateerd aan de toename van de grootte en het aantal fibromen, wat kan leiden tot chronische pijn en moeite met lopen. Bij patiënten die een chirurgische ingreep ondergaan, bestaat er een verhoogd risico op littekenvorming en zenuwbeschadiging, wat kan resulteren in blijvende pijn of gevoelloosheid in de voet. Bovendien is er een kans op terugkerende fibromen na de operatie, wat verdere interventies noodzakelijk kan maken.

Preventie van voetbultjes

Preventie van de ziekte van Ledderhose is moeilijk vanwege de onbekende oorzaak van de aandoening. Het vermijden van overmatige druk op de voeten, het dragen van ondersteunende schoenen, en het uitvoeren van regelmatige voetverzorging kan mogelijk helpen om de ontwikkeling van fibromen te voorkomen of te vertragen. Voor mensen met een familiegeschiedenis van bindweefselaandoeningen kan genetische expertise worden aanbevolen om het risico te bespreken en preventieve maatregelen te overwegen.

Lees verder

• Nodules: Goedaardige en kwaadaardige knobbeltjes
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Voetknobbeltjes: Oorzaken van bultjes en knobbels aan voeten
• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Voetboogpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in voetboog