Oogpijn bij het knipperen van de ogen (oogknipperen)

Het knipperen van de ogen is een onbewuste handeling die de meeste mensen niet eens opmerken. Toch kunnen sommige mensen pijn ervaren bij het knipperen, wat op verschillende onderliggende oorzaken kan wijzen, variërend van mild tot ernstig. De pijn kan zich in het hele oog voordoen of beperkt blijven tot specifieke gebieden, zoals de ooghoek of het ooglid. De aard van de pijn kan ook variëren, waarbij patiënten deze vaak omschrijven als scherp, stekend, branderig, korrelig of kloppend. Gelukkig zijn de meeste oorzaken relatief onschuldig en kunnen de symptomen vaak met eenvoudige thuisbehandelingen en goede ooghygiëne worden verlicht. Echter, bij de aanwezigheid van bepaalde alarmsymptomen is het belangrijk om zo snel mogelijk een oogarts te raadplegen om ernstigere complicaties, zoals permanent gezichtsverlies, te voorkomen.

• Epidemiologie van oogknipperpijn
• Oorzaken van pijn bij het knipperen van de ogen
• Bell's parese
• Blefaritis (ontsteking van de ooglidrand)
• Computer Vision Syndrome (CVS)
• Conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• Corneale dystrofieën
• Dacryocystitis
• Droge ogen
• Entropion
• Episcleritis
• Glaucoom
• Hoornvlieszweer
• Hordeolum (strontje)
• Iritis (ontsteking van de iris)
• Keratitis (ontsteking van het hoornvlies)
• Keratoconus
• Lagoftalmie
• Meibomklierdysfunctie
• Migraine
• Neuropathische oogpijn
• Oogletsel
• Ooglidontsteking door Demodex-mijten
• Optische neuritis (Oogzenuwontsteking)
• Orbitale cellulitis
• Pinguecula
• Pterygium
• Reumatoïde artritis
• Scleritis
• Sinusitis
• Traanklierontsteking
• Trichiasis
• Vreemd lichaam in het oog
• Ziekte van Graves
• Ziekte van Sjögren
• Zoster ophthalmicus
• Risicofactoren van knipperen van oog dat pijnlijk is
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen in combinatie met pijn tijdens het oogknipperen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van oogpijn bij het knipperen
• Preventie van pijnlijk oof of pijnlijke ogen bij het knipperen

Epidemiologie van oogknipperpijn

Pijn bij het knipperen van de ogen is een symptoom dat wereldwijd voorkomt, maar de exacte prevalentie kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaken, geografische locatie, en demografische factoren. Hoewel er geen specifieke wereldwijde cijfers bestaan voor dit symptoom, zijn er wel trends in verschillende groepen die vatbaarder zijn voor oogproblemen die dit symptoom kunnen veroorzaken.

Leeftijdsgebonden trends
Pijn bij het knipperen van de ogen komt vaker voor bij ouderen, aangezien leeftijdsgebonden aandoeningen zoals droge ogen en degeneratieve oogziekten vaker optreden. De incidentie van droge ogen, een veelvoorkomende oorzaak van pijn bij het knipperen, neemt toe bij mensen boven de 50 jaar. Vrouwen in de postmenopauzale leeftijdsgroep lopen een verhoogd risico door hormonale veranderingen.

Geografische verschillen
In drogere klimaten, zoals in delen van Afrika, het Midden-Oosten en bepaalde delen van Noord-Amerika, komt pijn bij het knipperen van de ogen vaker voor vanwege de hogere incidentie van droge ogen. Bovendien kunnen mensen die in stedelijke gebieden wonen waar de luchtvervuiling hoger is, vaker oogirritatie ervaren, wat pijn bij het knipperen kan veroorzaken.

Beroepsgebonden factoren
Beroepen die langdurige blootstelling aan digitale schermen vereisen, zoals kantoorwerkers en IT-professionals, vertonen een hogere incidentie van oogklachten, waaronder pijn bij het knipperen. Studies tonen aan dat mensen die meer dan zes uur per dag aan een computerscherm werken, een verhoogd risico hebben op klachten zoals droge ogen en oogvermoeidheid, die pijn bij het knipperen kunnen veroorzaken.

Geslachtsverschillen
Vrouwen hebben een hogere prevalentie van pijn bij het knipperen van de ogen, grotendeels te wijten aan hormonale factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van droge ogen. Vooral vrouwen in de menopauze of postmenopauze hebben een verhoogd risico door veranderingen in de oestrogeenspiegels.

Wereldwijde trends
Pijn bij het knipperen van de ogen wordt wereldwijd vaker gerapporteerd in verstedelijkte gebieden en regio's met hogere niveaus van luchtverontreiniging. Stijgende incidentie van digitale oogbelasting door de toename van het gebruik van elektronische apparaten heeft wereldwijd bijgedragen aan een hogere frequentie van oogklachten.

Oorzaken van pijn bij het knipperen van de ogen

Bell's parese

Bell's parese is een tijdelijke zwakte of verlamming van de spieren aan één kant van het gezicht, veroorzaakt door ontsteking of druk op de aangezichtszenuw. Het onvermogen om het oog volledig te sluiten kan leiden tot droge ogen en irritatie van het hoornvlies. Dit veroorzaakt pijn bij het knipperen door verhoogde blootstelling van het hoornvlies. Behandeling richt zich op bescherming van het oog met oogdruppels, oogzalven en soms een ooglapje, samen met fysiotherapie om de zenuwfunctie te herstellen.

Blefaritis (ontsteking van de ooglidrand)

Blefaritis is een aandoening waarbij de randen van de bovenste of onderste oogleden ontstoken zijn, wat pijn bij het knipperen veroorzaakt. Deze ontsteking kan het gevolg zijn van een bacteriële infectie, een verstopte Meibomklier, of bepaalde huidaandoeningen, zoals seborroïsche dermatitis, waarbij schilfers en roodheid optreden. Hoewel een volledige genezing niet mogelijk is, kunnen de symptomen worden verlicht door de oogleden schoon te houden, eventueel met speciale reinigingsmiddelen. Het aanbrengen van een warm kompres gedurende vijf tot tien minuten helpt de huid te verzachten en korsten te verwijderen. Ook een zachte massage van de oogleden kan verlichting bieden. In ernstigere gevallen kan de arts antibiotica voorschrijven om de infectie te bestrijden.

Computer Vision Syndrome (CVS)

Computer Vision Syndrome (CVS), of digitale oogvermoeidheid, komt vaak voor bij mensen die langdurig naar digitale schermen kijken zonder voldoende pauzes. Verminderde knipperfrequentie tijdens het kijken naar een scherm kan leiden tot droge ogen en irritatie, wat pijn bij het knipperen veroorzaakt. Symptomen zijn onder meer wazig zicht, hoofdpijn en brandende ogen. Het volgen van de 20-20-20-regel (elke 20 minuten 20 seconden wegkijken) en het gebruik van kunstmatige tranen kan CVS helpen verminderen.

Conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)

Conjunctivitis, beter bekend als oogbindvliesontsteking, is een ontsteking van het doorzichtige membraan dat het oog en de onderkant van het ooglid bedekt (oogbindvlies). Bij conjunctivitis raken de bloedvaten in dit membraan opgezwollen, wat resulteert in een rood en pijnlijk oog. De aandoening kan worden veroorzaakt door chemische brandwonden, ooginfecties, of allergieën, zoals hooikoorts. Infectieuze conjunctivitis is besmettelijk, wat betekent dat hygiëne essentieel is om verspreiding te voorkomen.

Behandelingstips voor conjunctivitis:

• Gebruik bevochtigende oogdruppels en kunsttranen om de symptomen te verlichten.
• Verwijder contactlenzen tot de symptomen volledig zijn verdwenen.
• Houd de ogen en handen schoon.
• Raak de ogen niet aan en wrijf er niet in.
• Vermijd het allergeen dat de ontsteking heeft veroorzaakt.
• Verlicht irritatie met een koel kompres.

Soms is medicatie nodig om ernstige symptomen te verlichten of sneller herstel te bevorderen.

Corneale dystrofieën

Corneale dystrofieën zijn genetische aandoeningen waarbij het hoornvlies progressief achteruitgaat. Dit kan leiden tot pijn bij het knipperen door onregelmatigheden in het hoornvliesoppervlak. Deze aandoeningen, die vaak beide ogen beïnvloeden, kunnen ook het gezichtsvermogen verminderen. De behandeling varieert van het gebruik van contactlenzen tot chirurgische ingrepen, afhankelijk van de ernst van de dystrofie.

Dacryocystitis

Dacryocystitis is een infectie van de traanzak, meestal veroorzaakt door een verstopt traankanaal. Dit resulteert in pijn, zwelling en roodheid bij de binnenste ooghoek. Pijn bij het knipperen ontstaat door de druk op de ontstoken traanzak. Behandeling omvat antibiotica en in ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de blokkade in het traankanaal te verhelpen.

Droge ogen

Patiënten met droge ogen hebben een verstoorde traanproductie, wat leidt tot droge, geïrriteerde ogen en pijn bij het knipperen. Dit syndroom kan vaak worden behandeld met ontstekingsremmende medicijnen en vrij verkrijgbare oogdruppels. Ook veranderingen in levensstijl kunnen de symptomen verlichten, zoals het beperken van de tijd achter een scherm, voldoende water drinken, en het beperken van cafeïne-inname. In ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn.

Entropion

Entropion is een aandoening waarbij het ooglid naar binnen krult, waardoor de wimpers tegen het hoornvlies schuren. Dit veroorzaakt pijn en irritatie bij het knipperen. Entropion komt vooral voor bij oudere volwassenen door verslapping van de ooglidspieren. Behandeling omvat chirurgische correctie om het ooglid terug in zijn normale positie te brengen, en tijdelijke oplossingen zoals het gebruik van pleisters of speciale contactlenzen.

Episcleritis

Episcleritis is een ontsteking van de episclera, de dunne laag tussen de conjunctiva en de sclera (het witte deel van het oog). Dit veroorzaakt roodheid, ongemak en een branderig gevoel. Pijn bij het knipperen treedt op door de wrijving van de oogleden over het ontstoken gebied. De aandoening is meestal mild en zelflimiterend, maar kan worden behandeld met ontstekingsremmende medicijnen indien nodig.

Glaucoom

Glaucoom is een ernstige oogziekte die vaak zonder pijn verloopt, maar die kan leiden tot verhoogde oogdruk. Wanneer deze druk plotseling stijgt, kan dit intense oogpijn veroorzaken, vaak vergezeld van misselijkheid en braken. Dit is een medische noodsituatie die onmiddellijke behandeling vereist om blijvend verlies van het gezichtsvermogen te voorkomen.

Hoornvlieszweer

Een hoornvlieszweer (cornea ulcus) is een open wond op het hoornvlies, meestal veroorzaakt door een infectie, vaak bij mensen die contactlenzen dragen zonder goede contactlenshygiëne. Ook letsels zoals krassen of brandwonden kunnen leiden tot hoornvlieszweren. De patiënt ervaart hierbij vaak intense pijn, alsof er iets in het oog zit. Behandeling omvat meestal antibiotica, antimycotica (tegen schimmels) of antivirale geneesmiddelen. Een koel kompres kan verlichting bieden, en het is belangrijk om te voorkomen dat men in het oog wrijft of het aanraakt. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn.

Hordeolum (strontje)

Een hordeolum, ook wel een strontje genoemd, is een pijnlijke zwelling op het ooglid veroorzaakt door een infectie van de wimperfollikels of talgklieren. Deze infectie wordt meestal veroorzaakt door bacteriën zoals Staphylococcus aureus. Hoewel een strontje zelf niet besmettelijk is, kunnen de bacteriën wel worden overgedragen. Een warm kompres kan de zwelling verminderen. Het is belangrijk om geen make-up te gebruiken of contactlenzen te dragen totdat het strontje volledig genezen is. Als het strontje niet binnen enkele dagen geneest, is medische behandeling noodzakelijk.

Iritis (ontsteking van de iris)

Iritis is een ontsteking van de iris, het gekleurde deel van het oog, die extreme overgevoeligheid voor licht (fotofobie) en ernstige pijn bij het knipperen veroorzaakt. De behandeling omvat vaak pijnstillers, pupilverwijdende oogdruppels (mydriatica), en steroïde oogdruppels om de ontsteking te verminderen.

Keratitis (ontsteking van het hoornvlies)

Keratitis is een infectie van het hoornvlies, veroorzaakt door virussen of bacteriën. Deze aandoening leidt tot pijn, een zanderig gevoel in het oog, en lichtschuwheid. De behandeling bestaat uit antibacteriële oogdruppels of in sommige gevallen orale antibiotica. In zeldzame gevallen kan een operatie nodig zijn.

Keratoconus

Keratoconus is een progressieve aandoening waarbij het hoornvlies dunner wordt en een kegelvorm aanneemt, wat pijn en vervorming van het gezichtsvermogen veroorzaakt. Pijn bij het knipperen ontstaat door de abnormale vorm van het hoornvlies. Behandelingen variëren van het gebruik van speciale contactlenzen tot chirurgische correctie in de vorm van hoornvliestransplantatie of crosslinking.

Lagoftalmie

Lagoftalmie is het onvermogen om het oog volledig te sluiten, wat kan leiden tot uitdroging van het hoornvlies en pijn bij het knipperen. Dit kan veroorzaakt worden door aangezichtszenuwbeschadiging of littekens. Behandeling richt zich op het beschermen van het oog tegen uitdroging door het gebruik van oogdruppels, zalven en soms chirurgische ingrepen om het ooglid correct te sluiten.

Meibomklierdysfunctie

De Meibomklieren produceren olie die de ogen smeert. Wanneer deze klieren verstopt raken, leidt dit tot droge ogen en ontsteking, wat pijn bij het knipperen veroorzaakt. Meibomklierdysfunctie wordt vaak behandeld met warme kompressen, ooglidmassage en in sommige gevallen medicijnen om de klierfunctie te herstellen.

Migraine

Migraine is een slopende aandoening die hevige hoofdpijn aan één kant van het hoofd veroorzaakt, soms gepaard gaand met visuele symptomen zoals aura’s. Migraine ontstaat door veranderingen in de bloedstroom in de hersenen, wat leidt tot abnormale pijnsignalen en ontstekingen. Symptomen kunnen onder meer kloppende pijn, misselijkheid en gevoeligheid voor licht omvatten. De exacte oorzaak van deze abnormale zenuwsignalering is anno augustus 2024 nog steeds niet volledig begrepen.

Neuropathische oogpijn

Neuropathische oogpijn ontstaat door schade aan de zenuwen die het oog innerveren. Dit kan leiden tot chronische, stekende of brandende pijn, die verergert bij knipperen door de beweging van de oogleden. Behandeling omvat medicatie die gericht is op zenuwpijn, zoals pijnstillers, anticonvulsiva of antidepressiva.

Oogletsel

Een oogletsel brengt schade toe aan het oog of de oogkas en kan daardoor pijn veroorzaken tijdens het knipperen. Hoornvliesletsels zijn veelvoorkomende verwondingen die kunnen optreden door bijvoorbeeld in het oog te wrijven of het oog te raken met een scherp voorwerp. Ook brandwonden aan het oog kunnen ontstaan door overmatige blootstelling aan ultraviolet (UV) licht, zoals zonlicht, of door contact met bepaalde chemische stoffen. Het dragen van een goede zonnebril met UV-bescherming is essentieel om brandwonden aan het oog te voorkomen. In sommige gevallen kan het nodig zijn om een ooglapje te dragen om het oog te beschermen en het herstel te bevorderen. Medicamenteuze behandelingen kunnen nodig zijn om pijn te verlichten, infecties te voorkomen, of de oogspieren te ontspannen. Bij chemische brandwonden door blootstelling aan zuren of andere schadelijke chemicaliën, is het cruciaal om het aangetaste oog onmiddellijk te spoelen met een steriele zoutoplossing of koud water. Ernstige brandwonden vereisen vaak medische behandeling en in sommige gevallen zelfs een chirurgische ingreep.

Ooglidontsteking door Demodex-mijten

Demodex-mijten kunnen ontstekingen in de ooglidranden veroorzaken, wat leidt tot pijn bij het knipperen. De behandeling omvat het gebruik van speciale reinigingsmiddelen voor de oogleden of medicatie om de mijten te verminderen.

Optische neuritis (Oogzenuwontsteking)

Een oogzenuwontsteking (optische neuritis) is een aandoening waarbij de overdracht van visuele informatie tussen het oog en de hersenen verstoord is. Deze aandoening veroorzaakt pijn bij het bewegen van de ogen of het knipperen. Daarnaast kan het leiden tot een tijdelijk verlies van het gezichtsvermogen en kleurenzienstoornissen. In de meeste gevallen herstelt de patiënt spontaan en is medische behandeling niet noodzakelijk. Echter, bij aanhoudende symptomen kan behandeling met corticosteroïden, in de vorm van injecties of tabletten, nodig zijn om de ontsteking te verminderen. Deze behandeling kan het herstel versnellen en verdere schade aan de oogzenuw voorkomen.

Orbitale cellulitis

Orbitale cellulitis is een ernstige infectie van de weefsels rondom het oog en kan hevige pijn veroorzaken bij het knipperen. Dit vereist een snelle medische behandeling met antibiotica om verdere complicaties te voorkomen.

Pinguecula

Een pinguecula is een kleine, goedaardige verdikking op het bindvlies die kan irriteren en pijn veroorzaken, vooral bij het knipperen. Behandeling bestaat vaak uit kunstmatige tranen of steroïde oogdruppels om de symptomen te verlichten.

Pterygium

Een pterygium is een goedaardige groei van het bindvlies over het hoornvlies, die pijn en irritatie kan veroorzaken bij het knipperen. Behandeling omvat het gebruik van oogdruppels en soms chirurgische verwijdering als het pterygium te groot wordt.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis kan naast gewrichtsproblemen ook oogontstekingen veroorzaken, zoals episcleritis, wat leidt tot pijn bij het knipperen. Behandeling van de onderliggende ziekte kan de oogklachten verminderen.

Scleritis

Scleritis is een ernstige ontsteking van de sclera, de witte buitenlaag van het oog. Deze aandoening kan gepaard gaan met diepe, doordringende oogpijn, vooral bij het knipperen of oogbewegingen. Scleritis wordt vaak geassocieerd met systemische auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis of lupus. De behandeling bestaat meestal uit ontstekingsremmende medicijnen, zoals corticosteroïden of immunosuppressiva, afhankelijk van de ernst van de aandoening. In sommige gevallen kan scleritis leiden tot complicaties zoals verlies van het gezichtsvermogen, waardoor een vroege diagnose en behandeling cruciaal zijn.

Sinusitis

De sinussen zijn kleine, met lucht gevulde holtes rond de ogen en neus. Bij sinusitis zijn de sinussen ontstoken, meestal door een virale infectie. Dit kan leiden tot pijn tijdens het knipperen. Andere symptomen van sinusitis zijn onder andere een verstopte neus, hoofdpijn, en andere griepachtige symptomen. Om sinusitis te verlichten, kunnen de volgende tips helpen:

• Gebruik van een nasale zoutoplossing, zoals een neusspray met zoutoplossing.
• Aanbrengen van een warm kompres op het gezicht gedurende vijf tot tien minuten, meerdere keren per dag.
• Inademen van stoom om de luchtwegen te openen.
• Voldoende drinken om de slijmvliezen gehydrateerd te houden.
• Voldoende rust nemen om het immuunsysteem te ondersteunen.
• Innemen van vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals ibuprofen, om pijn en ontsteking te verminderen.

Traanklierontsteking

Een ontsteking van de traanklier, ook wel dacryoadenitis genoemd, kan ontstaan wanneer bacteriën het traankanaal infecteren, vaak door een verstopping door vuil of andere irriterende stoffen in het oog. Dit veroorzaakt pijn in de ooghoek bij het knipperen, evenals tranende ogen en een zwelling rond de traanklieren. De behandeling van een traanklierontsteking bestaat meestal uit antibiotica om de infectie te bestrijden. In zeldzame gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de ontsteking te verhelpen.

Trichiasis

Trichiasis treedt op wanneer wimpers naar binnen groeien en tegen het hoornvlies wrijven, wat pijn en irritatie bij het knipperen veroorzaakt. Chirurgische verwijdering van de wimpers is vaak nodig om verdere schade te voorkomen.

Vreemd lichaam in het oog

Een vreemd lichaam in het oog, zoals stof of zand, kan intense pijn veroorzaken bij het knipperen. Het is belangrijk dat het vreemde materiaal veilig wordt verwijderd om verdere schade te voorkomen.

Ziekte van Graves

De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte waarbij de schildklier overmatig antilichamen produceert die het eigen weefsel aanvallen, wat leidt tot een overmatige werking van de schildklier (hyperthyreoïdie). Dit kan de oogziekte van Graves veroorzaken, waarbij een ontsteking in en rond de ogen optreedt, resulterend in pijn tijdens het knipperen. Andere symptomen van de ziekte van Graves zijn onder andere angst, hyperactiviteit, jeuk, stemmingswisselingen, slaapproblemen, en overmatige dorst (polydipsie). De behandeling van de ziekte van Graves richt zich op het verlagen van de schildklierhormoonspiegels met medicatie. In sommige gevallen is een operatie noodzakelijk, bijvoorbeeld wanneer medicatie niet effectief is.

Ziekte van Sjögren

De ziekte van Sjögren veroorzaakt droge ogen door een auto-immuunaanval op de klieren die tranen produceren. Dit leidt tot pijn bij het knipperen door onvoldoende smering van het oog. Behandeling bestaat uit het gebruik van kunstmatige tranen en andere vochtinbrengende middelen.

Zoster ophthalmicus

Zoster ophthalmicus is een herpes zoster-infectie die het oog kan aantasten, wat ernstige pijn bij het knipperen veroorzaakt door betrokkenheid van de oogzenuwen. Vroege antivirale behandeling kan de symptomen helpen verlichten en complicaties verminderen.

Risicofactoren van knipperen van oog dat pijnlijk is

Er zijn verschillende risicofactoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van pijn bij het knipperen van het oog. Deze factoren kunnen variëren van omgevingsinvloeden tot medische aandoeningen en genetische aanleg. Hieronder volgt een uitgebreid overzicht van enkele belangrijke risicofactoren.

Omgevingsfactoren
Langdurige blootstelling aan droge lucht, wind, stof en vervuiling kan leiden tot irritatie van het oogoppervlak en uitdroging van het hoornvlies. Deze factoren kunnen de natuurlijke beschermlaag van het oog aantasten, waardoor er meer wrijving ontstaat bij het knipperen en dit pijn kan veroorzaken. Daarnaast kunnen felle lichten, zoals zonlicht of kunstmatige verlichting, de gevoeligheid van de ogen verhogen en bijdragen aan ongemak.

Gebruik van digitale apparaten
Het langdurig kijken naar digitale schermen, zoals computers, tablets en smartphones, vermindert de knipperfrequentie aanzienlijk. Dit zorgt ervoor dat de ogen minder bevochtigd worden door tranen, wat leidt tot droge ogen en irritatie. Het knipperen kan daardoor pijnlijk worden, vooral na uren van onafgebroken schermgebruik. Dit staat bekend als Computer Vision Syndrome (CVS), een veelvoorkomend probleem in onze digitale samenleving.

Contactlenzen
Het dragen van contactlenzen kan bijdragen aan pijn bij het knipperen, vooral als de lenzen niet goed passen, beschadigd zijn, of te lang gedragen worden zonder pauze. De wrijving tussen het ooglid en de lens kan irritatie van het hoornvlies veroorzaken. Bovendien kunnen lenzen vocht absorberen van het oogoppervlak, waardoor droogheid en pijn ontstaan. Slechte hygiëne bij het gebruik van contactlenzen kan ook leiden tot infecties die pijnlijk zijn bij het knipperen.

Genetische aanleg
Bepaalde mensen hebben een genetische aanleg voor oogproblemen, zoals corneale dystrofieën of congenitale afwijkingen aan het hoornvlies. Deze aandoeningen kunnen het oog kwetsbaar maken voor irritatie en pijn bij dagelijkse handelingen zoals knipperen. Erfelijke factoren spelen een rol in de structuur en functie van het oog, wat invloed kan hebben op de gezondheid van het hoornvlies en de traanklieren.

Auto-immuunziekten
Auto-immuunziekten zoals de ziekte van Sjögren, lupus, en reumatoïde artritis kunnen droge ogen veroorzaken door ontstekingen van de traanklieren of de slijmvliezen in het oog. Deze aandoeningen leiden vaak tot een verminderde traanproductie, waardoor het oogoppervlak droog en gevoelig wordt. Patiënten met deze ziekten ervaren vaak pijn of branderigheid bij het knipperen vanwege de onvoldoende smering van het oogoppervlak.

Oogchirurgie of -trauma
Eerdere oogoperaties, zoals LASIK, PRK of cataractoperaties, kunnen blijvende veranderingen in het oogoppervlak veroorzaken. Deze veranderingen kunnen leiden tot een verhoogde gevoeligheid en irritatie van het oog. Trauma aan het oog, zoals verwondingen door scherpe objecten of chemische blootstelling, kan littekenvorming of veranderingen in de structuur van het ooglid of het hoornvlies veroorzaken, wat pijn bij het knipperen bevordert.

Leeftijd
Naarmate mensen ouder worden, neemt de productie van tranen af, wat leidt tot een verhoogd risico op droge ogen. Oudere volwassenen zijn vaak vatbaarder voor oogproblemen zoals het droge-ogen-syndroom, wat pijn veroorzaakt bij het knipperen. De veroudering van de oogstructuren kan ook leiden tot een afname in de elasticiteit van de oogleden en een veranderde knipperfrequentie, wat irritatie en ongemak versterkt.

Ooginfecties
Infecties zoals conjunctivitis (ontsteking van het bindvlies), keratitis (ontsteking van het hoornvlies), of orbitale cellulitis kunnen leiden tot pijn bij het knipperen. Deze infecties veroorzaken ontsteking en zwelling in en rond het oog, wat resulteert in verhoogde gevoeligheid en irritatie. Bacteriële of virale infecties kunnen het oogoppervlak ernstig beschadigen, wat zorgt voor aanhoudende pijn bij beweging van het ooglid.

Medicatiegebruik
Sommige medicijnen, zoals antihistaminica, antidepressiva en bloeddrukverlagende middelen, kunnen als bijwerking een vermindering van de traanproductie veroorzaken. Dit kan leiden tot droge ogen, wat pijn bij het knipperen kan verergeren. Patiënten die langdurig medicatie gebruiken, kunnen vatbaarder zijn voor dit probleem, vooral als ze al een onderliggende oogkwaal hebben.

Allergieën
Oogallergieën kunnen leiden tot jeuk, roodheid en zwelling van het oog. De irritatie die door allergenen zoals pollen, stofmijten of dierenhaar wordt veroorzaakt, maakt het knipperen pijnlijk. Het afweermechanisme van het lichaam, dat histamine vrijmaakt om allergenen te bestrijden, kan ook zorgen voor een overgevoeligheid van het oogoppervlak, wat ongemak en pijn bij het knipperen teweegbrengt.

Geassocieerde symptomen

Bij pijn tijdens het knipperen van het oog kunnen er verschillende andere symptomen optreden, die vaak afhangen van de onderliggende oorzaak van de pijn. Deze geassocieerde symptomen kunnen variëren in ernst en vorm, en zijn belangrijk om te identificeren voor een juiste diagnose en behandeling.

Droge ogen
Een veelvoorkomend geassocieerd symptoom is droogheid van het oog. Dit kan leiden tot een gevoel van zand in de ogen, jeuk of branderigheid. Patiënten met droge ogen kunnen ook moeite hebben om hun ogen langdurig open te houden, vooral na het knipperen, en kunnen wazig zicht ervaren dat verbetert na een paar keer knipperen.

Roodheid van het oog
Roodheid is een frequent symptoom dat gepaard kan gaan met pijn bij het knipperen. Dit wordt vaak veroorzaakt door ontsteking van de bloedvaten in het bindvlies of het hoornvlies. De roodheid kan variëren van lichte bloeddoorlopen ogen tot een helderrode verkleuring, afhankelijk van de ernst van de irritatie of infectie.

Overmatig tranen
Bij irritatie of letsel aan het oog kan het lichaam reageren door meer tranen aan te maken. Dit fenomeen, ook wel epifora genoemd, treedt op wanneer het oog probeert zichzelf te beschermen of het irritante element weg te spoelen. Dit leidt vaak tot constante tranenvloed, vooral tijdens het knipperen.

Gevoeligheid voor licht
Fotofobie, oftewel lichtgevoeligheid, is een veelvoorkomend symptoom bij oogproblemen. Mensen met pijn bij het knipperen kunnen ook moeite hebben met fel licht, zoals zonlicht of kunstlicht. Dit kan ertoe leiden dat ze hun ogen vaak dichtknijpen of vermijden om in goed verlichte ruimtes te verblijven.

Wazig zicht
Wazig zicht kan optreden in combinatie met pijn bij het knipperen, vooral wanneer het oogoppervlak geïrriteerd is. Dit kan variëren van tijdelijke wazigheid, die na enkele keren knipperen verdwijnt, tot aanhoudend wazig zicht dat mogelijk wijst op een ernstigere onderliggende aandoening, zoals keratitis of hoornvliesbeschadiging.

Zwelling van het ooglid
Zwelling van het ooglid, ook wel oedeem genoemd, kan optreden bij infecties of ontstekingen zoals blefaritis of conjunctivitis. Dit kan de beweging van het ooglid bemoeilijken en pijnlijk maken bij het knipperen. Zwelling kan ook samengaan met roodheid en een zwaar gevoel in de oogleden.

Jeuk
Jeuk rond of in het oog kan een teken zijn van allergieën of irritatie. Mensen met oogallergieën ervaren vaak een intense drang om hun ogen te wrijven, wat de pijn bij het knipperen kan verergeren. Jeukende ogen gaan vaak gepaard met roodheid, tranenvloed en irritatie.

Korstvorming op de oogleden
Bij aandoeningen zoals blefaritis kunnen zich korstjes vormen langs de ooglidrand. Dit kan de oogleden stijf maken, waardoor knipperen pijnlijk wordt, vooral in de ochtend wanneer de korstjes zijn opgedroogd. Deze korstvorming gaat vaak gepaard met roodheid, zwelling en een branderig gevoel.

Pusafscheiding
Een geelachtige of groenachtige afscheiding van het oog kan wijzen op een bacteriële infectie, zoals conjunctivitis. Dit symptoom gaat vaak samen met roodheid, zwelling en pijn bij het knipperen. De afscheiding kan ervoor zorgen dat de oogleden 's ochtends aan elkaar plakken en moeilijk open gaan.

Veranderde knipperfrequentie
Bij mensen met pijn in het oog kan er een verandering in de knipperfrequentie optreden. Sommige mensen knipperen minder vaak om de pijn te vermijden, terwijl anderen juist vaker knipperen in een poging de irritatie te verminderen. Veranderingen in knipperfrequentie kunnen op zichzelf bijdragen aan verdere uitdroging van het oog en meer ongemak.

Alarmsymptomen in combinatie met pijn tijdens het oogknipperen

Wanneer de volgende symptomen optreden, is het verstandig om onmiddellijk een oogarts te raadplegen:

Chemische brandwonden aan het oog
Chemische brandwonden kunnen optreden door blootstelling aan irriterende stoffen, zoals schoonmaakmiddelen of chemicaliën. Dit kan leiden tot ernstige schade aan het hoornvlies en andere delen van het oog. Symptomen kunnen roodheid, zwelling, en pijn omvatten. Het is cruciaal om het oog onmiddellijk te spoelen met water of een geschikte oogspoeling en medische hulp te zoeken.

Ernstige hoofdpijn, vooral in combinatie met oogpijn
Ernstige hoofdpijn die samen gaat met oogpijn kan wijzen op aandoeningen zoals migraine of zelfs glaucoom. Het kan gepaard gaan met misselijkheid en gevoeligheid voor licht. Het is belangrijk om een arts te raadplegen als deze symptomen optreden, vooral als ze ongewoon zijn of zich plotseling voordoen.

Ernstige roodheid van het oog
Ernstige roodheid kan wijzen op een ontsteking of infectie van het oog, zoals conjunctivitis of uveïtis. Deze aandoeningen kunnen gepaard gaan met pijn, zwelling en een verhoogde afscheiding uit het oog. Medische evaluatie is noodzakelijk om de oorzaak vast te stellen en een geschikte behandeling te krijgen.

Het zien van halo’s rond lichten
Het zien van halo's kan een teken zijn van een verhoogde druk in het oog, wat kan wijzen op glaucoom. Dit kan leiden tot verlies van gezichtsvermogen als het niet tijdig wordt behandeld. Patiënten moeten alert zijn op deze symptomen en onmiddellijk een oogarts raadplegen voor een grondige evaluatie.

Het zien van lichtflitsen (fotopsie)
Lichtflitsen kunnen duiden op veranderingen in de retina, zoals een loslatend netvlies. Dit kan gepaard gaan met andere symptomen zoals een vermindering van het gezichtsvermogen of het zien van schaduwen. Een snelle beoordeling door een specialist is cruciaal om het risico op blijvend gezichtsverlies te minimaliseren.

Misselijkheid of braken gepaard met oogpijn
Oogpijn die samen met misselijkheid of braken optreedt, kan wijzen op ernstige aandoeningen zoals een acute glaucoomaanval. Dit vereist onmiddellijke medische aandacht om complicaties te voorkomen. Het is belangrijk om alle symptomen te melden aan de arts voor een juiste diagnose.

Ondraaglijke pijn die niet vermindert met pijnstillers
Als de pijn aanhoudt of verergert ondanks het gebruik van pijnstillers, kan dit wijzen op een ernstigere aandoening, zoals een infectie of letsel aan het oog. Het negeren van deze symptomen kan leiden tot blijvende schade, en het is belangrijk om zo snel mogelijk medische hulp te zoeken.

Overgevoeligheid voor licht (fotofobie)
Fotofobie kan optreden door verschillende oorzaken, zoals migraine, infecties of irritatie van het oog. Het kan ongemak veroorzaken bij normaal licht en kan gepaard gaan met andere symptomen zoals hoofdpijn of een verhoogde tranenvloed. Medische evaluatie is nodig om de onderliggende oorzaak vast te stellen.

Problemen met het gezichtsvermogen
Verlies van gezichtsvermogen, zelfs als dit tijdelijk is, is een alarmsymptoom dat onmiddellijke aandacht vereist. Dit kan wijzen op ernstige aandoeningen zoals een netvliesloslating of acute glaucoomaanval. Het is cruciaal om deze symptomen serieus te nemen en zo snel mogelijk een oogarts te raadplegen.

Pijn bij het aanraken van het oog
Pijn die voelbaar is bij aanraken kan wijzen op infectie of letsel aan het oog. Dit kan gepaard gaan met roodheid, zwelling en afscheiding. Het is essentieel om medisch advies in te winnen om de oorzaak te bepalen en een gepaste behandeling te krijgen.

Pijn diep in de ogen (oogpijn), vooral bij het maken van oogbewegingen
Diepe oogpijn die verergert bij beweging kan duiden op een ontsteking of andere ernstige aandoeningen, zoals sinusitis of neuritis. Het is belangrijk om deze symptomen te bespreken met een oogarts voor een grondige evaluatie en behandeling.

Deze alarmsymptomen kunnen wijzen op ernstige oogaandoeningen die onmiddellijke medische aandacht vereisen. Het negeren van deze symptomen kan leiden tot blijvende schade aan het oog of het gezichtsvermogen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van pijn tijdens het oogknipperen en gerelateerde symptomen vereist een zorgvuldige beoordeling door een oogarts. De volgende onderzoeken en evaluaties kunnen worden uitgevoerd:

Anamnese
Een grondige anamnese is de eerste stap in het diagnostische proces. De arts zal vragen stellen over de symptomen, de duur van de klachten, eventuele eerdere oogaandoeningen, en andere medische aandoeningen. Het is belangrijk om alle symptomen, inclusief eventuele veranderingen in het gezichtsvermogen of andere relevante factoren, te vermelden.

Visusonderzoek
Een visusonderzoek meet de scherpte van het gezichtsvermogen. Dit kan helpen bij het identificeren van eventuele visuele beperkingen of afwijkingen die de pijn en het ongemak kunnen veroorzaken. De arts kan een standaard visustest gebruiken met letters of symbolen op een afstand.

Oogonderzoek met spleetlampevaluatie
Een spleetlampevaluatie biedt een gedetailleerd beeld van de structuren van het oog, waaronder het hoornvlies, de iris, en de lens. Deze test helpt bij het opsporen van afwijkingen, zoals scheurtjes, infecties, of andere veranderingen in het oog die pijn kunnen veroorzaken.

Intraoculaire drukmeting
Het meten van de intraoculaire druk (IOP) is essentieel voor het uitsluiten van glaucoom. Dit kan gedaan worden met behulp van verschillende technieken, zoals de applanatietonometrie of de non-contact tonometrie. Verhoogde druk kan duiden op een risico op glaucoom, wat een dringende behandeling vereist.

Oogdruppeltesten
Soms kan de arts oogdruppels toedienen om de pupil te verwijden (mydriasis). Dit vergemakkelijkt een beter zicht op de achterste structuren van het oog, zoals de retina en de oogzenuw. Dit is vooral nuttig bij het evalueren van netvliesproblemen of andere interne oogaandoeningen.

Afbeeldingstechnieken
In sommige gevallen kan de arts aanvullende beeldvormingstechnieken aanbevelen, zoals een OCT (optical coherence tomography) scan. Dit biedt gedetailleerde beelden van de retina en kan helpen bij het opsporen van problemen die niet zichtbaar zijn bij een standaard oogonderzoek.

Specifieke tests voor aandoeningen
Afhankelijk van de symptomen kan de arts specifieke tests uitvoeren om bepaalde aandoeningen uit te sluiten. Dit kan onder meer omvatten:

• Tests voor allergieën indien allergische reacties vermoed worden.
• Microbiologische culturen om infecties op te sporen.
• Neurologische onderzoeken als er tekenen van zenuwproblemen zijn.

Het is belangrijk om de arts volledig te informeren over alle symptomen en relevante medische geschiedenis, zodat een nauwkeurige diagnose kan worden gesteld en een passende behandeling kan worden gestart.

Behandeling

Medicamenteuze behandeling
De behandeling van pijn tijdens het oogknipperen begint vaak met medicatie, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Voor milde tot matige pijn kunnen vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen worden aanbevolen. In ernstigere gevallen kan de arts voorgeschreven pijnstillers of ontstekingsremmers aanbevelen. Daarnaast kunnen oogdruppels worden voorgeschreven om specifieke symptomen te verlichten. Vette of kunstmatige tranen kunnen helpen bij droogte en irritatie, terwijl ontstekingsremmende druppels nuttig zijn voor allergieën of ontstekingen. Antibiotische druppels kunnen worden voorgeschreven voor bacteriële infecties.

Therapie voor specifieke aandoeningen
Voor patiënten met specifieke aandoeningen kunnen gerichte behandelingen noodzakelijk zijn. Bij allergieën kunnen antihistaminica of corticosteroïden worden voorgeschreven om ontstekingen te verminderen en symptomen te verlichten. Indien er sprake is van een infectie, kan een antivirale of antibiotische behandeling nodig zijn, afhankelijk van het type infectie. Bij glaucoom kan de behandeling bestaan uit medicatie, zoals oogdruppels die de intraoculaire druk verlagen, of in sommige gevallen een operatie om de druk te reguleren.

Leefstijlaanpassingen
Naast medische behandelingen zijn er leefstijlaanpassingen die kunnen bijdragen aan de verbetering van de symptomen. Het handhaven van een goede ooghygiëne, zoals regelmatig handen wassen en het schoonhouden van oogmake-up en contactlenzen, kan helpen infecties te voorkomen. Het vermijden van rokerige, stoffige of fel verlichte omgevingen kan ook bijdragen aan het verminderen van irritatie van de ogen. Bovendien is het belangrijk om voldoende water te drinken, omdat een goede hydratatie kan helpen om de ogen gehydrateerd te houden en droogte te verminderen.

Chirurgische opties
In sommige gevallen kan chirurgische interventie noodzakelijk zijn. Voor patiënten met refractieve fouten kunnen procedures zoals LASIK of PRK worden overwogen om bijziendheid, verziendheid of astigmatisme te corrigeren. Bij aandoeningen zoals verstopte traanklieren kan een operatie nodig zijn om de afvoer te herstellen. In ernstige gevallen van netvliesaandoeningen kan een vitrectomie worden uitgevoerd om het glasvocht te verwijderen en de gezondheid van het netvlies te verbeteren.

Regelmatige controles
Regelmatige controles bij de oogarts zijn cruciaal voor patiënten met aanhoudende symptomen of bekende oogaandoeningen. Deze controles helpen bij het monitoren van de voortgang van de behandeling en het aanpassen van therapieën indien nodig. Het is essentieel om geen zelfdiagnose te stellen en geen behandeling te starten zonder professioneel advies, aangezien een oogarts de beste behandelingsopties kan aanbevelen op basis van de specifieke omstandigheden van de patiënt.

Prognose

Algemene vooruitzichten
De prognose voor pijn tijdens het oogknipperen varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Veel voorkomende oorzaken, zoals allergieën of milde infecties, hebben doorgaans een goede prognose en kunnen effectief worden behandeld met medicatie en levensstijlaanpassingen. Patiënten die vroegtijdig medische hulp zoeken, hebben vaak betere uitkomsten en kunnen snel verlichting van hun symptomen ervaren. Het is belangrijk om de behandeling nauwgezet te volgen zoals voorgeschreven door de oogarts.

Chronische aandoeningen
Voor patiënten met chronische aandoeningen, zoals droge ogen of glaucoom, kan de prognose afhankelijk zijn van de ernst van de aandoening en de mate van therapietrouw. Bij chronische aandoeningen is een langdurige opvolging en regelmatige controle noodzakelijk om de symptomen effectief te beheren en complicaties te voorkomen. Hoewel de symptomen kunnen fluctueren, kunnen veel patiënten met goede zelfzorg en medische begeleiding een aanvaardbare levenskwaliteit behouden.

Ernstige aandoeningen
In gevallen waarin pijn tijdens het oogknipperen het gevolg is van ernstigere aandoeningen, zoals netvliesloslating of andere oogaandoeningen, kan de prognose minder gunstig zijn. Snelle diagnose en behandeling zijn cruciaal om blijvende schade aan het gezichtsvermogen te voorkomen. Het is van essentieel belang om bij het ervaren van ernstige symptomen direct medische hulp in te schakelen om de kans op ernstige complicaties te minimaliseren.

Langdurige effecten
Sommige patiënten kunnen last houden van langdurige effecten, zoals aanhoudende droge ogen of visuele veranderingen, zelfs na behandeling. Dit kan leiden tot chronische ongemakken en invloed hebben op de dagelijkse activiteiten. Patiënten worden aangemoedigd om proactief te blijven in hun zorg en regelmatig hun arts te raadplegen om hun toestand te monitoren en aanpassingen in hun behandeling te bespreken.

Voorlichting en zelfzorg
Het is belangrijk dat patiënten goed geïnformeerd zijn over hun aandoening en de behandelingsopties. Voorlichting kan helpen bij het stellen van realistische verwachtingen over de prognose. Zelfzorgmaatregelen, zoals het gebruik van kunstmatige tranen, het vermijden van irriterende stoffen en het onderhouden van een goede algemene gezondheid, kunnen ook bijdragen aan een betere prognose en het verminderen van symptomen.

Complicaties van oogpijn bij het knipperen

Chronische oogpijn
Een van de meest voorkomende complicaties van oogpijn tijdens het knipperen is de ontwikkeling van chronische oogpijn. Wanneer pijn regelmatig optreedt, kan dit leiden tot aanhoudende ongemakken en een vermindering van de levenskwaliteit. Chronische oogpijn kan het moeilijk maken om dagelijkse taken uit te voeren, zoals lezen, werken of autorijden. Het is essentieel om de onderliggende oorzaak van de pijn te behandelen om chronische symptomen te voorkomen.

Gevoeligheid voor licht
Patiënten die lijden aan oogpijn kunnen ook een verhoogde gevoeligheid voor licht ervaren, ook wel bekend als fotofobie. Deze aandoening kan het moeilijk maken om in fel verlichte omgevingen te zijn en kan leiden tot vermijdingsgedrag, zoals het dragen van zonnebrillen binnenshuis of het vermijden van sociale situaties. Gevoeligheid voor licht kan het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden en de psychologische belasting van de patiënt vergroten.

Gevolgen voor het gezichtsvermogen
Bij sommige patiënten kan oogpijn tijdens het knipperen wijzen op ernstigere oogaandoeningen, die kunnen leiden tot blijvende gevolgen voor het gezichtsvermogen. Voorbeelden hiervan zijn netvliesloslating of schade aan de oogzenuw. Snelle diagnose en behandeling zijn cruciaal om blijvende visuele beperkingen te voorkomen. Regelmatige controles bij de oogarts zijn essentieel om eventuele veranderingen in het gezichtsvermogen tijdig op te sporen.

Psychologische impact
De ervaring van oogpijn kan ook psychologische gevolgen hebben. Patiënten kunnen angst of depressie ontwikkelen als gevolg van hun pijn en de invloed ervan op hun leven. Het constante ongemak kan leiden tot stress en een vermindering van de algehele mentale gezondheid. Het is belangrijk dat zorgverleners deze aspecten in overweging nemen bij het behandelen van patiënten met oogpijn.

Verergering van bestaande aandoeningen
Oogpijn bij het knipperen kan bestaande oogaandoeningen verergeren, zoals droge ogen of blefaritis. Deze verergering kan leiden tot een vicieuze cirkel van ongemak, waarbij de pijn het moeilijker maakt om de aandoening effectief te beheren. Het is cruciaal om een behandelplan op te stellen dat gericht is op het aanpakken van zowel de pijn als de onderliggende aandoening om verdere complicaties te voorkomen.

Preventie van pijnlijk oof of pijnlijke ogen bij het knipperen

Ooghygiëne
Een van de belangrijkste manieren om pijnlijk knipperen te voorkomen, is door een goede ooghygiëne te handhaven. Dit omvat regelmatig het reinigen van de ogen en het vermijden van het aanraken van de ogen met vuile handen. Het is raadzaam om make-up of andere producten die in de buurt van de ogen worden aangebracht, zorgvuldig te kiezen en ervoor te zorgen dat ze hypoallergeen zijn. Tevens dient men voorzichtig om te gaan met contactlenzen door ze goed schoon te maken en op de juiste manier op te bergen.

Vermijden van irriterende stoffen
Het is belangrijk om irriterende stoffen, zoals rook, stof en allergenen, te vermijden. Dit kan helpen om de kans op oogirritatie te verkleinen. Bij mensen met allergieën kan het nuttig zijn om medicatie te gebruiken of allergieën te vermijden om het risico op pijnlijke ogen te minimaliseren. Het dragen van een zonnebril bij fel zonlicht kan ook helpen om de ogen te beschermen tegen UV-stralen en andere schadelijke invloeden.

Regelmatige oogcontroles
Regelmatige bezoeken aan de oogarts zijn essentieel voor het vroegtijdig opsporen van eventuele oogproblemen. Dit geldt vooral voor mensen met een voorgeschiedenis van oogaandoeningen of bestaande klachten. Tijdens deze controles kan de oogarts de gezondheid van de ogen beoordelen en aanbevelingen doen om pijnlijke symptomen te voorkomen. Vroegtijdige interventie kan helpen om ernstigere problemen in de toekomst te voorkomen.

Voldoende rust en schermtijd beperken
Het is belangrijk om voldoende rust te nemen voor de ogen, vooral bij langdurig gebruik van digitale apparaten. Regelmatig knipperen helpt om de ogen gehydrateerd te houden, terwijl het verminderen van schermtijd de belasting van de ogen kan verminderen. De 20-20-20 regel kan hierbij helpen: na elke 20 minuten schermgebruik, 20 seconden naar iets kijken dat minstens 20 voet (6 meter) verder weg is. Dit helpt om vermoeidheid van de ogen te verminderen en kan pijnlijke symptomen voorkomen.

Voldoende hydratatie en voeding
Een goede hydratatie en een evenwichtige voeding kunnen bijdragen aan de algehele gezondheid van de ogen. Het is belangrijk om voldoende water te drinken en voedingsmiddelen te consumeren die rijk zijn aan omega-3 vetzuren, vitaminen en antioxidanten. Deze voedingsstoffen kunnen helpen om de ogen te beschermen en hun functie te ondersteunen, wat de kans op pijnlijke ogen kan verminderen. Het opnemen van groenten en fruit in de voeding kan ook bijdragen aan de gezondheid van de ogen.

Lees verder

• Oogpijn: Oorzaken van pijnlijk oog of pijnlijke ogen
• Overmatig knipperen met de ogen bij kinderen
• Overmatig knipperen met ogen: Oorzaken frequent oogknipperen
• Stekende, scherpe, schietende oogpijn: Oorzaken