Hallux rigidus: Artrose aan gewricht grote teen met pijn

Hallux rigidus is een aandoening van de grote teen waarbij het gewricht pijnlijk en verstijfd raakt. Deze aandoening is meestal het gevolg van slijtage van het grote teengewricht door artrose. Naarmate de artrose vordert, ontstaan er buigingsproblemen met de grote teen. Dit kan aanzienlijke problemen veroorzaken, omdat de grote teen essentieel is voor activiteiten zoals lopen, bukken, klimmen en staan. Diverse behandelingsopties zijn beschikbaar, en de keuze van de behandeling hangt af van verschillende factoren. In de meeste gevallen wordt een niet-invasieve behandeling aanbevolen wanneer de aandoening in een vroeg stadium wordt ontdekt. Indien een operatie noodzakelijk is, herstellen patiënten doorgaans volledig binnen enkele maanden.

• Epidemiologie
• Oorzaken: Artrose van het grote teengewricht
• Risicofactoren van hallux rigidus
• Afwijkingen aan voet en grote teen
• Genetische factoren
• Letsels
• Ontstekingsziekten
• Overmatig gebruik
• Symptomen: Pijn en stijfheid
• Vroeg stadium
• Later stadium
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hallux rigidus
• Niet-chirurgische behandeling
• Operatie
• Prognose
• Complicaties van hallux rigidus
• Preventie en zelfzorg

Epidemiologie

Hallux rigidus komt meestal voor bij volwassenen tussen de dertig en zestig jaar oud. Hoewel de aandoening op elke leeftijd kan voorkomen, is deze het meest prevalent in deze leeftijdsgroep.

Oorzaken: Artrose van het grote teengewricht

Hallux rigidus is een vorm van degeneratieve artritis (gewrichtsontsteking). Artrose, een aandoening waarbij het kraakbeen in het gewricht slijt, is de primaire oorzaak van hallux rigidus. De slijtage van het kraakbeen leidt tot stijfheid en pijn in het gewricht van de grote teen.

Risicofactoren van hallux rigidus

Afwijkingen aan voet en grote teen

Hallux rigidus ontwikkelt zich vaak bij patiënten met voetafwijkingen die de functie van de voet en grote teen beïnvloeden. Mensen met platvoeten of een afwijkende teenstand hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van hallux rigidus.

Genetische factoren

Bij sommige patiënten komt hallux rigidus familiair voor, wat kan wijzen op een genetische aanleg voor de aandoening.

Letsels

Trauma, zoals een gebroken grote teen, kan bijdragen aan de ontwikkeling van hallux rigidus. Letsels kunnen het kraakbeen beschadigen en leiden tot vroege slijtage.

Ontstekingsziekten

Hallux rigidus kan ook ontstaan door ontstekingsziekten zoals reumatoïde artritis of jicht, die de gewrichten beïnvloeden en bijdragen aan kraakbeenverlies.

Overmatig gebruik

Overmatig gebruik van de grote teen, vooral bij activiteiten of banen die veel druk op de teen uitoefenen, kan bijdragen aan de ontwikkeling van hallux rigidus. Activiteiten waarbij frequent gebukt of gehurkt wordt, kunnen het risico verhogen.

Symptomen: Pijn en stijfheid

Vroeg stadium

In de vroege stadia van hallux rigidus kunnen de volgende symptomen optreden:

• Zwelling en ontsteking rond het gewricht / voetbult
• Moeilijkheden met activiteiten zoals rennen of hurken
• Ochtendstijfheid
• Pijn en stijfheid die verergert door koud en vochtig weer
• Pijn en stijfheid in de grote teen bij activiteiten zoals lopen of staan (teenpijn)

Later stadium

Naarmate de aandoening verergert, kunnen de volgende symptomen optreden:

• Doffe pijn in de heup (heuppijn), knie (kniepijn) of onderrug (lage rugpijn) door veranderingen in de loopstijl
• Manken (in ernstige gevallen)
• Moeilijkheden bij het dragen van schoenen door de ontwikkeling van botsporen (benige uitsteeksels rond het gewricht)
• Pijn, zelfs in rust

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
Een vroege diagnose van hallux rigidus is cruciaal voor effectieve behandeling. Als botsporen aanwezig zijn, kan de aandoening moeilijker te behandelen zijn. De arts verwijst vaak door naar een voet- en enkelchirurg voor verdere evaluatie. Tijdens het lichamelijk onderzoek onderzoekt de chirurg de voeten en test hij het bewegingsbereik van de grote teen. Röntgenfoto's worden vaak besteld om de mate van artrose en de aanwezigheid van botsporen of andere afwijkingen te beoordelen.

Differentiële diagnose
Hallux rigidus wordt soms verward met een bunion (hallux valgus), een pijnlijke misvorming van het gewricht van de grote teen. Hoewel beide aandoeningen het grote teengewricht aantasten, verschillen ze in oorzaak en behandeling.

Behandeling van hallux rigidus

Niet-chirurgische behandeling

Bij een vroege diagnose kan hallux rigidus vaak met niet-chirurgische methoden worden behandeld. Voor patiënten met milde tot matige symptomen kunnen de volgende behandelingen nuttig zijn:

• Fysiotherapie: Ultrasone therapie of andere fysiotherapie-oefeningen kunnen tijdelijke verlichting van de klachten bieden.
• Injectietherapie: Injecties met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) kunnen ontstekingen en pijn verminderen.
• Medicijnen: Orale NSAID's (niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen), zoals ibuprofen, kunnen pijn en ontsteking verlichten.
• Schoenwijzigingen: Het dragen van brede schoenen met voldoende ruimte voor de tenen en schokabsorberende zolen kan de druk op de tenen verminderen. Schoenen met een goede 'afrol' en zonder hoge hakken zijn aanbevolen.
• Steunzolen: Aangepaste steunzolen kunnen de voetfunctie verbeteren en de druk op de tenen verminderen.

Operatie

In gevallen waarbij niet-chirurgische behandelingen niet voldoende zijn, kan een operatie noodzakelijk zijn. Er zijn verschillende chirurgische opties voor de behandeling van hallux rigidus. De keuze van de procedure hangt af van de röntgenresultaten, de leeftijd van de patiënt, het activiteitenniveau en andere factoren. Chirurgische ingrepen kunnen variëren van het verwijderen van botsporen tot het fusie van het gewricht.

Prognose

Hallux rigidus is een progressieve aandoening, wat betekent dat de bewegingsvrijheid van de grote teen afneemt naarmate de tijd vordert. In een vroeg stadium is er sprake van ‘hallux limitus’, waarbij de beweging van de grote teen beperkt is. Naarmate de aandoening vordert, kan de grote teen volledig stijf worden, wat bekend staat als ‘hallux rigidus’. Dankzij tijdige behandeling kan echter veel van de functie van de teen worden hersteld. De duur van de herstelperiode varieert afhankelijk van de uitgevoerde behandeling. Gemiddeld kan het herstel enkele weken tot maanden duren, waarbij de patiënt na ongeveer zes weken zijn activiteiten geleidelijk kan hervatten en de voet meestal volledig hersteld is na drie tot zes maanden.

Complicaties van hallux rigidus

Complicaties die kunnen optreden na een operatie aan het gewricht van de grote teen zijn onder andere:

• Infectie
• Nabloeding
• Trombose en longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• Zwelling
• Niet goed genezen van het bot
• Zenuwschade (meestal tijdelijk, maar soms permanent)

Preventie en zelfzorg

Het is niet altijd mogelijk om hallux rigidus te voorkomen, maar er zijn enkele maatregelen die kunnen helpen het risico te verminderen:

• Adequate schoenkeuze: Draag goed passende, comfortabele schoenen met voldoende ruimte voor de tenen en goede ondersteuning.
• Vermijden van overbelasting: Probeer overmatige druk of herhaaldelijke belasting van de grote teen te vermijden.
• Vroegtijdige behandeling: Raadpleeg een arts bij vroege symptomen om verdere progressie van de aandoening te voorkomen.
• Regelmatige fysiotherapie: Overweeg fysiotherapie-oefeningen om de voetfunctie te behouden en stijfheid te verminderen.

Met deze informatie kun je een duidelijk overzicht krijgen van hallux rigidus, de oorzaken, symptomen, diagnostische methoden en behandelingsopties. Het nemen van gepaste maatregelen en tijdige medische interventie kunnen helpen om de kwaliteit van leven te verbeteren en complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Teenpijn: Pijn aan teen of tenen door aandoening of letsel
• Artrose: Reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen
• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Pijnlijke grote teen: Oorzaken pijn aan groteteengewricht
• Voetknobbeltjes: Oorzaken van bultjes en knobbels aan voeten