Pijnlijke grote teen: Oorzaken pijn aan groteteengewricht

Het metatarsofalangeale (MTP) gewricht hecht de grote teen aan de voet. Dit gewricht is nodig om het lichaam te ondersteunen en de teen op en neer te laten buigen. Diverse aandoeningen tasten mogelijk MTP-gewricht aan waardoor pijn en zwelling rond de grote teen ontstaat. Een patiënt kampt hierdoor met een beperkt bewegingsbereik. Daarnaast zijn ook andere symptomen mogelijk, zoals een zwelling, blauwe plekken, een verkeerde positie en gewrichtsstijfheid. Meestal is het met enkele huishoudmiddeltjes mogelijk om de pijn te verlichten. Bij chronische aandoeningen, zoals artrose, is echter soms een langdurige (medische) behandeling nodig. Dankzij enkele tips is het mogelijk om het risico te verlagen op een pijnlijk groot teengewricht. Het is bijvoorbeeld van vitaal belang om geschikt schoeisel te dragen.

• Artritis en pijnlijke grote tenen
• Artrose
• Jicht en pijnlijke grote teen
• Reumatoïde artritis
• Eeltknobbel onder grote teen (bunion)
• Ingegroeide teennagel
• Sesamoïditis en pijnlijk groteteengewricht
• Teenverwondingen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Preventie

Artritis en pijnlijke grote tenen

Artrose

Artrose is een vorm van artritis (gewrichtsontsteking) waarbij het kraakbeen bij de gewrichten afslijt. Artrose in de voet treft meestal het MTP-gewricht aan de basis van de grote teen. Het kraakbeen erodeert na verloop van tijd waardoor de botten tegen elkaar gaan wrijven. Door deze wrijving ervaart de patiënt pijn en een ontsteking, waardoor het moeilijk en pijnlijk is om te wandelen. Ook ontstaan mogelijk osteofyten (benige botuitsteeksels rond teengewricht), hetgeen mogelijk leidt tot hallux rigidus in de grote teen. Het bewegingsbereik van het groteteengewricht is hierdoor beperkt. Fysiotherapie verlicht de symptomen van artrose. Bij symptomen van hallux rigidus is soms een operatie nodig.

Jicht en pijnlijke grote teen

Jicht is een vorm van artritis waarbij urinezuur kristalliseert in de gewrichten. Urinezuur is een afvalproduct dat door de bloedbaan gaat voordat het als urine door de nieren stroomt en vervolgens het lichaam verlaat. Door hoge niveaus van urinezuur vormen zich kleine afzettingen. Kristallisatie in de gewrichten veroorzaakt ernstige gewrichtspijn. Meestal verschijnen de eerste symptomen van jicht in de grote teen, waar het ernstige episoden van scherpe pijn en zwelling veroorzaakt. Jicht breidt zich soms uit naar andere lichaamsdelen. Na verloop van tijd vormen zich mogelijk onderhuidse knobbeltjes in de getroffen gebieden. Veel patiënten zijn gebaat met fysiotherapie, al is af en toe een operatie nodig.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte, die de bekleding van de gewrichten aantast en pijnlijke ontstekingen veroorzaakt. De ontstekingsziekte begint vaak in de handen en voeten. Wanneer reumatoïde artritis de weefsels beschadigt, leidt dit tot tenen die naar beneden krullen. Hierdoor ontstaan sneller misvormingen zoals een klauwteen of hamerteen (abnormale bocht in middelste gewricht van teen) wat gepaard gaat met pijn.

Eeltknobbel onder grote teen (bunion)

Een bunion is een knobbeltje dat ontstaat langs de binnenkant van het MTP-gewricht. Bunions veroorzaken pijn en zwelling rond de grote teen. Gewrichtsstijfheid, een misvorming van de grote teen en een beperkte flexibiliteit zijn enkele andere symptomen. Af en toe wijst de grote teen naar de tweede teen, wat in medische termen bekend staat als een hallux valgus. Het dragen van schoenen of lopen is hierdoor bemoeilijkt. Eeltknobbels komen vooral tot stand bij patiënten die te strakke schoenen dragen. Schoenen met voldoende teenruimte, orthopedische schoenen of steunzolen verlichten mogelijk de symptomen van bunions. Zelden is een operatie nodig.

Ingegroeide teennagel

Ingegroeide teennagels tasten vaak de grote teen aan. Hierbij groeien de randen of hoekjes van de teennagel in de huid aan de zijkant van de nagel. De patiënt klaagt dan over pijn, gevoeligheid en zwelling. Deze tekenen ontstaan vooral bij druk op de teen. Een slechte voethygiëne, blessures en slecht passende schoenen die druk uitoefenen op het groteteengewricht zijn enkele mogelijke oorzaken van ingegroeide teennagels. Ook voetballers en balletdansers zijn vaker aangetast door teennagels die ingegroeid raken. Pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen verlichten de pijn. Bemerkt de patiënt echter tekenen van een infectie, zoals warmte, roodheid of pus, dan is het verstandig om een arts te raadplegen. Topische (op de huid toegepaste) crèmes of antibiotica voorkomen of behandelen een infectie. De teennagels recht naar voren afknippen en goed passende schoenen dragen zijn enkele mogelijke tips ter preventie van een ingegroeide teennagel.

Sesamoïditis en pijnlijk groteteengewricht

De sesambeenbotten in de voet bevinden zich onder het MTP-gewricht. De pezen zijn verbonden met deze botten, die nodig zijn voor een goede beweging van het gebied. Sesamoïditis is een ontsteking van de sesambeenbotten en de omliggende pezen. Deze aandoening ontstaat door het overmatig gebruik van de teen. Sesamoïditis in de voet resulteert in pijn aan de basis van de grote teen, zwelling, blauwe plekken of bewegingsproblemen met de teen. Als niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) onvoldoende helpen om de zwelling en ontsteking te verminderen, zet de arts corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) in.

Teenverwondingen

Een verwonding tast mogelijk het groteteengewricht aan. Dit gebeurt bijvoorbeeld door het overmatig gebruik van het gewricht, waardoor een stressfractuur (kleine scheur in het bot door herhaalde belasting) ontstaat. Ook door een verstuikte teen of een gebroken teen veroorzaakt mogelijk teenpijn. Hierbij treedt een scheur of uitrekking van de ligamenten in de teen. Dit is mogelijk te wijten aan een turfteen, een veel voorkomende sportblessure die optreedt als gevolg van overmatige of herhaalde druk op een gebogen teen. Al deze verwondingen resulteren in pijn en zwelling van de grote teen. Verstuikingen genezen meestal spontaan door het nemen van voldoende rust. Is de verwonding ontstaan door een bepaalde activiteit, dan moet de patiënt deze staken totdat de blessure genezen is. Een sportactiviteit die bijvoorbeeld geleid heeft tot een turfteen, moet de patiënt tijdelijk vermijden.

Alarmsymptomen

Houden de symptomen langer dan drie dagen aan, dan bezoekt de patiënt best een arts. Ook bij ernstige of plotselinge en onverklaarbare pijn is het belangrijk om professioneel medisch advies in te winnen. Tot slot is het verstandig om bij tekenen van een infectie de arts op te zoeken.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis, de symptomen, de levensstijl, het medicatiegebruik en ook over eventuele recente blessures. Vervolgens voert hij een lichamelijk onderzoek uit. Eerst inspecteert hij de grote teen en het gebied daarrond. Hij test tevens de flexibiliteit van het groteteengewricht door de teen langzaam op te tillen en te buigen.

Diagnostisch onderzoek
Soms is een röntgenfoto van de grote teen nodig. Dankzij dit beeldvormend onderzoek krijgt de arts een idee over de locatie en de omvang van eventuele schade of vervormingen. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de pijn, zijn soms andere onderzoeken nuttig. Een bloedonderzoek meet bijvoorbeeld het niveau van urinezuur in de bloedbaan wat helpt bij het stellen van de diagnose van jicht.

Preventie

Enkele tips voor het voorkomen van pijn bij het grote teen zijn:

• een gezond gewicht behouden (zodat er niet te veel druk komt te liggen op de grote teen)
• passende schoenen dragen (voldoende teenruimte, veiligheidsschoenen wanneer dit vereist is, …)
• regelmatig lichaamsbeweging uitvoeren, zonder het MTP-gewricht te overbelasten

Lees verder

• Gebroken teen of tenen: Behandeling van teenfractuur
• Bunions: Pijnlijke misvorming van gewricht van grote teen
• Jicht: Ziekte met pijn aan grote teen en andere gewrichten
• Teenpijn: Pijn aan teen of tenen door aandoening of letsel
• Hallux rigidus: Artrose aan gewricht grote teen met pijn