Iritis: Ontsteking iris in oog met pijn en fotofobie

De iris is een cirkelvormig en gekleurd deel aan de voorzijde van het oog, met in het midden de donkere pupil. De iris regelt de hoeveelheid licht die de pupil binnengaat, wat essentieel is voor een helder zicht. De iris verkleint de pupil bij fel licht en vergroot deze bij weinig licht. Sommige personen lijden aan iritis, een vorm van uveïtis (uveïtis anterior), waarbij de iris ontstoken is. Het is belangrijk om deze ontsteking zo snel mogelijk te laten behandelen om complicaties te voorkomen.

• Epidemiologie Iritis
• Oorzaken Ontsteking van de iris
• Symptomen: Gevoelig aan licht (fotofobie), Pijn, kleine pupil aan één oog
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling iritis
• Prognose van oogontsteking
• Preventie van iritis
• Nieuwe ontwikkelingen in behandeling en onderzoek

Epidemiologie Iritis

De prevalentie van iritis bedraagt ongeveer 8-15 op 100.000. Er zijn geen significante raciale of geslachtsverschillen. Iritis kan op elke leeftijd optreden, maar komt vooral voor bij patiënten tussen de 40 en 60 jaar.

Oorzaken Ontsteking van de iris

Onbekend

In veel gevallen treedt iritis, een vorm van uveïtis, spontaan op en is de oorzaak onbekend.

Trauma

Een oogtrauma (traumatische iritis), zoals een stomp voorwerp in het oog of brandwonden, kan soms acute iritis veroorzaken.

Auto-immuunaandoening

Sommige patiënten met een auto-immuunaandoening ontwikkelen vaak acute iritis. Voorbeelden hiervan zijn patiënten met:

• spondylitis ankylosans (ziekte van Bechterew: blijvende gewrichtsontsteking met symptomen aan de wervelkolom en ogen)
• het syndroom van Reiter (reactieve artritis)
• juveniele reumatoïde artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen; chronische iritis)
• de ziekte van Behçet
• sarcoïdose (auto-immuunaandoening aan ogen, longen, zenuwstelsel en huid)
• een inflammatoire darmziekte
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• psoriasis artritis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)

Infectie

Infectieuze oorzaken die kunnen leiden tot acute of chronische iritis zijn onder meer:

• de ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid, hart, hersenen, spieren en/of gewrichten)
• tuberculose
• toxoplasmose (parasitaire infectie met symptomen aan hersenen, longen, hart, ogen en/of lever)
• syfilis
• herpes simplex en herpes zoster-virussen

Medicatie

Bepaalde medicijnen kunnen soms iritis veroorzaken.

Symptomen: Gevoelig aan licht (fotofobie), Pijn, kleine pupil aan één oog

Iritis ontwikkelt zich meestal snel (acute iritis) en meestal is slechts één oog getroffen, hoewel bilaterale gevallen ook voorkomen. De patiënt kan één of meer van de volgende symptomen ervaren: drijvende vlekjes of vlekken in het gezichtsveld, gevoeligheid voor licht (fotofobie), hoofdpijn, een kleine pupil, pijn in het oog (oogpijn) of aan het voorhoofd, oogpijn bij het knipperen van de ogen, roodheid van het oog (vooral nabij de iris) en een wazig gezichtsvermogen. Bij chronische iritis blijven de symptomen langer dan zes weken aanwezig. Frontale hoofdpijn (pijn aan het voorhoofdsgebied) kan af en toe optreden bij patiënten met iritis.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van iritis wordt gesteld tijdens een oftalmoscopie met behulp van een spleetlamp (een speciale microscoop). De oogarts ziet cellen (witte bloedcellen) en een gloed (eiwitdeeltjes) in de vloeistof die het oog produceert. Topische anesthetica verlichten de pijn die gepaard gaat met iritis niet. Bovendien ervaart de patiënt veel pijn in het aangetaste oog wanneer de oogarts licht in het normale, niet-aangetaste oog schijnt. De pupillen vernauwen zich wanneer licht in de ogen schijnt. Het bewegen van de getroffen iris veroorzaakt pijn. De oogarts kan ook enkele onderzoeken uitvoeren om glaucoom te detecteren, zoals een tonometrie (oogdrukmeting) en/of gonioscopie tijdens een uitgebreid oogonderzoek.

Behandeling iritis

Behandeling moet zo snel mogelijk plaatsvinden om ernstige complicaties te voorkomen. De patiënt moet medicatie nemen of regelmatig op controle komen bij de oogarts. Verder kan het dragen van een donkere bril nuttig zijn als de pijn verergert bij blootstelling aan licht.

Medicatie

Milde pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen zijn toegestaan. Iritis vereist verder medicatie die precies zoals voorgeschreven door de oogarts moet worden gebruikt. De oogarts kan pijnstillende tabletten of oogdruppels voorschrijven, die moeten worden gebruikt volgens correcte oogdruppelrichtlijnen. Met pupil verwijdende oogdruppels kan de patiënt spasmen van de irisspieren voorkomen. Dit helpt om de ontstoken iris te laten rusten, waardoor het oog kan genezen en de pijn vermindert. De oogarts kan steroïde oogdruppels voorschrijven, tenzij een virus of bacterie de oorzaak van de iritis is. Steroïde oogdruppels verminderen de ontsteking van de iris. Als het oog niet binnen een week geneest, kan de oogarts mogelijk steroïde pillen of een steroïde injectie rond de ogen voorschrijven. De duur van de behandeling hangt af van de ernst van de aandoening en hoe goed het oog herstelt met de behandeling.

Controlebezoek

De patiënt moet regelmatig op controlebezoek bij de oogarts. In geval van traumatische iritis beoordeelt de oogarts ook de aanwezigheid van mogelijk geassocieerde ziekten.

Prognose van oogontsteking

Onbehandelde iritis kan leiden tot glaucoom, cataract (staar), een onregelmatige pupil, kalkafzettingen op het hoornvlies, en maculaoedeem, wat kan resulteren in gedeeltelijk of volledig verlies van het gezichtsvermogen. Traumatische iritis verdwijnt meestal binnen één tot twee weken. Niet-traumatische iritis kan enkele weken tot maanden duren. Infectieuze iritis verdwijnt vaak na het starten van de behandeling. Bij sommige patiënten met een systemische ziekte, zoals sarcoïdose en spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew: blijvende gewrichtsontsteking met symptomen aan huid en ogen), kan de oogontsteking chronisch of terugkerend zijn.

Preventie van iritis

Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen voor iritis, behalve het vermijden van bekende risicofactoren zoals oogtrauma en infecties. Het tijdig behandelen van auto-immuunaandoeningen en het volgen van de richtlijnen voor het gebruik van medicijnen kunnen ook bijdragen aan het verminderen van het risico op iritis.

Nieuwe ontwikkelingen in behandeling en onderzoek

Onderzoek naar nieuwe behandelingen voor iritis richt zich op verbeterde medicatietherapieën en vroegtijdige detectiemethoden. Recentelijk zijn er ontwikkelingen in de richting van biologische therapieën die mogelijk effectiever kunnen zijn voor bepaalde vormen van iritis die moeilijk te behandelen zijn met traditionele steroïden. Ook zijn er inspanningen om meer inzicht te krijgen in de oorzaken van spontane iritis om gerichter preventieve maatregelen te kunnen ontwikkelen.

Lees verder

• Fotofobie: Lichtgevoeligheid aan de ogen (lichtschuwheid)