Tintelende voeten en handen: oorzaken van tintelingen

Heel veel mensen hebben bij tijd en wijle last van tintelende handen en/of tintelende voeten. Deze tintelende sensatie in een ledemaat wordt in medische termen 'paresthesie' genoemd. Het kan in feite overal in het lichaam optreden, maar voorkeurslocaties zijn handen, voeten, armen en benen. Bij paresthesie ervaar je een irritant, tintelend gevoel. Je hand of voet voelt slap en verdoofd aan en het voelt alsof deze niet helemaal meer bij je lichaam hoort. Iedereen kent wel het fenomeen van een slapende ledemaat, maar er kan ook sprake zijn van een neuropathie (zenuwschade), waarbij zenuwen in het lichaam zijn beschadigd. Hierdoor kun je een verminderd gevoel of pijn hebben in delen van het lichaam.

Tintelende handen en/of voeten

• Slapende ledematen
• Perifere neuropathie
• Oorzaken tintelende voeten en handen
• Zenuwbeknellingen
• Systemische ziekten
• Vitaminetekorten
• Alcoholisme
• Toxines / giftige stoffen
• Infecties
• Auto-immuunziekten
• Erfelijke aandoeningen
• Letsel / trauma
• Wanneer de huisarts inschakelen bij tintelende voeten en/of handen?

Slapende ledematen

Tintelende handen en/of voeten is een zeer veel voorkomend en hinderlijk fenomeen. Vaak is de oorzaak onschuldig en tijdelijk. Het kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van de druk op de zenuwen wanneer je te lang op je arm ligt of met je benen over elkaar zit. Er ontstaat dan langdurig druk op één punt, waardoor niet alleen de bloedtoevoer maar ook bepaalde zenuwen worden afgekneld en deze geen boodschappen meer kunnen doorgeven van je hersenen naar je ledemaat. Weer andere zenuwen ter plaatse geven juist tintelingen om je te waarschuwen dat je van houding moet veranderen. Het voelt als speldenprikken. 'Slapende' ledematen zijn vervelend, maar kunnen verder geen kwaad. Als je arm of been slaapt, kun je het beste even rustig bewegen met het betreffende ledemaat. Al vrij snel trekt de vreemde sensatie weer weg.

Perifere neuropathie

Het komt echter ook vaak voor dat tintelingen in de handen, voeten of beide, steeds terugkomen of chronisch van aard zijn. Ook kan het gepaard gaan met andere symptomen. zoals pijn, jeuk, gevoelloosheid, en spieratrofie. In dergelijke gevallen kan een tinteling een teken zijn van zenuwbeschadiging, wat kan voortvloeien uit oorzaken variërend van traumatisch letsel, bacteriële of virale infecties, blootstelling aan gifstoffen en systemische ziekten zoals diabetes (suikerziekte).

Deze beschadiging van het perifere zenuwstelsel wordt 'perifere neuropathie' genoemd. Perifere neuropathie is een aandoening die de structuur en functie van de zenuwen in de ledematen aantast. De gevolgen kunnen tijdelijk of blijvend zijn. De klachten manifesteren zich vooral aan de voeten en de handen en bestaan uit pijn, doofheid, tintelingen (tintelend gevoel), vermindering van kracht en verminderde mobiliteit.

Oorzaken tintelende voeten en handen

Diabetes (suikerziekte) is één van de meest voorkomende oorzaken van perifere neuropathie, goed voor ongeveer 30% van de gevallen. Bij diabetische neuropathie krijg je vaak eerst tintelingen en andere klachten in beide voeten en daarna de benen, gevolgd door tintelingen en andere symptomen in beide handen, gevolgd door de armen. Ongeveer tweederde van de mensen met diabetes hebben milde tot ernstige vormen van diabetische neuropathie. Diabetische neuropathie treedt veelal op als je al een paar jaar suikerziekte hebt. Bij mensen met type 2 diabetes kan het soms het eerste verschijnsel zijn. De beschadigingen ontstaan ten gevolge van een slechte functie van de kleine bloedvaatjes om de zenuwen heen en door een niet goed geregelde bloedsuikerspiegel. Dit geeft vaak pijnklachten en/of een verminderd of tintelend gevoel. Diabetische neuropathie is niet genezen, wel kunnen de klachten en het ziekteproces worden tegengegaan.

In 30% van de gevallen van perifere neuropathie, is de oorzaak onbekend. Dit wordt de idiopatische perifere neuropathie genoemd. In de resterende 40% van de gevallen vallen allerlei oorzaken, zoals:

Zenuwbeknellingen

Hhierbij raakt een zenuw bekneld in zijn traject, wat aanleiding kan geven tot klachten als tintelingen, pijn of vermindering van kracht en/of gevoel. Een zenuwbeknelling ontstaat vaak waar de zenuw door een tunnel gaat. Meest voorkomend is het carpaletunnelsyndroom (CTS), een aandoening in de pols waarbij de middelste zenuw (nervus medianus) bekneld is. Na CTS komt het nervus ulnaris syndroom het meeste voor. Dit betreft een beknelling bij de elleboog. Bij jongvolwassenen komt het Thoracic Outlet Syndroom (TOS) veel voor, ook wel aangeduid als costo claviculair syndroom, schoudergordelsyndroom of neurovasculair compressie syndroom. TOS is een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij de vaat-zenuwbundel, gelegen in het schoudergebied, bekneld raakt. Typische klachten zijn pijn in je schouders, nek, arm en hand. Vaak ervaar je een tintelend, prikkend of slapend gevoel in je arm of hand aan de zijde waar de beknelling zich bevindt. Een zenuwbeknelling kan ook ontstaan ten gevolge van een systemische ziekte zoals reumatoïde artritis, acromegalie (een ziekte die wordt veroorzaakt door een te hoge productie van groeihormoon), of hypothyreoidie (te langzaam werkende schildklier). Een zenuwbeknelling kan ook ontstaan tijdens de zwangerschap.

Systemische ziekten

Deze omvatten onder meer nieraandoeningen, leverziekten, schade aan de bloedvaten en bloedziekten, amyloïdose (een aandoening die gekenmerkt wordt door stapeling van amyloïde), bindweefselontstekingen, hormonale aandoeningen (inclusief hypothyreoïdie) en kanker en goedaardige tumoren die van invloed zijn op de zenuwen, wat onder meer tintelende handen en voeten kan veroorzaken.

Vitaminetekorten

Vitamine E, B1, B3, B6 en B12 zijn essentieel voor een gezonde zenuwfunctie. Een vitamine B12 deficiëntie is een belangrijke oorzaak van perifere neuropathie. Maar te veel B6 kan ook leiden tot tintelingen in de handen en voeten.

Alcoholisme

Alcoholisten hebben meer kans op vitamine tekorten (zoals vitamine B-12) als gevolg van slechte voedingsgewoonten, een veel voorkomende oorzaak van perifere neuropathie. Het is ook mogelijk dat alcoholisme zelf allerlei klachten van het zenuwstelsel en zenuwbeschadiging veroorzaakt, wat 'alcoholische neuropathie' wordt genoemd.

Toxines / giftige stoffen

Deze omvatten onder andere zware metalen zoals lood, arseen, kwik en thallium. Maar je kunt ook denken aan bepaalde medicijnen.

Infecties

Voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Lyme, gordelroos (varicella-zoster), cytomegalovirus, Epstein-Barrvirus (afgekort EBV, vooral bekend als veroorzaker van de ziekte van Pfeiffer, ook wel klierkoorts genoemd vanwege opgezette klieren), herpes simplex en hiv/aids.

Auto-immuunziekten

Deze omvatten het Guillain-Barré syndroom (GBS), lupus en reumatoïde artritis.

Erfelijke aandoeningen

Hierbij gaat het om HMSN: hereditaire motorische en sensorische neuropathie. Dit is een verzamelnaam voor een aantal erfelijke ziekten waarbij de zenuwen zijn aangetast. Het staat ook bekend als de ziekte van Charcot Marie Tooth (CMT).

Letsel / trauma

Vaak gerelateerd aan trauma's, waardoor zenuwen bekneld, gebroken of anderszins beschadigd kunnen raken, wat resulteert in zenuwpijn.

Wanneer de huisarts inschakelen bij tintelende voeten en/of handen?

Het is belangrijk om bij aanhoudende tintelingen in je handen en/of voeten je huisarts te raadplegen. Hoe eerder de onderliggende oorzaak van de tintelingen is vastgesteld en onder controle is gebracht, hoe minder kans je hebt op blijvende schade. De behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Lees verder

• Tintelend gevoel: Tintelende armen, handen, benen, voeten, tong of lippen (special)
• Tintelende voeten: oorzaken, symptomen en behandeling
• Tintelende benen: oorzaken van tintelende of prikkende benen
• Tintelende tenen & vingers: oorzaken & symptomen tintelingen
• Pijn in de handen of pijnlijke hand: oorzaken van handpijn
• Pijnlijke voeten, ontstoken tenen, pijn, irritatie, zwelling