Stijve grote teen (hallux rigidus): oorzaken en behandeling

Bij een hallux rigidus is er sprake van een stijve grote teen. Een verstijft groot teengewricht treft niet alleen ouderen. Rigidus betekent stijf en dit geeft aan wat het eindstadium van artrose in het aangetaste gewricht is, te weten de volledige verstijving. Artrose verloopt langzaam en onopgemerkt. Constante over- of onderbelasting maakt het gewrichtskraakbeen geleidelijk dunner en brozer. Dit leidt tot verhoogde wrijving, wat het proces versnelt. Later ontstaan ​​kraakbeendefecten totdat het volledig is verdwenen. Naarmate dit proces vordert, neemt de druk op het onderliggende bot voortdurend toe. Als reactie wordt het botmateriaal versterkt en worden botuitgroei (osteofyten) gevormd die in het gewricht uitsteekt. In de laatste fase groeien de osteofyten samen en verstijft het gewricht.

• Wat is hallux rigidus?
• Oorzaken van hallux rigidus
• Symptomen van een stijve grote teen
• Pijn en bewegingsbeperking
• Zwelling en roodheid
• Botaanwassen
• Stijfheid wordt steeds ernstiger
• Onderzoek en diagnose
• Eerste graad
• Tweede graad
• Derde graad
• Vierde graad
• Huisarts raadplegen
• Behandeling van een stijve dikke teen
• Medische behandeling
• Zelfzorg
• Complicaties
• Prognose
• Preventie

Wat is hallux rigidus?

Hallux rigidus is artrose van de grote teen. De ziekte veroorzaakt een pijnlijke, stijve grote teen en pijn bij het afrollen van de teen. Kenmerkend is de bewegingsbeperking van de grote teen. De hallux rigidus komt meestal voor bij slechts één voet en kan op elke leeftijd optreden, vaker bij mannen dan bij vrouwen. Afhankelijk van de ernst van de ziekte, is hallux rigidus verdeeld in een aantal fasen, die worden gekenmerkt door een toename van pijn en bewegingsbeperking.

Oorzaken van hallux rigidus

De oorzaken voor de ontwikkeling van hallux rigidus worden anno 2024 nog niet volledig begrepen. Maar er zijn bepaalde risicofactoren die de kans dat je er last van krijgt bevorderen. In het bijzonder lopen mensen gevaar bij wie het gewricht permanent wordt overbelast door externe of interne invloeden.

De belangrijkste externe factor is een constante hoge druk op het gewricht. Dit komt bijvoorbeeld voor bij sporten met sprongen, waarbij landingen en frequente start-stop situaties zich voordoen. Bij het dragen van schoenen met hoge hakken wordt het lichaamsgewicht niet langer verdeeld over de hele voet, maar alleen in het gebied van de voorvoet, vooral op de plek waar de teengewrichten zich bevinden. Een soortgelijk effect treedt op bij voetvervormingen of misvormingen. Als gevolg hiervan kan de gewichtsbelasting bij de teengewrichten komen te liggen. Te strakke schoenen zijn ook een risicofactor. Het gewricht wordt uit zijn optimale positie gebracht en er is een ongelijke drukverdeling op kraakbeen en bot. Op de lange termijn zijn alle situaties die een permanente drukverhoging in het gewricht veroorzaken, risicofactoren die kunnen leiden tot artrose in de dikke teen. Obesitas of overgewicht kan hier ook aan bijdragen.

Letsels zoals meerdere kleine trauma’s aan de voet, maar ook ontstekingen zoals ze voorkomen bij metabole ziekten zoals jicht en diabetes, kunnen van invloed zijn op het kraakbeen in het grote teengewricht en de vorming van hallux rigidus bevorderen. Tevens kan een lang bestaande, meestal ernstigere hallux valgus, slijtage veroorzaken.

Symptomen van een stijve grote teen

Pijn en bewegingsbeperking

Het belangrijkste symptoom van hallux rigidus is pijn in het gebied van de grote teen. Deze pijn is meestal constant aanwezig, maar kan sterker worden als gevolg van belasting en door beweging. De grote teen kan alleen omhoog worden bewogen bij hevige pijn. Bij gevorderde hallux rigidus kan het gewricht ook volledig worden geblokkeerd.

Zwelling en roodheid

Een beweging van het gewricht kan hoorbaar zijn doordat kraakbeen en botstukken tegen elkaar wrijven. Meestal kan een zwelling (gezwollen grote teen) en soms roodheid worden waargenomen. Vooral bij een beginnende hallux rigidus kan het gebeuren dat de korte voetspieren zichtbaar trillen.

Botaanwassen

Botaanwassen kunnen aanwezig zijn bij het grote teengewricht. Deze zijn meestal erg gevoelig voor druk. Als gevolg van toegenomen druk en wrijving in de schoen kunnen de botaanwassen rood en pijnlijk worden. Om deze reden verandert de voetpositie steeds meer. De voet wordt niet goed afgerold tijdens het lopen. Je begint te rusten op de buitenrand van de voet, wat ook eelt kan veroorzaken op de getroffen gebieden.

Stijfheid wordt steeds ernstiger

Na enige tijd wordt het gewricht steeds stijver. Bovendien ervaren patiënten met hallux rigidus vaak een gebrek aan ruimte in de schoen. De symptomen nemen toe bij lage temperaturen. In de regel wordt slechts één voet beïnvloed door een hallux rigidus.

Onderzoek en diagnose

De diagnose hallux rigidus kan door de huisarts worden gesteld op basis van een vraaggesprek over je klachten, je medische geschiedenis en lichamelijk onderzoek. Om de ernst van de ziekte te bepalen, worden röntgenfoto's gemaakt.

Eerste graad

Bij hallux rigidus van de eerste graad wordt de mobiliteit van de grote teen met 20 tot 50 procent verminderd en in gevallen van druk kan pijn aanwezig zijn.

Tweede graad

Bij hallux rigidus van de tweede graad is het vermogen om te bewegen gereduceerd tot 75 procent met hevige pijn. De gewrichtsruimte wordt verkleind en is te zien op de röntgenfoto.

Derde graad

De derde graad wordt gekenmerkt door een verdere bewegingsbeperking, waardoor de grote teen niet omhoog kan worden bewogen. Je lijdt aan constante pijn die erger wordt tijdens het lopen. De gewrichtsruimte is bijna verdwenen.

Vierde graad

In de vierde graad van hallux rigidus is er een volledige immobiliteit van het aangedane gewricht. De pijn is ernstig en neemt toe bij belasting van de voet. De röntgenfoto toont niet langer enige bestaande gewrichtsruimte in de ergste vorm van hallux ridigus.

Huisarts raadplegen

Omdat hallux rigidus ernstige pijn veroorzaakt en leidt tot bewegingsbeperkingen, zal je vroeg of laat bij je huisarts aankloppen. Als algemene regel geldt dat je je huisarts moet raadplegen bij aanhoudende of verergerende klachten van de grote teen, vooral als dit tot ernstige beperkingen van de grote teen leidt. Vaak neem je een verkeerde houding aan om de pijn te voorkomen, maar hierdoor ontwikkelen zich weer andere klachten. Het is daarom belangrijk om tijdig je huisarts te raadplegen.

Behandeling van een stijve dikke teen

Medische behandeling

Afhankelijk van het stadium van hallux rigidus zijn ​​er verschillende behandelingsopties beschikbaar. Voor artrose in de eerste en tweede graad staan ​​conservatieve behandelingen op de voorgrond. De behandeling is er op gericht om de pijn en zwelling te verlichten en de druk op het gewricht te verminderen. Deze omvatten ontstekingsremmende medicijnen en inlegzolen voor de schoenen.

Fysiotherapeutische oefeningen kunnen helpen om de mobiliteit van het gewricht te verbeteren. De gewrichtsslijtage neemt echter niet af. Bovendien moet je afzien van strakke schoenen. Orthopedische inlegzolen kunnen ook uitkomst bieden.

Bij een hallux rigidus kan een operatieve verwijdering van de botaanwassen (cheilectomie) worden uitgevoerd. Dit is bedoeld om het bewegingsvermogen te herstellen. Een andere mogelijke operatieve ingreep is een artrodese operatie, waarbij de grote teen wordt vastgezet, zodat de grote teen in het gewricht tussen het middenvoetsbeentje en de grote teen vaststaat en de pijnklachten wegtrekken.

Zelfzorg

Omdat de pijn bij een hallux rigidus vaak erg uitgesproken is, speelt het verlichten van pijn een belangrijke rol in de behandeling. Naast pijnstillers, kun je je toevlucht nemen tot vrij verkrijgbare pijnstillers. Ook voetbaden worden aanbevolen. Bovendien is het uiterst belangrijk om het aangetaste gewricht te verlichten om de ontstekingsreacties te remmen. Soms moet je fysieke inspanning en sport even op een laag pitje zetten. Je kunt de aangedane voet koelen met behulp van coldpacks m de zwelling te verminderen en de pijn te verlichten.

Goed passend schoeisel is ook erg belangrijk bij hallux rigidus. De schoenen mogen niet te strak zitten. In plaats daarvan moeten ze voldoende ruimte bieden voor de tenen en de rest van de voeten Tegelijkertijd moet te allen tijde voor voldoende stabiliteit worden gezorgd.

Ook is het dragen van speciale inlegzooltjes in veel gevallen vereist. Als fysiotherapie door de huisarts wordt geadviseerd, is het belangrijk om therapietrouw te zijn.

Complicaties

Hallux rigidus veroorzaakt in de meeste gevallen ernstige pijn in de voet. Deze pijn gaat vaak gepaard met bewegingsbeperkingen. Normaal rennen, lopen en staan ​​is meestal niet meer mogelijk. Evenzo zijn sportieve activiteiten vaak niet langer haalbaar. De beperkingen van beweging en de permanente pijn leiden kunnen tot depressie en andere psychische problemen leiden. Je wordt in je dagelijks leven ernstig beperkt door de ziekte en je kan verschillende activiteiten niet (gemakkelijk) uitvoeren. Dit leidt tot een sterke vermindering van de kwaliteit van leven.

De behandeling van hallux rigidus leidt niet tot verdere complicaties. Het vindt plaats met behulp van medicatie of chirurgische ingrepen en leidt in de meeste gevallen tot een positief verloop van de ziekte. De levensverwachting wordt niet beïnvloed door hallux rigidus.

Prognose

Zolang de verstijving van de grote teen zich in een vroeg stadium bevindt, zijn er goede kansen op herstel. Dat betekent dat je geen operatie hoeft te ondergaan. De situatie is anders met een sterke progressie van de ziekte. Dan is staan ​​en lopen pijnlijk en heb je last van bewegingsbeperkingen. Grote afstanden kunnen niet meer worden afgelegd. Dan zal slechts nog een chirurgische ingreep soelaas kunnen bieden.

Preventie

Er is geen effectieve preventie voor een hallux rigidus. Overbelasting moet worden vermeden en het is belangrijk om goed passende schoenen te dragen. Dit geldt met name voor hardlopers, maar ook voor degenen die beroepshalve worden blootgesteld aan een grote belasting van de voeten, omdat een hallux rigidus op elke leeftijd kan voorkomen.

Lees verder

• Stijve tenen: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie