Knobbel op de teen (hallux valgus): oorzaken & behandeling

Vooral vrouwen van boven de veertig maken kans op het ontwikkelen van een voetknobbel, maar soms treedt deze zogenaamde scheefstaande grote teen ook op bij jonge mensen. Deze bult aan de voet is vrij opvallend en ontstaat op het middenvoetsbeentje van de grote teen. Oorzaken van de voetknobbel moeten gezocht worden in familiale aanleg, het dragen van nauwe schoenen en van hoge hakken. In medische termen wordt deze bult "hallux valgus" genoemd. Aangepaste schoenen en steunzolen kunnen soelaas bieden tegen hallux valgus, net als een enkelsok met gel. Ook een teencorrector of tenenspreider zijn bij sommige mensen effectief tegen hallux valgus. Daarnaast kunnen ook oefeningen met de voet bijdragen tot meer flexibiliteit van de tenen. Soms is een operatie aan de voet echter de enige oplossing. Wat zijn de oorzaken en symptomen van deze voetknobbel? En waaruit bestaat de behandeling van deze knobbel of bult aan de grote teen?

Knobbel voet of grote teen

De voetknobbel of hallux valgus is een vrij opvallende afwijking aan de voet, die met het blote oog goed zichtbaar is. Bij deze standsafwijking van de grote teen gaat het middenvoetsbeentje zich naar de binnenzijde van de voet richten. Dit fenomeen staat ook bekend als de scheefstaande grote teen. Bij het fenomeen van hallux valgus vormt er zich een soort van bult op de kop van het middenvoetsbeentje. Als je je voet met de voetknobbel gaat vergelijken met je andere "normale" voet, dan merk je duidelijk het verschil. Hallux valgus kan voorkomen aan één voet, maar ook aan beide voeten, zoals te zien is op de inleidingsfoto.

Symptomen hallux valgus

Knobbel

De grote teen die scheef gaat staan en een bult of knobbel gaat vormen, komt voor bij dertig procent van de volwassenen. Vooral vrouwen voorbij de veertig hebben er last van, maar ook mannen die graag schoenen met smalle punten dragen vormen een risicogroep. Aan de voet is duidelijk een afwijking te merken aan de grote teen, die zijwaarts staat en waar er zich een knobbel of bult vormt. Toch kan een scheefstaande grote teen ook voorkomen bij jongere mensen, zoals op bijgevoegde foto, waarop een hallux valgus voet van een 24-jarige afgebeeld staat. De standsafwijking van de teen kan lichtjes of sterk zijn, waarbij de kans op bijkomende klachten groter is bij een sterke afwijking.

Pijn

Naast het vormen van een knobbel of een bult kan hallux valgus ook met pijn gepaard gaan. Die pijn kan optreden in rust of in beweging, en variëren van licht tot ernstig. Wanneer er ook sprake is van artritis kan de pijn als heviger ervaren worden.

Ontsteking

Het middenvoetsbeentje kan ontstoken geraken en erg gevoelig worden. Hierbij kan er een slijmbeursontsteking (bursitis) ontstaan, waarbij symptomen kunnen optreden als roodheid en zwelling van de huid. Ook kan de bult op de voet warm aanvoelen.

Oorzaken voetknobbel

Aanleg

Aan de basis van de scheefstaande grote teen kunnen genetische factoren liggen. Soms is er sprake van familiale aanleg en komt hallux valgus veelvuldig voor bij vrouwen van boven de veertig binnen dezelfde familie. Hierbij kan ook de vorm van de voet een rol spelen: als je een brede voorvoet hebt met een vrij lange teen, dan behoor je tot de risicogroep.

Andere

Bovendien kan de aanwezigheid van artritis ook gevolgen hebben voor het ontwikkelen van hallux valgus. Tenslotte kunnen ook nauwe schoenen en schoenen met hoge hakken bijdragen tot het ontstaan van de voetknobbel. Mensen die graag schoenen met smalle punten dragen maken meer kans op het ontwikkelen van hallux valgus.

Hallux valgus voorkomen: tips

Een interessant gegeven bij hallux valgus is dat deze aandoening veel minder voorkomt in landen waar mensen van jongsaf aan gewoon zijn om op blote voeten of makkelijk zittend schoeisel te lopen. In warme landen loopt men bijvoorbeeld vaak op slippers en "open" schoenen, waarbij de voeten en de tenen niet worden afgekneld. Om de voet zoveel mogelijk ruimte te geven en het ontwikkelen van hallux valgus te voorkomen is het dan ook aangeraden is om nauwe, moeilijk zittende schoenen te vermijden. Kies voor soepele, makkelijk zittende schoenen met een ronde neus. Schoenen met een scherpe punt (bv. cowboyboots) zijn uit den boze. Als je toch op schoenen met hakken wilt stappen, kies dan voor lage hakken. Ondersteun je voeten eventueel met een aangepaste steunzool.

Oefeningen bij hallux valgus

Flexibiliteit

Heb je last van een voetbult maar stel je een operatie liever uit, dan kan je verdere schade aan de knobbel van je grote teen voorkomen door middel van aangepaste oefeningen. Regelmatig oefeningen met de voeten uitvoeren is trouwens ook goed voor mensen zonder hallux valgus. Deze voetoefeningen zijn vooral gericht op het stimuleren van de bloedcirculatie en het sterker maken van de spieren en de gewrichten van de voeten. Niet alleen kan dit positief zijn voor de flexibiliteit van de tenen, maar ook voor de enkel en de soepelheid van de voetzolen.

Voorbeelden

Enkele voorbeelden van dergelijke voetoefeningen:

• dingen "oprapen" met je tenen: neem een op de grond gevallen handdoek met je tenen op
• dingen "opvouwen" met je tenen: spreid een handdoek uit op de grond en vouw deze vervolgens netjes weer dicht
• loop binnenshuis zoveel mogelijk op blote voeten: dit versterkt de natuurlijke soepelheid van de voeten
• op je tenen staan en je voetzoelen oplichten: dit is goed voor de tenen en de bloedcirculatie in de benen
• balletje rondrollen onder je voet: dit is een uitstekende massage voor de voet
• tenen bewegen en heen- en weer wiebelen: goed voor sterke en soepele spieren in de voeten

Behandeling voetbult

Operatie

In ernstige gevallen kan overgegaan worden tot een chirurgische ingreep, waarbij de hallux valgus operatief behandeld wordt. Door het chirurgisch ingrijpen worden de botten en de pezen van de voet gecorrigeerd om de grote teen weer in de juiste positie te plaatsen. Soms moet een stukje van de ontstane bult verwijderd worden.

Pijnstillers

Wanneer hallux valgus ernstige pijn veroorzaakt kan de arts pijnstillers en/of ontstekingsremmers voorschrijven om de pijnklachten te verminderen. Sommige middelen zijn zowel ontstekingsremmend als pijnstillend. Denk hierbij bijvoorbeeld aan ibuprofen (oa. Brufen en Nurofen), terwijl andere middeltjes zoals paracetamol enkel pijnstillend werken. Hoe schever de grote teen staat, hoe heviger de pijn en hoe sterker de pijnstiller zal moeten zijn.

Teencorrector

Een scheefstaande grote teen kan doorgaans effectief behandeld worden door middel van een spalk, een orthese of een zogenaamde spacer", om de teen recht te zetten en terug in een betere positie te dwingen. Ook de positie van de voet en de teen kan gecorrigeerd worden met behulp van orthopedische zolen of met een teencorrector of tenenspreider. Daarnaast kan ook een enkelsok met gel helpen om de klachten van deze voetknobbel te verlichten.

Lees verder

• Klapvoet of dropvoet: symptomen, oorzaken & behandeling