Voetknobbeltjes: Oorzaken van bultjes en knobbels aan voeten

Diverse aandoeningen leiden mogelijk tot één of meer pijnlijke of pijnloze knobbeltjes op de voet. Vaak is sprake van slechts een milde oorzaak die geen of slechts een conservatieve behandeling vereist, zoals bijvoorbeeld bij een lipoom (goedaardig vetgezwel). Af en toe is echter een behandeling nodig, bijvoorbeeld bij pijn, andere klachten of omdat het voetbultje kwaadaardig is. Een medicamenteuze of chirurgische behandeling is dan nodig. Een aantal oorzaken van voetknobbeltjes zijn niet te voorkomen, maar het dragen van goed passend schoeisel en het goed zorgen voor de voeten vermindert het risico op het ontstaan van voetbulten.

• Accessoire os naviculare syndroom en bult aan voet
• Bunions, benige uitsteeksels aan grote teen
• Bursitis en voetbultjes
• Cysten en knobbel op de voet
• Ganglioncyste
• Sebaceuze cyste
• Dyshidrotisch eczeem en bultjes aan onderkant van voet
• Eelt en knobbels op voet
• Hallux rigidus en teenbult
• Huidhoorn en hoornachtig gezwel aan voet
• Jicht en bobbel bij nabij grote teen
• Lipoom en goedaardig vetgezwel aan voet
• Morton neuroom
• Plantaire fibromen en harde knobbeltjes aan voet
• Reumatoïde knobbeltjes aan voeten
• Voetwratten
• Ziekte van Haglund
• Geassocieerde symptomen bij voetknobbeltjes
• Diagnose en onderzoeken

Accessoire os naviculare syndroom en bult aan voet

Bij het accessoire os naviculare syndroom ervaart een patiënt een bult aan de binnenkant van de voet, net boven de voetboog. Dit voetknobbeltje is in feite een extra bot of soms een stuk kraakbeen. Deze aangeboren aandoening veroorzaakt in de meeste gevallen geen problemen, al ontstaan af en toe peesproblemen als het stukje bot of kraakbeen zich hierin bevindt. De patiënt heeft een zichtbaar benig uitsteeksel aan de binnenkant van de voet, pijn of een kloppend gevoel (meestal na een aanzienlijke fysieke activiteit), en roodheid en zwelling waar het uitsteeksel tegen schoeisel wrijft. Het toepassen van ijs en het nemen van ontstekingsremmende medicijnen verlicht de klachten. Fysiotherapie is vaak nuttig, net als aangepaste orthesen die geschikt zijn voor het extra bot. Chirurgie is het laatste redmiddel.

Bunions, benige uitsteeksels aan grote teen

Een bunion is een benig uitsteeksel dat zich meestal aan de basis van de grote teen vormt. Het treedt op wanneer het gewricht tussen de grote teen en de lange middenvoetsbeentjes niet goed is gepositioneerd, of een extra botstructuur verschijnt. Het vergrote gewricht raakt mogelijk ontstoken en veroorzaakt dan pijn. De patiënt moet geschikt en soms ook aangepast schoeisel (met steunzolen) dragen. Indien dit niet werkt, is soms een operatie nodig.

Bursitis en voetbultjes

Bursae (slijmbeurzen) zijn kleine zakjes gevuld met smeervloeistof. Deze zakjes zijn nodig om wrijving en irritatie tussen het bot, de pezen, de spieren en de huid bij de gewrichten te verminderen. Wanneer één van deze zakjes ontstoken raakt, is sprake van bursitis (slijmbeursontsteking). Hierdoor ontstaat pijn (teenpijn) en een beperkt bewegingsbereik. Bursitis tast mogelijk de basis van de grote teen aan (waar de teen en voet elkaar raken). De tekenen houden mogelijk enkele weken aan. De behandeling bestaat uit rust, het toepassen van ijs en indien nodig het nemen van vrij verkrijgbare niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals ibuprofen of aspirine.

Cysten en knobbel op de voet

Ganglioncyste

Een ganglioncyste is een zacht, met vloeistof gevulde zakje dat zich op de pezen en gewrichten bevindt. Dit goedaardig voetbultje resulteert uit een lek van geleiachtige vloeistof uit het gewrichtskapsel of de peesmantel. Het bultje bevindt zich op de bovenkant van de voet, in de buurt van een enkelgewricht of af en toe ook aan de zijkant van de voet. Naast tintelingen in het getroffen gebied en een doof gevoel, kampt de patiënt met een gangloincyste op de voet mogelijk ook met een verlies van mobiliteit. De cyste verdwijnt niet spontaan en keert mogelijk terug, zelfs nadat de arts de vloeistof uit dit bultje heeft leeggemaakt met een spuit. De beste manier om te voorkomen dat een ganglioncyste terugkeert, is deze chirurgisch te laten verwijderen door een voet- en enkelchirurg.

Sebaceuze cyste

Sebaceuze cysten zijn goedaardige onderhuidse afgesloten zakjes. Ze resulteren uit geblokkeerde klieren of gezwollen haarzakjes in de huid. De cysten verschijnen vaak op het gezicht of in de nek, maar af en toe is de voet ook getroffen door deze bultjes. De arts injecteert de cyste met een steroïde medicijn of verwijdert de knobbels chirurgisch bij irritatie of andere problemen.

Dyshidrotisch eczeem en bultjes aan onderkant van voet

Bij dyshidrotisch eczeem kampt een patiënt met jeukende voeten en kleine blaasjes / jeukende bultjes gevuld met vloeistof op de onderkant van de voet. De oorzaak van dyshidrotisch eczeem is onbekend anno januari 2020. De aandoening is mogelijk allergisch- en/of stressgerelateerd. Corticosteroïde zalven en antihistaminica zijn nuttig, evenals het verminderen van stress.

Eelt en knobbels op voet

Eelt ontstaat door wrijving op de huid van de voet, vaak door het dragen van verkeerd passende schoenen. Eelt wordt ook gevormd wanneer de middenvoetsbeentjes (de lange botten in de voet) verkeerd gepositioneerd zijn. Deze verplaatsing veroorzaakt een ongelijke gewichtsverdeling over de bal van de voet tijdens het lopen. Vrij verkrijgbare eeltpads en orthesen verminderen de wrijving tussen de voeten en de schoenen. Als deze remedies niet werken en eelt problemen blijft veroorzaken, is het verstandig om een podoloog op te zoeken.

Hallux rigidus en teenbult

Hallux rigidus is een vorm van artritis (gewrichtsontsteking met gewrichtsstijfheid, gezwollen gewrichten en gewrichtspijn) die verschijnt aan de basis van de grote teen. Dit gaat gepaard met een voetbult. De aandoening komt tot stand door schade aan het kraakbeen. Patiënten ervaren pijn en stijfheid tijdens het lopen of ze kunnen de grote teen niet bewegen. De patiënt moet afwisselend de voeten weken in arm en koud water. Daarnaast moet hij geschikte schoenen dragen (de grote teen mag niet buigen). Als de aandoening na verloop van tijd verergert, is een operatie nodig.

Huidhoorn en hoornachtig gezwel aan voet

Een huidhoorn is een zeldzame ziekte waarbij een hoornachtig gezwel gemaakt van keratine verschijnt op het gezicht, de nek, de schouders en af en toe ook de voeten. Keratine is een eiwit dat aanwezig is in de bovenste huidlaag. Mogelijk wijst deze aandoening op kanker, zeker wanneer het gebied rond de hoorn ontstoken is, de hoorn snel groeit en het letsel verhardt aan de basis.

Jicht en bobbel bij nabij grote teen

Jicht is een aandoening waarbij urinezuurkristallen zich ophopen, waardoor een zwelling en ontsteking in de voet tot stand komt. Meestal is het gebied rond de basis van de grote teen getroffen, en is hier een voetknobbeltje zichtbaar. Dit gaat soms gepaard met brandende gevoelens. De arts voert een aantal testen uit zoals bloedonderzoek, een röntgenfoto of een echografie om de diagnose van jicht te kunnen stellen. Een medicamenteuze behandeling en veranderingen in de levensstijl zijn nodig (stoppen met roken, andere voedingsgewoonten).

Lipoom en goedaardig vetgezwel aan voet

Een zacht onderhuids bultje dat een patiënt makkelijk kan verplaatsen, is mogelijk een lipoom. Dit goedaardig, langzaam groeiend gezwelletje bestaat uit vetweefsel en verschijnt mogelijk overal op het lichaam, bijvoorbeeld ook op de bovenkant van de voet. Een behandeling is niet nodig. Wanneer ze te groot worden en drukken tegen zenuwen, pezen, en ligamenten, kan een arts het lipoom wel via een operatie verwijderen.

Morton neuroom

Een neuroom is een brok littekenweefsel dat zich rond een zenuw heeft ontwikkeld. Het type neuroom dat meestal de voeten aantast, staat bekend als het Morton neuroom. Het komt meestal voor in het gebied net onder de kruising van de derde en vierde tenen. Een repetitief trauma (zoals het dragen van hoge hakken) is vaak de oorzaak van een Morton neuroom. Naast een voetbultje, heeft de patiënt het gevoel dat hij op een stuk grind staat. Hij kampt verder met brandende pijn in de bal van de voet die naar de tenen uitstraalt. Goede schoenen dragen en activiteiten vermijden die pijnen veroorzaken, is nodig. Het is tevens verstandig om een podoloog te bezoeken.

Plantaire fibromen en harde knobbeltjes aan voet

Bij patiënten met plantaire fibromen ontstaan vaak vezelige, harde knobbeltjes in het ligament van de voet. De goedaardige, pijnloze gezwelletjes zijn vooral veel aanwezig in het booggebied aan de onderkant van de voet (voetboog). Deze knobbels zijn vaak minder dan 2,5 centimeter in diameter, maar ze vergroten soms na verloop van tijd. Niet-chirurgische behandelingen, zoals steroïde-injecties, fysiotherapie of orthesen, verlichten het ongemak, maar hierdoor verdwijnen de fibromen niet. Chirurgie om de voetknobbeltjes te verwijderen is een optie voor patiënten waarbij de pijn aanhoudt na niet-chirurgische behandelingen.

Reumatoïde knobbeltjes aan voeten

Patiënten met reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) ontwikkelen mogelijk stevige knobbeltjes onder de huid (reumatoïde knobbeltjes). De grootte varieert tussen een kleine erwt en een walnoot. Vaak verschijnen ze bij gewrichten die zijn getroffen door artritis. De arts zet DMARD's (ziektemodificerende antirheumatische geneesmiddelen) in om de aandoening te behandelen. Krimpen de voetknobbeltjes niet, dan is een steroïde injectie rechtstreeks in de bultjes nodig. Bij een ernstige aantasting van de gewrichtsfunctie, een groot functieverlies van de voet of een infectie, is een chirurgische verwijdering van de bobbels nodig.

Voetwratten

Voetwratten zijn het gevolg van een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Het virus dringt de voeten binnen via snijwonden of plekken waar de huid dun is geworden. Voetwratten zijn over het algemeen klein en voelen ruw aan. Ze zijn mogelijk gevoelig of pijnlijk wanneer een patiënt gaat lopen of rennen. Ze verdwijnen meestal vanzelf, maar mogelijk moet de patiënt medische hulp inroepen als de wratten bloeden, aanhoudende verstorende pijn veroorzaken of van kleur veranderen. Patiënten met suikerziekte of een verzwakt immuunsysteem bezoeken bij voetletsels zoals een voetwrat altijd een podoloog.

Ziekte van Haglund

Bij de ziekte van Haglund heeft de patiënt een benig uitsteeksel op de achterkant van de hiel, onder de achillespees. Belangrijke symptomen zijn onder meer voetpijn doordat de bobbel tegen de schoenen wrijft. De behandeling start conservatief met huisremedies zoals het dragen van geschikt schoeisel, het nemen van niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (zoals aspirine en ibuprofen) en het toepassen van ijs. Als deze thuisbehandelingen niet werken, zet de arts een echografiebehandeling, orthesen en immobiliserende laarzen in. Af en toe is een chirurgische verwijdering van het overtollige bot nodig.

Geassocieerde symptomen bij voetknobbeltjes

Voetbulten bevinden zich mogelijk overal op de voet (van de voetboog tot het enkelgebied of elders). Voetknobbels veroorzaken mogelijk geen klachten, terwijl andere voetbultjes wel gepaard gaan met pijn (zoals voetboogpijn) en een aangetaste voetfunctie, waardoor het soms zelfs moeilijk is om te lopen of te staan. Bultjes op de voeten variëren in grootte (van een erwt groot tot de grootte van een golfbal). Verder verschijnt soms één bultje terwijl andere patiënten meerdere bobbels onder de voeten hebben. De voetknobbeltjes zijn voorts zacht tot hard en al dan niet gevuld met een vloeistof. Soms gaan de bulten op de voet jeuken of bloeden, of ontstaan blaren of zweren door de bultjes. De huid van en rond het bultje is tot slot rood, gezwollen, pijnlijk, jeukend en/of warm.

Diagnose en onderzoeken

De arts noteert de klachten en de medische geschiedenis, en onderzoekt vervolgens de voeten. Hij betast het bultje en drukt hier op. Hij inspecteert eveneens de omgeving van de voetbobbel. Verder moet de patiënt ook een beetje wandelen zodat de arts het sta- en loopvermogen kan beoordelen. Af en toe zijn verdere diagnostische onderzoeken nodig, zoals een röntgenfoto of een MRI-scan. Wanneer uit de beeldvormende onderzoeken blijkt dat het voetknobbeltje mogelijk een teken is van kanker, is een biopsie van het voetbultje nodig. De arts verwijdert dan weefsel van het verdachte gebied en laat dit dan microscopisch analyseren in het laboratorium.

Lees verder

• Voetboogpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in voetboog
• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Voetwratten: Behandelingen van wratten op voet
• Morton neuroom: Pijn aan voet door zwelling van zenuw