Pudendale neuralgie: Pijn aan geslachtsorganen en perineum

Pudendale neuralgie is een aandoening waarbij een patiënt pijn, ongemak of gevoelloosheid ervaart in het bekkengebied of de geslachtsorganen. Een grote zenuw in het onderlichaam geraakt namelijk beschadigd of geïrriteerd. Deze zenuwschade ontstaat bijvoorbeeld door een operatie of verwonding, maar is ook mogelijk door bijvoorbeeld het beoefenen van wielersport. De meeste patiënten met pudendale neuralgie krijgen een behandeling met een combinatie van fysiotherapie, veranderingen in de levensstijl en medicijnen.

• Oorzaken: Door schade aan nervus pudendus (druk op zenuw)
• Risicofactoren van pudendale neuralgie
• Symptomen: Pijn aan geslachtsorganen en perineum
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van pijn, gevoelloosheid en andere sensaties
• Zelfzorg
• Fysiotherapie
• Medicatie
• Chirurgie
• Prognose

Oorzaken: Door schade aan nervus pudendus (druk op zenuw)

De nervus pudendus is een zenuw die loopt van het schaambeen tot aan het stuitje. De zenuw stuurt berichten naar de hersenen van de geslachtsorganen, de anus en andere nabijgelegen lichaamsdelen. De zenuw is bovendien verantwoordelijk voor de sluitspieren die openen en sluiten tijdens een toiletbezoek. Door schade of irritatie aan de nervus pudendus, ontstaan symptomen zoals pijn, ongemak en gevoelloosheid aan deze gebieden.

Risicofactoren van pudendale neuralgie

Diverse risicofactoren zijn bekend voor de schade aan de nervus pudendus. Vaak is sprake van een combinatie van deze factoren:

• chronische obstipatie
• een bevalling (geboortetrauma)
• een geschiedenis van een bekken- of perineumtrauma
• een infectie
• een tumor die drukt op de nervus pudendus (kanker of goedaardig gezwel)
• een verwonding
• gynaecologische of colorectale chirurgie
• herhaalde zware fysieke inspanningen
• hurken
• langdurig fietsen (wielersport)
• langdurig paardrijden
• langdurig zitten
• musculoskeletale problemen (pijn in onder andere botten, spieren en pezen)
• overmatige lichaamsbeweging
• spanning

Symptomen: Pijn aan geslachtsorganen en perineum

De patiënt voelt de symptomen van pudendale neuralgie meestal in het onderlichaam, namelijk aan de geslachtsorganen of het perineum (het gebied tussen de geslachtsorganen en de anus). De patiënt ervaart een scherpe of brandende bekkenpijn aan deze gebieden. De aangetaste plaatsen zijn meer gevoelig en zorgen voor een meer opgezwollen gevoel. Verder heeft de patiënt prikkende sensaties (dit lijkt op het gevoel van een slapend been). Soms treedt gevoelloosheid op. Deze sensaties verergeren mogelijk als de patiënt gaat zitten, al is het soms zelfs niet mogelijk om te gaan zitten door de pijn. Sommige patiënten ervaren ook pijn, ongemak, gevoelloosheid en sensaties in de buik, de billen, de benen of de voeten. De patiënt heeft dan namelijk een plotselinge of frequente behoefte om naar de badkamer te gaan (pollakisurie). Verder heeft hij problemen of pijn tijdens de geslachtsgemeenschap en soms treden ook erectiestoornissen op.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
De patiënt meldt de arts over de locatie van de pijnklachten. De arts stelt hem vragen inzake zijn medische geschiedenis en zijn leefstijl, om een idee te krijgen over de mogelijke oorzaak van pudendale neuralgie.

Lichamelijk onderzoek
Daarna volgt een lichamelijk onderzoek. De arts test de neurologische en musculoskeletale functies van de benen, het bekkengebied en het perineum door de spieren, gewrichten, houding en reflexen te controleren. Een gynaecologisch onderzoek of digitaal rectaal onderzoek is nodig om te zien of de zenuwpijn optreedt wanneer de arts druk uitoefent op de nervus pudendus met zijn vinger.

Diagnostisch onderzoek
Verder zet de arts mogelijk een MRI-scan in. Dit beeldvormend onderzoek maakt gebruik van krachtige magneten en radiogolven om een beeld te maken van de interne organen van het lichaam. Verder krijgt de patiënt soms met behulp van een geleide echografie of radiografie een zenuwblok in de nervus pudendus in het bekkengebied, met als doel om de zenuw te verdoven. Verdwijnen de klachten hierdoor, dan is de aanwijzing reëel dat de patiënt lijdt aan pudendale neuralgie.

Behandeling van pijn, gevoelloosheid en andere sensaties

Zelfzorg

De patiënt moet vaker rechtop gaan zitten en ook meer bewegen, want dat helpt bij zenuwpijn. Hij vermijdt echter wel factoren die leiden tot pijn, zoals hurken, langdurig zitten of fietsen. Hierdoor is het mogelijk om de druk op de zenuw te verlichten.

Fysiotherapie

De meeste patiënten zijn gebaat bij fysiotherapie. De fysiotherapeut leert de patiënt bekkenbodemspieroefeningen aan, waardoor minder druk terechtkomt op de nervus pudendus en bijgevolg minder snel irritatie ontstaat. Als pudendale neuralgie leidt tot problemen met de blaas- of darmcontrole, is dit vaak ook te verhelpen via fysiotherapie.

Medicatie

De arts zet voorts spierverslappers in om de symptomen van pudendale neuralgie te verlichten. Verder zijn soms ook geneesmiddelen voor de behandeling van een depressie (antidepressiva) of epilepsie (anti-epileptica) nuttig. Zijn deze medicijnen niet effectief, dan schrijft de arts een dosis medicijnen voor die de zenuw verdoven of een de ontsteking verminderen. Hierdoor verlaagt de druk eveneens. Soms duurt het wel enkele weken voordat de medicijnen hun volledig effect bereiken. Eventueel zijn pijnstillende injecties (pijnstillers) nodig. De injecties bevatten een lokaal anestheticum (verdovend middel) en steroïde (ontstekingsremmende) medicatie. De effecten van deze injecties houden gewoonlijk enkele maanden aan.

Chirurgie

In zeldzame gevallen is een operatie aanbevolen om alles te verwijderen dat op de zenuw drukt. Daarnaast is het mogelijk dat de arts een klein elektrisch apparaat onder de huid aanbrengt. Hierdoor is het mogelijk om de zenuw te stimuleren en de pijnsignalen naar de hersenen te onderbreken.

Prognose

Hoewel de ziekte de levenskwaliteit aantast, is er geen effect op de levensverwachting.