DMARD's: Medicijnen voor chronische gewrichtsontsteking

DMARD's: Medicijnen voor chronische gewrichtsontsteking Diverse aandoeningen zorgen voor een chronische of langdurige ontsteking van de gewrichten. De reumatoloog zet dan DMARD’s in die de progressie van de gewrichtsschade te vertragen. DMARD’s staan voor ‘disease-modifying antirheumatic drugs’. De Nederlandse term hiervan is ‘ziekteverloop beïnvloedende geneesmiddelen tegen reuma’. Deze aandoeningen genezen de gewrichtsaandoening niet, maar de (combinatie van) medicijnen zorgt wel voor een remissie. Bovendien is het dankzij de medicijnen mogelijk om de gewrichten te beschermen tegen verdere schade. Elk medicijn heeft bijwerkingen. DMARD's hebben vooral effect op de maag, de lever, het bloed en de ogen. Een goede opvolging door de reumatoloog is bijgevolg nodig om tijdig deze bijwerkingen op te sporen en de medicatie eventueel bij te kunnen sturen.

Indicatie: Inflammatoire gewrichtsaandoeningen

De reumatoloog zet DMARD’s in voor chronische ontstekingsaandoeningen die de gewrichten beschadigen. Voorbeelden hiervan zijn:

Werking van medicijn tegen chronische gewrichtsontsteking

DMARD’s werken op het immuunsysteem om de progressie van inflammatoire gewrichtsaandoeningen te vertragen. Hierdoor verhoogt de kwaliteit van leven van de meeste patiënten. Sommige patiënten bereiken zelfs een remissie van hun symptomen. De opflakkeringen zijn minder pijnlijk of stressvol en ook ervaart de patiënt doorgaans langere symptoomvrije perioden. Door het regelmatig innemen van een DMARD, loopt de patiënt minder kans op langdurige gewrichtsschade. Zonder DMARD’s vernietigt een ontsteking langzaam het gewrichtsweefsel waardoor een misvormd en onbruikbaar gewricht tot stand zou komen. De patiënt moet best de medicijnen blijven innemen, ook bij een remissie of klachtenvrije periode, om de symptomen op afstand te houden. De symptomen komen namelijk vaak terug wanneer de patiënt het medicatiegebruik stopzet.

Voor de start van het medicijn is een bloedonderzoek nodig / Bron: Frolicsomepl, PixabayVoor de start van het medicijn is een bloedonderzoek nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay

Medicijn voor het eerst gebruiken

Op de markt zijn diverse DMARD’s beschikbaar voor de behandeling van inflammatoire gewrichtsaandoeningen, maar sommige medicijnen zet de reumatoloog vaker in dan anderen. Ook zijn vaak combinaties van medicijnen soms nodig om een gewenst effect te bereiken. De reumatoloog moet vaak diverse (combinaties van) medicijnen en doses testen alvorens voor de patiënt een gewenst resultaat bereikt wordt. Dit is namelijk voor elke patiënt verschillend. De reumatoloog kijkt hiervoor ook naar de reeds aanwezige gewrichts- en orgaanschade en de eventueel andere onderliggende problemen. De reumatoloog voert normaal gesproken ook voor aanvang van de medicatie een bloedonderzoek uit. Hij bestelt bovendien röntgenfoto’s. Deze onderzoeken zijn nodig om de ziekte en eventuele bijwerkingen van geneesmiddelen in de loop van de tijd beter op te kunnen volgen.

Vaak voorgeschreven disease-modifying antirheumatic drugs

Azathioprine

Azathioprine (Imuran) gebruikt de reumatoloog voor veel verschillende inflammatoire aandoeningen (ontstekingsaandoeningen), waaronder reumatoïde artritis. De meest voorkomende bijwerkingen zijn misselijkheid en braken, soms met maagpijn en diarree. Het langdurig gebruik van azathioprine gaat gepaard met een verhoogd risico op het krijgen van kanker.

Biologische geneesmiddelen (biologicals)

Abatacept (Orencia), adalimumab (Humira), anakinra (Kineret), certolizumab (Cimzia), etanercept (Enbrel), etanercept-szzs (Ereizi), golimumab (Simponi, Simponi Aria) en infliximab (Remicade). Deze medicijnen injecteert de reumatoloog onder de huid of dient hij rechtstreeks via een ader (intraveneus) toe. Ze neutraliseren één van de signalen van het immuunsysteem (TNF) waardoor de ontsteking en gewrichtsschade tot stand komt. Rituximab (Rituxan) en tocilizumab (Actemra) zijn ook biologische medicijnen, maar het zijn geen TNF-remmers. Rituxan valt B-cellen aan en actemra heeft invloed op IL-6 (interleukine = soort eiwit dat een rol speelt bij ontstekingen). Wel zet de reumatoloog deze medicijnen in in combinatie met methotrexaat waardoor de klachten eveneens verminderen. Deze medicijnen hebben minder bijwerkingen dan andere DMARD's. Wel heeft de patiënt een verhoogd risico op het ontwikkelen van een ernstige infectie. Deze geneesmiddelen hebben zeer zelden ook een negatief effect op de lever- of bloedtellingen.

Cyclosporine

Het krachtige medicijn Cyclosporine (Neoral) vertraagt de progressie van gewrichtsschade. Dit medicijn beschadigt echter soms de nieren en heeft ook andere bijwerkeingen. De reumatoloog schrijft het geneesmiddel bijgevolg voor voor patiënten met ernstige gewrichtsontstekingen die niet reageren op andere (combinaties van) medicijnen.

Hydroxychloroquine

Hydroxychloroquine (Plaquenil) en Sulfasalazine (Azulfidine, Salazopyrine) schrijft de reumatoloog voor voor patiënten met een milde ontsteking van de gewrichten. Ze zijn niet zo krachtig als andere DMARD's, maar veroorzaken meestal minder bijwerkingen. In zeldzame gevallen ontstaan oogproblemen door het gebruik van Plaquenil. Meestal is het medicijn, dat verkrijgbaar is in tabletvorm, pas volledig effectief na drie tot zes maanden gebruik. De patiënt moet bij langdurig gebruik van hoge doseringen jaarlijks een oogonderzoek ondergaan om de gezondheid van de ogen te laten beoordelen.

Sommige DMARD's zijn niet aanbevolen voor vrouwen die zwanger wensen te worden / Bron: PublicDomainPictures, PixabaySommige DMARD's zijn niet aanbevolen voor vrouwen die zwanger wensen te worden / Bron: PublicDomainPictures, Pixabay

Leflunomide

Leflunomide (Arava) werkt op ongeveer dezelfde manier als methotrexaat. In combinatie met dit medicijn, zijn de resultaten mogelijk nog effectiever. De patiënt ervaart ongeveer gelijkaardige bijwerkingen als met methotrexaat. Soms veroorzaakt Arava wel diarree. Arava is potentieel schadelijk voor een foetus en daarom is dit medicijn niet geïndiceerd voor vrouwen die zwanger wensen te geraken.

Methotrexaat

Methotrexaat (MTX) is de meest gebruikte DMARD. Het medicijn werkt even goed of zelfs beter dan elk ander afzonderlijk geneesmiddel. Dit relatief goedkoop medicijn kent een aantal bijwerkingen, zoals een huiduitslag en maagklachten. Bovendien is het medicijn mogelijk toxisch (giftig) voor de lever of het beenmerg. Bovendien komt een baby soms met aangeboren afwijkingen ter wereld doordat de moeder dit medicijn heeft ingenomen. In zeldzame gevallen veroorzaakt het geneesmiddel kortademigheid. Een regelmatig bloedonderzoek is noodzakelijk bij het gebruik van methotrexaat. Het gebruik van foliumzuur vermindert sommige bijwerkingen van het medicijn. Het medicijn is veilig voor langdurig gebruik en ook kinderen mogen Methotrexaat gebruiken.

Minocycline

De reumatoloog schrijft slechts sporadisch het antibioticum Minocycline (Minocin) voor om de ontsteking te doen stoppen. Meestal moet de patiënt het medicijn reeds enkele maanden nemen alvorens de symptomen verminderen. Het duurt ongeveer één jaar voordat de maximale effecten bereikt worden. Bij langdurig gebruik ontstaat een huidverkleuring door het gebruik van Minocycline.

Tofacitinib

Tofacitinib (Xeljanz) (JAK-remmer) zet de reumatoloog vaak in wanneer patiënten niet meer reageren op het gebruik van methotrexaat. De patiënt neemt het medicijn twee keer per dag via een pil in. Het geneesmiddel remt het immuunreacties en daarom ontstaat een grotere kans op ernstige infecties, kanker en een lymfoom.

Bijwerkingen van DMARD’s

DMARD’s werken door het hele lichaam om gewrichtsontstekingen te bestrijden. Ze veroorzaken vaak bijwerkingen. De reumatoloog verhoogt daarom vaak geleidelijk de dosis en ook start hij eerst een medicijn op alvorens een andere DMARD te introduceren. De reumatoloog wil namelijk zowel de chronische gewrichtsontsteking behandelen en de bijwerkingen minimaliseren.

Bloedproblemen

DMARD’s werken op het immuunsysteem en daarom verhogen ze het risico op een infectie. De witte bloedcellen, die normaalgesproken een infectie bestrijden, zijn ook lager door het gebruik van DMARD’s (neutropenie). Door het lage aantal rode bloedcelen (anemie: bloedarmoede) is de patiënt vaker moe. Een regelmatig bloedonderzoek is nodig om de bloedtellingen te controleren.

Leverproblemen

Patiënten ervaren af en toe leverproblemen. Ook hiervoor is regelmatig een bloedonderzoek nodig om tijdig tekenen van leverschade op te sporen. De patiënt krijgt het advies om beperkt alcohol te drinken.

Maagklachten

DMARD's veroorzaken soms misselijkheid, soms met braken of diarree. Andere geneesmiddelen behandelen of verbeteren deze symptomen. Als de symptomen te ongemakkelijk zijn, zet de reumatoloog een ander medicijn in.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Ontstekingspijn verlichtenArtrose is verreweg de meest voorkomende gewrichtsaandoening die vooral optreedt op oudere leeftijd. Het treedt op als h…
Auto-immuunartritis: Soorten van ontsteking van gewrichtenAuto-immuunartritis: Soorten van ontsteking van gewrichtenAuto-immuunartritis (auto-immune artritis) is een groep van aandoeningen waarbij immuunsysteem van een patiënt zichzelf…
Naproxen: een pijnstiller en ontstekingsremmend middelNaproxen: een pijnstiller en ontstekingsremmend middelIn geval van pijn wordt paracetamol meestal als eerste aanbevolen. Indien er naast pijn ook sprake is van een ontsteking…
Reumatoïde artritis: kenmerken en behandelingReumatoïde artritis: kenmerken en behandelingReumatoïde artritis (RA) is een zeldzame auto-immuunziekte, wat inhoudt dat het afweersysteem zich tegen het eigen licha…

Jeukende rug: oorzaken, symptomen & behandeling jeuk op rugJeukende rug: oorzaken, symptomen & behandeling jeuk op rugEen jeukende rug is een vervelende klacht. De medische term voor jeuk is pruritus. Infecties, beten en steken van insect…
Waterpokken: producten die jeuk verminderen en verkoelenWaterpokken: producten die jeuk verminderen en verkoelenDe waterpokken kunnen ernstige jeuk veroorzaken. Helaas maakt bijna elk kind de ziekte echter een keer door. Het is dan…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: OpenClipart-Vectors, Pixabay
  • Geraadpleegd op 4 mei 2018:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Disease-modifying anti-rheumatic drugs (DMARDs), https://www.arthritisresearchuk.org/arthritis-information/drugs/dmards.aspx
  • DMARD, https://nl.wikipedia.org/wiki/DMARD
  • DMARDs Overview, https://www.arthritis.org/living-with-arthritis/treatments/medication/drug-types/disease-modifying-drugs/drug-guide-dmards.php
  • DMARDS, https://www.erasmusmc.nl/47577/huisartsen/dmards
  • Treating Rheumatoid Arthritis With Disease-Modifying Drugs (DMARDs), https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/guide/dmard-rheumatoid-arthritis-treatment#1
  • Afbeelding bron 1: Frolicsomepl, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: PublicDomainPictures, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 31-03-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 10
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.