Knobbel op voet: Hallux valgus operatie en behandeling

Last van een knobbel op voet? Een knobbel op voet kan wijzen op een hallux valgus. Hallux valgus verwijst naar een standsafwijking van de grote teen, waarbij het middenvoetsbeentje van de grote teen naar buiten staat, terwijl de grote teen zelf naar binnen wijst. Hierdoor ontstaat aan de binnenkant van de voet een uitstekende knobbel, die zeer hinderlijk kan zijn tijdens het lopen en kan gaan ontsteken. Ook kan er een likdoorn ontstaan en kunnen er eeltplekken verschijnen. Wat precies de oorzaak is van hallux valgus is anno 2024 onbekend. De algemene kwaliteit van leven daalt naarmate de deformiteit ernstiger is.¹ Allereerst zal men bij een hallux valgus een conservatieve behandeling inzetten, waarbij niet geopereerd wordt. Als dit niet helpt, kan een operatie de klachten wegnemen.

• Wat is een hallux valgus?
• Symptomen: knobbel op voet
• Verschijnselen
• Geen klachten
• Oorzaak van een hallux valgus
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een hallux valgus
• Conservatieve behandeling
• Operatieve behandeling
• Prognose
• Preventie

Wat is een hallux valgus?

Hallux valgus is een veelvoorkomende voetafwijking, waarbij de grote teen naar buiten wijst en het eerste middenvoetsbeentje naar binnen. Bij meer ernstige vormen van deze aandoening staat de nagel van de grote teen naar binnen gedraaid. Hallux is de Latijnse benaming voor 'grote teen' en valgus betekent letterlijk 'naar buiten wijzen'. Deze standsafwijking komt bij ongeveer tien procent van de Nederlandse bevolking voor en vaker bij vrouwen dan bij mannen. Een hallux valgus ontwikkelt zich langzamerhand en gaat gepaard met een pijnlijke, weke en benige uitstulping, met hamertenen (doordat de grote teen tegen de tweede teen drukt), likdoorns, eelt, gewrichtsontsteking en zelfs open wonden. Er kan pijn ontstaan in de gehele voorvoet, wat nog eens kan worden versterkt door een eventuele hamerteen.

Symptomen: knobbel op voet

Verschijnselen

Bij hallux valgus groeit de grote teen in plaats van naar voren enigszins naar binnen, als gevolg waarvan het gewricht van deze teen naar buiten groeit, waardoor er een knobbel ontstaat aan de binnenkant van de voet. Deze knobbel of bult noemt men ook wel 'bunion'. Dit gaat vaak gepaard met pijn en de huid is ter plaatse vaak rood en gezwollen. Je voeten raken snel vermoeid en de voet past vaak niet goed in de schoen doordat het gewricht naar buiten groeit. Er kan te dientengevolge ook huidirritatie optreden met eeltvorming en likdoorns. Daarnaast kan er een slijmbeursontsteking optreden. In ernstiger gevallen kan ook de teen naast de grote teen in de knel komen en naar boven groeien, hetgeen een hamerteen wordt genoemd. Ook kunnen er allengs andere voetklachten ontstaan, vanwege een verstoring van het looppatroon. Ook kunnen daardoor de pezen en gewrichten verzwakken en klachten geven.

Geen klachten

Veel mensen met een hallux valgus hebben echter weinig tot geen last, ofschoon de afwijking in de loop der jaren kan verergeren en er wel langzaamaan klachten kunnen optreden.

Oorzaak van een hallux valgus

Het is vooralsnog niet duidelijk hoe een hallux valgus precies ontstaat, maar vermoedelijk spelen meerdere factoren bij het ontstaan ervan een rol, zoals:

• het hebben van een zogeheten 'Egyptische voetvorm', dat is een voet met een lange grote teen;
  Hoge hakken kunnen een hallux valgus veroorzaken / Bron: Jill111, Pixabay
• eventuele standsafwijkingen van de voet of slapte in de pezen en spieren van de voet kan familiair bepaald zijn en om die reden een hallux valgus in de hand werken;
• het dragen van slecht en ongeschikt schoeisel: schoenen met hoge hakken of te nauwe, veelal puntige schoenen;
• het slapper worden van de gewrichtskapsels in de voet als gevolg van het ouder worden; en
• het naar binnen kantelen van de voet tijdens lopen.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt op het oog gesteld. Bij minder zichtbare symptomen kan een röntgenfoto de diagnose bevestigen.

Behandeling van een hallux valgus

Conservatieve behandeling

Allereerst zal men een conservatieve behandeling inzetten, waarbij niet geopereerd wordt:

• pijnlijke drukplekken kunnen worden voorkomen door het dragen van wijder schoeisel of je kunt je schoen laten oprekken ter plaatse van de knok.
• Met opvulschuim tussen de tenen kan de stand van de voet enigszins worden gecorrigeerd.
• Soms kan met (medical) tapen de stand van de grote teen worden gecorrigeerd.
• Podotherapeutische zolen kunnen de standafwijkingen van de voet corrigeren.
• Hulpstukken als siliconen-orthese of een nachtspalk om de teen in een rechte positie te dwingen, kunnen helpen.
• Lokale irritatie van de onderhuidse slijmbeurs kan behandeld worden met ontstekingsremmers in tabletvorm.

Operatieve behandeling

Wanneer deze maatregelen onvoldoende effect sorteren, kan worden gekozen voor een operatieve behandeling, waarbij het doel van de behandeling is het duurzaam verbeteren van de stand van de grote teen en het opheffen van de knok waardoor de klachten worden weggenomen. Er bestaan verschillende operatiemethoden. De twee belangrijkste zijn:

• Chevron correctie: het eerste middenvoetsbeentje vlakbij het grote teengewricht wordt doorgenomen onder het kopje middels een V-vormige zaagsnede. Daarna wordt het kopje richting de buitenkant van de voet verplaatst en met een schroefje vastgezet.
• Scarf osteotomie: een correctie volgens Scarf vindt plaats bij ernstige vormen. Het middenvoetsbeentje wordt doorgenomen door middel van een Z-vormige zaagsnede. De standscorrectie vindt plaats door beide botdelen ten opzicht van elkaar te verplaatsen. Daarna worden een of twee kleine schroefjes in het bot aangebracht.

Prognose

Het blijkt dat grofweg 90% van de patiënten tevreden is met het eindresultaat. Wel kan er een gering verlies van beweeglijkheid optreden in het grote teengewricht na een hallux valgus operatie.

Preventie

Door de volgende maatregelen verklein je de kans dat je ene knobbel op de voet ontwikkelt:

• draag niet elke dag schoenen met hoge hakken
• wissel hakhoogte af
• loop zo vaak mogelijk op blote voeten
• doe voetoefeningen en versterk de spieren in de voet

Noot:

1. Lucas Mevius. Hoe schever de teen, hoe lager de kwaliteit van leven. Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:C863

Lees verder

• Pijnlijke voeten, ontstoken tenen, pijn, irritatie, zwelling
• Pijn op de wreef: symptomen en oorzaak van pijnlijke wreef
• Hamerteen: symptomen, oorzaak, behandeling en preventie