Jeukende benen: oorzaken van jeuk aan de benen

Jeukende benen is een relatief veel voorkomende klacht met diverse oorzaken. Jeuk duidt op de sensatie of prikkeling in de huid die uitlokt tot krabben of wrijven. Jeuk is één van de meest voorkomende huidklachten. De mate van ernst van jeukklachten varieert. Je kan last hebben van lichte jeuk bij milde irritatie van de huid tot een heftige, allesoverheersende kriebel welke interfereert met het functioneren in het dagelijks leven. Bij jeuk worden bepaalde (jeuk)zenuwen in de huid geprikkeld. Bepaalde stoffen die vrijkomen bij een ontstekingen van de huid, zoals histamine, neuropeptiden en prostaglandinen, kunnen deze zenuwen activeren. De meest voorkomende oorzaken van jeukende benen: jeuk aan benen na scheren, jeukende benen zwanger, droge huid (vooral in de herfst en winter door droge lucht), diabetes, spataders, enz.

• Jeuk aan de benen door droge huid
• Jeukende benen na het douchen
• Droge huid
• Contacteczeem
• Netelroos
• Aquagene pruritus
• Keratosis pilaris
• Acne
• Folliculitis
• Cholinergische urticaria (warmte urticaria)
• Jeukende benen door tinea cruris
• Stasis dermatitis
• Rusteloze benen (restless legs)
• Diabetes (suikerziekte)
• Jeukende benen na inspanning
• Irritatie
• Warmte-urticaria
• Andere oorzaken
• Spataderen
• Jeukende plek op de been door een insectenbeet
• Jeukende voeten door allergie
• Allergie voor schoenen
• Allergie voor kleding

Jeuk aan de benen door droge huid

Je kunt last krijgen van jeukende benen door een droge huid en dit komt relatief vaak voor. Xerosis cutis (droge huid) kan veroorzaakt worden door:

• genetische predispositie: sommige mensen hebben een genetische aanleg voor een droge huid;
• frequent douchen en overmatig zeep gebruik;
• leeftijd (seniele xerosis): bij het toenemen van de jaren wordt de huid droger;
• uitdroging;
• ziekten zoals hypothyreoïdie, een te traag werkende schildklier: het niet goed functioneren van de schildklier (een hormoonproducerende klier) kan een droge huid veroorzaken;
• slechte voeding met een gebrek aan essentiële vetzuren die belangrijk zijn voor een gezonde huid;
• zwangerschap: tijdens de zwangerschap verandert de hormoonhuishouding van de vrouw, wat invloed heeft op de talgklieren en voor een droge huid kan zorgen.

Jeukende benen na het douchen

Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van jeukende benen na het douchen of baden.

Droge huid

Je huid kan niet zo goed tegen warm water. Een hete douche zorgt ervoor dat het beschermende vetlaagje van de huid oplost. Dit vetlaagje voorkomt dat je huid uitdroogt. Na het douchen is het beschermende vetlaagje verdwenen en doordat de huid nog heel warm is, verdampt al het vocht uit de huid. Dat is de reden dat douchen de huid uitdroogt. Daarom wordt aanbevolen om niet langer dan minuut te douchen en een milde, pH-neutrale douchegel te gebruiken. Ook is het verstandig om direct na het douchen je huid in te smeren met een hydraterende en verzorgende bodylotion.

Contacteczeem

Jeukende benen na het douchen kan ook komen door contacteczeem. Contacteczeem komt door contact met stoffen, zoals zeep. Contacteczeem kan leiden tot roodheid, zwelling, schilfers, bultjes, blaasjes, kloofjes of korstjes. Als je last krijgt van deze klachten, probeer dan te achterhalen of je een nieuw product gebruikt die mogelijk hiervoor verantwoordelijk is.

Netelroos

Als je netelroos ontwikkelt na een warme douche, zou er sprake kunnen zijn van netelroos of urticaria als gevolg van een fysische prikkel, zoals opwarmen (cholinerge urticaria) of afkoelen van de huid (koude urticaria). Een oplodding hiervoor is het verlagen van de temperatuur van je douche en kort douchen.

Aquagene pruritus

Aquagene pruritus is een zeldzame afwijking die wordt gekenmerkt door vaak hevige jeuk, na contact met water van een willekeurige temperatuur. Er zijn hierbij geen huidafwijkingen te zien, zoals bij cholinerge urticaria wel het geval is. Het precieze ontstaansmechanisme is anno 2024 onbekend.

Keratosis pilaris

Keratosis pilaris is een goedaardige huidaandoening, waarbij er een stoornis in de rijping van de hoorncellen bij de haarzakjes optreedt. Waar de haren uit de huid komen, ontstaan kleine rode papeltjes. Deze bobbeltjes liggen bij de haarzakjes. Het zijn schuurpapier-achtige bultjes die op kippenvel en ze voelen vaak ruw of zelfs rasperig aan. Rond de haarzakjes is de huid enigszins verhoornd en rood.

Acne

Acne is een huidziekte waarbij pukkels en puisten op je huid verschijnen en het berust op een ontsteking van de talgklierfollikel. Acne komt veel voor bij jeugdige mensen en het wordt daarom ook wel 'jeugdpuistjes' genoemd. Acne kent verschillende gradaties. Het kan zich ook voordoen op de benen.

Folliculitis

Folliculitis is een infectie van de haarzakjes en het wordt meestal veroorzaakt door de bacterie Staphylococcus aureus (stafylokok infectie). Jeukende of pijnlijke rode bultjes met kleine puskopjes, verschijnen op de huid. Op de benen kan het bijvoorbeeld ontstaan na het harsen of scheren van de huid.

Cholinergische urticaria (warmte urticaria)

Cholinergische urticaria zijn galbulten die ontstaan in situaties waarbij de zweetklieren gestimuleerd worden. Er zijn dan kleine, jeukende bultjes te zien op een rode achtergrond. Deze huiduitslag ontstaat bij verhoging van de lichaamstemperatuur ten gevolge van inspanning (bijvoorbeeld hardlopen, intensief wandelen, sporten of een andere fysieke activiteit), het verkeren in een warme omgeving, maar het kan ook optreden als gevolg van sterk gekruid voedsel, koffie en (aanhoudende) stress of hevige emoties. Dit kan gepaard gaan met andere verschijnselen zoals buikklachten, speekselvloed, hoofdpijn en onrust. De plekjes verschijnen binnen enkele minuten en de jeuk houdt vaak 30 minuten tot 1-2 uur aan. Krabben verergert de jeuk.

Jeukende benen door tinea cruris

Tinea cruris is een huidschimmelinfectie in vooral de liezen en op de benen. Deze aandoening veroorzaakt een jeukend en branderig gevoel. De betreffende plekken worden rood of bruin en de aangedane huid wordt schilferig, laat los of vertoont scheurtjes.

Stasis dermatitis

Dit type eczeem wordt ook wel hypostatisch eczeem genoemd, en komt vaak voor bij oudere mensen met een slechte bloedsomloop. Vaak betreft het de onderbenen, boven de enkels.

Rusteloze benen (restless legs)

Bij rusteloze benen heb je last van krampende pijn of tintelingen in de onderbenen en soms ook in de bovenbenen. De aandoening kan ontstaan door een probleem met de bloedtoevoer naar de beenspieren, waardoor zuurstoftekort optreedt.

Diabetes (suikerziekte)

Jeuk aan de benen kan een symptoom zijn van suikerziekte. Andere klachten zijn:

• veel moeten plassen;
• extreme dorst;
  Vermoeidheid / Bron: Istock.com/dolgachov
• onverklaarbaar gewichtsverlies;
• vermoeidheid;
• tintelingen en gevoelloosheid in je handen, benen of voeten;
• oogklachten (bijvoorbeeld rode en branderige ogen, wazig zien, dubbel zien of slecht zien)
• slecht genezende wondjes;
• droge huid.

Jeukende benen na inspanning

Je kunt ook jeukende benen ontwikkelen als gevolg van inspanning. Verschillende mechanismen dragen hieraan bij.

Irritatie

Warmte en zweet kunnen je huid irriteren na een fietstocht. Door het dragen van strakke kleren kan de hitte en het zweet niet weg. Om je lichaamstemperatuur te regelen, zullen meer cellen in de buurt van het oppervlak van de huid warmte gaan afstaan. Deze verhoogde bloedstroom kan de huid warm of ontstoken doen aanvoelen. Het zout en andere mineralen die in het zweet worden vrijgemaakt, gecombineerd met verhoogde huidgevoeligheid en de wrijving veroorzaakt door kleding die tegen de huid wrijft, kan jeuk en irritatie veroorzaken. Een irriterende hitte-uitslag, die jeuk en ontsteking veroorzaakt, komt voor wanneer het zweet in de poriën van de huid wordt opgesloten. Het dragen van ademende stoffen kan helpen.

Warmte-urticaria

Bij warmte-urticaria of cholinerge urticaria ontstaat een jeukende huiduitslag die wordt veroorzaakt door kleine hoeveelheden vocht die uit de bloedvaten net onder de oppervlakte van de huid lekken als gevolg van de prikkel 'warmte'. Fietsen kan de hartslag verhogen en de vrijgave van histamine veroorzaken. Antihistaminica kan helpen om jeuk en huiduitslag te verminderen.

Andere oorzaken

Andere oorzaken voor jeuk na het fietsen zijn onder meer dermatitis door chemische irriterende stoffen, zoals parfums of kleurstoffen in wasmiddelen, lichamelijke irritaties zoals wollen kleding, droge huid en reacties op medicijnen of andere middelen.

Spataderen

Spataderen zitten meestal in de benen en zijn kronkelende bloedvaten welke blauwpaars door de huid schijnen. Meestal geven spataders geen klachten, maar soms geven ze jeuk, vermoeide benen of pijn in de benen.

Jeukende plek op de been door een insectenbeet

Een veel voorkomende oorzaak van jeukende benen zijn insectenbeten of insectensteken, bijvoorbeeld door vlooien of bedwantsen. Vaak gaat dit gepaard met rode bultjes, intense jeuk en krabeffecten.

Jeukende voeten door allergie

Allergie voor schoenen

Jeukende voeten en jeukende onderbenen kunnen ontslaan door allergie voor schoenen. Dit komt relatief vaak voor en het gaat hierbij om een contactallergie voor bestanddelen van schoenen, wat voeteczeem veroorzaakt.

Allergie voor kleding

Jeukende benen kunnen ook komen door allergie voor kleding, bijvoorbeeld een spijkerbroek. Naar schatting heeft ongeveer 2 tot 3 % van de bevolking ooit een huidreactie op kleding doorgemaakt. Kleurstoffen zijn bekende allergenen bij kledingallergie, maar ook de stof formaldehyde is berucht. Deze stof wordt gebruikt voor het kreukherstellend maken van textiel van cellulosevezels. Factoren die een contactallergie kunnen bevorderen zijn:

• overmatig zweten (hyperhidrosis)
• nauw aansluitende of nieuwe kledingstuk
• geïrriteerde huid
• atopische aanleg (gevoelige huid)

Lees verder

• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Jeukende onderbenen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Pijn aan de benen: oorzaken van pijnlijke benen of beenpijn
• Waterwratjes: symptomen, oorzaak, behandeling & complicaties
• Jeukende kuiten: oorzaken & symptomen van jeuk aan de kuiten