Gevoelloze voeten: oorzaken en symptomen verdoofd gevoel

Gevoelloze voeten of een verdoofd gevoel in de voeten kan een vreemde gewaarwording zijn, waarbij je je zult afvragen wat er aan de hand is. Afhankelijk van de oorzaak, wordt gevoelloosheid in je voeten vaak voorafgegaan door het gevoel van kleine speldenprikken in de huid, of prikkelende of brandende gevoelens die paresthesie worden genoemd. De mogelijke oorzaken van gevoelloze voeten of gevoelloze voetzolen kunnen leiden tot zwakte van de voet en mogelijk verlies van beweging van de voet. Afhankelijk van de oorzaak van gevoelloze voeten, kan gevoelloosheid in de voet tijdelijk zijn, weggaan in slechts een paar minuten, of langdurig of zelfs chronisch zijn. De gevoelloosheid kan onder de voeten zijn, of aan de zijkanten of meer op de voeten of op meerdere plekken van de voet.

• Gevoelloze voeten
• Soms onderliggend probleem
• Paresthesie
• Oorzaken van gevoelloosheid in de voet
• Tijdelijke zenuwbeknelling door langdurig in een bepaalde houding te zitten
• Nauwe schoenen of strakke kleding
• Koude temperaturen
• Slechte bloedcirculatie: Bij langdurig zitten of staan
• Angst en stress
• Perifere neuropathie
• Problemen in de wervelkolom
• Auto-immuunziekten
• Hormonale disbalans: De invloed van hormonen op je zenuwen
• Medicijngebruik
• Tarsaal Tunnel Syndroom
• Alcoholisme
• Chronische Inflammatoire Demyeliniserende Polyneuropathie (CIDP)
• Bloedarmoede
• Infecties
• Guillain-Barré Syndroom (GBS)
• Chronische nierziekte
• Symptomen van gevoelloze voeten
• Tintelingen
• Pijn
• Koud gevoel
• Spierzwakte
• Brandend gevoel
• Krampen en spiertrekkingen
• Zweren en wondjes
• Verkleuring van de huid
• Angst
• Risicogroepen en -factoren
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek
• Behandeling van gevoelloze voeten
• Los de tijdelijke beknelling op
• Kies voor goed schoenen en kleding
• Warmte en comfort
• Stimuleer de bloedsomloop
• Verzorg je zenuwen met vitamines
• Luister naar je lichaam en houd een dagboekje bij
• Medische behandelingen
• Prognose
• De zonnige kant: Volledig herstel
• De uitdaging: Chronische klachten
• Soms ernstige complicaties
• Pak de regie
• Complicaties
• Valpartijen
• Wondjes en zweren
• Gangreen
• Amputatie
• Permanente zenuwbeschadiging
• Chronische pijn
• Hart- en vaatproblemen
• Verstoorde mobiliteit
• Preventie van gevoelloze voeten: Hou je voeten fit!

Gevoelloze voeten

Soms onderliggend probleem

Gevoelloze voeten is een veel voorkomend probleem, dat wordt gekenmerkt door een afname of volledig verlies van gevoel in de voet. Vaak is het niets om je zorgen over te maken en heeft het te maken met een tijdelijk beknelde zenuw door schoenen die je draagt of de onbeholpen manier waarop je zit. Maar in sommige gevallen kan gevoelloosheid in de voet wijzen op een ernstiger onderliggend probleem.

Paresthesie

Gevoelloosheid in de voet wordt vaak geassocieerd met andere sensaties, meestal pijn, een branderig gevoel en/of het gevoel van speldenprikjes in de huid (tintelend of prikkelend gevoel), hetgeen bekend staat als paresthesie, een stoornis in de gevoelssensatie. Gevoelloze voeten kan voorkomen in één of beide voeten, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Onbehandeld kan het overgaan in zwakte en verminderde controle van voetbewegingen.

Oorzaken van gevoelloosheid in de voet

Gevoelloze voeten ontwikkelen zich wanneer er een communicatieprobleem is tussen het centrale en perifere zenuwstelsel. Het perifere zenuwstelsel vormt de verbinding tussen het centrale zenuwstelsel en het lichaam. Gevoelloosheid in de voet ontwikkelt zich wanneer er een communicatieprobleem in het zenuwstelsel optreedt. Sensorische zenuwen ontvangen prikkels zoals druk- en temperatuurinformatie en sturen elektrochemische signalen naar de hersenen voor interpretatie. De hersenen sturen vervolgens een overeenkomstig signaal terug naar de zenuw. Schade aan de zenuw beïnvloedt deze communicatie en gevoelloosheid in de voet ontstaat meestal wanneer deze signalen niet meer worden tot stand komen. Je lichaam verliest dan het vermogen om sensorische input te voelen, zoals hitte of koude en lichte of stevige druk, waardoor gevoelloosheid optreedt. Het gevoel van speldenprikken treden vaak op wanneer er sprake is van zenuwpijn. Als er ergens in het zenuwstelsel een stoornis optreedt in de geleiding van signalen, kunnen spontane pijnprikkels ontstaan.

De meest voorkomende oorzaken van gevoelloosheid en voeten kunnen worden opgesplitst in twee categorieën: gevoelloosheid die wordt veroorzaakt door zenuwbeschadiging en gevoelloosheid die wordt veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer.

Tijdelijke zenuwbeknelling door langdurig in een bepaalde houding te zitten

Gevoelloze voeten ontwikkelen zich vaak nadat je een tijdje in een ongemakkelijke houding hebt gezeten, bijvoorbeeld met je benen gekruist, of wanneer je strakke schoenen draagt. Dit komt omdat de druk op de zenuwen en de omliggende bloedvaten de zuurstof- en voedingsstroom naar de zenuw vermindert. De voet 'valt geleidelijk in slaap' en er treedt gevoelsverlies op. Je voet 'slaapt' als het ware, en er treedt een verdoofd gevoel op. Wanneer je weer gaat bewegen, besef je dat je je voet niet meer kunt voelen. Al snel treden er tintelingen en prikkelingen op als de zenuwfunctie zich herstelt. Na een paar minuten is je voet weer de oude en voelt het weer normaal.

• Voorbeeld: Je zit urenlang in kleermakerszit op de grond tijdens een yogales. Bij het opstaan merk je dat je rechtervoet gevoelloos en zwaar aanvoelt. Terwijl je de eerste stappen probeert te zetten, voelt het alsof je voet met naalden wordt geprikt. De tintelingen verdwijnen langzaam als je je voet beweegt, maar die enkele seconden van gevoelloosheid maken je even bewust van je lichaamshouding.

Nauwe schoenen of strakke kleding

Strakke schoenen of knellende kleding, zoals strakke spijkerbroeken of compressiekousen, kunnen de bloedtoevoer naar de voeten afknellen. Hierdoor kunnen tintelingen, gevoelloosheid, en zelfs een brandend gevoel in de voeten ontstaan. Vooral als je lang staat of loopt, kan de druk op de zenuwen en bloedvaten leiden tot het verlies van gevoel in de voeten.

• Voorbeeld: Tijdens een lange werkdag draag je nieuwe, smalle schoenen die er geweldig uitzien, maar na een paar uur merk je dat je tenen beginnen te tintelen. Tegen het einde van de dag voelen je voeten pijnlijk en verdoofd aan. Zodra je de schoenen uittrekt, merk je een prikkelend gevoel dat zich verspreidt door je hele voet, alsof je zenuwen weer tot leven komen.

Koude temperaturen

In koude omstandigheden trekken de bloedvaten in je lichaam samen om warmte vast te houden, wat de bloedtoevoer naar je ledematen kan verminderen. Dit kan leiden tot gevoelloosheid, tintelingen, en een prikkend gevoel in de voeten. Deze symptomen komen vaak voor wanneer je in de kou buiten bent, maar ook als je voeten nat zijn of als je geen isolerende kleding draagt.

• Voorbeeld: Je gaat in de winter wandelen zonder dikke sokken of waterdichte schoenen. Na een tijdje beginnen je voeten koud en gevoelloos te worden. Wanneer je ze probeert op te warmen, voel je een stekende pijn en tintelingen door je hele voet trekken, alsof je voet langzaam weer ‘ontdooit’ van binnenuit.

Slechte bloedcirculatie: Bij langdurig zitten of staan

Als je lang zit of staat zonder veel beweging, kan de bloedcirculatie in je benen en voeten vertragen. Dit kan gebeuren tijdens lange vliegreizen, een dag op kantoor, of wanneer je werk veel staan vereist. De bloedstroom is onvoldoende om de zenuwen en weefsels in de voeten te voeden, waardoor gevoelloosheid en andere symptomen zoals een brandend gevoel kunnen ontstaan.

• Voorbeeld: Je hebt een kantoorbaan en merkt dat aan het einde van een lange werkdag je voeten vaak gevoelloos en zwaar aanvoelen. Terwijl je van je bureau opstaat, krijg je het idee dat je voeten ver van je lichaam verwijderd zijn, zonder precies te weten waar je loopt. De gevoelloosheid trekt langzaam weg als je door de kamer begint te lopen en de bloedcirculatie weer op gang komt.

Angst en stress

Gevoelloosheid in de voeten kan ook optreden in stressvolle situaties of wanneer je angstig bent. Wanneer je gestrest bent, kan je lichaam in de 'vecht-of-vlucht'-modus gaan, wat de bloedstroom naar je ledematen vermindert. Dit kan leiden tot tintelingen en gevoelloosheid in de voeten. Het is alsof je lichaam tijdelijk besluit om je voeten even 'uit te schakelen' om energie te besparen.

• Voorbeeld: Tijdens een zenuwslopende presentatie voelt Marieke ineens dat haar voeten tintelen en gevoelloos worden. Ze probeert haar zenuwen in bedwang te houden, maar het gevoel dat haar voeten de grond niet meer raken, maakt haar nog nerveuzer. Na afloop van de presentatie merkt ze dat haar voeten langzaam weer ‘wakker’ worden, maar de ervaring blijft in haar hoofd hangen.

Perifere neuropathie

Schade aan de zenuwen in het been en de voet is een veel voorkomende oorzaak van gevoelloze voeten. Je zenuwstelsel kan worden onderverdeeld in:

• centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg (het controlecentrum)
• perifere zenuwstelsel: deze vormt de verbinding tussen het centraal zenuwstelsel en de spieren en zintuigen

Schade aan het perifere zenuwstelsel staat bekend als perifere neuropathie en beïnvloedt de manier waarop signalen worden overgedragen van de zenuwen naar het centrale zenuwstelsel, wat vaak voetverlamming veroorzaakt. Er zijn een aantal verschillende oorzaken van perifere neuropathie, waaronder:

• diabetes: is verantwoordelijk voor ongeveer 30% van alle gevallen perifere neuropathie
• systemische ziekten, zoals nieraandoeningen, vaatschade, chronische ontstekingen, hormonale disbalans, leverziekten, kankers en tumoren
  Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot perifere neuropathie / Bron: Marian Weyo/Shutterstock.com
• vitaminetekorten
• alcoholisme
• infecties, zoals de ziekte van Lyme
• bijwerkingen van medicijnen (door medicijnen veroorzaakte perifere neuropathie komt niet zo vaak voor)

Perifere neuropathie presenteert zich vaak met pijn, zwakte, veranderde balans en coördinatie, gevoel van speldenprikken en gevoelloze voeten.

• Voorbeeld: Als diabetespatiënt merkt Jan al een tijdje dat zijn voeten niet meer goed aanvoelen. Soms voelt hij een brandende sensatie, andere keren is het alsof hij over watten loopt. Zijn voeten lijken een eigen leven te leiden, wat zijn dagelijkse activiteiten bemoeilijkt. Zelfs het dragen van sokken kan oncomfortabel zijn, omdat elke aanraking aanvoelt als een zachte schok.

Problemen in de wervelkolom

Bepaalde problemen in de wervelkolom die de zenuwen aantasten wanneer ze uit het ruggenmerg komen (tussen de wervels door treden vanuit het ruggenmerg twee zenuwbundels naar buiten, de ruggenmergzenuwen), kunnen verdoofde voeten veroorzaken. De twee meest voorkomende oorzaken zijn:

Hernia
Een hernia duidt op een tussenwervelschijf die gaat uitpuilen. Deze kan op een zenuwwortel drukken, wat kan leiden tot pijn in één bil of been. De pijn kun je tot in het onderbeen voelen, soms zelfs tot in de voet. Ook kan je last krijgen van gevoelloze voeten. De symptomen zijn meestal erger wanneer je voorover buigt of hoest of niest.

• Voorbeeld: Peter kampt al jaren met een hernia in zijn onderrug. Soms straalt de pijn naar zijn benen uit, en vaak voelt hij dat zijn voet verdoofd raakt. Vooral wanneer hij lang staat of loopt, lijkt de gevoelloosheid zich als een deken over zijn voet te verspreiden. Het voelt alsof zijn voet er is, maar tegelijk niet; een vreemde, bijna spookachtige sensatie.

Spinale stenose
Spinale stenose duidt op een vernauwing van het wervelkanaal, waardoor de ruggengraat en zenuwwortels bekneld raken. Het veroorzaakt vaak bilaterale voetverdoving die verbetert als je voorover buigt.

Auto-immuunziekten

Auto-immuunziekten, zoals multiple sclerose (MS) en lupus, zijn net als een verdwaalde soldaat die de verkeerde vijand aanvalt. In dit geval, valt het immuunsysteem de zenuwen in je lichaam aan alsof ze indringers zijn. Wanneer die aanval plaatsvindt, is het alsof je lichaam het stopcontact uit de communicatie tussen je zenuwen trekt. Bij MS, bijvoorbeeld, beschadigt het immuunsysteem de beschermende myelineschede rondom de zenuwen, waardoor de boodschappen van en naar de hersenen verstoord raken. Dit leidt tot symptomen zoals gevoelloosheid in de voeten die zomaar opduikt en zich langzaam over je voeten uitstrekt.

• Voorbeeld: Iris, die met MS leeft, voelt soms ineens dat haar rechtervoet uit het niets gevoelloos wordt, alsof iemand de stroomtoevoer naar haar voet heeft afgesneden. Het voelt vreemd en ‘slap’, en ze ervaart het alsof haar voet niet meer echt bij haar lichaam hoort. Elke stap die ze probeert te zetten, lijkt onstabiel, alsof ze op drijfzand loopt. De gevoelloosheid kan uren duren voordat het langzaam wegebt, haar weer even normaal laat lopen – tot de volgende aanval.

Hormonale disbalans: De invloed van hormonen op je zenuwen

Hormonen zijn de verkeersregelaars van je lichaam, en als ze in de war raken, kan alles op de hobbelige weg van de zenuwen in de knoop raken. Een hormonale disbalans, zoals bij een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie), vertraagt je stofwisseling en legt een mistige deken over de signalen die je zenuwen doorgeven. Hierdoor ontstaat een subtiele ongemakkelijkheid in de vorm van tintelingen, gevoelloosheid en zwakte in je voeten.

• Voorbeeld: Marieke, met een traag werkende schildklier, merkt steeds vaker dat haar voeten beginnen te tintelen en gevoelloos worden, vooral wanneer ze lang zit. Het voelt alsof haar voeten in slaap vallen, alsof iemand langzaam de volumeknop van hun gevoel naar beneden draait. Het duurt soms een paar minuten voordat het gevoel terugkeert, een reminder dat haar lichaam nog steeds niet helemaal in balans is.

Medicijngebruik

Soms zijn de medicijnen die je moet innemen de stille saboteurs van je zenuwstelsel. Chemotherapie is berucht om deze bijwerking, waarbij het perifere neuropathie kan veroorzaken – dat is doktersjargon voor continu tintelende en gevoelloze voeten. Maar ook andere medicijnen zoals bepaalde bloeddrukverlagers, antidepressiva en antibiotica kunnen je zenuwen beïnvloeden en zorgen voor dat vervelende ongemak.

• Voorbeeld: Johan, die enkele maanden chemotherapie ondergaat, merkt dat zijn voeten zich anders gedragen. Ze voelen vaak verdoofd aan en tintelen voortdurend, alsof er kleine mieren over zijn huid marcheren. Zijn arts legt uit dat dit een veelvoorkomende bijwerking van de behandeling is. Johan leert langzaam omgaan met deze nieuwe sensatie terwijl hij stapsgewijs zijn gezondheid terugwint.

Tarsaal Tunnel Syndroom

Net zoals het carpaal tunnel syndroom je pols kan belagen, kan het tarsaal tunnel syndroom de zenuw in je enkel gevangenhouden. De tibiale zenuw loopt door een smalle tunnel aan de binnenkant van je enkel en kan door zwelling of letsel bekneld raken. Dit leidt tot gevoelloosheid, tintelingen, en een brandend gevoel dat door je enkel en voetzool trekt, alsof er een hete naald langs je zenuwen strijkt.

• Voorbeeld: Chris trekt na het sporten zijn schoenen uit en voelt direct een scherpe pijn en tintelingen langs de binnenkant van zijn enkel. Even later volgt een dof, gevoelloos gevoel dat zich naar zijn voetzool verspreidt, alsof zijn voet langzaam aan het ‘uitschakelen’ is. Zijn fysiotherapeut vermoedt het tarsaal tunnel syndroom en geeft hem oefeningen om de druk van de zenuw af te halen.

Alcoholisme

Langdurige overmatig alcoholgebruik is als een heimelijke saboteur voor je zenuwen. Het rooft essentiële vitamines zoals vitamine B12, wat uiteindelijk tot perifere neuropathie kan leiden. Hierdoor beschadigen je zenuwen en ontstaat er gevoelloosheid in de voeten, vaak gepaard met spierzwakte en een branderig gevoel. Het is alsof je voeten je willen vertellen dat ze een time-out nodig hebben.

• Voorbeeld: Piet drinkt al jaren te veel alcohol en merkt steeds vaker dat zijn voeten gevoelloos worden. Soms voelt het alsof hij op kussentjes loopt, terwijl andere keren het moeilijk wordt om zijn balans te houden. Zijn arts vertelt hem dat de zenuwen in zijn voeten zijn beschadigd door zijn alcoholgebruik, en Piet moet zich realiseren dat het tijd is om het roer om te gooien.

Chronische Inflammatoire Demyeliniserende Polyneuropathie (CIDP)

CIDP is als een sluipende vijand die langzaam maar zeker het zenuwstelsel aanvalt. Hierbij vernietigt het immuunsysteem de beschermende myeline in de perifere zenuwen, wat leidt tot een geleidelijke verzwakking en gevoelloosheid in je voeten. De symptomen kunnen zich weken tot maanden ontwikkelen, en in de loop van de tijd steeds erger worden, als een voortdurende strijd tegen de onzichtbare vijand in je eigen lichaam.

• Voorbeeld: Sylvia merkt dat ze haar voeten steeds minder goed kan aanvoelen. De gevoelloosheid begint bij haar tenen en trekt langzaam omhoog naar haar enkels. Ze voelt zich onstabiel en struikelt regelmatig over kleine oneffenheden. Na diverse onderzoeken krijgt ze te horen dat het CIDP is. Vanaf dat moment begint ze aan een behandeling om de voortgang van deze vijand te vertragen.

Bloedarmoede

Wanneer je lichaam lijdt aan bloedarmoede, heeft het te weinig gezonde rode bloedcellen om zuurstof overal naartoe te brengen. En wanneer de zenuwen in je voeten niet genoeg zuurstof krijgen, beginnen ze kuren te vertonen. Ze geven een tintelend, gevoelloos gevoel af – een subtiele kreet om hulp van een lichaam dat niet genoeg voedingstoffen heeft.

• Voorbeeld: Na weken van vermoeidheid, merkt Els ineens dat haar voeten gevoelloos worden. Vooral wanneer ze even stilzit, voelt het alsof haar voeten ‘verdwijnen’. Een bloedonderzoek bevestigt bloedarmoede. Haar arts stelt een ijzerrijk dieet en supplementen voor. Langzaam maar zeker keert het gevoel in haar voeten weer terug, alsof ze opnieuw tot leven komen.

Infecties

Bepaalde infecties kunnen zich als onzichtbare indringers een weg banen naar je zenuwen, wat kan leiden tot gevoelloosheid in je voeten. Denk aan hiv/aids, de ziekte van Lyme, of zelfs herpes zoster (gordelroos). Deze infecties beschadigen de zenuwen direct of veroorzaken ontstekingen die de zenuwfunctie verstoren, alsof er een kortsluiting in je zenuwstelsel optreedt.

• Voorbeeld: Na een tekenbeet voelt Erik zich steeds vermoeider. Zijn voeten beginnen ook te tintelen en raken gevoelloos. Na een bloedtest blijkt dat hij de ziekte van Lyme heeft opgelopen, een infectie die zijn zenuwstelsel heeft aangetast. Plots wordt het duidelijk waarom zijn voeten zich zo vreemd gedroegen.

Guillain-Barré Syndroom (GBS)

GBS is een zeldzame aandoening waarbij je eigen immuunsysteem de aanval inzet op de perifere zenuwen, vaak na een infectie. De symptomen beginnen meestal in je voeten en benen met tintelingen en gevoelloosheid, en breiden zich vervolgens omhoog uit. Het syndroom kan snel verergeren, met ernstige spierzwakte en zelfs verlamming als gevolg.

• Voorbeeld: Na een heftige verkoudheid voelt Bas een vreemde gevoelloosheid in zijn voeten opkomen. Binnen een paar dagen verspreidt het zich naar zijn benen, en het lopen wordt bijna onmogelijk. In het ziekenhuis komt de diagnose: Guillain-Barré Syndroom. Hij begint meteen aan een intensieve behandeling om verdere schade af te wenden.

Chronische nierziekte

Wanneer de nieren niet goed werken, hopen afvalstoffen zich op in het bloed, wat kan leiden tot zenuwschadezenuwschade. Dit wordt uremische neuropathie genoemd. Een van de eerste symptomen is gevoelloosheid in de voeten, gecombineerd met zwakte en tintelingen. De zenuwen zijn zo gevoelig voor de chemische veranderingen in het bloed dat ze onmiddellijk reageren door hun signalen te verstoren.

• Voorbeeld: Manon hoort tijdens een controle dat haar nieren niet optimaal functioneren. Ze heeft regelmatig last van tintelingen en gevoelloos

Symptomen van gevoelloze voeten

Gevoelloze voeten kunnen aanvoelen als wandelen op een wolk, maar zonder het prettige, zweverige gevoel. In plaats daarvan voel je... niets. Een vreemd, onheilspellend niets. Maar gevoelloosheid komt zelden alleen. Net als een mysterieuze metgezel brengt het vaak een hele groep bijkomende symptomen met zich mee. Die symptomen kunnen alles onthullen, van onderliggende problemen met de zenuwen tot bloedsomloopstoornissen of zelfs iets wat je voeding betreft. Laten we eens kijken naar de hele cast van symptomen die met gevoelloze voeten kunnen optreden, en wat ze jou proberen te vertellen.

Tintelingen

Tintelingen zijn een van de meest voorkomende partners van gevoelloosheid. Ze kunnen variëren van een subtiel prikkelen, alsof er mieren over je voet lopen, tot een scherp elektrisch gevoel dat plotseling door je tenen schiet. Dit gevoel – dat ook wel paresthesie wordt genoemd – is meestal een teken dat je zenuwen ergens in de knoop zitten of overprikkeld zijn.

• Hoe voelt het? Alsof je been ‘in slaap’ is gevallen en langzaam wakker probeert te worden. Eerst voel je niets, en dan komt die stroom van duizend speldenprikjes op gang, die in golven door je voet lijken te stromen.

Pijn

Soms gaat gevoelloosheid gepaard met pijn, een vreemde combinatie die je misschien niet zou verwachten. Terwijl een deel van je voet gevoelloos is, kan een ander deel zeurend pijn doen of juist scherpe steken geven. Dit kan wijzen op een zenuwbeschadiging of een probleem met de bloedtoevoer naar je voet. De pijn kan komen en gaan of juist constant aanwezig zijn, alsof je voet protesteert tegen wat er gaande is.

• Hoe voelt het? Een mix van een doffe pijn en scherpe, brandende steken. Het is alsof iemand je voet in een te strakke schoen heeft gestopt en vervolgens probeert te knijpen op de gevoelloze plekken.

Koud gevoel

Gevoelloze voeten kunnen ook kil aanvoelen, zelfs wanneer de rest van je lichaam op een comfortabele temperatuur is. Dit kan wijzen op een slechte bloedsomloop, waarbij er niet genoeg warm bloed naar je voeten wordt gepompt. Het voelt alsof je tenen in een ijsklomp zijn veranderd en zelfs een warm bad lijkt ze niet te kunnen ontdooien.

• Hoe voelt het? Alsof je op blote voeten in de sneeuw hebt gestaan. Je voeten blijven koud, zelfs onder een warme deken, en elke aanraking voelt kil en ver weg.

Spierzwakte

Met gevoelloze voeten komt vaak spierzwakte. Je merkt dat je voeten niet meer zo sterk zijn als voorheen. Ze voelen slap aan, en het kan moeilijk zijn om te lopen of je balans te bewaren. Je voet lijkt minder controle te hebben over bewegingen, en soms klap je onbedoeld met je voet tegen de grond bij elke stap.

• Hoe voelt het? Alsof je voet een eigen wil heeft gekregen. Je probeert je tenen te buigen of je voet op te tillen, maar het voelt alsof de spieren niet meer luisteren. Je loopt met een onzekere tred, alsof je op een vloer vol marbles stapt.

Brandend gevoel

Gevoelloosheid kan ook samengaan met een intens brandend gevoel. Dit kan aanvoelen alsof je voeten in vuur en vlam staan, en meestal is dit een teken van zenuwbeschadiging of neuropathie. Vooral bij aandoeningen zoals diabetes kan dit een veelvoorkomend symptoom zijn.

• Hoe voelt het? Alsof je voeten boven een heet kolenbed hangen. De warmte lijkt van binnenuit te komen en kan variëren van een lichte gloed tot een hevige, branderige sensatie. Soms is het bijna ondragelijk en zorgt het ervoor dat je continu je schoenen uit wil schoppen.

Krampen en spiertrekkingen

Wanneer je zenuwen niet goed functioneren, kunnen je spieren in je voeten reageren door te krampen of te trekken. Dit kan variëren van een kleine, ongecontroleerde spiertrekking tot een pijnlijke kramp die je voet in een vreemde positie dwingt. Het lijkt alsof je spieren hun eigen leven gaan leiden en telkens weer verrast je een oncontroleerbare samentrekking.

• Hoe voelt het? Alsof iemand een elastiek om je voet strak aantrekt en vervolgens loslaat. De spieren spannen zich samen zonder waarschuwing, waardoor je voeten ongecontroleerde bewegingen maken.

Zweren en wondjes

Bij langdurige gevoelloosheid kunnen er zweren of wondjes ontstaan zonder dat je het doorhebt. Omdat je voet minder gevoelig is, voel je niet meteen wanneer je jezelf bezeert, bijvoorbeeld door tegen een scherp voorwerp te stoten of te lang te lopen in een knellende schoen. Dit kan leiden tot wondjes die gaan zweren of geïnfecteerd raken.

• Hoe voelt het? Dat is het gevaarlijke: je voelt het juist níet. Je voet kan rood en opgezwollen worden zonder dat je pijn ervaart. Wanneer je dan eindelijk naar je voeten kijkt, zie je een wondje dat al ver gevorderd is.

Verkleuring van de huid

Bij gevoelloze voeten kan de huid een andere kleur krijgen, zoals blauwachtig, bleek, of juist rood. Dit kan wijzen op problemen met de bloedcirculatie, zoals bij perifeer vaatlijden. De voeten vertellen je als het ware dat de toevoer van zuurstofrijk bloed is verstoord.

• Hoe voelt het? Je voelt de verandering niet direct; het is vooral iets wat je ziet. Je voet lijkt zijn normale, gezonde kleur te verliezen en dat geeft een vreemd, alarmerend signaal af.

Angst

Gevoelloze voeten kunnen een golf van angst veroorzaken. Want laten we eerlijk zijn, het is beangstigend als je lichaam ineens niet meer reageert zoals je gewend bent. Elke stap voelt als een risico, en je vraagt je constant af: "Wat gebeurt er met mijn lichaam?" Deze angst kan de situatie verergeren, omdat stress en zorgen vaak de bloedtoevoer en zenuwreacties in het lichaam beïnvloeden. Zo kan een tijdelijk gevoelloos gevoel langer aanhouden omdat de angst als een donkere wolk boven je voeten blijft hangen.

• Voorbeeld: Anja merkt dat haar voet regelmatig in slaap valt. Maar in plaats van dat tintelende gevoel dat normaal volgt, blijft haar voet gevoelloos. Een beklemmende angst maakt zich van haar meester. Ze voelt zich onzeker en vreest het ergste, waardoor de gevoelloosheid nog intenser lijkt.

Risicogroepen en -factoren

Gevoelloze voeten, die tintelende of juist doffe sensaties, zijn vaak een stille waarschuwing dat er iets misgaat in je lichaam. Voor bepaalde mensen is het risico op deze vervelende symptomen veel groter, en de oorzaken kunnen variëren van leefstijlkeuzes tot onderliggende gezondheidsproblemen. Hier zijn de risicogroepen en -factoren die je moet kennen:

Risicogroepen zijn:

• Diabetespatiënten: Diabetes is dé grote boosdoener als het gaat om gevoelloosheid in de voeten. Hoge bloedsuikers tasten de zenuwen aan, wat kan leiden tot diabetische neuropathie. Het begint vaak met tintelingen, maar kan eindigen in volledige gevoelloosheid, en dat is iets waar je absoluut bij stil moet staan.
• Mensen met overgewicht: Extra kilo’s lijken onschuldig, maar ze kunnen je bloedvaten en zenuwen flink onder druk zetten. Dit belemmert de doorbloeding naar je voeten, wat niet alleen voor pijn zorgt, maar ook voor dat nare gevoelloze gevoel.
• Ouderen: Naarmate je ouder wordt, verslechtert je bloedsomloop en worden je zenuwen kwetsbaarder. Het gevolg? Je voeten voelen minder aan, en soms lijkt het alsof je op lucht loopt.
• Zittende levensstijl: Beweeg je weinig en zit je vaak langdurig? Dan verstoor je de doorbloeding naar je onderlichaam. Het gevolg: voeten die zich levenloos voelen, alsof ze even op pauze staan.
• Rokers: Roken vernauwt de bloedvaten en belemmert de zuurstoftoevoer naar je zenuwen. Dit zet de deur wijd open voor gevoelloosheid, vooral in je voeten en benen.

Risicofactoren zijn:

• Slechte bloedcirculatie: Ziekten zoals perifere arteriële ziekte (PAD) maken het je voeten lastig om voldoende bloed te krijgen. Het resultaat? Ze worden gevoelloos en koud, alsof ze hun eigen weg willen gaan.
• Vitamine B12-tekort: Deze vitamine is de superheld voor je zenuwen. Een tekort kan zenuwbeschadiging veroorzaken, wat resulteert in gevoelloosheid, vooral in de voeten.
• Alcoholmisbruik: Overmatig alcoholgebruik kan zenuwschade veroorzaken, een aandoening die bekend staat als alcoholische neuropathie. De eerste tekenen? Die vervelende, tintelende of gevoelloze voeten.
• Auto-immuunziekten: Ziekten zoals reuma of lupus kunnen ontstekingen en zenuwbeschadiging veroorzaken, waardoor de voeten hun gevoeligheid verliezen en je het gevoel hebt dat ze hun eigen koers varen.
• Langdurige druk op de zenuwen: Te strakke schoenen, slechte zithouding of simpelweg in een verkeerde houding slapen kan ervoor zorgen dat je zenuwen in de knel raken, waardoor je voeten verstijfd en gevoelloos worden.

Het komt er allemaal op neer: wie in een van deze risicogroepen valt of een van de risicofactoren herkent, moet extra alert zijn. Gevoelloze voeten zijn geen probleem om te negeren; ze zijn vaak een waarschuwingssignaal van iets groters. Zet je voeten weer stevig op de grond en geef je zenuwen en bloedsomloop de zorg die ze nodig hebben – want dat lichte, gevoelloze gevoel kan uiteindelijk een groot probleem worden als je niet ingrijpt!

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Een chronisch gevoelloze voet is vaak een symptoom van een ernstiger onderliggende aandoening. De arts zal vragen stellen over je klachten en je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. Hij zal eert acute oorzaken van gevoelloosheid in de voet willen uitsluiten. Daarna volgt een lichamelijk onderzoek van de betreffende voet of voeten. De arts zal onderzoeken of en in welke mate je pijn ervaart, of er functiebeperkingen zijn opgetreden, etc.

Vervolgonderzoek

Vervolgens kan een reeks diagnostische tests worden ingezet, zoals onder meer:

• bloedonderzoek
• cerebrospinale vloeistof (CSF) analyse om te zoeken naar aandoeningen die je hersenen en ruggengraat beïnvloeden
• electromyogram (EMG), een spier- en zenuwonderzoek waarbij de elektrische activiteit van verschillende spieren en zenuwen wordt geregistreerd
• zenuwgeleidingssnelheid (NCV) of zenuwgeleidingsonderzoek om zenuwbeschadiging en -stoornissen te beoordelen,
• CT-scan
• MRI-scan
• zenuwbiopsie
• huidbiopsie

Als een nauwkeurige diagnose wordt gesteld met behulp van de eerder genoemde diagnostische methoden, dan zal de arts vervolgens beoordelen welke behandeling is geïndiceerd.

Behandeling van gevoelloze voeten

Gevoelloze voeten kunnen aanvoelen als een constant mysterie onder de huid. Soms heb je het gevoel alsof je op kussentjes loopt, andere keren lijkt het alsof een speldenkussen in je voetzool verstopt zit. Gelukkig zijn er manieren om dat vreemde, gevoelloze gevoel te verdrijven en je voeten weer tot leven te wekken.

Los de tijdelijke beknelling op

Als de gevoelloosheid het gevolg is van een tijdelijke zenuwbeknelling, zoals wanneer je te lang in kleermakerszit hebt gezeten of smalle schoenen hebt gedragen, is de oplossing eenvoudig: beweeg en rek! Sta op, schud je voeten, wiebel met je tenen en strek je benen. Voel hoe het bloed weer begint te stromen en de zenuwen langzaam uit hun dutje ontwaken.

• Probeer dit: Zet na een lange werkdag even je schoenen uit, laat je tenen in vrijheid wapperen en masseer zachtjes je voeten. Doe een paar rekoefeningen om de bloedcirculatie te stimuleren. Binnen enkele minuten zul je merken dat je voeten weer alert en 'wakker' worden.

Kies voor goed schoenen en kleding

Knal die smalle, knellende schoenen de kast in en kies voor comfortabele, goed passende exemplaren die je voeten de ruimte geven om te ademen. Zeg vaarwel tegen strakke jeans die je benen afknellen en ga voor kleding die je bloedsomloop stimuleert in plaats van hindert.

• Probeer dit: Voel je voeten weer leven in schoenen met een ruime neus en zachte zool. Als je toch iets stijlvoller moet dragen, stop dan een extra paar comfortabele schoenen in je tas om jezelf gedurende de dag even te kunnen bevrijden.

Warmte en comfort

Koude temperaturen kunnen je voeten doen verstijven als een blok ijs. Zorg voor warme sokken, verwarmende crèmes, en een dekentje om de bloedstroom naar je tenen op gang te brengen. Je kunt zelfs een lekker warm voetenbad nemen met wat essentiële oliën om die stramme bloedvaten weer te laten ontspannen.

• Probeer dit:Maak van je koude voeten een verwendag. Vul een teiltje met warm water, voeg een paar druppels lavendelolie toe en laat je voeten 10 minuten weken. Wikkel ze daarna in een zachte handdoek en trek warme sokken aan – je zult voelen hoe de gevoelloosheid als sneeuw voor de zon verdwijnt.

Stimuleer de bloedsomloop

Als je veel zit, vooral voor werk, is de kans groot dat je voeten klagen over gebrek aan beweging. Door regelmatig even te bewegen, activeer je de bloedsomloop en zorg je ervoor dat je voeten voldoende zuurstof en voedingsstoffen krijgen. Neem elk uur een korte pauze om te staan, lopen, of zelfs een kleine dans te doen.

• Probeer dit: Zet een timer voor elke 45 minuten. Als de timer gaat, sta op en loop een rondje door de kamer. Strek je benen, draai je enkels, en wiebel met je tenen. Verander je bureau in een dansvloer en wieg even met je voeten – zelfs die paar seconden kunnen een wereld van verschil maken.

Verzorg je zenuwen met vitamines

Een tekort aan essentiële vitamines, zoals B12, kan de gevoelloosheid in je voeten in stand houden. Zorg voor een gevarieerd dieet rijk aan groenten, fruit, noten, en vis om je zenuwen te versterken. Eventueel kun je, na overleg met je arts, vitamine B12-supplementen toevoegen aan je routine.

• Probeer dit: Begin je dag met een smoothie boordevol vitamine B12: blend een banaan, wat spinazie, een handvol noten, en een beetje amandelmelk. Je zenuwen zullen je dankbaar zijn voor de extra energie-boost!

Luister naar je lichaam en houd een dagboekje bij

Soms is de oorzaak van gevoelloze voeten dieper dan een knellende schoen of een vitaminegebrek. Als je merkt dat de gevoelloosheid blijft aanhouden of steeds erger wordt, kan het tijd zijn om je huisarts te raadplegen. Zij kunnen je helpen de onderliggende oorzaak op te sporen, zoals een zenuwbeknelling, diabetes, of een auto-immuunziekte.

• Probeer dit: Bereid je voor op je bezoek aan de huisarts door een dagboek bij te houden waarin je noteert wanneer de gevoelloosheid optreedt, hoe het aanvoelt, en wat je die dag hebt gedaan. Dit geeft de arts waardevolle informatie om een gericht behandelplan op te stellen.

Medische behandelingen

Afhankelijk van de diagnose kan je arts medicijnen voorschrijven, zoals ontstekingsremmers, pijnstillers, of zelfs fysiotherapie om de zenuwen en spieren in je voeten weer te stimuleren. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn, bijvoorbeeld bij een hernia die op een zenuw drukt.

Bij een aandoening als diabetes, zal het onder controle houden van de bloedsuikerspiegel de progressie van diabetische neuropathie voldoende vertragen, hetgeen een oorzaak van gevoelloosheid en tintelingen in de voeten is. Ook is regelmatige controle van de voeten geboden. Als een vitaminetekort een boosdoener is, zal vitaminesuppletie vaak voldoende zijn.

Over het algemeen is een gezonde leefstijl, zoals het handhaven van een optimaal gewicht, het vermijden van blootstelling aan gifstoffen en gevarieerd en gezond eten, de beste manier om het risico op het ontwikkelen van een aandoening die symptomen veroorzaakt zoals een gevoelloze voet, te verkleinen. Daarnaast is het belangrijk om te stoppen met roken, aangezien roken bloedvaten vernauwd en de bloedtoevoer beperkt. Matig tot geen alcohol drinken, wordt ook aanbevolen.

Prognose

Gevoelloze voeten voelen misschien in eerste instantie onschuldig aan, maar de toekomst van je voeten hangt volledig af van hoe je reageert op dit signaal van je lichaam. De prognose? Dat ligt helemaal in jouw handen. Hier is hoe het eruitziet, van de beste uitkomst tot de potentieel mindere kant:

De zonnige kant: Volledig herstel

Als je snel in actie komt, is de kans groot dat je je voeten weer helemaal terugwint! Bij tijdelijke gevoelloosheid, veroorzaakt door bijvoorbeeld een slechte zithouding of strakke schoenen, kan de oplossing eenvoudig zijn: even bewegen, schoenen wisselen, en voilà, je voeten voelen weer als vanouds. Ook als de gevoelloosheid voortkomt uit een vitaminegebrek of slechte bloedsomloop, kan een aanpassing in voeding en leefstijl je zenuwen nieuw leven inblazen. Het beste nieuws? Hoe eerder je handelt, hoe sneller je voeten weer vol energie onder je staan.

De uitdaging: Chronische klachten

Blijf je te lang rondlopen met gevoelloze voeten zonder actie te ondernemen, dan kan de gevoelloosheid chronisch worden. Vooral bij diabetes of langdurige zenuwbeschadiging kan het gevoel in je voeten permanent worden aangetast. Het goede nieuws? Zelfs dan zijn er manieren om het proces af te remmen en je voeten de nodige steun te geven. Regelmatige controles, aangepaste schoenen en een gezonde levensstijl kunnen de schade beperken en verdere complicaties voorkomen. Je voeten zullen misschien niet helemaal hersteld worden, maar je kunt ze nog wel goed onderhouden.

Soms ernstige complicaties

Aan de donkere kant van de prognose ligt het risico op blijvende schade als je gevoelloze voeten negeert. In ernstige gevallen, zoals bij onbehandelde diabetische neuropathie, kan het gevoel in je voeten volledig verdwijnen. Dit betekent dat je niet langer pijn of ongemakken voelt, wat gevaarlijk is. Je voeten worden kwetsbaarder voor verwondingen en infecties, die je niet eens opmerkt totdat het te laat is. Zonder behandeling kan dit leiden tot ernstige complicaties zoals wonden, zweren, en in het ergste geval, amputatie.

Pak de regie

Het mooie aan deze prognose? Jij hebt de sleutel in handen. Gevoelloze voeten zijn niet het einde van het verhaal, maar juist een kans om de regie te pakken over je gezondheid. Door de onderliggende oorzaak op tijd aan te pakken, of het nu om je bloedcirculatie, diabetes, of een vitaminetekort gaat, kun je de balans herstellen en voorkomen dat een tijdelijk probleem uitmondt in iets ernstigs.

Complicaties

Gevoelloze voeten lijken misschien een kleine irritatie, maar achter dat tintelende gevoel of die doffe leegte kan een hele wereld van complicaties schuilgaan. Als je dit ongemak negeert, kan het uitgroeien tot een complexe puzzel van gezondheidsproblemen die je hele lijf in hun greep krijgen. Dus, wat gebeurt er als je de waarschuwing van je voeten in de wind slaat? Hier zijn de complicaties die op de loer liggen:

Valpartijen

Wanneer je voeten gevoelloos zijn, loop je letterlijk op dun ijs. Je verliest grip en balans, wat elke stap onvoorspelbaar maakt. Het gevolg? Je struikelt sneller en hebt een grotere kans op valpartijen. Een ongelukkige misstap kan leiden tot kneuzingen, breuken, of erger nog, langdurige mobiliteitsproblemen. Je voeten voelen misschien niets, maar de impact van die val voelt je hele lichaam.

Wondjes en zweren

Gevoelloze voeten maken je blind voor kleine verwondingen. Een blaar, een snee of een simpel schaafwondje – je merkt het pas als het te laat is. Omdat je zenuwen je niet waarschuwen, krijgen infecties vrij spel. Zonder behandeling kan zo’n kleine wond uitgroeien tot een groot probleem, met pijnlijke zweren als gevolg. Bij mensen met diabetes kan dit zelfs leiden tot ernstige infecties die slecht genezen.

Gangreen

Als een onbehandelde wond of zweer blijft verergeren, kan gangreen optreden – het afsterven van weefsel. Dit klinkt misschien als een ver-van-je-bed-show, maar het is een reëel risico bij langdurige gevoelloosheid, vooral voor mensen met diabetes. Zonder voldoende doorbloeding krijgt het weefsel geen zuurstof en sterft het af. Het gevolg? Je kunt letterlijk delen van je voet verliezen. Dit is geen nachtmerrie; dit is de harde realiteit van onopgemerkte voetproblemen.

Amputatie

In de ernstigste gevallen, wanneer infecties te ver zijn gegaan of gangreen niet meer kan worden gestopt, kan amputatie onvermijdelijk worden. Voor mensen met diabetische neuropathie is dit een van de grootste risico’s. De schade is zo groot dat delen van de voet of zelfs het hele been moeten worden verwijderd om verdere verspreiding van de infectie of schade te voorkomen. Dit klinkt grimmig, maar het is het resultaat van lange tijd niet handelen.

Permanente zenuwbeschadiging

Als je het probleem blijft negeren, kan de zenuwbeschadiging onomkeerbaar worden. Dit betekent dat het gevoel in je voeten nooit meer terugkomt. Je voeten worden dan als een vreemd lichaamsonderdeel – aanwezig, maar zonder enige sensatie. Dit maakt het onmogelijk om normaal te lopen, en je dagelijkse activiteiten worden steeds moeilijker. De verbinding tussen je brein en je voeten is voor altijd verbroken.

Chronische pijn

Ironisch genoeg kan gevoelloosheid uiteindelijk omslaan in een constante brandende pijn, een aandoening die bekend staat als neuropathische pijn. Hoewel je voeten eerst geen gevoel leken te hebben, kunnen beschadigde zenuwen later pijnsignalen afgeven die intens en moeilijk te behandelen zijn. Dit kan je levenskwaliteit ernstig beïnvloeden en maakt zelfs eenvoudige taken ondraaglijk.

Hart- en vaatproblemen

Gevoelloze voeten kunnen ook een indicator zijn van bredere problemen met je bloedsomloop. Slechte doorbloeding in je voeten betekent vaak dat ook andere delen van je lichaam onvoldoende bloed en zuurstof krijgen. Dit kan wijzen op een verhoogd risico op hart- en vaatziekten zoals een hartaanval of beroerte. Je voeten zijn misschien gevoelloos, maar je hart voelt de druk.

Verstoorde mobiliteit

Met chronisch gevoelloze voeten wordt het lopen moeilijker en vermoeiender. Dit beperkt niet alleen je bewegingsvrijheid, maar kan ook je sociale leven en mentale gezondheid beïnvloeden. Je wereld wordt kleiner, letterlijk en figuurlijk, als elke stap een uitdaging wordt. De vrijheid van beweging die je ooit als vanzelfsprekend beschouwde, verdwijnt langzaam uit zicht.

Preventie van gevoelloze voeten: Hou je voeten fit!

Hier zijn enkele essentiële stappen om te voorkomen dat gevoelloze voeten een probleem worden:

• Beweeg regelmatig: Zorg voor voldoende beweging om de bloedcirculatie naar je voeten te stimuleren en zenuwen gezond te houden.
• Houd je bloeddruk en bloedsuiker onder controle: Vooral belangrijk voor mensen met diabetes en hoge bloeddruk, omdat dit direct de gezondheid van je zenuwen beïnvloedt.
• Draag comfortabele schoenen: Zorg voor goed passende schoenen die je voeten ondersteunen en de druk op je zenuwen verminderen.
• Eet gezond en gevarieerd: Een dieet rijk aan vitamines en mineralen, vooral vitamine B12, helpt zenuwgezondheid en bloedsomloop te ondersteunen.
• Stop met roken: Roken belemmert de bloedtoevoer naar je voeten, waardoor de kans op zenuwbeschadiging toeneemt.
• Beperk alcoholgebruik: Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot zenuwschade, wat gevoelloze voeten kan veroorzaken.
• Regelmatige voetcontroles: Laat regelmatig je voeten controleren, vooral als je al risicofactoren hebt zoals diabetes of een slechte bloedsomloop.
• Vermijd langdurig zitten of staan: Verander regelmatig van houding om te voorkomen dat je bloedcirculatie wordt belemmerd.
• Hydrateer goed: Voldoende water drinken helpt je lichaam optimaal te functioneren, inclusief de zenuwen en bloedvaten die je voeten van gevoel voorzien.

Door deze preventieve maatregelen toe te passen, kun je de gezondheid van je voeten beschermen en gevoelloosheid op afstand houden!

Lees verder

• Gevoelloze tenen: oorzaken en symptomen gevoelloosheid tenen
• Doof gevoel: doof in been, voet, arm en hand met tintelingen
• Tintelende voeten en handen: oorzaken van tintelingen
• Tintelende tenen & vingers: oorzaken & symptomen tintelingen
• Tintelingen: oorzaken van een tintelend gevoel in lichaam