Voetklachten: oorzaken en symptomen van voetproblemen

Je maakt dagelijks ontzettend veel gebruik van je beide voeten door te lopen, rennen, springen en klimmen. Je voeten kunnen getroffen worden door allerlei verschillende soorten problemen. Voetklachten kunnen optreden aan de bovenkant, zijkant, onderkant, voorkant of juist de binnenkant van de voet, van verwondingen tot ontsteking. De menselijke voet bestaat uit 26 afzonderlijke beenderen, 33 gewrichten, 107 ligamenten en 19 spieren en pezen, waardoor ze een van de meest ingewikkelde delen van het lichaam zijn. Je zal naar schatting 250.000 kilometer afleggen in je leven, ongeveer het equivalent van zes keer de wereld rondlopen. Je legt dus enorme afstanden af met je voeten. Het dragen van verkeerde schoenen, diabetes en veroudering zijn enkele van de belangrijkste oorzaken van voetproblemen.

• Wat zijn voetproblemen?
• Hoe vaak komen voetklachten voor?
• Symptomen van voetklachten
• Oorzaken en soorten voetklachten
• Voetklachten: wie loopt risico en wat kan de klachten verergeren?
• Risicogroepen voor voetklachten
• Risicofactoren voor voetklachten
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling en zelfzorg
• Maatregelen
• Dieet en lichaamsbeweging
• Complicaties

Wat zijn voetproblemen?

Marjolein, een enthousiaste wandelaar van 45, voelde tijdens haar wekelijkse tocht een stekende pijn onder haar voetboog. "Het is vast een blaar," dacht ze, maar na dagen van aanhoudende pijn werd lopen bijna ondraaglijk. Bij de podotherapeut bleek ze last te hebben van een peesplaatontsteking (fasciitis plantaris), veroorzaakt door overbelasting en slechte schoenen. Met een combinatie van inlegzolen, rekoefeningen en aangepaste wandelroutes kon Marjolein haar passie weer oppakken. "Ik dacht dat het vanzelf over zou gaan, maar mijn voeten hebben echt wat extra aandacht nodig," lachte ze, terwijl ze haar nieuwe, ondersteunende wandelschoenen aantrok. 👟

Tientallen jaren maak je gebruik van je voeten, dag in dag uit. Een groot deel van het natuurlijke vetkamers onder de hiel en de bal van de voet, die de schokken tijdens het lopen opvangen en ze beschermen de interne structuur van de voet, gaan verloren. De bogen worden platter en minder flexibel, je enkels en voetgewrichten worden stijver en je hele voet wordt langer en breder. Door deze veranderingen kun je voetpijn en andere problemen krijgen, zelfs als je nog nooit problemen hebt gehad met je voeten. Bepaalde medische aandoeningen vergroten het risico op voetproblemen en voetklachten. Diabetes kan bijvoorbeeld een verminderde bloedcirculatie en zenuwbeschadiging in de voeten veroorzaken. Slechte circulatie om andere redenen, zoals verharding van de slagaders of perifeer arterieel vaatlijden (PAV) kan ook voetproblemen veroorzaken.

Hoe vaak komen voetklachten voor?

Eén op de drie mensen ouder dan 65 heeft last van voetklachten. Tot 87% van de mensen heeft ooit last van pijnlijke voeten in hun leven. De meeste van deze problemen komen voort uit slecht passende schoenen, zoals knellende schoenen of schoenen met hoge hakken. Oudere of zwaarlijvige mensen, vrouwen en mensen met diabetes, hart- en vaatziekten, osteoporose (botontkalking) of knie-, heup- of rugpijn hebben veel vaker voetproblemen. Voor vrouwen komt pijn in de tenen en de bal van de voet of voorvoet veel vaker voor dan bij mannen, en het wordt erger met de leeftijd. Echter, pijn in de hiel neigt te verminderen bij het ouder worden.

Oudere mensen hebben meer kans op voetpijn als ze ook een chronische ziekte hebben. Voetpijn bij jongere mensen komt meestal als gevolg van pijnlijke spieren en stress op botten. Bij oudere mensen komt pijn meestal van likdoorns, eelt en teenmisvormingen, waarvan 75% bunions zijn. Maar liefst een derde van alle ouderen heeft een bunion. Ongeveer 30% van de ouderen met voetpijn heeft eelt en ongeveer 15% heeft likdoorns.

Naar schatting heeft een derde van alle ouderen last van schimmelnagels. De kans op een schimmelinfectie is groter bij ouderen met diabetes, nagelpsoriasis, verminderde immuniteit, slechte bloedsomloop of obesitas.

Symptomen van voetklachten

Bijkomende symptomen van voetklachten zijn:

• pijn aan de buitenzijde van de enkel
• pijn onder de voet
• pijn onder de voorvoet
• pijn aan de zijkant van de voet
• pijnlijke voet(en)
• brandende voeten
• gezwollen voeten
• tintelende voeten
• instabiliteit van de voet
• functiebeperking
• zwelling
• roodheid
• gevoeligheid
• moeite met staan of lopen

Oorzaken en soorten voetklachten

Naarmate je ouder wordt, hebben je voeten de neiging uit te dijen, de voeten worden wat breder. Ook verliezen ze de vetkussentjes die de onderkant van je voeten dempen. Als je extra gewicht met je mee torst, krijgen de botten en gewrichtsbanden het nog eens extra te verduren. Ook kunnen abnormaliteiten en afwijkingen waarmee je bent geboren prominenter of pijnlijker worden naarmate je voetgewrichten stijver worden met het voortschrijden der jaren. Slecht passende schoenen maken voetproblemen erger en veroorzaken er zelfs veel van. De huid van je voeten wordt ook droger met het ouder worden (droge voeten), wat betekent dat infecties gemakkelijker kunnen optreden.

Voetklachten die men het vaakst tegenkomt zijn:

• Bunion. Dit duidt op een pijnlijk, rode, ontstoken zwelling aan de basis van de grote teen. Als het zich voordoet aan de kleine teen, wordt het bunionette genoemd. Uiteindelijk kan de grote teen abnormaal naar de kleine tenen toe buigen.
• Eelt en likdoorns. Dode, gelige, verdikte huid op de voet of tenen.
• Hamerteen. Een standafwijking van de tenen (meestal de tweede teen maar alle middelste tenen kunnen worden aangetast), wat vaak resulteert in een permanent ontwrichting.
• Teennagelproblemen. Ingegroeide teennagel en verdikte of verkleurde teennagels, bijvoorbeeld bruine nagels, gele nagels of groene nagels.
• Voetproblemen gerelateerd aan diabetes. Deze kunnen zijn: hardnekkige voetzweren die moeilijk te genezen zijn, verlies van gevoel (gevoelloosheid of doof gevoel) of problemen met de bloedsomloop.
• Voetproblemen in verband met misvormingen. Deze kunnen worden veroorzaakt door artritis (waaronder reumatoïde artritis en jicht).
  Jicht in voet (grote teen) / Bron: Manu5, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
• Hielpijn. Deze pijn is aanwezig door hielspoor, de meest voorkomende pijnklacht aan de hiel, of peesplaatontsteking (plantaire fasciitis, een ontstoken ligament langs de onderkant van de voet).

Enkele andere voetproblemen die minder vaak voorkomen, maar die bij ouderen vaker voorkomen, zijn onder meer:

• Boogpijn (medisch bekend als plantaire pijn ofwel pijn aan de onderkant van de voet). Van ingevallen bogen (platvoeten) of abnormaal hoge bogen.
• Tarsaal tunnel syndroom. Een soort beknelde zenuwaandoening.
• Achillespeesontsteking. Ontsteking van de pees die het hielbot met je kuitspier verbindt.
• Morton neuroom. Een zenuwbeklemming in de voorvoet.

Voetklachten: wie loopt risico en wat kan de klachten verergeren?

Je voeten dragen je door het leven, maar ze zijn ook gevoelig voor verschillende klachten. Bepaalde groepen mensen lopen meer risico, terwijl specifieke risicofactoren voetproblemen kunnen uitlokken of verergeren. In onderstaande schema’s vind je een uitgebreid overzicht van risicogroepen en risicofactoren voor voetklachten.

Risicogroepen voor voetklachten

Risicofactoren voor voetklachten

Onderzoek en diagnose

De huisarts of podoloog beoordeelt je voeten op basis van:

• je medische geschiedenis, inclusief je familiegeschiedenis in relatie tot voetproblemen, artritis, diabetes of andere gerelateerde aandoeningen
• informatie over je voetklachten, zoals de ernst, wanneer het begon, hoe lang het duurt, etc.
• je levensstijl en fysieke activiteiten
• een beoordeling van de medicijnen die je slikt
• een lichamelijk onderzoek (bloedcirculatie, huidaandoeningen, zenuwfunctie, botstructuur)
• je vermogen om te staan, te lopen en te balanceren

Aanvullend kan beeldvormingsonderzoek nodig zijn, bijvoorbeeld röntgenfoto's, of een MRI- of CT-scan. Dopplertest om aandoeningen van de bloedvaten op te sporen, kan ook nodig zijn.

Behandeling en zelfzorg

Maatregelen

De behandeling van voetklachten hangt af van de onderliggende oorzaak. Je kunt zelf allerlei maatregelen nemen om gezonde voeten te behouden. Inspecteer regelmatig je voeten regelmatig, vooral als je diabetes hebt. Als dit moeilijk is, laat iemand anders het doen. Knip je teennagels recht af, niet bij de hoeken of zijkanten. Het is gebruikelijk dat de voeten afvlakken en groter worden naarmate je ouder wordt. Laat je voeten dus eens in de zoveel jaren opmeten. Zorg ervoor dat je schoenen passen en dat er bewegingsruimte is in de voorkant van de schoen, bij je tenen. Ga laat op de dag winkelen, wanneer je voeten wat gezwollen zijn van een dag wandelen en pas de schoen op je grotere voet. Koop een goed passende schoen of sneaker met een stevige rug, een stevige zool en goede tractie. Probeer ze terwijl je staat en kies schoenen die minstens een halve centimeter langer zijn dan je langste tenen. Draag zachte sokken en kousen die niet te strak zitten en geen irriterende naden of randjes hebben. Was je voeten regelmatig grondig en droog ze goed af. Meerdere keren per week je voeten laten weken in warm water waaraan je Epsom zout of Dode Zeezout hebt toegevoegd. Breng huidcrème aan op een droge huid op je voeten en enkels.

Als je diabetes hebt, moet je je voeten ten minste eenmaal per jaar laten onderzoeken (of vaker) en moet je je bloedsuikerspiegel onder controle houden. Pas op voor medicijnen zonder recept voor likdoorns en eelt, die meer kwaad dan goed kunnen doen. Snijd nooit eelt of likdoorns weg met een scheermes of ander scherp gereedschap of instrument. Ga niet met je benen over elkaar zitten als je bloedsomloop slecht is, omdat dit de doorbloeding beperkt. Lopen, fietsen, zwemmen en elke dag eenvoudige voetoefeningen doen, helpen je voeten in vorm te houden.

Dieet en lichaamsbeweging

Als je diabetes hebt, hangt de gezondheid van je voeten sterk af van hoe goed je je bloedsuikerspiegel kunt beheersen. Een gezond voedingspatroon is cruciaal. Volg de aanbevelingen van je diëtist, huisarts of diabetesverpleegkundige en eet veel vers fruit en groenten, complexe koolhydraten en vetarme eiwitten in plaats van geraffineerde voedingsmiddelen en snoep; bijvoorbeeld door een plantaardig dieet te volgen. Zorg ervoor dat je vochtinname voldoende is; voldoende water drinken is belangrijk. Vergeet niet om je medicijnen op het juiste moment in te nemen volgens voorschrijft of doktersaanwijzingen.

Iedere dag bewegen met weinig impact, met name wandelen, zwemmen en fietsen, zullen helpen de spieren, pezen en ligamenten van je voeten flexibel en gezond te houden.

Complicaties

Voetklachten en -problemen kunnen leiden tot de volgende complicaties:

• Een verhoogd risico op vallen en fracturen.
• Verminderde mobiliteit, wat kan interfereren met het vermogen om dagelijkse functies uit te voeren.
• Chronische pijn.
• Amputatie.
• Afname van de algemene gezondheid als gevolg van beperkingen wat betreft lichaamsbeweging.
• Lagere kwaliteit van leven.
• Hoger risico op ziekenhuisopname en langdurige zorg.

Lees verder

• Gevoelloze voeten: oorzaken en symptomen verdoofd gevoel
• Gevoelige voeten: oorzaken en symptomen van gevoelige voet
• Brandende voeten: oorzaken branderige voeten en onderbenen
• Jeukende voeten: oorzaken en symptomen jeuk aan de voeten
• Pijn aan de voet: symptomen, oorzaak en behandeling voetpijn