Tintelende benen: oorzaken van tintelende of prikkende benen

Tintelende benen of tintelingen in een been is een veel voorkomend symptoom dat optreedt als gevolg van een gecomprimeerde of beknelde zenuw. Dit kan ook gepaard gaan met pijn, maar dat is lang niet altijd het geval. Tintelingen kan een aantal oorzaken hebben die elk een andere behandeling behoeven. Afhankelijk van de oorzaak kunnen tintelende benen ook gepaard gaan met andere klachten, zoals jeuk, krampen, een gevoel van onrust in de benen, etc. De belangrijkste oorzaken van tintelende benen of prikkende benen passeren de revue. Algemene tintelingen in een been, linkerbeen of rechterbeen, kan bij meerdere aandoeningen voorkomen. Zo kun je bijvoorbeeld last krijgen van tintelingen in je been bij rusteloze benen, wat ook vaak voorkomt tijdens de zwangerschap. Soms kunnen tintelingen in de benen een teken zijn van zenuwbeschadiging of neuropathie. Maak bij aanhoudende klachten een afspraak met je huisarts, zodat onderzocht kan worden wat de oorzaak is van de prikkende, tintelende benen.

• Symptomen van tintelende benen
• Tintelingen in been door slapende ledematen
• Prikkende benen door hyperventilatie, paniek of angst
• Tintelende benen door neuropathie
• Perifere neuropathie
• Diabetisch neuropathie
• Alcoholische (poly)neuropathie
• Neuropathie of zenuwschade door medicijnen
• Perifere neuropathie door trage schildklier
• Prikkende benen door Guillain Barré syndroom
• Hernia van de rug
• Ischias
• Tintelende benen door rusteloze benen
• Chronische nierinsufficiëntie
• Tintelingen aan been door voedingstekort
• Vitamine B12-tekort
• Kalium, calcium, magnesium en natrium
• Prikkende benen door multiple Sclerose (MS)
• Tintelende benen na het sporten
• Zwangerschap, menstruatie en overgang
• Zwangerschap
• Menstruatie
• Overgang
• Tintelingen door XTC (MDMA)
• Alarmsymptomen

Symptomen van tintelende benen

Tintelende benen kunnen gepaard gaan met de volgende symptomen:

• brandende pijn
• brandende huid
• een doof gevoel / gevoelloosheid in het been of de benen
• heuppijn of pijn in de heup
• heupklachten
• pijn in het been of de benen bij zitten, lopen of staan
• problemen met rechtop staan of zitten
• rugpijn die naar de benen uitstraalt
• spierzwakte in het aangedane been of de getroffen benen

Deze symptomen treden mogelijk acuut op om dan binnen enkele dagen tot weken weer te verdwijnen. Sommige personen kampen echter langdurig met deze klachten. Tintelingen kunnen zich voordoen in één of beide benen, dus zowel de linkerbeen als de rechterbeen, en in de bovenbenen en/of onderbenen.

Tintelingen in been door slapende ledematen

Ieder mens heeft wel eens last van dit verschijnsel: een 'slapende' arm, been of hand. Slapende ledematen ontstaan door een tijdelijk slechte doorbloeding, bijvoorbeeld doordat je te lang op je arm hebt gelegen of met je benen over elkaar hebt gezeten. In de ledematen komt dit fenomeen vaker voor, omdat de gevoelszenuwen daar relatief lang zijn. Door een afknelling wordt niet alleen de bloedtoevoer maar ook bepaalde zenuwen afgekneld en worden signalen van en naar het lichaamsdeel, de zogeheten 'elektrochemische pulsen', niet meer goed doorgegeven via de zenuwen. De hersenen verliezen deels het contact met het afgeknelde lichaamsdeel en er ontstaat een tintelend gevoel doordat sommige zenuwen geen en andere zenuwen juist zeer veel signalen gaan doorgeven. Ook wordt je been of arm slap als gevolg van de verslechterde bloedvoorziening. Aldus wordt je gedwongen een andere houding aan te nemen, waardoor je hersenen je afgeknelde ledemaat heeft behoed voor permanente schade als gevolg van een afknelling.

Prikkende benen door hyperventilatie, paniek of angst

Mensen met angst en paniek ervaren diverse klachten die variëren in frequentie, duur en ernst. Bij chronische angst of chronische stress ervaar je mogelijk tintelingen, gevoelloosheid of pijn in de ledematen. Dit kan ook optreden tijdens een paniekaanval en hyperventilatie. Ook kan de klacht optreden bij een burn-out of een depressie.

Tintelende benen door neuropathie

Perifere neuropathie

Soms kan een tinteling ook een teken zijn van zenuwbeschadiging. Dit kan voortvloeien uit verschillende oorzaken, variërend van traumatisch letsel, bacteriële of virale infecties en systemische ziekten zoals diabetes. Deze beschadiging van het perifere zenuwstelsel (welke de verbinding vormt tussen het centraal zenuwstelsel en de spieren en zintuigen) wordt 'perifere neuropathie' genoemd en het tast de structuur en functie van de zenuwen in de ledematen aan. De gevolgen kunnen tijdelijk van aard of permanent zijn. De klachten doen zich vooral aan de voeten en de handen, maar soms ook aan de benen. De klachten kunnen bestaan uit pijn, doofheid, tintelingen, krachtvermindering en verminderde mobiliteit. In grofweg 30% van de gevallen van perifere neuropathie, is de oorzaak onbekend. Dit staat bekend als 'idiopatische perifere neuropathie'. Zenuwschade door diabetes is goed voor 30% van de gevallen van perifere neuropathie.

Diabetisch neuropathie

Diabetische neuropathie kun je krijgen als je een paar jaar diabetes hebt. Vaak spreekt men van diabetische polyneuropathie, dat wil zeggen een ziekte van vele zenuwen tegelijkertijd (poly). Polyneuropathie wordt veroorzaakt door een hoge bloedsuikerspiegel en verslechterde bloedtoevoer. Hierdoor verandert de structuur van de zenuwen en vermindert hun werking. Het geeft vooral klachten aan de uiteinden van de armen en benen, meestal beginnend in de voeten en geleidelijk aan stijgt het op naar boven.

Alcoholische (poly)neuropathie

Polyneuropathie is een aandoening van de zenuwen, vooral de lange zenuwen. Alcoholische (poly)neuropathie is het gevolg van chronisch overmatig alcoholgebruik. Het risico op polyneuropathie bij stevige drinkers neemt toe als zij 9 glazen of meer per dag drinken. De aandoening ontstaat door een gebrek van vitamine B1. Deze vitamine is van essentieel belang voor het goed functioneren van zenuwcellen. Klachten van alcoholische (poly)neuropathie zijn:

• pijn en brandend gevoel in de vingers;
• Uitvalverschijnselen zoals dove tenen en voeten;
• Verlammingen, vooral optredend bij de onderbenen;
• De persoon kan met een klapvoet gaan lopen, wat het gevolg is van een verlamming die de voet en tenen heffen.

Neuropathie of zenuwschade door medicijnen

Neuropathie is een veel voorkomende bijwerking van bepaalde medicijnen, vooral medicijnen die worden gebruikt om hiv/aids te behandelen en medicijnen die worden gebruikt bij chemotherapie ter behandeling van kanker. Bij sommige mensen kunnen deze medicijnen zenuwschade veroorzaken die resulteert in een verlies van gevoel of beweging in een deel van het lichaam. Hoewel ongemakkelijk en misschien pijnlijk, is deze aandoening niet levensbedreigend. Perifere neuropathie verdwijnt vaak als andere medicijnen worden voorgeschreven, of als de dosis wordt verlaagd. Het kan enkele maanden duren voordat perifere neuropathie volledig geneest na het stoppen van deze geneesmiddelen, maar je kunt je al binnen enkele weken beter beginnen te voelen. In extreme gevallen kan de zenuwbeschadiging echter permanent zijn.

Sommige van de medicijnen die perifere neuropathie kunnen veroorzaken, zijn onder meer:

• Anti-alcohol medicijnen (Disulfiram)
• Anticonvulsiva Fenytoïne (Dilantin®)
• Medicijnen tegen kanker (Cisplatine, Vincristine)
• Hart- of bloeddrukmedicatie (Amiodaron, Hydralazine, Perhexiline)
• Infectiebestrijdingsmiddelen en antibiotica (Metronidazol, Flagyl®, Fluoroquinolones: Cipro®, Levaquin®, Nitrofurantoin, Halidomide)
• Geneesmiddelen voor de behandeling van huidaandoeningen (Dapsone)

Perifere neuropathie door trage schildklier

Hypothyreoïdie is een aandoening waarbij je schildklier niet voldoende schildklierhormoon produceert. Dit is een ongewone oorzaak van perifere neuropathie. Perifere neuropathie is schade aan je perifere zenuwen, de zenuwen die informatie van en naar je hersenen en ruggenmerg (centraal zenuwstelsel) en de rest van je lichaam zendt, zoals je armen en benen. Perifere neuropathie kan worden veroorzaakt door ernstige, langdurige, onbehandelde hypothyreoïdie. Hoewel het verband tussen hypothyreoïdie en perifere neuropathie anno 2023 niet volledig wordt begrepen, is het bekend dat hypothyreoïdie vochtretentie kan veroorzaken, wat resulteert in gezwollen weefsels die druk uitoefenen op perifere zenuwen. Een van de meest voorkomende gebieden waarin dit voorkomt, zijn de polsen, omdat de zenuw die de handen bedient door een 'tunnel' van zacht weefsel gaat, die kan opzwellen en op de zenuw drukt, wat resulteert in het carpaal tunnelsyndroom (CTS). Mogelijke symptomen van perifere neuropathie kunnen bestaan uit pijn, een branderig gevoel of gevoelloosheid en tintelingen in het gebied dat door de zenuwbeschadiging is aangetast. Het kan ook spierzwakte of verlies van spiercontrole veroorzaken.

Prikkende benen door Guillain Barré syndroom

Guillain Barré syndroom is een ziekte van de zenuwen, waarbij het immuunsysteem de eigen zenuwen aanvalt. Vaak wordt dit syndroom voorafgegaan door een infectie, bijvoorbeeld keelpijn of darmklachten met als gevolg dat deze het eigen lichaam aanvalt. Het Guillain Barré syndroom presenteert zich meestal met prikkelingen in de tenen en vingers, waarna de spieren verzwakken. De spierzwakte begint meestal in de benen. Het kan jaren duren voordat je weer volledig hersteld bent.

Hernia van de rug

Een hernia is een uitstulping van een tussenwervelschijf, meestal in de onderrug, die op een zenuw drukt. Vaak begint het met prikkelingen of tintelingen of schietende pijn in één been, richting het onderbeen en/of de voet. Bij hoesten, niezen of persen worden de klachten erger. Een doof gevoel of het gevoel dat je been slaapt, kan ook voorkomen. Bij hevige druk op de zenuw kan tevens spierzwakte, controleverlies over het been en zelfs uitval van het been optreden. In dat geval is een operatie geboden.

Ischias

Ischias is een uitstralende zenuwpijn in de bil en/of het been. Andere klachten zijn:

• een doof gevoel of tintelingen in been, voet of tenen
• spierkramp in het been
• soms uitstraling van pijn naar twee benen, maar in de meeste gevallen pijn in één been

Tintelende benen door rusteloze benen

Bij 'restless legs' (ook wel 'rusteloze benen' genoemd) heb je last van een onaangenaam gevoel in de vorm van krampende pijn of tintelingen, in de onderbenen en soms ook in de bovenbenen of armen. Bij deze aandoening ontstaat een sterke drang om je benen te bewegen, vandaar de benaming 'rusteloze benen', als gevolg van een beperkte zuurstoftoevoer naar de weefsels van de benen hetgeen wordt veroorzaakt door een slechte bloedsomloop. Nadat je een stukje hebt gelopen komt er pijn, kramp of vermoeidheid in je benen opzetten. Rusteloze benen is een veel voorkomende kwaal tijdens de zwangerschap.

Chronische nierinsufficiëntie

Chronische nierinsufficiëntie duidt op een langzame progressieve afname van het vermogen van de nieren om afvalproducten van de stofwisseling uit het bloed te filtreren. Hierdoor ontstaat een ophoping van afvalproducten van de stofwisseling en van overtollige dan wel schadelijke opgenomen stoffen, wat allerlei klachten tot gevolg kan hebben. Naarmate er zich meer afvalstoffen in het bloed ophopen, kan beschadiging van spieren en zenuwen de volgende klachten veroorzaken:

• spiersamentrekkingen;
• spierzwakte;
• kramp en pijn;
• tintelingen en gevoelsverlies in de armen en de benen.

Tintelingen aan been door voedingstekort

Vitamine B12-tekort

Mensen met een vitamine B12-tekort kunnen jaren last hebben van onverklaarde lichamelijke en psychische klachten, zoals moeheid en algemene zwakte. Op den duur kan een vitamine B12-tekort neurologische gevolgen hebben, doordat het zenuwstelsel wordt aangetast. Mensen kunnen dan klagen over tintelingen en een dof gevoel in handen en voeten en later over een zwaar gevoel en moeilijkheden met lopen.

Kalium, calcium, magnesium en natrium

Uitdroging gaat vaak met een elektrolytentekort gepaard en kan tintelingen in de benen. Kalium, calcium, magnesium en natrium zijn de vier belangrijkste elektrolyten die een elektrische lading hebben en spelen een rol bij overdracht van zenuwimpulsen. Bij een tekort of een onbalans kan dit tot gevoelloosheid of tintelingen in de ledematen leiden.

Prikkende benen door multiple Sclerose (MS)

Multiple sclerose is een auto-immuunziekte waarbij het weefsel van het zenuwstelsel aangevallen wordt. Doordat de zenuwen steeds minder impulsen doorgeven, kan iemand met MS last krijgen van allerlei verschijnselen die te maken hebben met de aantasting van het zenuwstelsel zoals krachtvermindering in de benen, of tintelingen of prikkelingen in de ledematen.

Tintelende benen na het sporten

Tijdens het sporten verhoog je de bloedtoevoer naar het hart. Je spieren worden groter om dit bloed te accommoderen. Hoewel dit je kracht en uithoudingsvermogen ten goede komt tijdens het sporten, kunnen die gezwollen spieren op zenuwen en aders drukken, waardoor je benen tintelen na het sporten. Dit is een veel voorkomende oorzaak van tintelingen in de spieren na het sporten.

Wanneer het gevoel na het sporten langs beide benen naar beneden loopt, is de kans groot dat het probleem in je onderrug zit. Het is belangrijk om je huisarts te bezoeken. Spinale stenose is een compressie van het ruggenmerg in de onderrug en kan een aanwijzing zijn voor artritis, letsel of veroudering. Een andere oorzaak van een gevoel van speldenprikken in beide benen is neuropathie, veroorzaakt door structurele problemen of diabetes.

Zwangerschap, menstruatie en overgang

Zwangerschap

Naarmate je baarmoeder groeit, kan deze op de zenuwen in je benen drukken. Dit kan enige gevoelloosheid en tintelingen (gevoel van spelden en naalden) in je benen en tenen veroorzaken. Dit is normaal en verdwijnt na de bevalling (dit kan enkele weken tot maanden duren).

Je kunt ook gevoelloosheid of tintelingen in je vingers en handen hebben. Je merkt het misschien vaker als je 's ochtends wakker wordt. Mogelijk heb je last van het carpaal tunnelsyndroom (CTS) door het vocht dat je lichaam vasthoudt. Dit verdwijnt ook nadat je bent bevallen, alhoewel dat soms even kan duren.

Menstruatie

Gevoelloosheid, prikken, tintelingen of verhoogde gevoeligheid van armen en/of benen kan wijzen op premenstruele dysfore stoornis (PMDD), een ernstige vorm van premenstruele klachten (PMS). Het kan alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd treffen. Het is een ernstige en chronische medische aandoening die aandacht en behandeling behoeft. Veranderingen in levensstijl en soms ook medicijnen kunnen de symptomen helpen beheersen. De symptomen van PMDD beginnen in de week vóór de menstruatie en eindigen binnen enkele dagen nadat je menstruatie begint. Deze symptomen verstoren dagelijkse taken. De symptomen van PMDD zijn zo ernstig dat vrouwen gedurende deze tijd problemen hebben om thuis, op het werk en in relaties te functioneren. Dit is aanzienlijk anders dan andere tijden tijdens de maand. Naast tintelingen in armen en benen, kun je last krijgen van een waaier aan andere klachten.

Overgang

In de meeste gevallen zijn tintelende ledematen tijdens de overgang het gevolg van natuurlijke hormoonschommelingen. De hoeveelheid oestrogeen in je lichaam verandert tijdens de overgang. Dit hormoon heeft een complex effect op het centrale zenuwstelsel. Terwijl oestrogene schommelingen een hoofdoorzaak zijn van tintelende ledematen tijdens de menopauze, kunnen andere aandoeningen tintelingen in de handen, voeten, armen en benen veroorzaken.

Tintelingen door XTC (MDMA)

MDMA is de stof die in XTC zou moeten zitten. Mogelijke bijwerkingen tijdens gebruik zijn onder meer:

• droge mond
• concentratieproblemen
• angst
• het koud hebben (kouwelijkheid)
• verminderde balans met verandering van het looppatroon
• zware benen
• stijve kaken
• gebrek aan eetlust
• transpireren / zweten
• dorst
• rusteloze benen
• tintelende huid

Alarmsymptomen

Raadpleeg direct ene arts als tintelende of prikkende benen gepaard gaan met een of meer van de volgende alarmsymptomen:

• bloed ophoesten
• duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd
• flauwvallen
• een onregelmatige hartslag of een snelle hartslag
• overmatig zweten
• pijn op de borst die verergert bij het diep inademen, eten, bukken, hoesten of lichamelijke inspanning
• plotselinge kortademigheid, benauwdheid of ademhalingsproblemen
• verwardheid

Lees verder

• Tintelende tenen & vingers: oorzaken & symptomen tintelingen
• Tintelende voeten en handen: oorzaken van tintelingen
• Pijn aan de benen: oorzaken van pijnlijke benen of beenpijn
• Jeukende benen: oorzaken van jeuk aan de benen
• Kramp in kuit tijdens slapen: oorzaken kuitkrampen 's nachts